1-3. Yesu a fambise ku yini matilweni, naswona hi swini swivutiso leswi nga kona?

 VAPOSTOLO a va tsake ngopfu swinene. Phela masiku ya wugamu lawa va nga ma heta na Yesu a ma tsakisa hintamu. Leswi Yesu a nga pfuxiwa ku feni va tshike ku vaviseka hintamu kambe va sungula ku tsaka swinene. Ndzeni ka 40 wa masiku, Yesu a humelele ka vona makhambi ya manyingi na a va djondzisa, a va tiyisa a tlhela a va byela swilo swin’wani. Kambe namuntlha a ku ta va siku la wugamu leli a a ta yendla leswo.

² Na va nyimile ka Ntshava ya Mawolivhera, vapostolo va swi yingisela kahle hinkwaswu leswi Yesu a va djondzisaka swona. Loko Yesu a gama, vapostolo a va ha swi lava ku va na yena kambe a tlakusa mavoko a va katekisa, se a gama a sungula ku famba a ya tilweni. Vadjondzisiwa va yena va tama va mu txuvukisela Yesu nkama lowu a khwelaka a ya tilweni, hi  wugamu ku humelela rhefu leli nga mu pfala a nga ha voneki. Kambe vapostolo a va tshiki ku tama va txuvukisela tilweni. — Luk. 24:50; Min. 1:9, 10.

³ Leswi nga yendleka swi li khumbe hintamu wutomi la vapostolo. A va ta yendla yini swoswi leswi Yesu se a a fambile a ya tilweni? Ha tiyiseka swaku Yesu a a va lunghiselelile swaku va sala va yendla ntirho lowu a nga wu sungula. Yesu a va lunghiselelise ku yini swaku va yendla ntirho lowu wa lisima, naswona i mpsini leswi vapostolo va nga swi yendla? Leswo swi hi khumbisa ku yini hina Vakreste namuntlha? A ndzima ya ku sungula ya buku la Mintirho yi ni tinhlamulu ta ku tsakisa ta swivutiso leswi.

4. I yini leswi Luka a nga swi tsala ka buku la Mintirho?

⁴ Loko a tsala buku la Mintirho Luka a vula swaku a tsalela Teyofilo, ku nga wanuna yelweyi wa mun’we lweyi a nga mu tsalela buku la Luka. a Ka tindzimana ta ku sungula a vulavula hi leswi nga yendleka leswi a nga swi tsala awugamu ka buku la Luka na a tirhisa marito ya ku hambanahambana kambe na a swi tlhamusela kahle. Leswo swi yendla swi twisiseka swaku leswi nga tsaliwa ka buku la Mintirho swa fambisana ni leswi nga tsaliwa ka buku la Luka.

5, 6. a) I yini leswi a swi ta pfuna vadjondzisiwa va Yesu swaku va va ni lipfumelo la ku tiya? b) Hi mhaka muni hi nga vulaka swaku lipfumelo la hina namuntlha li tiyisiwa hi swikombiso leswi kholwisaka?

⁵ I mpsini leswi a swi ta pfuna valandzeli va Yesu swaku va tama va va ni lipfumelo la ku tiya? Buku la Mintirho 1:3 li li: “[Yesu] a game a humelela ka vona minkama ya yinyingi leswaku va ta swi tiva swaku impela wa hanya.” Marito ya Xigriki lawa Luka “dotori lweyi a rhandziwaka” a nga ma tirhisa ma vula swaku “swikombiso swa swinyingi leswi kholwisaka” naswona ko va yena ntsena a nga ma tirhisa ka Bibele. (Kol. 4:14) Luka a tirhise marito lawa hileswi a a li dotori, naswona a ma kombisa swaku “swi yendlekile hikakunene naswona swa tshembeka”. Yesu a swi yendlile leswo hikusa a humelelile ka kunyingi ka valandzeli va yena. Minkama yin’wani a humelele ka mun’we kumbe vambirhi, minkama yin’wani a humelele ka vapostolo va yena hinkwavu, naswona nkama wun’wani a tlhele a humelela ka vadjondzisiwa va yena va ku tlula 500. (1 Ko. 15:3-6) Leswo swa hi tiyisekisa hikakunene!

⁶ Ninamuntlha lipfumelo la Vakreste va ntiyiso la tiyisiwa hi swikombiso swa swinyingi leswi kholwisaka. Indjhe swi kona swilo leswi kombisaka  swaku Yesu a tile lani misaveni a fela swidjoho swa hina a tlhela a pfuxiwa? Ina, swilo swa ku tshembeka leswi nga vuliwa hi vanhu lava a va li kona leswi nga tsaliwa ka Bibele swi hi yendla hi kholwa swaku hikakunene swi yendlekile. Ku djondza hi tlhela hi khongela hi swilo swoleswo swi tiyisa lipfumelo la hina. Khumbuka swaku swikombiso leswi kholwisaka swi nga hi yendla hi nga kholwi ntsena ka leswi hi swi twaka kambe hi va ni lipfumelo la ntiyiso. Phela lipfumelo la ntiyiso hi lona li nga ta hi pfuna swaku hi va ni wutomi la ku kala li nga heli. — Yoh. 3:16.

7. Hi yini mhaka ya lisima leyi Yesu a a chumayela hi yona leyi vadjondzisiwa va yena va faneleke va mu tekelela?

⁷ Phela Yesu a a vulavula hi Mfumu wa Xikwembu ni vadjondzisiwa va yena. Hi xikombiso, a va tlhamusele wuprofeta leli kombisaka swaku Mesiya a a ta xanisiwa a tlhela a dlayiwa. (Luk. 24:13-32, 46, 47) Hi kuva a tlhamusela leswi a a ta swi yendla tanihi Mesiya, Yesu a kombise lisima la Mfumu wa Xikwembu hikusa hi yena lweyi a a ta va Hosi ya wona. A Mfumu wa Xikwembu a ku li yona mhaka ya lisima ka ntirho wa Yesu wa ku chumayela, naswona hi yona mhaka ya lisima leyi hi vulavulaka hi yona namuntlha ka ntirho wa ku chumayela. — Mat. 24:14; Luk. 4:43.

8, 9. a) Hi wani mavonelo mambirhi ya ku kala ma nga li manene lawa vadjondzisiwa va Yesu a va li na wona? b) I mpsini leswi Yesu a nga swi vula swaku a lulamisa mavonelo ya vona, naswona leswo swi hi djondzisa yini namuntlha?

⁸ Ka Ntshava ya Mawolivhera vapostolo va ve ni ntlhanganu wa vona wa wugamu na Yesu lani misaveni. Leswi a va wu nyimele hintamu Mfumu wa Xikwembu va mu vutise leswi: “Hosi, u ta pfuxa mfumu aIsrayele swoswi?” (Min. 1:6) Xivutiso lexi xi kombisa swaku vapostolo a va ni mavonelo mambirhi ya ku kala ma nga li manene. Ya ku sungula, a va pimisa swaku Mfumu wa Xikwembu a wu ta sungula ku fuma aIsrayele. Ya wumbirhi, a va nyimele swaku Mfumu wa Xikwembu wu tekela ku fuma hi nkama wolowo. Se Yesu a va pfunise ku yini ku lulamisa mavonelo ya vona ya ku kala ma nga li manene?

⁹ Yesu a a swi tiva swaku mavonelo ya vona ya ku sungula a ma ta lulamisiwa ku nga li khale. Ku vula ntiyiso a ku yo sala 10 wa masiku swaku vadjondzisiwa va yena va vona ku vumbiwa ka tiko la nyuwani ku nga Israyele wa Xikwembu. Ku nga li khale, vanhu va Xikwembu a ku nga ha ta va tiko la Israyele ntsena. Se ka mavonelo ya vona ya wumbirhi Yesu a va khumbukise a ku: “A hi swa n’wina ku tiva minkama kumbe tinguva hikusa leswo swi le mavokweni ya Papayi.” (Min. 1:7) Yehovha hi yena Muveki Wamukulu wa nkama. Na a nga se fa, Yesu a va byelile swaku hi nkama wolowo hambi hi yena “N’wana” a a nga li tivi siku la kona ni nkama wa kona kambe swi tiviwa hi “Papayi ntsena.” (Mat. 24:36) Hi lani ku fanaka, ninamuntlha loko Mukreste a karhateka hintamu hi mhaka ya siku leli misava leyi  yi nga ta helisiwa hi lona, a va na a karhateka hi swilo swa ku kala swi nga mu lumbi.

10. Hi fanele hi va tekelelisa ku yini vapostolo namuntlha, naswona hi mhaka muni?

¹⁰ Hambileswo, hi fanele hi tivonela swaku hi nga vi ni mavonelo ya ku biha hi vapostolo va Yesu, hikusa a va li vavanuna va lipfumelo. Hi ku tiveka hansi va pfumelile loko Yesu a va lulamisa. Funtshi hambileswi mavonelo ya vona a ma nga li manene xivutiso lexi va nga xi yendla a xi kombisa swaku a va li vanhu vavanene. Phela Yesu se a a byele vadjondzisiwa va yena makhambi ya manyingi a ku: “Tshamani na mi pfulile matihlo”. (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Phela a va ni wunghanu lalinene na Yehovha naswona a va nyimele ku vona leswi Yehovha a a ta swi yendla ka nkama lowuyani. Na hina hi fanele hi va tekelela. Ku vula ntiyiso hi fanele hi swi yendla hintamu leswo namuntlha hikusa hi hanya ka “masiku ya wugamu”. — 2 Tm. 3:1-5.

11, 12. a) Hi wini ntirho lowu Yesu a nga wu nyika vadjondzisiwa va yena? b) Hi mhaka muni swi li swa lisima kuva Yesu a rhange a vulavula hi moya wa ku kwetsima na a nga se va nyika ntirho wa ku chumayela?

¹¹ Yesu a khumbukise vapostolo leswi a va fanele va swi yendla. A te: “Mi ta yamukela matimba loko moya wa ku kwetsima wu fika henhla ka n’wina, funtshi mi ta va timboni ta mina aYerusalema ni le tikweni hinkwalu la Yudiya ni le Samariya anze amagamu ya misava.” (Min. 1:8) Leswaku Yesu a pfuxiwile a swi ta rhanga swi chumayeliwa aYerusalema lomu a a dlayiwe kona, se hi kona a swi ta gama swi chumayeliwa aYudiya, Samariya ni ka tindhawu tin’wani.

¹² Loko se a tlhele a tshembisa vadjondzisiwa va yena swaku a va ta rhumeliwa moya wa ku kwetsima swaku wu va pfuna, hi kona Yesu a nga vulavula hi ntirho wa ku chumayela lowu a va fanele va wu yendla. Rito leli nge “moya wa ku kwetsima” li humelela ku tlula 40 wa makhambi ka buku la Mintirho, ku patsa ni ka ndzimana leyi. Makhambi ya manyingi buku la Mintirho li kombisa swaku a hi nge swi koti ku yendla ku rhandza ka Yehovha loko hi nga pfuniwi hi moya wa ku kwetsima. Phela i swa lisima hintamu kuva hi khongela nkama ni nkama hi kombela ku pfuniwa hi moya wa ku kwetsima! (Luk. 11:13) Swoswi i swa lisima hintamu ku yendla leswo ku tlula khale.

13. Swoswi ntirho wa ku chumayela wu fanele wu yendliwa kwini, naswona hi mhaka muni hi fanele hi wu yendla na hi tsakile?

¹³ A ndhawu leyi Yesu a a vulavula hi yona nkama a nga te “amagamu ya misava” se yi yengetelekile namuntlha. Hambileswo, hi lani hi nga swi vona hi kona ka ndzima 1, Timboni ta Yehovha ti wu yamukele na ti tsakile ntirho lowu wa ku chumayela, hikusa ta swi tiva swaku Xikwembu xi lava swaku vanhu hinkwavu va twa mahungu ya ku tsakisa ya Mfumu wa xona. (1 Tm. 2:3, 4) Se wena ke, wa tirha hi matimba ka ntirho lowu wa ku ponisa  vanhu? Phela a ku na ntirho lowu wu hi yendlaka hi tsaka ku tlula lowu! Yehovha a ta ku nyika ntamu lowu u wu lavaka swaku u wu yendla. Ka buku la Mintirho u ta vona tindlela leti u nga ti tirhisaka ni leswi u nga swi yendlaka swaku u wu yendla kahle ntirho lowu.

14, 15. a) Tintsumi ti te yini hi ku vuya ka Kreste, naswona leswi ti nga swi vula swi tlhamusela yini? (Vona ni ntlhamuselo.) b) Swi vula yini ku va Kreste a vuyisa xileswi a nga fambisa xiswona?

¹⁴ Hi lani swi nga kombisiwa hi kona ku sunguleni ka ndzima leyi Yesu a khwelile a ya tilweni a gama a nga ha voneki. Hambileswo, a 11 wa vapostolo va yena va tame va nyima kolanu na va txuvuke tilweni. Se ku game ku xika tintsumi timbirhi ti ku: “Vavanuna va Galileya, hi mhaka muni mi nyime lani mi txuvuka tilweni? Yesu lweyi a nga tlhatukisiwa a suka ka n’wina, a ta vuyisa leswi mi nga mu vona a fambisa xiswona tilweni.” (Min. 1:11) Indjhe marito lawa a ma kombisa swaku tintsumi ti vula swaku Yesu a ta tlhela a vuya na a ni muzimbha wa ku fana ni wa hina hi lani vanhu va wukhongeli lin’wani va vulaka hi kona? A swi vuli swona. Hi swi tivisa ku yini leswo?

¹⁵ Tintsumi ti vule swaku Yesu a a ta vuyisa ‘xileswi va nga mu vona a fambisa xiswona’, ku nga li leswi a a tshamise xiswona. b Se, Yesu a fambise ku yini? Nkama tintsumi ti nga vulavula a swi nga ha koteki ku mu vona, ko va vapostolo ntsena va nga mu vona nkama a nga suka lani misaveni a ya matilweni. Yesu a a ta vuya hi ndlela leyi fanaka, naswona leswo swi yendlekile. Namuntlha, ko va lava va twisisaka Matsalwa ntsena va twisisaka swaku Yesu a kona naswona wa fuma. (Luk. 17:20) Hi fanele hi swi twisisa kahle swilo leswi kombisaka swaku Yesu a kona leswaku hi kota ku pfuna van’wani kuva va vona swaku hi hanya ka masiku ya wugamu.

16-18. a) Hi djondza yini hi mintlhanganu ya Vakreste loko hi lerha Mintirho 1:13, 14? b) Hi djondza yini ka xikombiso xa Mariya mamani wa Yesu? c) Hi mhaka muni mintlhanganu yi li ya lisima ka hina namuntlha?

¹⁶ Swa twala ku va vapostolo va ‘tlhelele Yerusalema na va tsake hintamu.’ (Luk. 24:52) Kambe a va ta swi yendlisa ku yini leswi va nga byeliwa hi Yesu? Ka Mintirho 1:13, 14 hi djondza swaku vapostolo a va tlhanganile ka yindlo ya le henhla. Hi tlhela hi djondza swin’wani ka leswi vadjondzisiwa va Yesu va nkama wolowo a va yi yendlisa xiswona mintlhanganu. Hi nkama wolowo aPalextina a swi tolovelekile swaku tiyindlo ti va ni kwartu leli a li kumeka henhla, leli a ku khweliwa ka lona hi ku tirhisa xikada. Ku nga va swaku kwartu leli a va tlhanganile ka lona hi leli ku vulavuliwaka hi lona ka Mintirho 12:12, leli a li lumba mamani wa Marka? Ku nga na mhaka swaku a ku li lona kumbe a ku nga li lona, ha tshemba swaku a  ku li ndhawu yayinene leyi vadjondzisiwa va Kreste a va tlhangana ka yona. Kambe i vamani lava a va li ka ntlhanganu wolowo, naswona va yendle yini?

¹⁷ Ka ntlhanganu lowu a ku ngo va ni vapostolo ntsena, naswona a ku nga li ntlhanganu wa vavanuna ntsena. “Vavasati van’wani” a va li kona, ku patsa na Mariya mamani wa Yesu. Leli i khambi la wugamu lani Bibele li vulavulaka hi Mariya hi ku kongoma. Swa twala ku vula swaku Mariya a a nga li lahayani hi ku lava ku tiviwa, kambe hi ku tiveka hansi a a tlhanganile ni vamakwerhu swaku va gandzela Xikwembu. Swi nga va swi mu tiyisile hintamu Mariya ku vona 4 wa vana va yena va xinuna lava khale a va nga landzeli Kreste na va li ka ntlhanganu lowu. (Mat. 13:55; Yoh. 7:5) Vavanuna lava va txintxe hintamu ku sukela nkama lowu Yesu makwavu wa vona a nga dlayiwa a tlhela a pfuxiwa. — 1 Ko. 15:7.

¹⁸ Xin’wani lexi a xi yendla swaku vadjondzisiwa lava va tlhangana, hileswi “a va phikelela xikhongelweni hi mbilu yin’we”. (Min. 1:14) Ku sukela khale ku tlhangana swaku ku gandzeliwa Yehovha, i swa lisima hintamu ka Vakreste. Hi mhaka leyo, ha tlhangana leswaku hi tiyisana, hi djondzisiwa, hi nyikiwa switsundzuxu naswona xa lisima hintamu, hi tlhangana swaku hi dzunisa Papayi wa hina wa lirhandzu Yehovha na hi ni vamakwerhu. Loko hi li mintlhanganwini nkama hi khongelaka hi tlhela hi yimbelela tinsimu ta ku dzunisa, swa mu tsakisa hintamu Yehovha naswona i swa lisima hintamu ka hina. Se, hi nga tshikeni ku tama hi tlhangana leswaku hi tiyisana! — Heb. 10:24, 25.

19-21. a) Hi djondza yini ka ntirho lowu Pedru a nga wu yendla ka bandla la Wukreste? b) Hi mhaka muni Yudasi a a fanele a pfaletiwa, naswona hi djondza yini ka leswi mhaka leyi yi nga tlhantlhisiwa xiswona?

¹⁹ Kambe a ku ni mhaka leyi a yi khumba nhlengeletanu naswona mupostolo Pedru a vone swi yampsa ku vulavula yi yona. (Tindzimana 15-26) Swa hi tiyisa ku vona swaku hambileswi Pedru a a yale Hosi ya yena kanharhu se a a tlhele a tiyisa wunghanu la yena na Yehovha ndzeni ka mavhikinyana. (Mar. 14:72) Hinkwerhu hi vadjohi naswona ha swi lava ku djondza hi swikombiso swa ku fana ni leswi, leswi hi khumbukisaka swaku Yehovha a ‘lulamile . . . naswona a lunghekele ku rivalela’ lava va tisolaka hikakunene. — Ps. 86:5.

²⁰ Pedru a swi vone swi yampsa swaku ku pfaletiwa Yudasi ku nga mupostolo lweyi a nga xavisa Yesu. Kambe a a ta pfaletiwa hi mani? Munhu lweyi a a ta pfaleta Yudasi a ku fanele ku va munhu lweyi a nga landzela Yesu nkama na a li lani misaveni a tlhela a mu vona nkama lowu a nga pfuxiwa. (Min. 1:21, 22) Leswo swi pfumelelana ni xitshembiso lexi Yesu a nga xi yendla loko a te: “N’wina mi ta tshama ka 12 wa switshamu swa wuhosi, mi yavanyisa 12 wa tinxaka ta Israyele hi mhaka ya leswi mi nga ni landzela.” (Mat. 19:28) A ku li xikongomelo xa Yehovha leswaku a 12 wa maribye ya Yerusalema wa Nyuwani ma vumbiwa hi 12 wa vapostolo lava nga landzela Yesu nkama lowu na a li lani misaveni. (Nhl. 21: 2, 14) Hi mhaka leyo, Xikwembu xi pfumelele swaku Pedru a twisisa wuprofeta leli li vulavulaka hi Yudasi leli nge: “Ntirho wa yena wa ku rhangela a wu tekiwe hi mun’wani.” — Ps. 109:8.

²¹ Mupostolo wa nyuwani a langisiwe ku yini? Ku hoxiwe swiribyani, ku nga nchumu lowu a wu tolovelekile ka minkama ya Bibele. (Swiv. 16:33) Kambe leli i khambi la wugamu na Bibele li vulavula hi ku va ku hoxiwa swiribyani. Kuva vapostolo va yamukele moya wa ku kwetsima swi nga va swi yendle swaku mhaka leyi ya ku hoxiwa ka swiribyani yi nga ha tirhi. Kambe vona swaku hi mhaka muni ku hoxiwe swiribyani swaku ku langiwa mupostolo wa nyuwani. Vapostolo va khongele va ku: “Yehovha, wena lweyi u tivaka timbilu ta vanhu hinkwavu, hi kombi swaku u lange mani ka vavanuna lavambirhi”. (Min. 1:23, 24) Vapostolo a va lava swaku Yehovha a langa. Matiyasi lweyi swi nga yendlekaka a a li kona ka 70 wa vadjondzisiwa lava Yesu a nga va rhuma swaku va ya chumayela, hi yena a nga langiwa. Hi ndlela leyo, Matiyasi a ve mun’we wa “lava 12”. c — Min. 6:2.

22, 23. Hi mhaka muni hi fanele hi tiveka hansi hi tlhela hi yingisa madoda bandleni?

²² Swilo leswi hinkwaswu swi hi khumbukisa lisima la ku va swilo swi yendliwa hi ndlela yayinene xikarhi ka vanhu va Xikwembu. Ku ta fikela swoswi vamakwerhu va ku wupfa va vekiwa mabandleni swaku va va madoda. Loko ma lava ku langa munhu swaku a yendla ntirho wa lisima abandleni, madoda ma rhanga hi ku kambisisa leswi Bibele li vulaka swaku munhu yelweyo a fanele a swi yendla kuva a faneleka, ma tlhela ma khongela ma kombela ku kongomisiwa hi moya wa ku kwetsima. Hi mhaka leyo, vamakwerhu abandleni va vona vavanuna volavo na va langiwe hi moya wa ku kwetsima. Hi lani ku fanaka, na hina loko hi tama hi tiveka hansi ka madoda hi tlhela hi yingisa leswi ma hi byelaka swona swi ta yendla swaku ku va ni ku twanana bandleni. — Heb. 13:17.

²³ Loko se va vone Yesu na a pfuxiwile va tlhela va lulamisa timhaka tin’wani abandleni, se a va tiyisiwile va tlhela va lunghekela ku langutana ni swilo leswi a swi ta landzela. Ka ndzima leyi landzelaka hi ta bula hi mhaka leyi.