“LOKU u kholwa lezvaku a Bhibhiliya i mhaka ya Nungungulu yi tako ka vanhu, zvi komba ku Nungungulu i wulawula na hina. . . . Kasi a wukhongeli ga wena gi khumba a wutomi ga wena gontlhe, a [Bhibhiliya] gi fanele ku wulawulisa lezvi a vanhu va wulawulisako zvona nyamutlha.” Lawo mave magezu ma tsalilweko hi tlhari yo kari ya ku hi Alan S. Duthie, ka bhuku gakwe gi wulawulako hi wuhundzuluseli gi nge Bible Translations and How to Choose Between Them.

Lava va randzako a Mhaka ya Nungungulu va sekela magezu yakwe hi mbilu yontlhe. Va kholwa hi mbilu yontlhe lezvaku “yontlhelele Mitsalo yi pimisilwe hi Nungungulu niku ya vhuna kugondziseni, ni kukawukeni, ni kululameteni ka zvilo, ni kulayeni hi zva kululama”. (2 Timote 3:16) U nga woni Bhibhiliya kota bhuku ga kale gi nga hiko na civhuno. Gona ga ‘hanya niku gi na ni ntamu’, ga komba tindlela to lulamisa zvikarato zva wutomi ga siku ni siku. (Mahebheru 4:12) Makunu, kasi ku lava va lerako a mitsalo leyo yo basa va yi zwisisa va tlhela va hanya hi yona, yi fanele ku wulawulisa lezvi a vanhu va wulawulisako zvona nyamutlha.

Hikwalaho lava va randzako a Mhaka ya Nungungulu va tsaka hi lezvi ku humesilweko a Bhibhiliya go Basa — Matewu kala Kuvhululelwa — Wuhundzuluseli ga misava yiswa, hi ciTshwa. A Vakustumunyu va Jehovha va tivisile a kuhumesiwa ka Bhibhiliya legi gi wulawulisako lezvi a vanhu va wulawulisako zvona nyamutlha ka Gotsovanyano wabye wo hlawuleka wu mahilweko a Estádio Nacional do Zimpeto ka Maputsu, Moçambique, ku nga tlhangene a 42 690 wa vanhu. Hi Wazihlanu, 21 ka Setembro wa 2018, a 1970 wa vanhu va nga tlhangene ka ntlawa wa lirimi la ciTshwa ka gotsovanyano lowu, a va ti kotangi hi kutsaka a cikhati leci Mark Sanderson, ciro ca Hubye yi Fumako ya Vakustumunyu va Jehovha, a nga humesa a Bhibhiliya go Basa — Matewu kala Kuvhululelwa — Wuhundzuluseli ga misava yiswa, hi ciTshwa. A Bhibhiliya legi ga dlunyateka niku gi tsumbekile, hi ndlela leyo, gi vhula nyangwa ya ku a vanhu va zwisisa Bhibhiliya hi ndlela yo eta ya ku cima va wa nga se tshuka va gi zwisisisa lezvo hi ciTshwa. Kuzvilava u nga ha ti wutisa ku hi vamani va nga hundzulusela a Bhibhiliya legi go hlamalisa.

Hambu lezvi a Bhibhiliya go Basa — Matewu kala Kuvhululelwa — Wuhundzuluseli ga misava yiswa gi nga vako giswa hi ciTshwa, tiva lezvaku a Bhibhiliya legi gi kona kusukela 1950. Ka lembe lego, gi humesilwe hi ciNgiza hi Watch Tower Bible and Tract Society — yi nga Sociedade Bíblica ya matiko yo tala yi humesako Bhibhiliya kusukela kale. A Murindzeli wa 15 ka Setembro wa 1950 (hi ciNgiza) i te: “A vavanuna lava va wumbako a kometi ya vahundzuluseli va kombile a kuxuva kabye . . . ku nga ku simama va nga tiveki ni lezvaku a va zvi lavi ku a mavito yabye ma tshuka ma tivekiswa na va ha hanya kutani na va file. A kungo ga Bhibhiliya legi ku dhumisa a vito ga Nungungulu wa lisine a hanyako.”

A Tradução do Novo Mundo (hi ciNgiza) gi humisilwe kota vholume yin’we ya Bhibhiliya hi 1961. Kota lezvi a mavito ya vahundzuluseli va gona ma simamako ma nga tiveki kala nyamutlha, a ku sali kukanakana ka leci ci va kucako ku maha ntiro lowo kutani kueta ka kukholwa kabye. A magezu yo sangula ya Tradução do Novo Mundo ga 2013 me ngalo: “Hi ku tiva a lisima la mahungu ya Bhibhiliya, hi no hlolisisa kasi ku chukwatisa a mitsalo ya bhuku legi na hi hi ni cichavo co eta hi mahungu lawa ma tsalilweko lomu ka Bhibhiliya. Hakunene i ntiro wo bindza a ku hundzulusela a mahungu ya Bhibhiliya hi ndlela yo tsumbeka. . . . A kungo ga hina ku wa nga hi ku humesa a Bhibhiliya go tsumbeka ka magezu ya kale ntsena, kanilezvi go dlunyateka ni go olova ku gi lera.”

Kala nyamutlha, ku gandlilwe a 225 000 000 wa maBhibhiliya ni ku hundza hi murumba kutani hi zvipandze hi 160 wa tirimi ni ku hundza misaveni yontlhe. Zvini lezvi a vagondzi va gona va zvi tsumbulileko?

Jesu i gondzisile a vapizani vakwe a ku khongela vaku: “Papayi wa hina wa le tilweni, a vito ga wena a gi basisiwe.” (Matewu 6:9) A Bhibhiliya gi tivekisa Nungungulu hi vito gakwe wutsumbu gaku: Jehovha, a cipimo ca 7000 wa makhati. (Eksodhusi 3:15; Lisimu 83:18) Andzhako ka kufa ka vapostoli va Jesu, a bandla ga wuKristu gi no thapelwa hi mawonela ya hava lawa a vaJudha vo tala va nga hi nawo ya ku nyenya ku tirisa vito ga Nungungulu. (Mitiro 20:29, 30; 1 Timote 4:1) Lava va nga kopiyara a zvipandze zva Mitsalo ya ciGreki va no sangula ku vhaleta a vito ga Nungungulu gaku Jehovha hi magezu ma wulako ku “Nungungulu” ni ku “Hosi”.

A Kometi ya Wuhundzuluseli ga Misava Yiswa ga Bhibhiliya yi no tlhelisela a vito legi ga ku Jehovha ka Mitsalo ya ciGreki ya wuKristu, * ku nga vito gi kumekako a 241 wa makhati ka cipandze leco. A vahundzuluseli lavo a va no halahala va gi tlhelisela na va susumetwa hi kutizwa kabye, kanilezvi va rangile hi ku hlolisisa kala va kuma zvigelo zvo zwala zva ku gi tlhelisela. Hi cikombiso, Luka 4:18 i tshaha magezu ya Isaya 61:1. Ka mitsalo ya kusangula ya ciHebheru, a vito legi gaku Jehovha gi wa hi kona ka vhesi lego ka Isaya. Hi kufaneleko, ka Wuhundzuluseli ga misava yiswa, Luka 4:18 i hundzuluselwa aku: “A moya wa Jehovha wu hehla ka mina, hakuva i ndzi totile kasi ku kanela mahungu ya ma nene ka zvisiwana.”

A magezu lawo ma hundzuluselweko maku Jehovha ma vhuna valeri a ku hambanisa Jehovha Nungungulu ni N’wana wakwe a belekilweko yece, Jesu Kristu. Hi cikombiso, a maBhibhiliya yo tala ma hundzulusela Matewu 22:44, aku: “A Hosi yi te ngalo ka Hosi ya mina.” (A Biblia Go Basa) Kanilezvi, himani a wulawulako na mani? A co tiya hi lezvaku a vhesi legi gi tshaha a cipandze co kari ca Lisimu 110:1, leci ci nga ni vito ga Nungungulu ka mitsalo yo sangula ya ciHebheru. Hikwalaho, a Wuhundzuluseli ga misava yiswa gi hundzulusela Matewu 22:44 aku: “Jehovha i te ngalo ka Hosi ya mina.” A ku tiva kuhambana loku a Mitsalo yi ku kombako cikari ka Jehovha Nungungulu ni N’wana wakwe a hi mhaka yoza yi lava ku xuxiwa hi titlhari. (Marku 13:32; Johani 8:17, 18; 14:28) Leyi i mhaka ya kufa ni kuhanya. Mitiro 2:21 i ngalo: “Ni wihi loyi a khongelako vitweni ga Jehovha i ta ponisiwa.”

Ku chelilwe nguvhu kota kasi ku hundzulusela a ciGreki leci a Bhibhiliya gi nga tsalilwe hi cona kusanguleni hi ndlela yo tsumbeka nguvhu ni ya lisine hi mawulawulela yo olova ya masikwana lawa. Hi cikombiso, a Wuhundzuluseli ga misava yiswa gi ti karatela ku kama gi humesa masema ya mavherbho ya ciGreki. Ka tirimi to tala ta cikhati leci, a mavherbho ma tiriselwa ku wula cikhati leci a zvilo zvi mahekako ka cona — ku ngava cikhati ci hundzileko, ka cikhati leci, kutani cikhatini ca ha tako. Kanilezvi hi ciGreki a mavherbho ma komba kambe ni lezvi a nchumu wa kona wu mahekisako zvona — zvi ngava zva cikhatanyana, ku maheka zvi mbhela, kutani zva ha yako mahlweni. Hi nga ehleketa hi magezu ya Jesu ma nga ka Matewu 6:33. A vherbho ga ciGreki gi wulako ku “simamani” gi komba nchumu wu mahekako wuya phambeni. Makunu a mongo wontlhe wa lezvi Jesu a zvi wulako wu kombiwa ka magezu lawa yaku: “Simamani ku lava a Mufumo wakwe kuranga ni kululama kakwe, zvontlhe a zvilo lezvi zvi ta engetelwa ka n’wina.” Matewu 7:7 yenawu i hundzuluselwa aku: “Simamani ku kombela, mu ta nyikiwa; simamani ku lava, mu ta zvi kuma; simamani ku gongondza, mu ta vhululelwa.” — Va Le Roma 1:32; 6:2; Va Le Galatiya 5:15.

A kuhumesiwa ka Mitsalo ya ciGreki ya wuKristu hi ciTshwa kova masangulo ntsena. Ku mahilwe makungo ya ku hundzulusela a Bhibhiliya gontlhe hi kufamba ka cikhati. Ina a muTshwa i ta lera a Bhibhiliya legi azwa kunandziha ni ku gi wona kota go tsumbeka a ku fana ni legi ga ciNgiza ke?

Handle ko kanakana. Zvi tano hakuva a ntiro wa ku hundzulusela a Bhibhiliya legi wu wonelelwe hi laha kusuhani hi Hubye yi Fumako ya Vakustumunyu va Jehovha. Ku mahilwe a ciboho ca wutlhari ca lezvaku a ku hundzulusela a Bhibhiliya hi tirimi tin’wani wuva ntiro wu mahiwako hi ntlawa. (Mavingu 11:14) Hikwalaho, ku no yimisiwa mitlawa ya kuhundzulusela misaveni yontlhe. Ku no yimisiwa a Departamento de Serviços de Tradução le tsindza ga misava yontlhe ga Vakustumunyu va Jehovha kasi ku khatalela lezvi zvi laviwako hi mitlawa leyo, ku hlamula zviwutiso zva vahundzuluseli, ni ku zwananisa a tirimi to tsalangana ti hundzuluselako a Bhibhiliya legi ga Wuhundzuluseli ga misava yiswa. Ahandle ka lezvo, ku mahilwe a programa ya komputadhori ya ku i Watchtower Translation System kasi ku vhuna a vahundzuluseli va Bhibhiliya. A cin’we ca zvilo zvi mahiwako hi programa leyo ya komputadhori ku komba lezvi a gezu ni gezu ga ciHebheru ni ga ciGreki gi hundzuluselisilweko zvona ka Bhibhiliya ga ciNgiza. Leco hakunene civhuno ca hombe ka vahundzuluseli kasi va tiva a gezu legi va to hlawula ka lirimi labye. Kanilezvi u nga ti kalaveli: A ntiro wa kuhundzulusela wa ha lava a wongo ga munhu. Hambulezvo, a programa leyo ya komputadhori yi olovisile nguvhu a mamahela ya ntiro wo bindza lowu wu londziwako ka mitlawa ya vahundzuluseli va Bhibhiliya — ku nga ku hundzulusela a Bhibhiliya legi ga Wuhundzuluseli ga misava yiswa hi ndlela yo tsumbeka ni yo dlunyateka a ku fana ni legi ga ciNgiza.

Ha ku kuca lezvaku u tshama hasi u hlola a Bhibhiliya go Basa — Matewu kala Kuvhululelwa — Wuhundzuluseli ga misava yiswa. U nga gi lera ka internet kutani ka JW Library, kutani ku kombela go gandliwa ka bandla ga Vakustumunyu va Jehovha lomu u tshamako kona. U ta tlhela u ti buza hi zvilo zvo tsakisa zvi nga ndzeni ka gona: Maletra yo woneka khwatsi ni yo lereka; timhaka-tshinya ta bhuku ni bhuku, ti ku nyikako masemanyana ya bhuku ni bhuku ga Bhibhiliya ti tlhela ti ku vhuna ku hatla u kuma mavhesi u ma tivako; ni mahungu yo tsakisa ma nga le magumo ka Bhibhiliya. A ca lisima ka zvontlhe hi lezvaku u nga lera a Bhibhiliya legi na u tiyiseka lezvaku gi wulawula timhaka ta Nungungulu wutsumbu na gi wulawulisa lezvi a vanhu va wulawulisako zvona nyamutlha.

Tlhamuselo wa magezu ya Bhibhiliya: A cipandze leci ci nyika mitlhamuselo yo koma ya mazana ya magezu ma tirisilweko ka Bhibhiliya legi