1, 2. a) Himani a mboni ya Jehova ya hombe ka tontlhe? b) Gi wula yini a vito ga Jesu, niku i hanyisile kuyini hi kuyelana ni vito gakwe ke?

“NZI belekelwe lezo, nzi tele lezo tikweni, lezaku nzi fela ku kustumunya hi [lisine].” (Gonza Johani 18:33-37.) Jesu Kristu i wulile magezu lawa a xikhati a nga hi kulamulweni, na a byela mufumeli wa Judia wa muRoma. Jesu i wa ha hi ku ti tivekisa kota hosi. Anzhako ka malembe yo kari, mupostoli Paule i lo kumbuka xikombiso lexi xa kutiya-hlana xa Jesu, “loyi a nga kustumunya mahlweni ka Pontiu Pilatu hi kuvumela ku nene.” (1 Tim. 6:13) Kunene, tikweni legi ga Satani gi teleko hi livengo, ka zikhati zo kari zi lava kutiya-hlana ka hombe kasi kuva ‘kustumunyu a tsumbekileko ni wa lisine’!—Kuv. 3:14.

² Kota munhu a nga lumba tiko ga Juda, Jesu i wa hi mboni ya Jehova ya mabeleko. (Isa. 43:10) Kunene, i lova mboni ya Nungungulu ya hombe ka tontlhe ti tshukileko tiva kona kasi ku wulawula hi vito gakwe. Jesu i lo chela nguvu kota hi lezi a vito legi a nyikilweko hi Nungungulu gi wulako zona. A xikhati lexi a ngelosi yo kari yi nga byela Josefa, a raru wa Jesu wa ku mu wundla, lezaku a nyimba leyi Maria a nga hi nayo yi wa hi ya moya wa kubasa, yi lo engeta yiku: “I ta beleka nisanyana, u ta mu chula vito gakwe aku hi Jesu . . . ; hakuva hi yena loyi a ta nga hanyisa a vanhu vakwe zionhweni zabye.” (Mat. 1:20, 21.) A kutala ka titlhari ta Biblia ta vumela lezaku a vito Jesu gita hi  ka gezu ga xiHeberu, gi nge Jeshua, niku gi na ni vito ga Nungungulu go komisiwa; gi wula ku “Jehova Kuhanyisa.” Hi ku yelana ni tlhamuselo wa vito gakwe, Jesu i lo vuna a “tiyivu ti lahlekileko ta yindlu ya ka Israeli” lezaku ti hunzuluka ka zionho za tona kasi ti amukeleka mahlweni ka Jehova. (Mat. 10:6; 15:24; Luka 19:10) Kasi ku maha lezo, Jesu i lo nyika wukustumunyu hi kuhiseka xungetano hi Mufumo wa Nungungulu. Marku, a mutsali wa Ivangeli, i ngalo: “Jesu i loya Galilea, na a kanela ivangeli ya Nungungulu, aku: A xikhati xi tatisekile, ni mufumo wa Nungungulu wu tshinele; hunzulukani mu kholwa hi ivangeli.” (Mar. 1:14, 15) Jesu i tlhelile a paluxa a varangeli va wukhongeli ga xiJuda, lezi zi ngava xinwe xa zigelo za kuva va mu nyikela a dawa mhanzeni. — Mar. 11:17, 18; 15:1-15.

3. Xini xi nga humelela ka siku ga wunharu anzhako ka kufa ka Jesu?

³ Masiku manharu anzhako ka kufa ka Jesu, ku lo maheka nchumu wo hlamalisa. Jehova i lo mu vuxa hi ka vafileko, na a nga hi munhu wa nyama kanilezi kota xivangwa xa moya xi nga fiko. (1 Ped. 3:18) Kota xitiyisekiso xa lezo, Hosi Jesu i lo teka xiwumbeko xa nyama zonake a nyika xikombiso xa lezaku i vuxilwe. Ka siku galego a nga vuka hi gona hi ka vafileko, i lo woneka ntlhanu wa zikhati ka vapostoli vo hambanahambana hi wutsongwani ga kona. — Mat. 28:8-10; Luka 24:13-16, 30-36; Joh. 20:11-18.

4. Mutlhangano muni lowu Jesu a nga rangela ka siku ga kuvuxiwa kakwe, niku i ntiro muni a nga nyika a vapizani vakwe ke?

⁴ Ka khati ga wuntlhanu, Jesu i lo ti kombekisa ka vapostoli vakwe ni vanhu vanwani lava va nga tsombene navo. Ka ximaho lexo xi nga rivaliwiko, i lo fambisa xigonzo xa Mhaka ya Nungungulu. “I lo vulula a kupima kabye, lezaku kasi va fela ku pima Mitsalo.” Hikwalaho, va lo zi zwisisa lezaku a kufa kakwe mandleni ya valala va Nungungulu ni kuvuxiwa kakwe ko hlamalisa zi wa profetilwe lomu ka Mitsalo. Kumbheleni ka mutlhangano lowo, Jesu i lo zi veka kubaseni ka vaingiseli vakwe lezi va nga fanele ku maha. I lo va byela “lezaku a kuhunzuluka ni kutsetselelwa ka zionho ku ta kanelwa vitweni gakwe xikari ka matiko wontlhe, ku sangula hi le Jerusalema.” A tlhela aku: “Nwina mu vakustumunyu va timhaka leti.”—Luka 24:44-48.

5, 6. a) Hikuyini Jesu a ngaku: “Mu ta maha vakustumunyu va mina”? b) I nchumu muni wa wuswa lowu a vapizani va Jesu va nga fanele ku wu tivekisa xungetano hi kungo ga Jehova?

⁵ Hikwalaho, anzhako ka 40 wa masiku, ka khati go gumesa a nga woneka, a vapostoli vakwe va wa ta ngha va zi zwisisile a ku i wa lava ku wula yini a xikhati a nga va nyika xileletelo lexi: “Mu ta maha vakustumunyu va mina laha Jerusalema, ni le Judia gontlhe, ni le Samaria, ku kala le magemeta-musi ya misava.” (Miti. 1:8) Hikuyini Jesu a ngaku: “Mu ta maha vakustumunyu va mina,” na ku nga hi va Jehova? Jesu ngha a wulile lezo, kanilezi lava a nga wulawula navo va wa hi vaIsraeli niku hi kota ya lezo, va wa sina va hi vakustumunyu kutani timboni ta Jehova.

⁶ Makunu a vapizani va Jesu va wa fanele ku tivekisa nchumu wuswa xungetano hi kungo ga Jehova — lowu wu nga hi wa hombe ku hunza a kutlhatlhiswa ka vaIsraeli wukhumbini le Gipite ni le Babuloni. A kufa ni kuvuka ka Jesu Kristu ku wa vulula ndlela ya kuva a vanhu va tlhatlhiswa ka wukhumbi ga hombe nguvu, ku nga xionho ni kufa. Hi Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, a vapizani va Jesu lava va nga ha hi ku totiwa hi moya wa kubasa, va lo bhulela vanhu a “mitiro ya ntamu ya Nungungulu,” niku a kutala kabye va lo kholwa. Hi ndlela leyo, Jesu i lo sangula ku wona a  vito gakwe na gi tira laha a makume ya mazana ya vanhu va nga ti sola va tlhela va kholwa kakwe kota ndlela leyi Jehova a yi tirisako kasi ku hanyisa vanhu. — Miti. 2:5, 11, 37-41.

7. Xana a zimaho za siku ga Pentekosta wa 33 Nguveni ya hina zive xikombiso xa yini?

⁷ A zimaho za siku ga Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina zive xikombiso xa lezaku Jehova i vumelile a ntsengo wa muphahlo wo mbhelela wa Jesu kota nzhiho wa zionho. (Maheb. 9:11, 12, 24) Kota lezi Jesu ha yece a nga wula, a nga telangi “ku ta tirelwa, kanilezi a ku ta tirela, ni ku nyikela kuhanya kakwe a kuva nzhiho wa ku tirula vanyingi.” (Mat. 20:28) A “vanyingi” lava va nga wa ta vuneka hi nzhiho wa Jesu a hi vaJuda lava va nga ti sola ntsena. Kanilezi, a kuranza ka Nungungulu hi “lezaku vanhu vontlhe va hanyiswa,” hakuva a nzhiho wu ‘susa zionho za tiko!’ — 1 Tim. 2:4-6; Joh. 1:29.

8. A vapizani va Jesu va xumayele kuchikela kwihi, niku va zi kotisile kuyini?

⁸ Xana a vapizani lavo vo sangula va Jesu va vile nako a kutiya-hlana loku ku nga laveka kasi va simama ku kustumunya hi yena? Ina, kanilezi a va zi kotangi hi ntamu wabye wutsumbu. A moya wa ku basa wa Jehova wu lo va kuca wu tlhela wu va nyika ntamu lezaku va simama va kustumunya. (Gonza Mitiro 5:30-32.) Kwalomo ka 27 wa malembe nzhako ka Pentekosta wa 33 Nguveni ya Hina, ku wa wuliwa lezaku a ‘lisine la ivangeli’ li xumayelwe ka vaJuda ni ka vaMatiko, “ka zivangwa zontlhe lahasi ka tilo.” — Kol. 1:5, 23.

9. Kota lezi zi nga wulilwe, zini zi nga humelela bandla go sangula ga wuKristu?

⁹ Lexi xi nga tsakisiko hi lezaku a bandla ga wuKristu go sangula gi lo hambuka hi kutsongwani-kutsongwani. (Miti. 20:29, 30; 2 Ped. 2:2, 3; Juda 3, 4) Kota kuwula ka Jesu, a wuhluwuki lego gi nga hlanganyetelwa hi “loyi wa kubiha,” Satani, gi wa ta kula gi tlhela gi tlimba wuKristu ga lisine kala “kugumeseni ka tiko.” (Mat. 13:37-43) Hi nzhako, Jehova i wa ta yimisa Jesu kota Hosi ya tiko ga vanhu. Lezo zi mahekile hi Outubro wa 1914, zi veka xikombiso xa kusangula ka masiku yo gumesa ya tiko ga Satani. — 2 Tim. 3:1.

10. a) I hweti muni leyi a maKristu ma totilweko ma nga zi tiva na ka ha hi mahlweni lezaku yi wa tava ni zimaho za hombe? b) Zini zi nga humelela hi Outubro wa 1914, niku hi zi tivisa kuyini?

¹⁰ A maKristu ma totilweko masikwini  ya hina ma zi tivile na ka ha hi mahlweni lezaku Outubro wa 1914 yi wa tava hweti ya zimaho za hombe. Lezo zi wa seketelwe ka xiprofeto xa Danieli xungetano hi sinya ya hombe yi nga tsenwa leyi yi nga wa ta hluka kambe anzhako ka “ntlhanu wa zikhati ni zimbiri.” (Dan. 4:16) Ka xiprofeto xakwe xungetano hi kuvakona kakwe ni “kugumesa ka tiko,” Jesu i wulawulile hi xikhati xalexi xa xinwe kota “xikhati xa vamatiko.” Kusukela ka lembe lego ga 1914, a “xiwoniso xa kuwuya” kutani kuvakona ka Kristu xiya xi dlunyateka nguvu. (Mat. 24:3, 7, 14; Luka 21:24) Hikwalaho, kusukela kwaleyo, a “mitiro ya ntamu ya Nungungulu” yi patsa kuyimiswa ka Jesu hi Jehova kota Hosi ya vanhu misaveni.

11, 12. a) Zini lezi a Hosi yiswa ya misava yi sangulileko ku zi maha hi 1919? b) Zini kambe zi nga dlunyateka kusukela ka 1935? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

¹¹ Kota Hosi yiswa, Jesu Kristu i lo tekela ku sangula ku tlhatlhisa a valanzeli vakwe va totilweko wukhumbini ga “Babuloni loyi wa hombe.” (Kuv. 18:2, 4) Hi 1919, na ya ha hi ku mbhela a Yimpi yo Sangula ya Misava, ku lo vululeka ndlela ya kuva ku nyikelwa wukustumunyu misaveni yontlhe xungetano hi kutlhatlhisa ka Nungungulu ni mahungu yo saseka xungetano hi kuyimiswa ka Mufumo. A maKristu ma totilweko ma lo lonzowota xikhati lexo kasi ku xumayela. Kota wuyelo ga kona, ku lova ni maKristu manwani yo tala ma totilweko kota ziga-tshomba zinwe na Kristu.

¹² Kusukela 1935 kuya mahlweni, zi lo dlunyateka lezaku Kristu i sangulile ku hlengeleta timiliyoni ta “tiyivu tinwani” leti ti nga wa ta wumba a “xidlemo xa tsanza-vahlayi” xa vanhu va matiko wontlhe. Na xi rangelwa hi maKristu ma totilweko, a xidlemo xa tsanza-vahlayi xonawu xa lanzela a xikombiso xa Jesu xa kutiya-hlana, xi xumayela vanwani lezaku a kuhanyiswa kabye kuta hi ka Nungungulu na Kristu. Hi ku timisela ntirweni lowu wa ku xumayela ni ku simama va kombisa kukholwa ka nzhiho wa Kristu, va tava ni lungelo ga ku pona “kuxanisekeni ka hombe,” loku ku to fuvisa a tiko ga Satani. — Joh. 10:16; Kuv. 7:9, 10, 14.

13. Kota Timboni ta Jehova, zini hi ti yimiseleko ku maha, niku hi nga zi kotisa kuyini?

¹³ Ngha hi simama ku nyika lisima a lungelo ga hina ga kuva Timboni ta “mitiro ya ntamu” ya lezi Jehova Nungungulu a zi mahako ni makungo yakwe ya xikhati xa ha tako. Kunene, a hi zikhati zontlhe zi olovako ku nyika wukustumunyu. A kutala ka vamakabye va hina va tira ka matshamu lawa a vanhu va kona va nga cheliko kota, ku va tseketsela hambu ku va xanisa hi ku kongoma. Hi nga tekelela mupostoli Paule ni vanghana vakwe. I te ngalo: “Hi lo tiya-hlana ka Nungungulu wa hina, hi kanela ka nwina a ivangeli hi kulwa ka hombe.” (1 Tes. 2:2) Hikwalaho hi nga tshuki hi  tsukula. Ngha hi ti yimisela ku hanya hi kuyelana ni kutihendleleta ka hina laha a tiko ga Satani gi yako gi lova. (Isa. 6:11) Lezo a hi nge zi koti hi ntamu wa hina wutsumbu, kanilezi hi ku lanzela xikombiso xa maKristu yo sangula, hi fanele ku khongela ka Jehova lezaku a hi nyika “ntamu lowu wa hombe” hi moya wakwe wa ku basa.—Gonza 2 Va Le Korinte 4:1, 7; Luka 11:13.

14, 15. a) Ma wa woniswa kuyini a maKristu ya zana ga malembe go sangula Nguveni ya Hina, niku zini lezi mupostoli Pedro a nga zi wula hi wona ke? b) Hi fanele ku ti zwisa kuyini loku hi xanisiwa hi kuva Timboni ta Jehova?

¹⁴ Inyamutlha, a vanhu va timiliyoni va ti wula maKristu, kanilezi va “kaneta [Nungungulu] hi mitiro yabye; mbanhu va manyala, ni va nga ingisiko, a va vuni nchumu mitirweni yontlhe yo saseka.” (Tit. 1:16) Za lisima kuva hi alakanya lezaku ka zana ga malembe go sangula, a maKristu ya lisine ma wa vengiwa hi votala. Hi xigelo lexo mupostoli Paule i lo tsala lezi: “Mu katekile loku mu rukiwa hi kota ya vito ga Kristu; hakuva a moya . . . wa Nungungulu, wu le hehla ka nwina.”—1 Ped. 4:14.

¹⁵ Xana a magezu lawa ma pimisilweko ma nga tira ka Timboni ta Jehova inyamutlha? Ina, hakuva hi nyika wukustumunyu ga wuhosi ga Jesu. Hikwalaho, a ku vengiwa hi kota ya ku vitanwa hi vito ga Jehova za fana ni ku “rukiwa hi kota ya vito ga [Jesu] Kristu,” loyi a nga byela vakaneti vakwe aku: “Nzi tile hi vito ga Dadani, [kanilezi] a mu nzi amukeli.” (Joh. 5:43) Loku u kumana ni kukanetwa ntirweni wa wena wa kuxumayela, tiya hlana. A kuxaniswa loko xikombiso xa lezaku Nungungulu wa xalala hi wena niku a moya wakwe ‘wu le hehla ka wena.’

16, 17. a) A vanhu va Jehova ka matshamu yo tala ya misava va ti zwisa kuyini hi ntiro wa kuxumayela? b) Zini u ti yimiseleko ku maha?

¹⁶ Alakanya kambe lezaku ka tshovelwa mihanzu yi nene ka matlhelo yo tala ya misava. Hambu ka zipanze zi tirilweko nguvu, va ha kumeka vanhu va dembako ndleve lava hi nga va bhulelako a mahungu yo saseka ya kuhanyiswa. Ngha hi ti karatela ku tlhelela vanhu va kombisileko kutsakela hi tlhela loku zi koteka hi va fambisela zigonzo za Biblia, hi va vuna ku kula kala va ti hendleleta ni ku bapatizwa. Kuzilava u ti zwisa ku khwatsi hi Sarie wa le Afrika Dzonga, loyi a nga ni xipimo xa 60 wa malembe na a xumayela hi kuhiseka. I ngalo: “Nzi bonga nguvu kuva a nzhiho wa Jesu wu nzi vuna kuva ni wuxaka gi nene na Jehova, a Hosi ya hombe wuakweni gontlhe, niku nzi na ni litsako hi kuva nzi tivekisa vito gakwe go dzunzeka.” Yena ni nuna wakwe Martinus, va vunile vanhu vo tala, a ku patsa ni vana vabye va vanharu, lezaku vava vakhozeli va Jehova. I engeta aku: “A ku na wunwani ntiro wu nzi nehelako litsako la hombe, niku hontlheni Jehova wa hi nyika a ntamu lowu wu lavekako kasi hi simama ku maha ntiro lowo wu ponisako wutomi.”

¹⁷ Kani hi maKristu ma bapatizilweko kutani hi navela ku bapatizwa, hi na ni zigelo zo tala za ku bonga a lungelo hi nga nago ga ku lumba bandla ga misava yontlhe ga Timboni ta Jehova. Hikwalaho, simama ku kustumunya hi kumbhelela u tlhela u ti karatela ku tshama na u basile tikweni legi gi chakileko ga Satani. Hi ku maha lezo, u ta neha wudzunzo ka Dadani wa hina wa liranzo wa le tilweni, loyi hi nga ni lungelo ga ku vitaniwa hi vito gakwe go dzunzeka.