Hi kuya hi kambisiso wu mahilweko hi Centro de Controle e Prevenção de Doenças ya Estados Unidos, a cipimo ca khihlanya ga vaswa va kwalomu ka 15 kuya ka 19 wa malembe va wula lezvaku va hlengelile masango hi nomu. “Loku u bhula ni vaswa [hi ku hlengela masango hi nomu] va wula lezvaku ka vona a ku na cikarato”, ku wula Sharlene Azam a n’winyi wa bhuku Oral Sex Is the New Goodnight Kiss (A ku hlengela masango hi nomu i ndlela yiswa ya ku pswopswa uku humula khwatsi). “Ka vona a ku hlengela masango hi nomu a va zvi woni na ku hi ku hlengela masango.”

•  U zvi wonisa kuyini?

•  Hi yihi a mihlamulo ya lisine?

•  Hikuyini zvi nga zva lisima a ku tiva a mawonela ya Nungungulu?

 Hlamula a zviwutiso zvi landzelako hi ina kutani ahihi.

1.   A nhanyana a nga xura nyimba hi ku hlengela masango hi nomu?

   1.   Ina

   2.   Ahihi

2.   A ku hlengela masango hi nomu zva thapelisa mababyi?

   1.   Ina

   2.   Ahihi

3.   A ku hlengela masango hi nomu hakunene ku kuhlengela masango?

   1.   Ina

   2.   Ahihi

 Wona ku lezvi u nga hlamula hi zvona ke?

1. A nhanyana a nga xura nyimba hi ku hlengela masango hi nomu?

    Hlamulo: Ahihi. Leco cin’we ca zvigelo ci mahako a vanhu vo tala va alakanya ku a ku hlengela masango hi nomu a zvi na mhango — kuveni vo ti kalavela.

2.   A ku hlengela masango hi nomu zva thapelisa mababyi?

    Hlamulo: Ina. A munhu loyi a hlengelako masango hi nomu a nga kuma a hepatite (A kutani B), zvilondza ka zviro zva wubeleki, cibhokota, herpes, HIV ni buva (sífilis).

3.   A ku hlengela masango hi nomu hakunene ku kuhlengela masango?

    Hlamulo: Ina. Ni cihi ci patsako a ku khomakhoma a zviro zva wubeleki zva munhu mun’wani, ku hlengela, ku hlengela masango hi nomu, ku hlengela masango hi seno ka ku ti ruma hi kona ni ku hlakanisela a zviro zva wubeleki zva munhu mun’wani kasi ku mu vhuxela manyawunyawu ya masango — zvonawu ku hlengela masango.

 Wona a mitsalo yo kari ya Bhibhiliya yi yelanako ni mhaka leyi ya ku hlengela masango hi nomu.

 A Bhibhiliya gi ngalo: “A kurandza ka Nungungulu hi lezvaku mu . . . tsika wubhayi”. — 1 Va Le Tesalonika 4:3

 Ka lirimi leli a Bhibhiliya gi nga tsaliwa hi lona, a gezu legi gi hundzuluselwako ku “wubhayi” gi patsa a tixaka tontlhe ta ku khomakhoma a zviro zva wubeleki zva munhu wo kala u nga chadhangi naye, ku hlengela, ku hlengela masango hi nomu, ku hlengela masango hi seno ka ku ti ruma hi kona ni ku hlakanisela a zviro zva wubeleki zva munhu mun’wani kasi ku mu vhuxela manyawunyawu ya masango. Loyi a mahako wubhayi a nga tshovela kubava, niku a co bayisa nguvhu ku a luza a wunghana gakwe na Nungungulu. — 1 Pedro 3:12.

 A Bhibhiliya gi ngalo: “Ni wihi loyi a mahako wubhayi i wonhela a miri wakwe”. — 1 Va Le Korinte 6:18.

 A ku hlengela masango hi nomu zvi nga vanga mababyi ni zvikarato zva moya. Ahandle ka lezvo, zvi nga khumba ni kutizwa ka munhu. A Bhuku Talking Sex With Your Kids (Bhula ni vana va wena hi timhaka ta masango) gi wula lezvi: “Lava va hlengelako masango na va nga se chadha, ka zvikhati zvo kari va ti laya kutani ku alakanya lezvaku a cigango cabye a ci khatali hi vona niku hi zvalezvo zvi humelelako ka tixaka tin’wani ta ku hlengela masango. A kutizwa kontlhe ka hava loku a munhu a nga vako nako hi kuva a hlengele masango hi cikhati ca hava hi kaloko a ku zwako hi kuva a hlengele ni ka lihi lixaka la masango hi cikhati ca hava. A ku hlengela masango zvi ngava ni mawuyawuya lawo.”

 A Bhibhiliya gi ngalo: “Mina Jehovha, ndzi Nungungulu wa wena, loyi a ku gondzisako lezvi zvi ku vhunako”. — Isaya 48:17.

 Wa tiyiseka lezvaku a milayo ya Nungungulu xungetano hi masango yi tirela ku ku vhuna? Kutani u alakanya lezvaku yo ku tsona a ku tlhatlheka? Kasi ku ku vhuna ku hlamula a zviwutiso lezvi, alakanyela hi ruwa gi fambako nguvhu mimovha. Lomu matlhelweni ku tsalilwe a velocidade leyi a mimovha yi faneleko ku famba hi yona ni lomu yi faneleko ku nyima kona. U alakanya ku a tisinali leto to mu tsona a kutlhatlheka kutani to mu vhikela? Loku wena ni vafambisi van’wani va mimovha mu nga cheli kota hi tona, u alakanya ku zvini zvi to humelela?

 Lezvo zva fana ni milayo ya Nungungulu. Loku u yi kanyisa, handle ko kanakana u ta tshovela lezvi u byalako. (Va Le Galatiya 6:7) Susan Browning Pogany i wula lezvi ka bhuku gakwe gi tlhamuselako timhaka ta masango: “Laha u yako u tsika lezvi u zvi kholwako kasi u maha zvilo u zvi tivako ku a hi zvinene u ta tizwa na u nga vhuni nchumu.” Kanilezvi, loku u hanya hi kuyelana ni milayo ya Nungungulu u ta komba lezvaku u munhu wa mahanyela ya manene. Ahandle ka lezvo, u tava ni livhalo li basileko. — 1 Pedro 3:16.