A ciwonho hi ni cihi leci a munhu a ci mahako, kutizwa kakwe kutani maalakanyo yakwe, lezvi zvi nga zwananiko ni milayo ya Nungungulu. Lezvo zvi patsa a ku tshova a milayo ya Nungungulu hi ku maha a zvilo zva kubiha kutani zvo kala kululama mahlweni ka Nungungulu. (1 Johani 3:4; 5:17) A Bhibhiliya gi wulawula kambe hi zviwonho zva ku mahiwa ha womu, ku nga ku tsika ku maha lezvi zvi nga zvinene. — Jakobe 4:17.

 Ka tirimi leti a Bhibhiliya gi nga tsaliwa hi tona kusanguleni, a magezu ma hundzuluselwako ku ciwonho ma wula “ku phukwa nchumu”. Hi cikombiso, le Izrayeli wa kale a ntlawa wo kari wa masochwa wu wa zvi kota khwatsi a ku hoxela maribye laha ka ku va wa nga “phukwi”, kutani hi kukongoma “va wa nga wonhi”. (Valamuli 20:16) Hikwalaho a ku wonha zvi wula ku phukwa a milayo yo mbhelela ya Nungungulu.

 Kota Muvangi, Nungungulu i na ni fanelo ya ku va vekela milayo a vanhu. (Kuvhululelwa 4:11) Hi ta ti hlamulela kakwe hi kota ya lezvi hi zvi mahako. — Va Le Roma 14:12.

Zva koteka a ku potsa a ciwonho hi kumbhelela?

 Ahihi. A Bhibhiliya gi: “Vontlhe va wonhile, va tsandzeka ku kombisa a kungangamela ka Nungungulu”. (Va Le Roma 3:23; 1 Tihosi 8:46; Mutshawuteli 7:20; 1 Johani 1:8) Hikuyini zvi tshamisileko lezvo?

 A vanhu vo sangula, Adhamu na Evha, va wa nga hi na ciwonho. Va vangilwe na va mbhelele, hi mufananiso wa Nungungulu. (Genesisi 1:27) Kanilezvi a cikhati leci va nga tsika ku ingisa Nungungulu va no luza kumbhelela. (Genesisi 3:5, 6, 17-19) Laha va ngava ni vana va no va hundzisela a ciwonho ni kungambheleli a ku khwatsi mababyi lawa a n’wana a ma kumako ka vapswali vakwe. (Va Le Roma 5:12) Dhavhidha, a hosi ya Izrayeli, i tiyisile a mhaka leyo hi ku wula lezvi: “Ndzi pswalilwe na ndzi hi ni nandzu wa cigoho”. — Lisimu 51:5.

Xana a zviwonho zvo kari zva hombe a ku hundza zvin’wani?

 Ina. Hi cikombiso, a Bhibhiliya gi wula lezvaku a vanhu va Sodhoma wa kale “va wa bihile niku va wa hi vawonhi va hombe” niku a ciwonho cabye ci wa ‘tshisa nguvhu’. (Genesisi 13:13; 18:20) Wona a zvilo zvinharu zvi mahako ku a ciwonho civa ca hombe kutani co tshisa.

1.   Ciwonho ca kona. A Bhibhiliya gi hi fanele ku ti wonela ka zviwonho zva hombe zvo kota wubhayi, ku khozela zvifananiso, ku yiva, ni wudhakwa, ku phanga, ku daya ni wuloyi. (1 Va Le Korinte 6:9-11; Kuvhululelwa 21:8) A Bhibhiliya gi komba lezvaku a zviwonho lezvo zva hombe zvi hambene ni zviwonho zva ku zvi maha hi kuphazama, zvo kota magezu kutani zvimaho zvi khunguvanyisako van’wani. (Mavingu 12:18; Va Le Efesusi 4:31, 32) Hambulezvo a Bhibhiliya gi hi kuca ku nga zvi woneli hasi a zviwonho lezvi zvi wonekisako ku khwatsi zvitsongwani hakuva zvi nga hi maha hi maha a zviwonho zva hombe. — Matewu 5:27, 28.

2.   Cigelo. A vanhu vo kari va maha zviwonho hakuva a va yi tivi a milayo ya Nungungulu. (Mitiro 17:30; 1 Timote 1:13) A Bhibhiliya a gi tsongahati a zviwonho lezvi hambulezvo gi komba lezvaku zva hambana ni ku tsika ku ingisa a milayo ya Nungungulu ha womu. (Mitsengo 15:30, 31) A zviwonho zva ku zvi maha hi womu zvita hi ka “mbilu yo biha”. — Jeremiya 16:12.

3.   Kukhandzakanya. A Bhibhiliya gi komba lezvaku ku na ni kuhambana cikari ka ku wonha khati gin’we ni ku tshama hi maha ciwonho hi cikhati co leha. (1 Johani 3:4-8) Nungungulu wa va kona lava va gondzako ku maha zvazvinene kanilezvi va “wonha ha womu”. — Mahebheru 10:26, 27.

 Loyi a mahileko a ciwonho ca hombe a nga ha biwa hi livhalo. Hi cikombiso, hosi Dhavhidha i tsalile lezvi: “A zvigoho zva mina zvi hundza ni hloko ya mina; a ku fana ni ndzhwalo wo bindza, zvi tele nguvhu kasi ku zvi rwala.” (Lisimu 38:4) Kanilezvi a Bhibhiliya gi hi nyika a kutsumba loku: “A wakubiha i wa tsike a ndlela yakwe, ni mugohi i wa tsike a maalakanyo yakwe. I wa tlhelele ka Jehovha, i ta mu mahela wuxinji, ka Nungungulu wa hina, hakuva i ta mu tsetselela hi kumbhelela.” — Isaya 55:7.