1, 2. Hi mhaka muni liyendzo la Barnaba na Sawulo li hlawulekile, naswona ntirho lowu a va ta wu yendla a wu ta li hetisisa ku yini wuprofeta la buku la Mintirho 1:8?

 I SIKU la ku tsakisa ka bandla la Antiyokiya. Ka vaprofeta ni vadjondzisi hinkwavu va bandla leli, Barnaba na Sawulo hi vona va nga langiwa hi moya wa ku kwetsima swaku va chumayela mahungu ya ku tsakisa ka tindhawu ta kule. a (Min. 13:1, 2) I ntiyiso swaku se a ku rhumeliwe vavanuna va ku faneleka swaku va va vamisiyonariyu. Kambe, a va rhumeliwe swaku va ya tirha ka tindhawu leti vanhu van’wani se a va wu yamukelile ntiyiso. (Min. 8:14; 11:22) Kambe Barnaba na Sawulo a va rhumeliwe ka tindhawu leti vanhu a va nga se twa nchumu hi mahungu ya ku tsakisa, naswona a va fambe na Yohani lweyi a tlhelaka a vitaniwa Marka swaku a ta va pfuna.

² Ka 14 wa malembe lawa ma nga hundza, Yesu a a byele vadjondzisiwa va yena a ku: “Mi ta va timboni ta mina aYerusalema ni le tikweni hinkwalu la Yudiya ni le Samariya anze amagamu ya misava.” (Min. 1:8) Phela ntirho lowu Barnaba na Sawulo a va ta wu yendla, a wu ta yendla swaku wuprofeta lolelo la Yesu li hetiseka! b

3. Hi mhaka muni a swi karhata ku yendza aminkameni ya vapostolo?

³ Namuntlha, leswi vanhu va nga hamba mimovha ni mavhiyawu, swa koteka swaku munhu a yendza mpfhuka wa ku leha swinene hi wora lin’we kumbe mambirhi. Kambe swilo leswo a swi nga li kona ka minkama ya vapostolo. Ka minkama liyani, vanhu a va yendza hi minenge ka tindhawu leti  a ku tale hi maganga ni minkova. Hi siku, munhu a a kota ku famba kolomuyani ka 30 wa makilometru, kambe a swi karhalisana! c Hambileswi Barnaba na Sawulo a va nga wu voni nkama wa ku sungula ntirho wa vona, a va swi tiva leswaku a swi lava va yendla minzamu yayikulu leswaku va wu hetisisa. — Mat. 16:24.

4. a) I mani lweyi a nga langa Barnaba na Sawulo, naswona vamakwerhu va titwise ku yini hi xiboho lexi? b)  Hi nga va seketelisa ku yini vamakwerhu lava va yamukelaka mintirho ya ku hlawuleka namuntlha ka nhlengeletanu?

⁴ Kambe hi mhaka muni moya wa ku kwetsima wu langile hi ku kongoma Barnaba na Pawulo leswaku va yendla “ntirho lowu”? (Min. 13:2) A Bibele a li hi byeli. Kambe lexi hi xi tivaka hi leswaku moya wa ku kwetsima wu kongomisile leswaku vavanuna lava va langiwa. A ku na lexi xi kombisaka swaku vaprofeta ni vadjondzisi va Antiyokiya va khalile hi xiboho lexi. Kambe handle ka leswo, va seketelile hi mbilu hinkwayu ntirho lowu. Pimisa hi leswi Barnaba na Sawulo va nga titwisa xiswona nkama vamakwerhu va nga “titsona swakudla ni ku khongela, va va tlhateke mavoko va gama va va tshika va famba” na va nga zanga va va kweletile. (Min. 13:3) Na hina hi fanele hi seketela vamakwerhu lava yamukelaka mintirho ya ku hlawuleka ka nhlengeletanu ya Yehovha ku patsa ni madoda ya bandla. Handle ka ku kweleta vamakwerhu lava va yamukelaka mintirho ya ku hlawuleka, hi fanele ‘hi va hlonipha swinene hi tlhela hi va rhandza hi mhaka ya ntirho wa vona.’ — 1 Tes. 5:13.

5. Tlhamusela leswi Barnaba na Sawulo va nga swi yendla swaku va chumayela ka xihlala xa Kipra.

⁵ Pawulo na Barnaba va fambe hi minenge va ya Selukiya kusuhi ni Antiyokiya. Va game va famba hi boti va ya ka xihlala xa Kipra ku nga liyendzo leli tekaka kolomuyani ka 200 wa makilometru. d Leswi Barnaba a nga psaliwa Kipra a hi kanakani swaku a a swi lava hintamu ku chumayela vanhu va tiko la yena. Nkama va nga fika Salamina, ku nga xidoropani lexi nga ka tlhelo la wuxeni la xihlala, vavanuna lava a va dlanga nkama, “va sungule ku djondzisa rito la Xikwembu ka masinagoga ya Vayuda.” e (Min. 13:5) Barnaba na Sawulo va fambe ka xihlala hinkwaxu xa Kipra funtshi swi nga yendleka nkama na va famba a va chumayela ka madoropa yamakulu. Naswona swi nga yendleka vavanuna lava va fambe kolomuyani ka 160 wa makilometru!

6, 7. a) A ku li mani Serjiyo Pawulo, naswona hi mhaka muni Bariyesu a zame ku yendla swaku a nga ma yamukeli mahungu ya ku tsakisa? b) Sawulo a yendle yini swaku Bariyesu a nga mu pfaleli Serjiyo Pawulo ku yamukela mahungu ya ku tsakisa?

⁶ Vanhu va Kipra a va nghene hi nhloko ka swa wukhongeli la mavunhwa.  Leswo swi tikombe nkama Barnaba na Pawulo va nga fika Pafu, ku nga doropa leli nga ka tlhelo la wupeladlambu la xihlala xa Kipra. Nkama va nga fika Pafu va kumane ni wanuna wa “Muyuda lweyi a vitaniwaka Bariyesu, lweyi a a li muloyi ni muprofeta wa mavunhwa. Wanuna lweyi a a li na govhernadori Serjiyo Pawulo, wanuna wa ku tlhariha.” f Ka minkama ya vapostolo, Varoma lava a va djondzekile va tlhela va “tlhariha” ku fana na Serjiyo Pawulo a va ya ka tinyanga kumbe ka lava va vhumbaka hi ku tirhisa tinyeleti leswaku va ya pfuniwa loko va lava ku yendla swiboho swa lisima. Hambileswo, Serjiyo Pawulo nkama a nga twa mahungu ya Mfumu swi mu hlamalise swinene naswona ‘a lave ku twa rito la Xikwembu hi mbilu hinkwayu.’ Kambe Bariyesu lweyi a a tlhela a tiviwa swaku i Elima, leswi vulaka “Muloyi” a nga zanga a swi tsakelile. — Min. 13:6-8.

⁷ Bariyesu a a nga lavi ku twa nchumu hi mahungu ya ku tsakisa. A a swi tiva swaku ndlela yin’we ntsena ya ku tama a va mutsundzuxi wa Serjiyo Pawulo a ku li ku yendla “swaku govhernadori a nga pfumeli ka Hosi.” (Min. 13:8) Kambe Sawulo a a nga ta pfumela swaku muloyi lweyi a yendla swaku Serjiyo Pawulo a nga ma yingiseli mahungu ya ku tsakisa. Se, i mpsini leswi Sawulo a nga swi yendla? Bibele li li: “Sawulo lweyi a vitaniwaka Pawulo a tala hi moya wa ku kwetsima, a gama a txuvuka Elima a ku: ‘Wena munhu  wa ku tala hi wukangayisi hinkwalu ni wubihi hinkwalu, wena n’wana wa Davulosi, wena nala wa hinkwaswu swa ku lulama, hi mhaka muni u nga tshiki ku wonha tindlela ta ku lulama ta Yehovha ke? Phela Yehovha a ta ku khatisa, u ta fa matihlo naswona u ta heta nkamanyana na u nga voni.’ Hi ku hantlisa matihlo ya yena ma weliwa hi hunguva yayikulu ni munyama, kutani a lavetela munhu wa ku mu khoma hi voko swaku a mu komba ndlela.” g Ku game ku yendleka yini ndzhaku ka leswo? Bibele li tlhela li ku: “Nkama govhernadori a nga vona leswi nga humelela, a ve mupfumeli hikusa leswi a nga swi djondza hi Yehovha swi mu hlamalisile.” — Min. 13:9-12.

8. Hi nga mu tekelelisa ku yini Pawulo hi ku chumayela?

⁸ Pawulo a nga zanga a chaviseliwa hi Bariyesu. Hi lani ku fanaka, na hina a hi fanelanga hi chavisiwa hi valala lava va zamaka ku yendla swaku vanhu van’wani va nga ma yamukeli mahungu ya ku tsakisa. I ntiyiso leswaku marito ya hina “ma fanele ma nandziha nkama hinkwawu, ma cheliwa munyu”. (Kol. 4:6) Kambe a hi lavi ku tshika ku pfuna munhu lweyi a lavaka ku va munghanu wa Yehovha hi ku chava ku kanetiwa hi lava va hi nyenyaka. Naswona, a hi fanelanga hi tshika ku kombisa swaku tidjondzo ta mavunhwa ti “wonha tindlela ta ku lulama ta Yehovha” ku fana ni leswi a swi yendliwa hi Bariyesu. (Min. 13:10) Ku fana na Pawulo hi lava ku chumayela mahungu ya ku tsakisa na hi nga chavi nchumu, hi tlhela hi yendla hinkwaswu swaku hi khumba timbilu ta vanhu lava lavaka  ku tiva ntiyiso. Hambiloko Yehovha a nga hi seketeli hi ndlela ya singita ku fana ni leswi a nga swi yendla ka Pawulo, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha hi ku tirhisa moya wa yena wa ku kwetsima a ta koka vanhu va timbilu tatinene swaku va tiva ntiyiso. — Yoh. 6:44.

9. Pawulo na Barnaba va va vekele xikombiso xaxinene lava va rhangelaka mabandleni hi ndlela yini?

⁹ Swi tikomba ingaku ku ni leswi swi nga txintxa nkama vavanuna lava va nga suka hi Pafu va ya Perji, ku nga liyendzo leli a li teka kolomuyani ka 250 wa makilometru loko u famba hi boti. Ka Mintirho 13:13, ku vulavuliwa hi “Pawulo ni vavanuna lava a a famba na vona”. Marito lawa ma kombisa swaku Pawulo hi yena lweyi a a rhangela ntlawa lowu. Kambe a ku na nchumu lexi kombisaka swaku Barnaba a kwelete Pawulo. Ku hambana ni leswo, vavanuna lava vambirhi va tame va tirhela Yehovha xikan’we. Pawulo na Barnaba va va vekele xikombiso xaxinene lava va rhangelaka mabandleni namuntlha. Handle ka ku va palisana, Vakreste va khumbuka marito ya Yesu lama nge: “N’wina hinkwenu mi vamakwavu.” Ni lama nge: “Lweyi a titlakusaka a ta vekiwa hansi, kasi lweyi a tivekaka hansi a ta tlakusiwa.” — Mat. 23:8, 12.

10. Tlhamusela swaku a li tshamise ku yini liyendzo la ku sukela Perji ku ya aAntiyokiya wa Pisidiya.

¹⁰ Nkama va nga fika Perji, Yohani lweyi a a tiviwa swaku i Marka a tshike Pawulo na Barnaba a tlhelela aYerusalema. Xivangelo xa kuva a tlhelile a ya aYerusalema a xi tiviwi. Pawulo na Barnaba va tame va yendza va suka aPerji va ya Antiyokiya wa Pisidiya ku nga doropa la Galatiya. Phela ku yendla liyendzo lelo a swi nga vevuki hikusa Antiyokiya wa Pisidiya a a kumeka ka ganga la kolomuyani ka 1.100 wa mametru henhla ka mati. A switaratu swa tintshava a swi ni maganga ni minkova, naswona a swi ni nghozi hikusa a swi tale hi swigevenga. Handle ka leswo Pawulo swi nga yendleka a a hluphiwa hi mavabyi. h

11, 12. Nkama na a vulavula ka sinagoga aAntiyokiya wa Pisidiya i mpsini leswi Pawulo a nga swi yendla swaku lava a va mu yingisela va tsakela leswi a a swi vula?

 ¹¹ Nkama va nga fika aAntiyokiya wa Pisidiya Pawulo na Barnaba va nghene ka sinagoga hi Savata. Bibele li li: “Loko se ku lerhiwe Nawu ni mabuku ya Vaprofeta, varhangeli va sinagoga va khuluma na Pawulo na Barnaba va ku: ‘Vavanuna, vamakwerhu, loko mi ni rito la ku tiyisa vanhu, li vuleni.’” (Min. 13:15) Pawulo a game a sekeleka swaku a vulavula.

¹² Pawulo a sungule dixkursu la yena hi ku vula swaku: “Vavanuna, Vayisrayele na n’wina van’wani lava hloniphaka Xikwembu”. (Min. 13:16) Marito lawa ma kombisa swaku lava a va yingisela Pawulo a ku li Vayuda ni vaprozelita. I mpsini leswi Pawulo a nga swi vula swaku vanhu lava a va nga wu tivi ntirho wa lisima lowu Yesu a nga na wona ka xikongomelo xa Xikwembu va tsakela mahungu ya ku tsakisa? Ku sungula Pawulo a vulavule hi xitoriya xa Vayuda. A vulavule hi ndlela leyi Yehovha a nga pfuna Vayisrayele hi yona ‘nkama na va li ka tiko leli a li nga li la vona ku nga Gibita a tlhela a va yendla tiko la matimba’ ni swaku Yehovha a va “lehisele mbilu amananga kolomuyani ka 40 wa malembe” nkama va nga chunsiwa. Pawulo a tlhele a vulavula hi ndlela leyi Vayisrayele va nga nghena ka Tiko la Xitshembiso hi yona ni leswi Xikwembu xi nga swi yendla swaku ‘xi nyika Vayisrayele tiko la vona.’ (Min. 13:17-19) Van’wani va vula swaku Pawulo a tlhamusele Matsalwa lawa a ma ha ku lerhiwa hi ku landza nawu wa Savata. Loko leswo ku li ntiyiso i xikombiso xin’wani lexi xi kombisaka swaku Pawulo a “ve swilo hinkwaswu ka vanhu va mixaka hinkwayu”. — 1 Ko. 9:22.

13. Hi nga yendla yini swaku lava va hi yingisaka va tsakela mahungu ya ku tsakisa?

¹³ Na hina hi fanele hi yendla minzamu swaku lava hi va chumayelaka va tsakela leswi hi swi vulaka. Hi xikombiso, ku tiva wukhongeli la munhu lweyi hi bulaka na yena swi nga ha hi pfuna ku langa timhaka leti ti  nga ha mu khumbaka. Handle ka leswo hi nga ha vula timhaka ta Bibele leti a ti tivaka. Naswona swi nga ha pfuna ku kombela swaku a tilerhela tindzimana ka Bibele la yena. Lavetela tindlela ta leswaku lava va ku yingisaka va tsakela mahungu ya ku tsakisa.

14. a) Pawulo a sungulise ku yini ku chumayela mahungu ya ku tsakisa hi Yesu, naswona a va basopise yini vanhu? b) I mpsini leswi vanhu va nga swi yendla loko va twe dixkursu la Pawulo?

¹⁴ Pawulo a game a vulavula hi ndlela leyi tihosi ta Vayisrayele ti nga fuma hi yona anze ku fika “muponisi ku nga Yesu” lweyi a nga rhangeliwa hi Yohani Mutsakamisi. Ndzhaku ka leswo Pawulo a tlhamusele ndlela leyi Yesu a nga dlayiwa a tlhela a pfuxiwa hi yona. (Min. 13:20-37) Pawulo a te: “Swi tiveni swaku swidjoho swa n’wina swi ta rivaleliwa ntsena hi mhaka ya yena . . . hinkwavu lava kholwaka va ta vitaniwa va ku lulama hi Xikwembu.” Pawulo a game a basopisa lava a va mu yingisela a ku: “Tivoneleni swaku leswi vuliwaka ka mabuku ya Vaprofeta swi nga mi yendlekeli: ‘N’wina va ku poyilelana, txuvukani ntirho lowu ni wu yendlaka ka masiku ya n’wina; ntirho wa kona a mi nge tshuki mi tshemba swaku ni wu yendlile hambiloko munhu o mi tlhamusela wona.’” Bibele li vula leswi nga gama swi yendleka nkama Pawulo a nga gama ku vula marito lawa, li li: “Vanhu va va kombele swaku va va byela timhaka leti ni ka Savata leyi landzelaka.” Handle ka leswo nkama ntlhanganu wu nga hela a sinagoga, “Vayuda ni vaprozelita va ku tala lava a va gandzela Xikwembu va landzele Pawulo na Barnaba”. — Min. 13:38-43.

15. Ku yendleke yini hi Savata leyi nga landzela ka dixkursu la Pawulo?

¹⁵ Hi Savata leyi nga landzela, “vanhu va ku tala va le doropeni” va tlhanganile leswaku va ta yingisela dixkursu la Pawulo. Phela leswo a swi va tsakisanga Vayuda, hi mhaka leyo ‘va sungule ku kaneta leswi Pawulo a a swi hlaya.’ Pawulo na Barnaba na va nga chavi nchumu va va byele leswi: “A swi boha swaku rito la Xikwembu li rhanga li byeliwa n’wina. Leswi mi li yalaka naswona mi vonaka swi nga mi faneli ku kuma wutomi la ku kala li nga heli, hi ya li byela vanhu vamatiko. Hikusa Yehovha a hi leletile a ku: ‘Ni mi langile swaku mi va ku vonakala ka matiko, kuva misava hinkwayu yi ta ponisiwa hi mhaka ya n’wina.’” — Min. 13:44-47; Esa. 49:6.

16. Vayuda va yendle yini nkama va nga twa marito ya ku kongoma ya Pawulo na Barnaba, naswona Pawulo na Barnaba va yendle yini nkama va nga kanetiwa?

¹⁶ Vamatiko va tsake swinene, naswona “hinkwavu lava nga kombisa swaku va lava ku kuma wutomi la ku kala li nga heli va ve vapfumeli.” (Min. 13:48) Hi nkamanyana rito la Yehovha li hangalakile ka tiko hinkwalu. Kambe hi lani hi nga swi vona hi kona Vayuda a va ma tsakelanga mahungu ya ku tsakisa, ku vula ntiyiso Pawulo na Barnaba va va byele swaku hambileswi Rito la Xikwembu li nga rhanga li byeliwa Vayuda va lange ku yala Mesiya naswona hi mhaka leyo a va ta yavanyisiwa hi Xikwembu. Vayuda va hlohlotele  vavasati va ndhuma ni vavanuna va doropa swaku “va xanisa Pawulo na Barnaba kutani va va txukumetela handle ka doropa.” Pawulo na Barnaba va yendle yini? Bibele li li: “Pawulo na Barnaba va phuhuna wuthulu ka minenge ya vona . . . se va ya Ikoniya.” Ku nga va swaku lawo a ku li magamu ya Wukreste aAntiyokiya wa Pisidiya? Ihim! Vadjondzisiwa lava nga sala aAntiyokiya “va tame va tsaka swinene ni ku tala hi moya wa ku kwetsima.” — Min. 13:50-52.

17-19. Hi nga xi tekelelisa ku yini xikombiso xa Pawulo na Barnaba, naswona ku yendla leswo swi ta hi pfunisa ku yini swaku hi tsaka?

¹⁷ Leswi vadjondzisiwa lava va ku tshembeka va nga swi yendla nkama va nga kanetiwa swi hi djondzisa mhaka ya lisima. A hi tshiki ku chumayela hambi loko vanhu va ndhuma ka misava leyi va zama ku hi tshikisa ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. Vona swaku nkama vanhu va Antiyokiya va nga yala mahungu ya ku tsakisa Pawulo na Barnaba va ‘phuhune wuthulu ka minenge ya vona’ leswo a swi nga kombisi swaku a va yo kwata, handle ka leswo a swi kombisa swaku a va nga na nandzu ka leswi a swi ta humelela vanhu va ndhawu liyani. Vamisiyonariyu lava va swi twisisile swaku a swi nga li ka matimba ya vona ku yendla swaku vanhu va pfumela mahungu ya ku tsakisa. Kambe a swi li ka matimba ya vona ku tama va chumayela. Ha tiyiseka swaku nkama va nga ya Ikoniya va tame va chumayela!

¹⁸ Hi nga ku yini hi vadjondzisiwa lava a va tshama aAntiyokiya? I ntiyiso swaku vanhu va ndhawu leyi a va tshama ka yona a va nga lavi ku twa nchumu hi mahungu ya ku tsakisa. Kambe leswo a swi va sivelanga ku tama va tsaka. Yesu a te: “Va tsaka lava twaka rito la Xikwembu va tlhela va yendla leswi li swi vulaka!” (Luk. 11:28) Phela vadjondzisiwa lava a va tshama aAntiyokiya a va tinyimisele ku tama va yingisa leswi Yesu a nga swi vula.

¹⁹ Ku fana na Pawulo na Barnaba, minkama hinkwayu hi fanele hi khumbuka swaku ntirho wa hina i ku chumayela mahungu ya ku tsakisa. Xiboho xa ku pfumela kumbe ku yala mahungu ya ku tsakisa xi le ka lava va hi yingiselaka. Loko lava hi va chumayelaka va nga lavi ku pfumela hi nga djondza swilo swa lisima ka leswi swi nga yendlekela vadjondzisiwa va minkama ya vapostolo. Loko hi wu nyika lisima ntiyiso hi tlhela hi pfumela swaku moya wa ku kwetsima wu hi kongomisa na hina hi ta tsaka hambiloko hi kanetiwa. — Gal. 5:18, 22.