1, 2. I mpsini leswi Sawulo a a lava ku swi yendla aDamaxka?

 VAVANUNA va ku chavisa va ku swee aDamaxka! A va lava ku yendla minchumu ya ku biha. Leswi vadjondzisiwa va Yesu a va nyenyiwa, a va ta khomiwa makaya ya vona, va bohiwa, va danisiwa va tlhela va kokovisiwa va yisiwa aYerusalema leswaku va ya thethisiwa hi Tribunali Lalikulu la Vayuda.

² Lweyi a a rhangela vavanuna volavo a ku li Sawulo, lweyi se a a ni nandzu wa ngati. a A ka ha li ku hundzanyana nkama wawutsongo na a seketelile ku dlayiwa ka Stefano lweyi a a li mudjondzisiwa wa Yesu. (Min. 7:57–8:1) Phela a a nga tsakisiwi hi ku xanisa vadjondzisiwa va Yesu lava a va tshama aYerusalema ntsena, kambe a a lava ni ku xanisa vadjondzisiwa va Yesu lava a va tshama ka tindhawu tin’wani. A a lava ku helisa wugandzeli leli a li tiviwa swaku i “Ndlela ya Hosi.” — Min. 9:1, 2; vona kwadru leli nge: “ Matimba Lawa Sawulo A A Li Na Wona aDamaxka,” ka pajina 69.

3, 4. a) I mpsini leswi swi nga yendlekela Sawulo? b) Hi swini swivutiso leswi hi nga ta bula hi swona?

³ Hi nkamanyana ku hatima loku a ku ta hi matilweni ku rhendzele Sawulo. Lava a a famba na vona a va ku vona ku hatima koloko, kambe va chavile naswona a va zanga va vula nchumu. Se Sawulo a fa matihlo a gama a wa hansi. Ku game ku twakala rito leli taka hi matilweni li ku: “Sawulo, Sawulo, u ni hluphela yini?” Sawulo a hlamala swinene a gama a ku: “Hosi, hi wena mani?” Nhlamulu leyi Sawulo a nga yi twa yi mu yendle a chava swinene, a twe rito li ku: “Hi mina Yesu, lweyi u mu xanisaka.” — Min. 9:3-5; 22:9.

⁴ Hi djondza yini ka marito ya ku sungula lawa Yesu a nga ma byela Sawulo? Ku kambisisa leswi swi nga yendleka nkama Sawulo a nga txintxa a va muchumayeli, swi nga hi pfunisa ku yini? Hi djondza yini ka leswi bandla li nga swi yendla nkama a ku ni ku rhula hi nkama lowu Sawulo a nga txintxa a va muchumayeli?

5, 6. Hi djondza yini ka marito lawa Yesu a nga ma byela Sawulo?

⁵ Nkama Yesu a nga vulavula na Sawulo ka ndlela leyi a yi ya aDamaxka, a nga mu vutisanga a ku: “Kasi u va hluphela yini vadjondzisiwa va mina?” Kambe hilani se hi nga swi vona hi kona, Yesu a mu vutise leswi: “U ni hluphela yini?” (Min. 9:4) Leswo swi kombisa swaku Yesu wa ku twa ku vava loku vadjondziwa va yena va ku twaka loko va hluphiwa. — Mat. 25:34-40, 45.

⁶ Loko swi ku na wena wa xanisiwa hileswi u nga Mboni ya Yehovha, tiyiseka swaku Yehovha na Yesu va swi vona leswi swi ku humelelaka. (Mat. 10:22, 28-31) Swi nga yendleka ndzingo lowu u kumanaka na wona va nga wu susi, kambe khumbuka leswaku Yesu a swi vonile nkama Sawulo a nga seketela ku dlayiwa ka Stefano, naswona a mu vonile Sawulo nkama a nga kokovisela vadjondziwa va yena amakaya ya vona aYerusalema. (Min. 8:3) Kambe Yesu a nga zanga a nghenelelile ka nkama wolowo. Hambileswo Yehovha hi ku tirhisa Yesu Kreste, a nyike Stefano ni vadjondziwa van’wani matimba ya leswaku va tama va tiyisela.

7. U fanele u yendla yini swaku u tama u tiyisela loko u xanisiwa?

⁷ Se na wena u nga swi kota ku tiyisela loko u xanisiwa. U nga swi kotisa ku yini? 1) Tinyimiseli ku tama u tshembeka hambi ko yendleka yini. 2) Kombela Yehovha swaku a ku pfuna. (Filp. 4:6, 7) 3) U nga tlheliseli loko va ku xanisa kambe swi tshikeli Yehovha. (Rom. 12:17-21) 4) Tshemba swaku Yehovha a ta ku nyika matimba leswaku u tama u tiyisela anze a susa ndzingo lowu u nga ka wona. — Filp. 4:12, 13.

8, 9. Ananiya a titwise ku yini nkama a nga langiwa leswaku a ya yendla ntirho wa ku hlawuleka?

⁸ Loko se a hlamule xivutiso xa Sawulo lexi nge: “Hosi, hi wena mani?” Yesu a mu byelile a ku: “Sekeleka, u nghena ka doropa, u ta byeliwa leswi u faneleke u swi yendla.” (Min. 9:6) Leswi Sawulo a a nga voni, va mu tekile va mu yisa ka munti lowu a a ta fikela ka wona aDamaxka, lani a nga fika a titsona swakudla a tlhela a khongela ku ringana masiku manharhu. Ka nkama wolowo, Yesu a vulavule hi Sawulo ka mudjondzisiwa mun’wani wa doropa lolelo. Wanuna lweyi a a vitaniwa swaku i Ananiya naswona “Vayuda hinkwavu lava a va tshama kolanu a va vula swaku i munhu wamunene”. — Min. 22:12.

⁹ Pimisa hi leswi Ananiya a nga titwisa xiswona nkama Yesu a nga vulavula na yena! Yesu Nhloko ya bandla, lweyi a a pfuxiwile a ku feni, a vulavule na Ananiya hi ku kongoma a mu byela swaku a mu langile  swaku a ta yendla ntirho wa ku hlawuleka. Leswo a swi tsakisa, kambe ntirho wa kona a wu karhata! Nkama a nga tiva leswaku a a fanele a ya vulavula na Sawulo, Ananiya a te: “Hosi, ni twe va ku tala na va vulavula hi wanuna lweyi, va vule minchumu ya yinyingi ya ku biha leyi a nga yi yendla ka vakwetsimi va wena aYerusalema. Se swoswi vaprista vavakulu va mu nyike mpfumelelo wa ku khoma hinkwavu lava vitanaka vito la wena.” — Min. 9:13, 14.

10. Hi nga djondza yini ka leswi Yesu a nga tlhamusela Ananiya?

¹⁰ Yesu a nga mu layanga Ananiya hileswi a nga swi vula kambe a mu byele kahle leswi a a fanele a swi yendla. Yesu a kombise swaku a a ni mhaka na Ananiya hi ku mu byela swaku hi mhaka muni a a fanele a yendla ntirho lowuyani wa ku kala wu nga tolovelekanga. Yesu a vule leswi hi Sawulo: “Wanuna lweyi i xibya lexi ni nga xi langa swaku xi ta chumayela hi vito la mina ka matiko, ka tihosi ni ka vana va Israyele. Hikusa ni ta mu komba mahlomulu hinkwawu lawa a nga ta kumana na wona hi mhaka ya vito la mina.” (Min. 9:15, 16) Ananiya a yo vhela a yendla leswi Yesu a nga mu byela swona. A yile a ya kumana na Sawulo lweyi a a xanisa vadjondzisiwa a fika a ku: “Sawulo makwerhu, ni rhumiwe hi Hosi Yesu lweyi a nga humelela ka wena ka ndlela leyi u nga ta hi yona; a ni rhumile swaku u ta tlhela u vona ni ku va ni moya wa ku kwetsima.” — Min. 9:17.

11, 12. Hi djondza yini ka leswi swi nga yendleka ka Yesu, Ananiya na Sawulo?

¹¹ Hi nga djondza minchumu ya yinyingi ka leswi swi nga yendleka ka Yesu, Ananiya na Sawulo. Hi xikombiso, hi djondza leswaku Yesu wa rhangela ka ntirho wa ku chumayela, ku nga leswi a nga tshembisa swaku a ta swi yendla. (Mat. 28:20) Hambileswi a kalaka a nga vulavuli ni vanhu hi ku kongoma, Yesu a rhangela ntirho wa ku chumayela hi ku tirhisa mutirhi wa ku tshembeka, lweyi ka masiku ya hina a nga mu veka leswaku a hlayisa tinyempfu hinkwatu ta yena. (Mat. 24:45-47) Ntlawa Lowu Rhangelaka  wu kongomisa vachumayeli ni vapfuli va ndlela leswaku va ya chumayela vanhu lava va lavaka ku tiva hi ta Kreste. Hi lani hi nga swi vona hi kona ka ndzima leyi nga hundza, vanhu va vanyingi va khongela va kombela ku pfuniwa, se Timboni ta Yehovha ta va chumayela. — Min. 9:11.

¹² Ananiya a pfumelile ku yendla ntirho lowu Yesu a nga mu nyika wona naswona a katekisiwile. Se wena ke, wa wu yingisa nawu wa ku chumayela mahungu ya ku tsakisa hambiloko ku yendla leswo swi ku karhatela? Phela vanhu van’wani swa va karhatela ku chumayela hi munti ni munti kumbe ku vulavula ni vanhu lava va kalaka va nga va tivi. Van’wani swa va karhatela ku chumayela mabazara, andleleni, hi  ku tirhisa telefoni kumbe makarta. Ananiya a swi kotile ku hlula ku chava naswona a ve ni nkateko wa ku pfuna Sawulo swaku a yamukela moya wa ku kwetsima. b Ananiya swi mu fambele kahle hikusa a a tshemba Yesu naswona a a vona Sawulo na a li munhu lweyi a a ta va makwerhu. Na hina hi nga swi kota ku hlula ku chava ka hina loko ku fana na Ananiya, hi tshemba swaku Yesu hi yena a rhangelaka ntirho wa ku chumayela, ni loko hi va khoma kahle vanhu van’wani hi va vona na va li vanhu lava va nga vaka vamakwerhu hambi hi vanhu lava hi va chavaka. — Mat. 9:36.

13, 14. Loko ku li swaku u djondza Bibele kambe a wu se tsakamisiwa, u nga djondza yini ka xikombiso xa Sawulo?

¹³ Sawulo a tekele ku hanya hi leswi a nga swi djondza. Nkama a nga pfuliwa matihlo, a tsakamisiwile naswona a sungule ku tipatsa ni vadjondzisiwa van’wani lava a va li aDamaxka. Kambe a nga yendlanga leswo ntsena, a “tekele ku sungula ku chumayela hi ta Yesu ka masinagoga, a vula swaku i N’wana wa Xikwembu.” — Min. 9:20.

¹⁴ Loko ku li swaku u djondzeliwa Bibele naswona a wu se tsakamisiwa, indjhe u ta tekelela xikombiso xa Sawulo u tekela ku hanya hi leswi u swi djondzaka ka Bibele? I ntiyiso leswaku Sawulo a li vonile singita leli Yesu a nga li yendla naswona leswo swi mu yendle leswaku a txintxa wutomi la yena. Kambe ku ve ni van’wani lava va nga vona masingita lawa Yesu a nga ma yendla. Hi xikombiso, Vafarisi va mu vonile nkama a nga hanyisa wanuna lweyi a a limalile voko, naswona vanhu vanyingi lava a va li Vayuda a va swi tiva swaku Yesu a pfuxile Lazaru. Kambe vanyingi va vona, a va nga na mhaka naswona va tame va mu nyenya. (Mar. 3:1-6; Yoh. 12:9, 10) Ku hambana ni leswo, Sawulo a txintxile hi ku helela. Hi mhaka muni Sawulo a yamukele mahungu ya ku tsakisa kuve van’wani a va zanga va swi yedla leswo? Hi mhaka Sawulo a a hlonipha Xikwembu ku nga li ku chava vanhu naswona a a ti khensa hintamu timpsalu leti Yesu a nga mu komba tona. (Filp. 3:8) Na wena loko u yendla leswi fanaka, a wu nga ta pfumelela ni nchumu ni xin’we xi ku sivela ku chumayela mahungu ya ku tsakisa naswona u ta yendla hinkwaswu swaku u fanelekela ku tsakamisiwa.

15, 16. Sawulo a a yendla yini ka masinagoga, naswona Vayuda va Damaxka va yendle yini?

 ¹⁵ Phela nkama Sawulo a nga sungula ku chumayela hi Yesu ka masinagoga, vanhu vanyingi va hlamale swinene, van’wani va kwatile va ku: “Wanuna lweyi a hi yena lweyi a a hlasela lava a va vitana vito leli aYerusalema?” (Min. 9:21) Nkama Sawulo a nga tlhamusela leswi swi nga mu yendla a txintxa mapimisela ya yena hi Yesu a ‘va kombe kahle swaku Yesu i Kreste.’ (Min. 9:22) Kambe mhaka leyi twalaka a yi kholwisi vanhu hinkwavu lava va kholwaka ka swinawanawana swa vanhu ni lava timbilu ta vona ti nga tala hi ku tibyela. Hambileswo Sawulo a nga godolanga.

¹⁶ Loko se ku hundze malembe manharhu, Vayuda aDamaxka a va ha holovisana na Sawulo naswona a va lava ku mu dlaya. (Min. 9:23; 2 Ko. 11:32, 33; Gal. 1:13-18) Nkama a nga tiva swaku a va lava ku mu dlaya, Sawulo a yendle xiboho xa ku baleka; naswona a pfumelile ku xikisiwa hi ndzhava ka mbhovo lowu a wu li kona ka muru wa doropa. Luka a hlaya swaku lava va nga pfuna Sawulo swaku a baleka a ku li “vadjondzisiwa va yena” ku nga vadjondzisiwa va Sawulo. (Min. 9:25) Marito lawa ma kombisa leswaku vanhu van’wani lava va nga twa Sawulo na a chumayela, va ma yamukelile mahungu ya ku tsakisa naswona va ve vadjondzisiwa va Kreste.

17. a) Vanhu va yendla yini loko va twa ntiyiso wa Bibele? b) Hi fanele hi tama hi yendla yini naswona hi mhaka muni?

¹⁷ Nkama u nga sungula ku bula ni maxaka ya wena ni vanghanu va wena hi leswi a wu swi djondza ka Bibele swi nga yendleka a wu nyimele swaku va ta yamukela ntiyiso wa Bibele. Swi nga yendleka leswaku van’wani va wu yamukelile, kambe vanyingi a va zanga va wu yamukelile. Naswona swi nga ha yendleka maxaka ya wena ma ku nyenya. (Mat. 10:32-38) Kambe loko u djondza Bibele ni ku pimisa kahle hi Matsalwa naswona u tama u va ni mahanyelo ya kahle ya Wukreste, hambi lava va ku nyenyaka hi wugamu va nga txintxa mavonelo ya vona. — Min. 17:2; 1 Pe. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. a) Ku yendleke yini nkama Barnaba a nga pfuna Sawulo? b) Hi nga mu tekelelisa ku yini Barnaba na Sawulo?

¹⁸ Nkama Sawulo a nga nghena aYerusalema, vadjondzisiwa a va nga mu kholwi loko a ku se a a li mudjondzisiwa. Kambe nkama Barnaba a nga mu nyimelela, vapostolo va pfumelile naswona Sawulo a tshame na vona nkamanyana. (Min. 9:26-28) Sawulo a a yendla swilo hi wutlharhi kambe a a nga danisiwi hi ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. (Rom. 1:16) A a chumayela na a nga chavi nchumu aYerusalema ku nga ndhawu leyi yena a nga sungula ku xanisa kona vadjondzisiwa va Yesu Kreste. Nkama Vayuda va Yerusalema va nga vona swaku Sawulo lweyi a a li murhangeli wa vona a a txintxile naswona se a a  li nala wa vona, va lave ku mu dlaya. “Nkama vamakwavu Hosini va nga twa leswo, va mu yise Khezariya, va gama va mu rhumela aTarsu.” (Min. 9:30) Sawulo a pfumelile leswi Yesu a nga mu byela swona hi ku tirhisa bandla. Leswo swi pfune bandla ku patsa na yena.

¹⁹ Phela Barnaba hi yena a nga sungula a pfuna Sawulo. Leswi a nga mu pfuna va ve vanghanu vavakulu naswona va tirhisanile ka ntirho wa ku chumayela. Se wena ke, ku fana na Barnaba, wa va pfuna vachumayeli va nyuwani hi ku va u tirha na vona ka ntirho wa ku chumayela ni ku va pfuna swaku va tiyisa wunghanu la vona na Yehovha? Loko u yendla leswo u ta katekisiwa swinene. Loko ku li swaku u muchumayeli wa nyuwani wa pfumela ku pfuniwa hi vanhu van’wani ku fana na Sawulo? Phela loko u tirha ni vachumayeli va kahle u ta yampsisa ndlela leyi u chumayelaka hi yona naswona u ta tsaka hi ku kuma vanhu lava va nga ta va vanghanu va wena wutomi hinkwalu.

20, 21. Vanhu va Yehovha va khale ni va swoswi va wu tirhisisa ku yini nkama wa ku rhula?

²⁰ Loko Sawulo se a li Mukreste naswona na a humile Yerusalema ‘mabandla hinkwawu ya le Yudiya, Galileya na Samariya ma ve ni ku rhula’. (Min. 9:31) Vadjondzisiwa va wu tirhisise ku yini nkama “loko [swilo] swi famba kahle”? (2 Tm. 4:2) Bibele li li ‘a va tiyisiwa’. Vapostolo ni vamakwerhu van’wani lava a va rhangela a va tiyisa lipfumelo la vadjondzisiwa naswona a va rhangela mabandla lawa “a ma tama ma chava Yehovha ni ku tiyisiwa hi moya wa ku kwetsima”. Hi xikombiso, Pedru a tirhise nkama wolowo swaku a tiyisa vamakwerhu va doropa la Lida aSaroni. Minzamu leyi a nga yi yendla yi yendle swaku vanyingi lava a va tshama aLida va va “valandzeli va Hosi.” (Min. 9:32-35) Vadjondzisiwa a va tshikanga nchumu swaku xi va phazamisa kambe va yendle hinkwaswu swaku va hlayisana ni ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. Leswo swi yendle swaku mabandla ‘ma ya ma tala.’

²¹ Ndzeni ka 1901 ku ya ka 2000, Timboni ta Yehovha ka matiko ya manyingi ti nghene ka nkama lowu swilo a “swi famba kahle” ku fana ni vapostolo. Mimfumu ya yinyingi leyi ku ringana malembe ya manyingi yi nga xanisa vanhu va Yehovha yi helisiwile, naswona minawu yin’wani ya ku tsimbisa ku chumayela mahungu ya ku tsakisa yi pumbiwile kumbe yi helisiwile. Se Timboni ta tinyingi ta Yehovha ti tirhise nkama wolowo leswaku ti chumayela hi ku hiseka naswona ntirho wu ye wu kula swinene.

22. U nga wu tirhisisa ku yini chunseko lowu u nga na wona?

²² U wu tirhisa kahle chunseko lowu u nga na wona? Loko swi ku u hanya ka tiko leli swi kalaka swi nga tsimbisiwi ku gandzela Yehovha,  Sathana a navela leswaku u tirhisa nkama wolowo leswaku u lwela ku ganya, u nga lweli ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. (Mat. 13:22) U nga mu tshiki a ku kanganyisa. Wu tirhisi kahle nkama wa ku rhula lowu u nga na wona. Tirhisa nkama lowo leswaku u chumayela mahungu ya ku tsakisa u tlhela u tiyisa bandla. Khumbuka swaku nkama lowu u nga na wona wa ku rhula wu nga ha txintxa swa kola na kola.

23, 24. a) Hi djondza yini ka mhaka ya Tabita? b) Hi fanele hi tinyimisela ku yendla yini?

²³ Vona leswi swi nga yendleka ka mudjondzisiwa mun’wani lweyi a a vitaniwa Tabita kumbe Dorkasi. A a tshama aYopa ku nga doropa leli li nga kusuhi ni doropa la Lida. Makwerhu lweyi wa ku tshembeka a a wu tirhisa kahle nkama wa yena ni leswi a a kota ku swi yendla. Phela “a a yendla swilo swa swinyingi swaswinene naswona a a pfuna swisiwana.” Kambe swa kola na kola, a vabyile a gama a fa. c Leswo swi yendle swaku vadjondzisiwa vanyingi va Yopa ngopfungopfu vavasati lava a va feliwe hi vavanuna va karhateka swinene. Nkama Pedru a nga fika ka munti lowu ntsumbu wa Tabita a wu lulamisiwa swaku wu ta lahliwa, a yendle singita leli vapostolo va Yesu a va nga se tshama va li yendla. Pedru a khongelile a gama a pfuxa Tabita! Pimisa hi leswi vavasati lava a va feliwe hi vavanuna ni vadjondzisiwa lavan’wani a va tsakise xiswona nkama Pedru a nga va byela swaku va nghena ka kwartu se va vona swaku Tabita a pfuxiwile! Phela leswo swi va tiyise swinene leswaku va swi kota ku tiyisela mindzingo leyi a va ta kumana na yona! Swa twala swaku hi mhaka muni mhaka leyi, “yi dumile ka doropa hinkwalu la Yopa naswona vanyingi va ve vadjondzisiwa va Hosi.” — Min. 9:36-42.

²⁴ Hi nga djondza swilo swimbirhi swa lisima ka mhaka leyi tiyisaka ya Tabita. 1) Wutomi li nga hela swa kola na kola. Hi mhaka leyo i swa lisima swinene leswaku hi tiyendlela vito lalinene ka Yehovha na swa ha koteka! (Ekl. 7:1) 2) A ntshembo wa ku pfuxiwa ka vafi i wa ntiyiso. Yehovha a yi vonile minchumu yayinene leyi Tabita a nga yi yendla naswona a mu katekisile hi mhaka ya yona. Yehovha a ta yi khumbuka mintirho ya hina  naswona a ta hi pfuxa loko hi tshuka hi fa na Armajedoni yi nga se fika. (Heb. 6:10) Hi mhaka leyo, a ku na mhaka leswaku swilo “swi famba kahle” kumbe swa “karhata,” a hi tameni hi tiyisela hi tlhela hi chumayela mahungu ya ku tsakisa hi Kreste. — 2 Tm. 4:2.