1, 2. Ku xanisiwa ka Vakreste swi pfunise ku yini swaku ntirho wa ku chumayela wu tama wu kula aminkameni ya vapostolo?

 VAKRESTE va sungule ku xanisiwa, naswona Sawulo ‘a sungule ku hlasela bandla.’ Marito lawa hi Xigriki ma kombisa swaku a a va hlupha swinene Vakreste. (Min. 8:3) Vadjondzisiwa va balekile naswona vanhu van’wani a va pimisa swaku Sawulo a a ta swi kota ku helisa bandla la Wukreste. Kambe, ku hangalaka ka Vakreste swi yendle swaku ku humelela nchumu xin’wani lexi vanhu a va nga xi nyimelanga. Ku humelele yini?

² Vakreste lava va nga hangalasiwa a va “tama va chumayela mahungu ya ku tsakisa” ka tindhawu leti a va baleka va ya ka tona. (Min. 8:4) Pimisa hi leswi: Ku xanisiwa ka Vakreste a swi wu nyimisanga ntirho wa ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. Kambe swi yendle swaku ntirho lowu wu tama wu kula. Vadjondzisiwa lava va nga hangalaka a va chumayela mahungu ya ku tsakisa ka tindhawu ta le kule swinene. Hi lani hi nga ta swi vona hi kona, ninamuntlha ku yendleka swa ku fana.

3. a) A ku li mani Filipi? b) Hi mhaka muni vanhu va vanyingi aSamariya a va nga se tshama va twa hi ta mahungu ya ku tsakisa? c) Yesu a vule swaku a ku ta yendleka yini aSamariya?

³ Mun’wani wa lava va nga “hangalaka” a ku li Filipi. a (Min. 8:4; vona kwadru leli nge: “ Filipi ‘Muchumayeli,’” ka pajina 59.) Filipi a balekile a ya Samariya, vanhu va vanyingi lava a va tshama aSamariya a va nga se tshama va twa mahungu ya ku tsakisa hikusa khambi lin’wani Yesu a byele vapostolo va yena a ku: “Mi nga yi ka vamatiko naswona mi  nga ngheni ka madoropa ya Vasamariya kambe fambani mi ya lavetela ntsena tinyempfu leti nga lahleka ta yindlo ya Israyele.” (Mat. 10:5, 6) Kambe Yesu a a swi tiva leswaku hi nkama wa kona, a ku ta chumayeliwa aSamariya hikusa na a nga se tlhela a ya matilweni a va byele leswi: “Mi ta va timboni ta mina aYerusalema ni le tikweni hinkwalu la Yudiya ni le Samariya anze amagamu ya misava.” — Min. 1:8.

4. Vasamariya va yendle yini nkama Filipi a nga va chumayela, naswona hi mhaka muni?

⁴ Nkama Filipi a nga fika Samariya, a vone leswaku “masimu ma lunghekile swaku ma tshoveliwa.” (Yoh. 4:35) Phela leswi a nga swi vula swi pfune vanhu lava a va tshama kohala swi tlhela swi va tsakisa. Hi mhaka muni? Hikusa Vayuda a va nga va rhandzi Vasamariya naswona vanyingi a va va tekela hansi. Se Vasamariya va tsumbule swaku mahungu ya ku tsakisa a ma nga lavi leswaku munhu a va ni xikheto ku hambana ni leswi a swi yendliwa hi Vafarisi. Leswi Filipi a nga chumayela hi ku hiseka naswona na a nga na xikheto aSamariya, a swi kombisile leswaku a a nga va tekeli hansi Vasamariya, leswo swi yendle swaku Vasamariya va vanyingi “va swi yingisela kahle leswi Filipi a a swi vula”. — Min. 8:6.

5-7. Nyikela swikombiso swa leswaku loko Timboni ta Yehovha ti sindzisiwa swaku ti ya ka tindhawu tin’wani swi yendla swaku mahungu ya ku tsakisa ma tama ma chumayeliwa.

 ⁵ Ninamuntlha ku fana ni minkameni ya vapostolo, Timboni ta Yehovha ta xanisiwa leswaku ti tshika ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. Makhambi man’wani, ti sindzisiwa ku suka lomu ti tshamaka kona ti yisiwa ka ndhawu yin’wani kumbe ti pfaleliwa djele. Kambe leswo swi yendle swaku mahungu ya ku tsakisa ma chumayeliwa ka tindhawu leti ti yisiwaka ka tona. Hi xikombiso, ka nkama wa Nyimpi ya Wumbirhi ya Misava, Timboni ta Yehovha ti kote ku chumayela ka tindhawu leti a ti xanisiwa ka tona ta Manazi. Muyuda mun’wani lweyi a nga tiva Timboni ta Yehovha ka yin’we ya tindhawu toleto a te: “Mahanyelo ya tona yamanene ma ni yendle ni vona swaku Timboni ta Yehovha, a ti ni lipfumelo la ntiyiso naswona a ti hanya hi leswi swi nga tsaliwa ka Bibele se na mina ni game ni va Mboni ya Yehovha.”

⁶ Minkama yin’wani, hambi vanhu lava va xanisaka Timboni ta Yehovha va chumayeliwa naswona va yamukela mahungu ya ku tsakisa. Hi xikombiso, nkama Franz Desch lweyi a nga Mboni ya Yehovha a nga yisiwa ka ndhawu ya ku xanisiwa ka yona aGusen, aÁustria, a kote ku djondza Bibele ni phoyisa la Manazi. Phela va tsake swinene nkama va nga tlhela va kumana loko se ku hundze malembe ka kongresu la Timboni ta Yehovha naswona hi vambirhi se a va li vachumayeli va mahungu ya ku tsakisa!

⁷ Ku yendleke swa ku fana nkama Vakreste va nga boheka ku suka ka matiko ya vona va ya ka matiko man’wani hi mhaka ya ku xanisiwa. Hi xikombiso hi va 1970, ku chumayeliwe vanhu va vanyingi aMoçambique nkama Timboni ta Yehovha ta Malawi ti nga sindzisiwa ku baleka ti ya Moçambique. Hambileswi hi ku famba ka nkama Timboni ta Yehovha aMoçambique ti nga xanisiwa, kambe ntirho wa ku chumayela a wu zanga wu nyima. Makwerhu Francisco Coana a te: “I ntiyiso swaku van’wani va hina va khomiwile makhambi ya manyingi hi mhaka ya ku chumayela. Kambe, hi ku vona swaku vanhu va vanyingi a va ma yamukela mahungu ya ku tsakisa a hi tshemba swaku Xikwembu a xi hi pfuna, ku fana ni leswi xi nga va pfunisa xiswona Vakreste va minkameni ya vapostolo.”

8. Hi mhaka muni ntirho wa ku chumayela wu tama wu kula loko ku ni tinyimpi ni wusiwana?

⁸ I ntiyiso leswaku ku xanisiwa a hi swona ntsena leswi yendlaka leswaku ntirho wa ku chumayela wu kula ka matiko man’wani. Ka malembe ya swoswinyana, tinyimpi ni wusiwana swi yendle swaku mahungu ya ku tsakisa ya Mfumu ma chumayeliwa ka tindhawu ta ku hambanahambana hi tirimi ta ku hambanahambana ka vanhu va ku ta hi ka matiko man’wani. Vanhu van’wani lava tshamaka ka matiko  lawa ku nga ni tinyimpi kumbe lani ku nga ni wusiwana hintamu, va baleka va ya ka matiko lawa swi yampsakanyana va gama va sungula ku djondza Bibele. Ku fika ka vanhu lava taka hi ka matiko man’wani swi yendla swaku vachumayeli va sungula ku chumayela hi tirimi ta matiko man’wani. Se wena ke, wa zama ku chumayela vanhu va “matiko hinkwawu ni tinxaka hinkwatu ni vanhu hinkwavu ni tirimi hinkwatu” ka teritoriyu la wena? — Nhl. 7:9.

9. A a li mani Simoni, naswona i mpsini swi nga mu yendla a ya ka Filipi?

⁹ Filipi a yendle masingita ya manyingi aSamariya. Hi xikombiso, a hanyise va ku limala a tlhela a hlongola ni madimoni. (Min. 8:6-8) Wanuna mun’wani a hlamalisiwe swinene hi masingita lawa Filipi a nga ma yendla. Wanuna lweyi, vito la yena a ku li Simoni naswona a a yendla swilo swa wuloyi. Vanhu a va mu hlonipha swinene naswona a va vula leswaku a a li: “Wanuna lweyi a ni Matimba yamakulu ya Xikwembu.” Kambe swoswi Simoni a vone matimba ya ntiyiso ya Xikwembu ka masingita lawa Filipi a nga ma yendla naswona a game a va mudjondzisiwa. (Min. 8:9-13) Hi ku famba ka nkama, ku tsumbuleke leswi Simoni a a swi lava. A a lava yini?

10. a) Pedru na Yohani va yendle yini aSamariya? b) I mpsini leswi Simoni a nga swi yendla nkama a nga vona swaku vadjondzisiwa va nyuwani a va yamukele moya wa ku kwetsima hileswi Pedru na Yohani va nga va tlhateka mavoko?

¹⁰ Nkama vapostolo va nga tiva swaku ntirho wa ku chumayela a wu ya wu kula aSamariya, va rhumele Pedru na Yohani swaku va ya Samariya. (Vona kwadru leli nge: “ Pedru A Tirhisa ‘Makhiya Ya Mfumu.’”) Nkama Pedru na Yohani va nga fika, va tlhateke mavoko ka vadjondzisiwa  va nyuwani, naswona va yamukele moya wa ku kwetsima. b Nkama Simoni a nga vona leswo, a hlamalile hintamu. A gama a ku: “Na mina ni nyikeni matimba lawa swaku lweyi ni nga ta mu tlhateka mavoko na yena a kuma moya wa ku kwetsima.” Simoni a a lava ni ku va nyika male, swaku va mu nyika matimba lawa ya ku kwetsima! — Min. 8:14-19.

11. Pedru a byele Simoni swaku a yendla yini, naswona i yini leswi a nga swi yendla?

¹¹ Pedru a nga djikadjikanga nkama a nga hlamula Simoni: A te: “Male ya wena ya prata a yi helisiwe na wena, hikusa u pimisa swaku u nga kuma nyiko ya mahala ya Xikwembu hi male. A wu nga ta kuma nchumu naswona a wu ngheni ndhawu ka mhaka leyi hikusa mbilu ya wena a yi lulamanga ka Xikwembu.” Pedru a byele Simoni swaku a tisola a khongela, a kombela ku rivaleliwa. A te: “Kombela Yehovha swaku loko swi koteka a ku rivalela.” Phela Simoni a a nga li munhu wa ku biha, hikusa leswi a a lava ku swi yendla a swi li swinene, kambe hi nkamanyana wolowo a a ngheniwe hi ku navela ka ku biha. Se a game a kombela vapostolo a ku: “Ni kombeleleni ka Yehovha swaku leswi mi nga swi vula swi nga ni humeleli.” — Min. 8:20-24.

12. I yini “moya wa wusimoni,” naswona wu vonekisa ku yini ka wukhongeli la mavunhwa?

¹² Leswi Pedru a nga mu laya hi swona Simoni, swa hi basopisa hina Vakreste namuntlha. Ku vula ntiyiso rito leli nge “moya wa wusimoni” li sukela ka vito la Simoni naswona li sungule ka mhaka leyi nga yendleka ka Simoni. Moya wa wusimoni ku vuliwa ku xavelela mintirho  ya lisima ngopfungopfu ka swilo swa wukhongeli. Ka wukhongeli la mavunhwa la Vakreste lava va nga djikela Xikwembu, moya lowu wu talile swinene. Ku vula ntiyiso, ka buku la wu 9 la Encyclopædia Britannica la 1878, ku tsaliwe leswi: “Ka nkambisiso lowu wu nga yendliwa, ka timhaka ta ku langiwa ka Vapapa ku vuliwa swaku a ku se tshama ku langiwa Vapapa na ku nga zanga ku xaveleliwa, naswona minkama yinyingi swilo leswi va swi yendlaka swaku va xavelela mintirho leyi, i swilo swa ku biha swinene naswona a va swi koti ku swi fihla.”

13. Vakreste va fanele va yendla yini swaku va tivonela ka moya wa wusimoni?

¹³ Vakreste va fanele va tivonela ka xidjoho xa ku xavelela kumbe moya wa wusimoni. Hi xikombiso, a va fanelanga va xavelela hi ku nyikela maprezenti kumbe ku tshamela ku khensa lava va nga ni nkateko wa ku nyika vanhu van’wani mintirho ya ku hlawuleka abandleni naswona lava va nga ni nkateko wa ku nyika vanhu van’wani mintirho ya ku hlawuleka abandleni a va fanelanga va nyimelela lava va nga ganya. Swiyimu leswi swimbirhi swi kombekisa moya wa wusimoni. Ku vula ntiyiso vanhu hinkwavu lava tirhelaka Yehovha va fanele va hanya ku fana ni munhu “wamutsongo,” va fanele va nyimela swaku moya wa ku kwetsima wa Yehovha wu va wona lowu wu langaka lava va faneleke ku yendla mintirho ya ku hlawuleka. (Luk. 9:48) Ka nhlengeletanu ya Yehovha Xikwembu a ku na ndhawu ya vanhu lava ‘va tilavelaka ku dzunisiwa.’ — Swiv. 25:27.

14, 15. a) A a li mani “mutheniwa wa Muetiyopiya,” lweyi Filipi a nga kumana na yena? b) Muetiyopiya a yendle yini nkama Filipi a nga mu chumayela, naswona hi mhaka muni hi nga vulaka swaku ku tsakamisiwa ka yena a ku vanga magugu? (Vona ntlhamuselo.)

¹⁴ Ntsumi ya Yehovha yi byele Filipi swaku a ya ka xitaratu lexi a xi sukela aYerusalema xi ya aGaza. Loko Filipi  a a tivutisa leswaku hi mhaka muni a a fanele a ya kohala, a nga hlwelanga ku kuma nhlamulu hikusa a kumane ni wanuna wa Muetiyopiya lweyi a “a lerha buku la muprofeta Esaya hi rito la le henhla”. (Vona kwadru leli nge: “ Hi Mhaka Muni A A Li ‘Mutheniwa?’” ka pajina 63.) Moya wa ku kwetsima wa Yehovha wu yendle swaku Filipi a ya ka nyolo ya wanuna lwiyani a ya mu vutisa a ku: “Indjhe wa swi twisisa leswi u swi lerhaka?” A mu hlamula a ku: “Ni nga swi kotisa ku yini ku swi twisisa na ku nga na lweyi a ni tlhamuselaka ke?” — Min. 8:26-31.

¹⁵ Muetiyopiya a kombele Filipi swaku a khwela ka nyolo ya yena. Phela va ve ni mabulu ya ku tsakisa swinene! Ku hundze nkama wa wunyingi na swi nga tiviwi swaku i mani “nyempfu,” kumbe ‘mutirhi,’ lweyi ku vulavuliwaka hi yena ka wuprofeta la Esaya. (Esa. 53:1-12) Kambe, nkama Filipi na a famba ni wanuna lwiyani wa Muetiyopiya, a mu tlhamusele swaku wuprofeta lelo li hetiseke ka Yesu Kreste. Ku fana ni leswi swi nga yendleka ka lava va nga tsakamisiwa hi Pentekoxta la lembe la 33 E.C., Muetiyopiya lweyi se a a li muprozelita a tekele ku swi tiva leswi a a fanele a swi yendla, a byele Filipi a ku: “Txuvuka! Hi lawa mati; kasi i yini lexi ni sivelaka ku tsakamisiwa ke?” Se Muetiyopiya a nga zanga a hlwela, a tsakamisiwile hi Filipi! c (Vona kwadru leli nge: “ Ku Tsakamisiwa ‘Ka Mati.’”) Hi wugamu, Filipi a nyikiwile ntirho wa  nyuwani aAxidodi lani a nga tama a chumayela mahungu ya ku tsakisa. — Min. 8:32-40.

16, 17. Tintsumi ti hi pfunisa ku yini ka ntirho wa ku chumayela namuntlha?

¹⁶ Vakreste namuntlha va yendla ntirho wa lisima wa ku chumayela wa ku fana ni lowu a wu yendliwa hi Filipi. Minkama ya yinyingi, va pfulekeliwa hi minkama ya ku chumayela mahungu ya ku tsakisa ka vanhu lava va kumanaka na vona loko va li ku yendzeni. Minkama ya yinyingi swa tikomba swaku loko va kuma munhu lweyi a tsakelaka a swo kotlana. Phela leswo a swi hlamalisi hikusa Bibele li vula swaku tintsumi hi tona ti rhangelaka ka ntirho wa ku chumayela mahungu ya ku tsakisa leswaku mahungu lawa ma fikelela vanhu va “matiko hinkwawu, tinxaka hinkwatu, tirimi hinkwatu ni vanhu hinkwavu.” (Nhl. 14:6) Leswi tintsumi ti rhangelaka ntirho wa ku chumayela, swi hetisisa leswi Yesu a nga swi vula ka xifaniso xa yena lexi vulavulaka hi trigu ni mfava. Yesu a vule swaku ka nkama wa ku tshovela kumbe ka masiku ya wugamu, “vatshoveli i tintsumi.” Naswona a vule leswaku tintsumi a ti ta “humesa hinkwavu lava yendlaka van’wani va djoha ni lava tlulaka nawu”. (Mat. 13:37-41) Hi nkama wun’we tintsumi a ti ta hlengeleta lava Yehovha a nga va koka swaku va nghena ka nhlengeletanu ya yena ku nga vanhu lava nga ni ntshembo wa ku fuma na Yesu amatilweni naswona hi ku famba ka nkama a ti ta hlengeleta ni “xitshungu xaxikulu” xa “tinyempfu tin’wani”. — Nhl. 7:9; Yoh. 6:44, 65; 10:16.

¹⁷ Xin’wani lexi kombisaka swaku tintsumi ta pfunisa ka ntirho wa ku chumayela, hi swaku vanhu van’wani lava hi va kumaka va vula swaku a va khongela va kombela ku pfuniwa hi Xikwembu. Vona leswi swi nga yendlekela vachumayeli vambirhi lava a va famba ni xin’wanani. Nkama vachumayeli lava a va lava ku gama ntirho wa vona wa ku chumayela, xin’wanani lexi a va li na xona a xi swi lava hintamu ku chumayela ka munti lowu landzelaka. Ku vula ntiyiso xi fambe xoxe xi ya ba xipfalu! Nkama va nga vona swaku ku hume wansati mun’we, va yile swaku va ya vulavula na yena. Va hlamale swinene hi ku tiva swaku wansati lweyi, a wa ha ku gama ku khongela a kombela swaku Xikwembu xi rhumela munhu lweyi a a ta mu pfuna ku twisisa Bibele. Wansati lweyi a pfumelile ku djondza Bibele!

18. Hi mhaka muni hi nga fanelanga hi wu tekela hansi ntirho wa ku chumayela?

¹⁸ Leswi u lumbaka bandla la Wukreste, na wena u ni nkateko wa ku tirha ni tintsumi ka ntirho wa ku chumayela mahungu ya ku tsakisa lowu wu yaka wu kula swinene. U nga wu tekeli hansi ntirho lowu. Loko u tama u tiyisela, u tlhela u yendla hinkwaswu leswi u nga swi kotaka, u ta tsaka swinene nkama lowu u chumayelaka “mahungu ya ku tsakisa hi Yesu.” — Min. 8:35.