1, 2. a) A zilo lezi hi zi rinzelako zi hambanisa kuyini ni lezi zi rinzelwako hi vanhu vanwani? b) Zini hi to wulawula hi zona ka nzima leyi?

JEHOVA i hi nyika zilo zo tala za kuva hi zi rinzela. I tsumbisa ku basisa vito gakwe ni ku maha lezaku a kuranza kakwe ku mahiwa le tilweni ni laha misaveni. (Mateu 6:9, 10) Lezo hi zona zilo za lisima nguvu hi zi rinzelako. Jehova i tsumbisa ku hi chachazela kambe hi wutomi ga pinzukelwa, le tilweni kutani laha misaveni. Gi tava wutomi go tsakisa hakunene! (Johani 10:16; 2 Pedro 3:13) Niku hi rinzela ku wona lezi Jehova a to simamisa zona ku rangela ni ku vuna vanhu vakwe masikwini lawa yo gumesa.

² A Biblia gi wula lezaku a kukholwa “kutiyiseka ka hombe” kaku lezi hi zi rinzelako zi ta maheka. Lezo zi wula ku lava va nga ni kukholwa va tiyiseka khwatsi lezaku a zilo lezi Jehova a tsumbisako zi ta maheka. (Maheberu 11:1) Kanilezi, a vanhu vo tala va rinzela va tlhela va xuva zilo na va nga tiyiseki ku a zilo lezo zi ta maheka. Hi xikombiso, a munhu a nga rinzela ku a simu gakwe gi pfuna, kanilezi a nga tiyiseki ku gi ta pfuna hakunene. Ka nzima leyi hi ta wona lezi zi nga tiyisako kukholwa  ka hina hi zitsumbiso za Nungungulu. Hi ta tlhela hi wulawula hi lezi a kukholwa ku nga hi vunisako zona zezi.

3. Zini hi faneleko ku maha kasi hi kholwa ku lezi Nungungulu a tsumbisako zi ta maheka?

³ A ku na munhu a nga pswaliwa na a hi ni kukholwa. Kasi ku ku kuma, hi fanele ku tsika moya wa Nungungulu wu rangela timbilu ta hina. (Va Le Galatia 5:22) A moya wa ku basa wu nga hi vuna ku tiva Jehova. A ku zwisisa lezaku hi yena nyamintamu niku i na ni wutlhari zi hi maha hi tsumba lezaku i ta zi kota ku tatisa zitsumbiso zakwe zontlhe. Jehova wutsumbu i wulawula hi zitsumbiso zakwe a ku khwatsi hi loku zi mahekile aku: “Zi mahekile.” (Gonza Kuvululelwa 21:3-6.) Ha zi tiva ku Jehova xontlhe xikhati wa maha lezi a tsumbisako. I “Nungungulu a tsumbekako.” Hi xigelo lexo, ha kholwa zontlhe lezi a hi byelako xungetano hi masiku ma ha tako. — Deuteronome 7:9.

4. Zini lezi a malanza ya Nungungulu ya kale ma nga zi kholwa?

⁴ A bhuku ga Maheberu xipimo 11 gi wulawula hi 16 wa mavito ya vavanuna ni vavasati va nga hi ni kukholwa ko tiya hi zitsumbiso za Jehova. Gi tlhela gi kumbuka vanhu vanwani vo tala va nga tsakisa Jehova “hi kota ya kukholwa kabye.” (Maheberu 11:39) Vontlhe va wa rinzela a “pswalo” lowu Jehova a nga tsumbisile. Va wa zi tiva lezaku a “pswalo” lowo wu wa ta lovisa valala vontlhe va Nungungulu wu tlhela wu maha misava yiva paradise. (Genesisi 3:15) A malanza wontlhe lawo ya Nungungulu ma wa hi ni kukholwa ko tiya ka lezaku Jehova i ta ma vuxa hi ka vafileko. Kanilezi, va wa nga rinzeli ku vuxiwa va ya hanya tilweni, hakuva Jesu i wa nga se vulula ndlela ya ku lezo zi maheka. (Va Le Galatia 3:16) Va wa rinzela ku hanya kala kupinzuka ka paradise go saseka laha misaveni. — Tisimu 37:11; Isaya 26:19; Hosea 13:14.

5, 6. a) Zini lezi Abrahama ni ngango wakwe va nga zi rinzela? b) Va zi kotisile kuyini ku simama vava ni kukholwa ko tiya? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

⁵ Maheberu 11:13 i wula lezi xungetano hi malanza lawo yo tsumbeka ya Jehova: “Vontlhe lava va lofa kukholweni, na va nga se ku amukela lezi zi tsumbisilweko, kanilezi va wa zi wonile, va zi tsakela na zi hi kule.” Va wa rinzela a misava yiswa va tlhela va ti alakanyela na va hanya ka yona. A munwe wabye hi Abrahama. Jesu i wulile lezaku Abrahama i wa tsaka hi ku alakanyela ku wona xikhati lexo. (Johani 8:56) Sara, na Isaka, na Jakobe, ni vanwani vo tala va wa rinzela a xikhati lexi a Mufumo, “lowu Nungungulu a nga muaki ni mumahi wa wona,” wu nga wa ta fumela misava yontlhe. — Maheberu 11:8-11.

⁶ Abrahama ni ngango wakwe va zi kotisile kuyini ku simama vava ni kukholwa ko tiya? Hi lezi va nga simama ku gonza xungetano hi Jehova. Ka xikhati lexo, Nungungulu i wa bhula navo hi ku tirisa tingelosi, miwoniso, kutani miloro. Za koteka kambe ku ngha va gonzile ka vanhu va kale va kukholwa kutani ka mitsalo ya kale. Abrahama ni ngango wakwe a va tshukangi va rivakelwe a zitsumbiso za Nungungulu, niku va wa zi ranza ku ehleketa hi zona. Kota wuyelo ga kona, va wa nga kanakani lezaku Jehova i wa ta tatisa zitsumbiso zakwe. Hikwalaho, va lo simama va tsumbekile kakwe hambu loku va kumana ni zikarato ni tixanisa.

7. Xini lexi Jehova a hi nyikileko kasi ku tiyisa kukholwa ka hina, niku zini hi faneleko ku maha?

 ⁷ Xini xi to hi vuna ku simama hiva ni kukholwa ko tiya? Jehova i hi nyikile Biblia kasi gi hi gonzisa a zitsumbiso zakwe za xikhati xa ha tako. I tirisa gona kasi ku hi komba lezi hi faneleko ku maha kasi hi tsaka. Hi xigelo lexo, zi nene kuva hi lera Biblia siku ni siku hi tlhela hi lanzela a wurangeli ga gona. (Tisimu 1:1-3; gonza Mitiro 17:11.) Jehova i tlhela a hi nyika “zakuga hi xikhati xi faneleko” hi ku tirisa a “nanza gi tsumbekileko ni go tlhariha.” (Mateu 24:45) A ku fana ni vanhu va Nungungulu va xikhatini xa kale, hi fanele ku lera mahungu ma wulawulako hi zitsumbiso za Nungungulu hi tlhela hi ehleketa hi wona. Lezo zi ta hi vuna ku simama hi tsumbekile ka Nungungulu hi tlhela hi rinzela hi mahlo yo pswhuka a xikhati lexi a Mufumo wakwe wu to fumela misava yontlhe.

8. A mukhongelo wu nga tiyisisa kuyini a kukholwa ka hina?

⁸ Zini kambe zi vunileko vanhu va Jehova xikhatini xi hunzileko lezaku va simama kuva ni kukholwa ko tiya? Va wa kombela Jehova lezaku a va vuna, niku loku va wona lezaku i hlamulile mikhongelo yabye, a kukholwa kabye ku wa engetela ku tiya. (Nehemia 1:4, 11; Tisimu 34:4, 15, 17; Danieli 9:19-21) Hinawu loku hi wona lezaku Jehova i ingisile mikhongelo ya hina niku i hi nyikile lezi zi lavekako hi xikhati xa kona kambe, a kukholwa ka hina ka tiya nguvu. (Gonza 1 Johani 5:14, 15.) Hi fanele ku simama hi ‘kombela’ Jehova kambe lezaku a hi nyika moya wakwe wa ku basa kasi ku engetela kukholwa ka hina. — Luka 11:9, 13.

9. Hi zihi a zilo zo kari hi faneleko ku zi khongelela?

⁹ A xikhati hi khongelako ka Jehova, a hi faneli ku kombela lezi hi zi lavako basi. Hi fanele ku tlhela hi mu bonga ni ku mu dumisa siku ni siku. Phela Jehova i maha zilo zo tala zo saseka! (Tisimu 40:5) A vanhu va Jehova va khongelela vamakabye vabye kambe misaveni yontlhe. Hi xikombiso, hi ‘alakanya lava va nga makhotsweni’ hi tlhela hi khongelela lava va hi ‘rangelako.’ Loku hi wona lezi Jehova a hlamulisako zona mikhongelo ya hina, a kukholwa ka hina ku tiya nguvu hi tlhela hi tshinela nguvu ka yena. — Maheberu 13:3, 7.

10. Xini xi nga vuna vanhu vo tala lezaku va tiya hlana va tlhela va simama va tsumbekile ka Nungungulu?

¹⁰ Ka Maheberu xipimo 11, mupostoli Paule i te: “A vavasati vanwani va lo tlheliselwa a vafileko vabye hi kuvuxwa hi ka vafileko; a vanwani va lo xaniswa nguvu, va nga vumeli ku hlangutwa, lezaku kasi va fela ku kuma a kuvuka ku nene.” (Maheberu 11:35) A votala va timisele minzhingo va tlhela va simama va tsumbekile ka Nungungulu hi lezi va nga hi ni kukholwa ko tiya hi xitsumbiso xa Nungungulu xa ku vuxa vafileko. Va wa zi tiva lezaku xikhatini xi tako, Jehova i wa ta va vuxa va hanya misaveni kala kupinzuka. Ehleketa hi Nabote na Zakaria. Va gandlilwe  hi maribye kala vafa hi kota ya ku ingisa Nungungulu. (1 Tihosi 21:3, 15; 2 Kronekele 24:20, 21) Danieli i hoxilwe nkeleni wa tinghala ti nga lambile hi ndlala, niku a vanghana vakwe va petilwe nzilweni wa hombe nguvu. Va wa ti yimisele kufa ku hunza ku tsika ku ingisa Jehova. A vavanuna lavo va wa hi ni kukholwa ko tiya kaku Jehova i wa ta va nyika moya wakwe wa ku basa a tlhela a va vuna ku timisela tixanisa leto. — Danieli 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Maheberu 11:33, 34.

11. Minzhingo muni leyi a vaprofeti vo kari va kumeneko nayo hi kota ya kukholwa kabye?

¹¹ A vaprofeti vo tala vo kota Mikaia na Jeremia va poyilelwe va tlhela va petiwa paxweni. A vanwani, vo kota Elija, “va lo nzulanzula lomu xiwuleni, ni le zitsungeni ni lomu mikovotlweni ni minkeleni ya lomu misaveni.” Vontlhe va lo timisela minzhingo va tlhela va simama va tsumbekile ka Nungungulu hi lezi va nga hi ni “kutiyiseka ka hombe xungetano hi zilo lezi zi rinzelwako,” NM. — Maheberu 11:1, 36-38; 1 Tihosi 18:13; 22:24-27; Jeremia 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

12. a) Himani a nga nyika a xikombiso xa xi nene nguvu xi ringanako kuva hi xi pimanyisa? b) Xini xi nga mu vuna ku timisela minzhingo?

¹² Jesu Kristu i timisele a minzhingo yo bayisa nguvu ka yontlhe a tlhela a simama a tsumbekile ka Jehova. Xini xi nga mu vuna ku timisela? Paule i wulile lezaku Jesu i timisele minzhingo leyo “hi kota ya kutsaka loku a nga vekelwe kona . . . , a nga khatali hi tingana ta [yona]; kanilezi makunu, i tshamile hi tlhelo ga xinene ga xitshamu xa wuhosi xa Nungungulu.” (Maheberu 12:2) Hi kulanzela, Paule i lo kuca maKristu lezaku ma ‘alakanya’ a xikombiso xa Jesu. (Gonza Maheberu 12:3.) A ku fana na Jesu, a maKristu yo tala ya zana ga malembe go sangula ma delwe hi kota ya kutsumbeka ka wona ka Jehova. A munwe wabye hi Antipasi. (Kuvululelwa 2:13) A maKristu lawo ma sina ma amukele a nchachazelo wa wona, a ku hambana ni malanza manwani ya Nungungulu ma hanyileko mahlweni kabye lawa ma nga rinzela ku hanya laha misaveni. (Maheberu 11:35) Xikhatanyana nzhako ka kuva Jesu a mahile Hosi hi 1914, a maKristu ma totilweko lawa ma nga file ma lo vuxiwa maya kuma wutomi ga kungafi le tilweni, niku ma ta fumela vanhu na ma hi zinwe naye. — Kuvululelwa 20:4.

13, 14. Minzhingo muni leyi Rudolf Graichen a kumeneko nayo, niku xini xi nga mu vuna ku simama a tsumbekile ka Nungungulu?

¹³ A malanza yo tala ya Nungungulu nyamutlha ma lanzela a xikombiso xa Jesu. Ma ehleketa hi zitsumbiso za Nungungulu ma tlhela ma simama ma tsumbekile loku ma kumana ni minzhingo. Ehleketa hi Rudolf  Graichen, loyi a pswalilweko hi 1925. Na a ha hi jaha, a vapswali vakwe va wa hayekela mifota ya zimaho za lomu ka Biblia laha kaya kabye. I te ngalo: “A mufota wunwe wu wa komba hlolwa ni yivana, nwanana ni yingwe, ni role ni xinghalana — zontlhe na zi hanya hi kurula, zi rangelwa hi nwanana tsongwani.” (Isaya 11:6-9) Lezo zi vunile Rudolf lezaku a ehleketa nguvu hi paradise misaveni zi tlhela zi tiyisa kukholwa kakwe kaku gi tava kona. Kota wuyelo ga kona, i lo simama a tsumbekile ka Jehova hambu lezi a xanisilweko nguvu hi malembe yo tala mandleni ya vaNazi va Gestapo a tlhela a ta xanisiwa hi maphoyisa ya Stasi ya Mutsuwuka-gambo wa Alemanya.

¹⁴ Rudolf i timisele minzhingo yinwani yo tala. A mamani wakwe i file livaleni la Ravensbrück hi mababyi ya tifo. A papai wakwe i lo sayina phepha ga ku wula lezaku a nga ha hi Mboni ya Jehova. Kanilezi Rudolf i lo simama a tiyile kukholweni kakwe. Anzhako ka loku a humile paxweni, i lo tira kota muwoneleli wa xipanze. Hi kulanzela, i lo vitanelwa Xikola xa Gileade a gumesa a rumelwa Chile, laha a nga tlhela a ya tira  kota muwoneleli wa xipanze. Kwaleyo i lo ya tekana ni murumiwa a vitwako Patsy. Kanilezi anzhako ka lembe va lo felwa hi xinwanana xabye. Loku ku hunzile xikhatanyana, Patsy yenawu i lofa na a hi ni 43 wa malembe. Hambu lezi a kumeneko ni minzhingo yontlhe leyo, Rudolf i lo simama a tirela Jehova. Hambu a xikhati lexi a nga khosahala a sangula ku babyababya, i simamile a tira kota phayona, na a hi dota kambe. A matimu ya wutomi gakwe hi nga ma kuma ka Murinzeli wa 1 ka Agosto wa 1997, maphajina 20-25, hi xiPutukezi. ^[1] (Wona tlhamuselo le magumo ka nzima.)

15. Nyika xikombiso xa vamakabye vo kari va tirelako Jehova na va tsakile nyamutlha hambu lezi va xanisiwako.

¹⁵ A vamakabye vo tala nyamutlha va tirela Jehova na va tsakile hambu lezi va xanisiwako. Ku na ni makume ya mazana ya vamakabye va valelweko paxweni le Eritreia, Singapura, ni le dzongeni wa Korea hi ku ala ku ‘khoma supado.’ (Mateu 26:52) Hi xikombiso, Isaac, Negede, na Paulos va na ni 20 wa malembe ni ku hunza na va hi paxweni le Eritreia! Va kari va xanisiwa hi ndlela ya tihanyi. Niku nzeni ka malembe wontlhe lawo, a va na ndlela ya ku chada kutani ku hlayisa vapswali vabye. Hambulezo, va simama va tsumbekile ka Jehova niku a kukholwa kabye ku tiyile. Hambu vagadi vabye va na ni xichawo hi vona. A mifota ya vamakabye lavo yi kona lomu ka jw.org. Va nwayitela hambu lezi va xanisekako.

16. A kukholwa ko tiya ku nga ku vuna ku maha yini?

¹⁶ A kutala ka vanhu va Jehova a va xanisiwi kutani ku valelwa paxweni a ku fana ni vamakabye lava hi nga va wula. Kanilezi a votala va xaniseka hi kota ya wusiwana, makhombo ya ntumbuluko, kutani tiyimpi. A vanwani va lanzela a xikombiso xa Abrahama, Isaka, Jakobe, na Mosi, va tsika titshomba kutani nduma kasi ku tirela Jehova na va nga colopetelwi hi nchumu. Xini xi va vunako ku simama va tirela Jehova na va tsakile? Ku ranza Jehova ni ku kholwa a zitsumbiso zakwe. Va zi tiva lezaku i ta chachazela a malanza yakwe ya kukholwa hi ku ma nyika wutomi ga pinzukelwa misaveni yiswa, laha ku to kala ku nga hi na kubiha. — Gonza Tisimu 37:5, 7, 9, 29.

17. Zini u faneleko ku maha kasi a kukholwa ka wena ku tshama ku tiyile, niku hi ta wulawula hi yini ka nzima yi lanzelako?

¹⁷ Ka nzima leyi, hi wonile ku hikuyini a kukholwa ku nga “kutiyiseka ka hombe xungetano hi zilo lezi zi rinzelwako.” Kasi kuva ni kukholwa loko, hi fanele ku khongela ka Jehova hi tlhela hi tshamela ku ehleketa hi zitsumbiso zakwe. Hi ndlela leyo hi ta zi kota ku timisela ni wihi nzhingo. A nzima yi lanzelako yi ta wulawula hi zilo zinwani zi kombako ku zi wula yini a kuva ni kukholwa.