NDZIMA 10
“Rito La Yehovha Li Tama Li Hangalaka”
Pedru a humesiwe djele naswona ku hluphiwa a swi va tsimbisanga ku chumayela mahungu ya ku tsakisa
Yi susiwe ka Mintirho 12:1-25
1-4. Hi xini xikarhatu lexi Pedru a nga kumana na xona, naswona loko a ku li wena a wu ta titwisa ku yini?
PEDRU a khomiwile a petiwa djele naswona ku pfaliwe xipfalu xaxikulu xa nsimbi. A bohiwe hi machini na a khomiwe hi masonchwa mambirhi ya Varoma lawa a ma mu yisa lani a va ta mu pfalela kona. Swi nga yendleka a tshame mawora kumbe masiku na a nyimela ku tiva leswi a swi ta mu yendlekela. Na a tshame djele a a nga voni nchumu, a ko voneka masonchwa, machini, maparedi ni tinsimbi.
2 Leswi Pedru a nga byeliwa swona a swi nga tsakisi hikusa Heroda Agripa wa Ku Sungula a a lava ku mu dlaya. a Planu la yena a ku li ku humesa Pedru phambheni ka xitshungu loko Paxkwa se li helile. A a lava ku mu dlaya leswaku a ta tsakisa xitshungu naswona a a ngo mu chavisela. Ha swi tiva leswo hikusa a ku nga hundzi nkama wa wunyingi na mupostolo Yakobe a dlayiwile hi hosi leyi.
3 Phela se a ko chota siku lin’we leswaku Pedru a dlayiwa. Ku nga va swaku Pedru a a pimisa yini na a tshame ka djele leliyani la ku mphuma? Indjhe a nga va a khumbukile leswi Yesu a nga mu byela ka malembenyana lawa ma nga hundza, swaku a a ta khomiwa a bohiwa leswaku a ya dlayiwa? (Yoh. 21:18, 19) Swi nga yendleka Pedru a a tivutisa swaku ku nga va swaku nkama wolowo se a wu yo fika?
4 Loko a wu li ka xiyimu lexi xi fanaka ni xa Pedru a wu ta titwisa ku yini? Vanyingi a va ta tikhoma nhloko na va pimisa swaku a va ha na ntshembo. Kambe ka mulandzeli wa ntiyiso wa Yesu Kreste swa yendleka swaku ku nga ha vi na ntshembo? Hi nga djondza yini ka leswi Pedru ni Vakreste van’wani va nga swi yendla nkama va nga hluphiwa? A hi swi voneni.
“Bandla A Li Nga Tshiki Ku Mu Khongelela Swinene” (Mintirho 12:1-5)
5, 6. a) Hi mhaka muni Hosi Heroda Agripa wa Ku Sungula a hluphe bandla la Wukreste naswona a swi yendlise ku yini? b) Hi mhaka muni ku dlayiwa ka Yakobe ku ve ndzingo ka bandla hinkwalu?
5 Hi lani hi nga swi vona hi kona ka ndzima leyi nga hundza, ku txintxa ka Vamatiko va ku sungula va va Vakreste ku nga Korneliyo ni ndjangu wa yena swi ve nchumu xa ku hlamalisa ka bandla la Wukreste. Pimisa hi leswi Vayuda lava a va nga li Vakreste va nga titwisa xiswona, nkama va nga vona Vayuda van’wani ni Vamatiko na va gandzela Yehovha xikan’we hi ku rhula ka bandla la Wukreste.
6 Hosi Heroda a a tlharihile naswona a tirhise mukhandlu wolowo swaku a xanisa Vakreste leswaku a ta kota ku tsakeliwa hi Vayuda, a sungule ku xanisa Vakreste. A hi kanakani swaku a a swi tiva swaku mupostolo Yakobe a a li munghanu wamukulu wa Yesu Kreste, hi mhaka leyo Heroda “a dlaye Yakobe makwavu wa Yohani hi xipada.” (Min. 12:2) Phela lowo a ku li ndzingo wawukulu ka bandla hinkwalu. Yakobe a a li mun’we wa vanhu vanharhu lava va nga vona Yesu nkama a nga txintxiwa a tlhela a phatima na a li ka ntshava naswona a vone masingita man’wani lawa Yesu a nga ma yendla lawa vapostolo van’wani va kalaka va nga ma vonanga. (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42) Leswi Yakobe ni makwavu wa yena Yohani a va hiseka va tlhela va tirha hi matimba Yesu a vule swaku i “Vana Lava Fanaka Ni Ku Dzindza Ka Tilo”. (Mar. 3:17) Phela a bandla a li luze mupostolo lweyi a li mu rhandza swinene lweyi a a nga chavi nchumu naswona a a li mboni ya ku tshembeka.
7, 8. Vamakwerhu abandleni va yendle yini nkama Pedru a nga petiwa djele?
7 Hi lani Agripa a a swi nyimele hi kona, ku va Yakobe a dlayiwile swi tsakise Vayuda. Se hi ku tsakisiwa hi leswo Agripa a a lava ku tlhela a dlaya na Pedru. Hi lani hi nga swi vona hi kona ka ndzima leyi loko yi sungula, Heroda a rhumise swaku Pedru a petiwa djele. Hi ku tiva swaku vapostolo van’wani va tshame va baleka a djele hi lani hi nga swi vona hi kona ka ndzima 5 ya buku leli, Agripa a yendle hinkwaswu leswaku Pedru a nga baleki djele. A rhumise swaku Pedru a bohiwa hi machini xikan’we ni masonchwa mambirhi naswona a ku ni 16 wa masonchwa lawa a ma txintxana wusiku ni nhlikanhi leswaku ma vonelela Pedru swaku ma tiyiseka leswaku a a nga ta baleka. Loko a a yo tshuka a baleka a ku ta dlayiwa masonchwa wolawo. Se i mpsini leswi vamakwerhu a va ta swi yendla ka xiyimu lexi?
8 A bandla a li swi tiva leswi a li fanele li swi yendla. Mintirho 12:5 yi li: “Pedru a a petiwe djele kambe bandla a li nga tshiki ku mu khongelela swinene ka Xikwembu.” Phela a bandla a li khongela hi mbilu hinkwawu na li khongelela Pedru lweyi a li mu rhandza. Ku dlayiwa ka Yakobe a swi yendlanga swaku vamakwerhu va hela ntamu naswona a swi va yendlanga va pimisa swaku ku khongela a swi pfuni nchumu. Yehovha a swi nyika lisima hintamu swikhongelo funtshi loko swi fambisana ni ku rhandza ka yena wa swi hlamula. (Heb. 13:18, 19; Yak. 5:16) Leyi i mhaka ya lisima leyi hina Vakreste namuntlha hi yi djondzaka ya leswaku hi fanele hi swi nyika lisima swikhongelo.
9. Loko hi vulavula hi xikhongelo, hi djondza yini ka xikombiso lexi Vakreste va nga hi siyela xona nkama na va khongelela Pedru?
9 U tiva vamakwerhu van’wani lava va kumanaka ni swikarhatu? Swi nga yendleka va hluphiwa, ntirho wa ku chumayela wu tsimbisiwa kumbe va kumana tinghozi ta ntumbuluku. Hi mhaka muni u nga va patsi ka swikhongelo swa wena? Swi nga yendleka u tiva vamakwerhu van’wani lava va kumanaka ni swikarhatu andjangwini, ku hela ntamu kumbe ku ringiwa ka lipfumelo la vona. Loko hi pimisa na hi nga se khongela hi nga swi kota ku pimisa hi vamakwerhu va vanyingi lava hi nga patsaka mavito ya vona loko hi vulavula na Yehovha “Mutwi wa xikhongelo”. (Ps. 65:2) Phela na hina ha swi lava swaku vamakwerhu va hina va hi yendlela leswi fanaka loko hi tshuka hi kumana ni swikarhatu.
Hi khongelela vamakwerhu va hina lava nga madjele hi mhaka ya lipfumelo la vona
‘Ni Landzeli’ (Mintirho 12:6-11)
10, 11. Tlhamusela leswi ntsumi ya Yehovha yi nga mu humesisa xiswona Pedru adjele.
10 Ku nga va swaku Pedru a a karhateka hi leswi a swi ta mu yendlekela hi mundzuku ka kona? A hi swi tivi, kambe leswi hi swi tivaka hi leswaku ka wusiku la wugamu leli a a pfaleliwe djele, Pedru a a li ku yetleleni naswona masonchwa mambirhi a ma mu vonelela. Leswi Pedru a a ni lipfumelo, a a swi tiva swaku hambi ko yendleka yini hi mundzuku ka kona, Yehovha a a ta mu hlayisa. (Rom. 14:7, 8) Kambe ha tiyiseka swaku Pedru a a nga swi nyimelanga leswi swi nga gama swi yendleka. Hi nkamanyana ku sungule ku phatima lani a a pfaleliwe kona se ku humelela ntsumi leyi masonchwa a ma nga yi voni, kambe yi mu byela hi xihantla swaku a pfuka naswona machini lawa a a bohiwe hi wona ma tlhantlhekile ma wa hansi hambi leswi a ma tikomba ma tiyile swinene.
“Va fika ka nyanghwa wa nsimbi lowu humelaka doropeni, se wu tipfulekela hi woxe.” — Mintirho 12:10
11 Ntsumi yi byele Pedru leswi a a fanele a swi yendla. Yi te: “Pfuka hi xihantlla! . . . Yambala mpahla ya wena ni masandaliya. . . . Yambala mpahla ya wena.” Pedru a yendle hinkwaswu leswi ntsumi yi nga mu byela swona, se hi wugamu ntsumi yi te: ‘Ni landzeli.’ Pedru a yo vhela a yendla swoleswo. Se va humile ka djele leli Pedru a a li ka lona va hundza hi ka masonchwa lawa a ma nyimile handle ka djele va famba anze va ya fika ka xipfalu xaxikulu xa nsimbi. Se a va ta swi kotisa ku yini ku hundza hi ka xipfalu xolexo? Swi nga yendleka Pedru a tivutisile leswo kambe a nga hlwelanga ku yi vona a nhlamulu ya kona. Nkama va nga tshinela ka xipfalu xolexo ‘xi tipfulekelile hi xoxe.’ Phela hi nkamanyana se a va humile, a va li ndleleni se ntsumi yi gama yi nyamalala yi mu siya kolanu. Hi ku hantlisa Pedru a swi tsumbulile swaku swilo leswiyani hinkwaswu a swo yendleka hikakunene, a a ngo lorha. Phela se a a chunsekile! — Min. 12:7-11.
12. Hi mhaka muni swi hi tiyisa ku pimisa hi leswi Yehovha a nga mu chunsisa xiswona Pedru?
12 Swa tiyisa hintamu ku pimisa hi matimba yamakulu lawa Yehovha a nga na wona ya ku chunsa vanhu va yena. Pedru a a khomiwile hi hosi leyi a yi seketeliwa hi mfumu lowu a wu ni matimba swinene ku tlula mimfumu hinkwayu ka nkama lowuyani. Hambileswo Pedru a swi mu karhatelanga ku huma djele. I ntiyiso swaku Yehovha a nga yendli masingita lawa ka vanhu va yena hinkwavu. A nga swi yendlanga leswo ka Yakobe, hi ku famba ka nkama hambi ka Pedru a nga swi yendlanga nkama marito ya Yesu ma nga hetiseka ka yena. Namuntlha Vakreste a va nyimelanga swaku va chunsiwa hi ndlela ya singita kambe ha swi tiva swaku Yehovha a nga txintxanga. (Mal. 3:6) Ku nga li khale a ta tirhisa N’wana wa yena swaku a chunsa vanhu va vanyingi ka djele leli swi karhataka ku huma ka lona, ku nga lifu. (Yoh. 5:28, 29) Ku tiva leswo swi hi yendla hi va ni matimba ya ku hlula swikarhatu swa swinyingi.
Va Mu Vonile “Se Va Hlamala” (Mintirho 12:12-17)
13-15. a) Ku yendleke yini nkama bandla leli a li tlhanganile kaya ka Mariya li nga vona Pedru? b) Buku la Mintirho li sungule ku vulavula hintamu hi yini, kambe i mpsini leswi Pedru a nga tama a swi yendla ka vamakwerhu?
13 Pedru a a nyimile ka ndlela liyani lani a ku mphumile na a pimisa swaku a a ta ya kwini. Se a game a khumbuka swaku a ku ni wansati lweyi a a li Mukreste a tshamaka kusuhi. Swi tikomba wansati lweyi a a feliwe hi nuna naswona a a ganyile, a yindlo ya yena a yi li yikulu lakaku a swi koteka swaku yi tlhela yi tirhisiwa hi bandla. Yena a a li mamani wa Yohani Marka lweyi ku vulavuliwaka hi yena hi khambi la ku sungula ka buku la Mintirho. Hi ku famba ka nkama Pedru a game a vona Marka na a li n’wana wa yena. (1 Pe. 5:13) Hi wusiku leliyani vamakwerhu va vanyingi a va tlhanganile kaya ka Mariya na va khongela hi mbilu hinkwayu hambileswi se a li chonile hintamu. Ha tiyiseka swaku a va khongelela swaku Pedru a humesiwa djele kambe a va nga swi nyimelanga leswi Yehovha a nga swi hlamulisa xiswona swikhongelo swa vona.
14 Pedru a be xipfalu lexi a xi li phambheni ka yindlo, se mutirhi wa xisati lweyi a vitaniwaka Roda ku nga vito la Xigriki leli nge “Rosa” a yile a ya vona swaku a ku li mani lweyi a baka xipfalu. Yena a a nga kholwi leswi a nga swi twa. Phela a ku li rito la Pedru! A tsake hintamu lakakuva a nga pfulanga xipfalu kambe a tsutsumile a tlhela a ya ndlwini a ya byela bandla swaku Pedru a a li hala handle. Va mu byele swaku wa hlanya kambe yena a nga godolanga, a va byele swaku a a nga hembi, leswi a a swi vula a ku li ntiyiso. Nkama va nga twa leswo va vule swaku swi nga yendleka a ku li ntsumi leyi a yi humelelile na yi fana na Pedru. (Min. 12:12-15) Na a li handle Pedru a tame a ba xipfalu, hi wugamu va mu pfulelile.
15 Nkama va nga pfula xipfalu “va vone swaku hi yena, se va hlamala.” (Min. 12:16) Va tsake hintamu va tlhela va vanga guwa lakaku swi lave Pedru a va miyeta leswaku a kota ku va byela leswi a swi yendlekile a tlhela a va byela swaku va fikisa mhaka leyo ka Yakobe ni ka vamakwerhu van’wani se a gama a famba na masonchwa ya Heroda ma nga se mu kuma. Pedru a fambile a ya ka ndhawu leyi a swi nga ta koteka swaku va mu kuma naswona a tame a yendla ntirho wa yena hi ku tshembeka. Ku sukela kolanu buku la Mintirho se li vulavula hintamu hi mayendzo lawa mupostolo Pawulo a nga ma yendla, ko vulavuliwa hi Pedru ntsena ka ndzima 15, nkama lowu a nga pfunisa swaku ku lulamisiwa mhaka ya ku tsema nsuvu. Kambe ha tiyiseka swaku ku nga na mhaka swaku Pedru a ye kwini, lomu a nga ya kona a yile a ya va tiyisa vamakwerhu. Nkama Pedru a nga suka kaya ka Mariya hi wusiku leliyani ha tiyiseka swaku vamakwerhu a va tsakile hintamu.
16. Hi mhaka muni hi tiyiseka swaku ka nkama lowu taka ku ta yendleka minchumu ya yinyingi leyi yi nga ta hi yendla hi tsaka?
16 Minkama yin’wani Yehovha a nyika vanhu va yena swilo leswi a va nga swi nyimelanga, leswo swi va yendla va tsaka hintamu lakakuva a va swi kholwi. Hi leswo swi nga yendlekela vamakwerhu hi wusiku leli Pedru a nga huma djele. Naswona hi leswo hi nga titwisaka xiswona loko hi yamukela minkateko ya Yehovha namuntlha. (Swiv. 10:22) Ku nga li khale, hi ta vona ku hetiseka ka switshembiso swa Yehovha hi ku landzelelana ka swona amisaveni hinkwayu. Leswi swi nga ta yendleka swi ta tsakisa hintamu lakaku a hi nga ta tikota hi ku tsaka. Hi mhaka leyo loko hi tiyisela hi ta vona ku hetiseka ka minchumu ya yinyingi ka nkama lowu taka leyi yi nga ta hi yendla hi tsaka.
“Ntsumi Ya Yehovha Yi Mu Ba” (Mintirho 12:18-25)
17, 18. I mpsini leswi swi nga yendla vanhu va dzunisa Heroda?
17 Kuva Pedru a balekile swi mu hlamalisile hambi hi Heroda kambe a swi mu tsakisanga nikatsongo. Heroda hi ku hantlisa a rhumise swaku ku famba ku laveteliwa Pedru ka tindhawu hinkwatu a tlhela a rhumisa swaku ku thethisiwa masonchwa lawayani a ma vonelela Pedru. Ma ‘khatisiwile,’ naswona swi tikomba xikhatisu xa kona ku ve ku dlayiwa. (Min. 12:19) Heroda Agripa a a nga na ntwelawusiwana naswona a a nga tsetseleli munhu. Ku nga va swaku wanuna lweyi wa ku biha a khatisiwile?
18 Swi nga yendleka Agripa a titwe na a nga pfuni nchumu hileswi a kalaka a nga swi kotanga ku dlaya Pedru kambe na swi nga se ya kwini a kume xivangelo xa ku tibyela. Valala van’wani va Heroda Agripa va tile va ta kombela swaku ku va ni ku rhula naswona leswo swi mu nyike mukhandlu wa ku vulavula phambheni ka vanhu va vanyingi. Luka a vule swaku nkama na a tilungiselela, “Heroda a yambale mpahla ya yena ya wuhosi”. Josefo ntivi ya timhaka ta swa wuhosi a tsale swaku mpahla ya Heroda a yi hambiwe hi prata lakakuva loko yi kumiwa hi dlambu a yi phatima hintamu. Se a sungule ku veka dixkursu la yena. Leswi xitshungu a xi lava ku tsakisa Heroda xi vule leswi: “Rito leli a hi la munhu, i la xikwembu!” — Min. 12:20-22.
19, 20. a) Hi mhaka muni Yehovha a khatise Heroda? b) Ku tiva leswi Heroda Agripa a nga fisa xiswona swi hi tiyisisa ku yini?
19 Ku dzunisiwa loku a ku fanela Xikwembu! Phela Heroda a swi vonile leswi a swi yendleka kambe a nga yendlanga nchumu. Yena a a ta va a xi layile xitshungu kumbe a nga pfumelelani na xona. Ku hambana ni leswo, ku kala a nga yendlanga nchumu swi kombisile swaku i ntiyiso marito lawa ma nge: “Lweyi a rhandzaka ku tibyela a ta wa.” (Swiv. 16:18) ‘Ntsumi ya Yehovha yi mu bile’ yi yendla swaku wanuna lwiyani wa ku tibyela a fa hi ndlela ya ku nyenyentsa. Heroda ‘a dliwe hi swivungwani a fa.’ (Min. 12:23) Josefo na yena a tsale swaku Heroda Agripa a dlayiwile swa kola na kola a tlhele a vula swaku hosi liyani a yi swi vona swaku yi fa hi mhaka leswi yi nga pfumela ku dzunisiwa hi xitshungu. Josefo a tsale swaku Agripa a twe ku vava ku ringana 5 wa masiku a gama a fa. b
20 Minkama yin’wani swi nga ha tikomba ingaku vanhu va ku biha va yendla minchumu ya yinyingi ya ku biha kambe a va khatisiwi. Leswo a swi fanelanga swi hi chavisa hikusa “misava hinkwayu yi le hansi ka matimba ya Davulosi.” (1 Yo. 5:19) Phela vanhu va Yehovha va ku tshembeka va nga ha karhateka loko va vona vanhu va ku biha na va nga khatisiwi. Hi mhaka leyo, ku djondza hi swilo swa ku fana ni leswi nga yendlekela Heroda swa hi tiyisa. Swi fana ni loko Yehovha a khumbukisa vanhu hinkwavu va yena swaku a rhandza wululami. (Ps. 33:5) Ku nga li khale wululami la yena li ta tala amisaveni hikwayu.
21. Hi yini mhaka ya lisima leyi ku vulavuliwaka hi yona ka buku la Mintirho ndzima 12, naswona yi hi tiyisisa ku yini namuntlha?
21 Mhaka leyi loko yi hela yi gama hi marito lawa ma nge: “Rito la Yehovha li tama li hangalaka naswona vanhu va vanyingi va ve vapfumeli.” (Min. 12:24) Mhaka leyi yi vulavulaka hi leswi ntirho wa ku chumayela wu nga kulisa xiswona yi hi khumbukisa leswi Yehovha a wu katekisisaka xiswona a ntirho wa ku chumayela ka masiku ya hina. Swa tikomba swaku leswi swi nga tsaliwa ka Mintirho ndzima 12 a swo vulavula ntsena hi ku fa ka mupostolo ni ku baleka ka lweyi mun’wani, kambe swi vulavula hi leswi Yehovha a swi yendlaka ku sukela khale swaku a nga pfumeleli Sathana kuva a nyimisa bandla la Wukreste a tlhela a nyimisa ntirho wa ku chumayela. Sathana a nga swi kotanga ku helisa bandla la Wukreste, leswo swi kombisa swaku leswi Sathana a nga ta swi yendla ka nkama lowu taka swaku a nyimisa ntirho wa ku chumayela a swi nga ta humelela. (Esa. 54:17) Hi mhaka leyo, lava va nyimaka na Yehovha na Yesu Kreste va yendla ntirho lowu minkama hinkwayu wu nga ta famba kahle. Leswo swa hi tiyisa. Phela hi tsaka hintamu hi ntirho lowu wa ku hangalasa “rito la Yehovha” namuntlha!
a Vona kwadru leli nge: “ Hosi Heroda Agripa Wa Ku Sungula,” ka pajina 89.
b Dotori mun’wani a tsale swaku mavabyi lawa Josefo na Luka va nga vulavula hi wona ma nga va ma vangiwe hi swivungwani leswi a swi li ka marhumbu. Swivungwani leswo minkama yin’wani swi hlantiwa hi lweyi a vabyaka kumbe swi huma nkama lowu a faka. Buku lin’wani li te: “Luka lweyi a a li dotori, leswi a nga yi tlhamuselisa xiswona mhaka leyi swi hi yendla hi twisisa mafelo ya ku chavisa lawa Heroda a nga va na wona.”
