1. I yini leswi hi faneleke hiswi yendla, naswona hi mhaka muni?

YESU a te: ‘Vagandzeli va ntiyiso vatagandzela Tatana hi moya ni ntiyiso, hikusa Tatana alava vagandzeli lavotano.’ (Yohane 4:23; 6:44) Hinkwerhu hi fanele hi ‘tikambisisa, hivona leswitsakisaka Hosi.’ (Vaefesa 5:10) Leswo ahi matlangwana hikusa Sathana a zama kuhi kanganyisa leswaku hi yendla swilo leswingata kwatisa Xikwembu. — Nhlavutelo 12:9.

2. Hlamusela leswi humeleleke Vayisrayele loko va li kusuhi ni Ntshava ya Sinayi.

² A yendla yini Sathana leswaku a ringeta kuhi kanganyisa? Ndlela yin’wana i kuhi dunga nhloko hi leswinga swinene ni leswi biheke. Vona leswi humeleleke Vayisrayele loko va li kusuhi ni Ntshava ya Sinayi. Moxe a aye ntshaveni naswona xitshungu axi sale mintxatxeni ximu nyimela. Kambe loko va karhale hi kurindza, va kombele Aroni leswaku ava yendlela Xikwembu. Kutani Aroni a yendle xifanisu xa rhole hi woru, hi loko xitshungu xi yendla nkhuvu. Va sungule kucina vaxi rhendzela ni kutlhela vaxi khinsamela. Ava tibyela leswaku hi kuva vaxi khinsamela, aswo fana ni kuva va gandzela Yehovha. Kambe akuva va pimisa leswaku lowo aku li “nkhuvu wa Yehovha”, leswo aswi yendlanga wuva lowu yamukelekaka.  Ka Yehovha, leswo aswo fana ni kumbuyeta; hi mhaka leyo, votala va luzekeliwe hi wutomi. (Eksoda 32:1-6, 10, 28) Leswo swihi djondzisa kuva hinga tikanganyisi. Bibele lahi tsundzuxa: “Minga khumbi nchumu lexinga basangiki”, naswona hi fanele hi pfumelela leswaku Yehovha ahi djondzisa leswinga swinene ni leswi biheke. — Esaya 52:11; Ezekiyele 44:23; Vagalatiya 5:9.

3, 4. Hi mhaka muni swi li swa lisima kukambisisa lomu minkhuvu yotala yi sukeleke kona?

³ Loko Yesu aha li la misaveni, a djondzise vapostola va yena ndlela leyinene yogandzela Xikwembu. Loko se a file, vapostola va tame va tluleta djondzo yoleyo ka vadjondzisiwa lavampsha. Kambe ndzhaku ka loko vapostola va file, vadjondzisi va mavunhwa va sungule kunghenisa tidjondzo ta mavunhwa, minkhuvu ni swihena swokarhi swa vuhedeni abandleni la Wukreste. Va cince ni mavito ya minkhuvu yin’wana ya wuhedeni leswaku yi fambisana ni Wukreste. (2 Vatesalonika 2:7, 10; 2 Yohane 6, 7) Kutala ka yona yi tolovelekile masiku lawa kambe yi kucetela tidjondzo ta mavunhwa ni wudimona. * — Nhlavutelo 18:2-4, 23.

⁴ Amisaveni hinkwayu, ku ni minkhuvu ni maferiyadu lamanga ya lisima swinene ka vanhu votala. Kambe loko u ya u djondza vonelo la Xikwembu hi minkhuvu yin’wana, uta tsumbula leswaku u fanele u cinca ndlela leyi uyi tekaka hi yona. Leswo aswingata vevuka, kambe tiyiseka leswaku Yehovha ataku pfuna. Swoswi, ahi kambisiseni lomu minkhuvu yin’wana yi sukeleke kona ni ndlela leyi Yehovha a titwaka ha yona.

5. Hi lihi wumboni leli kombisaka leswaku Yesu anga psaliwanga hi 25 ka Dezembro?

⁵ Vanhu votala va tlangela khisimusi hi 25 ka Dezembro na va tibyela leswaku i siku leli Yesu anga psaliwa hi lona. Phela Bibele alihi byeli wheti ni lembe leli Yesu anga psaliwa hi lona, kambe lahi byela hita nguva ya kona. Luka a tsale leswaku ka nkama lowu Yesu anga psaliwa “varisi . . . avatshama nhoveni” ava hlayisa mintlhambhi ya vona. (Luka 2:8-11) ABetlehema laha Yesu anga psaliwa kona, hi Dezembro kuna mpfula, kutitimela kutlhela kuva ni hunguva; hi mhaka leyo, aswingata twala kuva varisi va li nhoveni ni mintlhambhi niwusiku. Swi lava kuhi byela yini leswo? Swihi byela leswaku Yesu a psaliwe ka nguva ya kahle, kunga li hi Dezembro. Bibele li kombisa leswaku Yesu a psaliwe kolomiya ka Setembro kumbe Outubro, ni van’wamatimu vaswi seketela.

6, 7. (a) Swi sukela kwini swihena swotala swa Khisimusi? b) I yini lexihi susumetelaka kunyikana swihiwa?

⁶ Kasi li sukele kwini Khisimusi? Lita hi ka minkhuvu ya wuhedeni, ya kufana ni minkhuvu ya le Roma leyi vitaniwaka Saturnais, kunga minkhuvu leyi ayi yendleliwa Saturno, xikwembu xata wurimi. A Enciclopédia Americana yi li: “A minkhuvu yotala ya makhisimusi yita hi ka Saturnais, leyi ayi yendleka hi wheti ya Dezembro. Hi lanu swi sukeleke kona swihena swotala swa Khisimusi. Hi xikombisu yi sukele kolanu mhaka ya kuswekelana swakudla swa kuhlawuleka, kunyikana swihiwa ni kutlhavika mavhela.” Nakambe hi 25 ka Dezembro a kutlhela kutlangeliwa siku la kupsaliwa ka xikwembu xa dlambu xa le Pérsia lexi vitaniwaka Mitra.

⁷ Kambe a mhaka hi leswaku vanhu votala lava  tlangelaka Khisimusi namuntlha, avaswi pimisi hinkwaswu leswo. Ka vona, a Khisimusi i nkama wa kuva kusuhi ni djangu, va tikhorisa hi swakudla ni kunyikana swihiwa. I ntiyiso leswaku haswi rhandza kuva ni ndjangu wa hina ni vanghanu naswona Yehovha a lava leswaku hi hanana. 2 Vakorinto 9:7 yi li: “Xikwembu xirhandza lweyi anyikaka na atsakile.” Kambe Yehovha anga lavi leswaku hi hanana ntsena hi minkama ya kuhlawuleka. A vanhu va Yehovha vaswi rhandza kunyikana swihiwa, kuva ni vanghanu ni mindjangu ya vona, kambe ava rindzeli kutlheliseliwa loko  va yendla leswo. I lirhandzu liva susumetelaka kuhanana, kunga li hi kusindzisiwa. — Luka 14:12-14.

8. Kunga va leswaku atintlhari ta swa tinyeleti timu yisele swihiwa Yesu loko aha li xibebetana? Hlamusela.

⁸ Vanhu votala va nyimelela mhaka ya kunyikana swihiwa hi Khisimusi hi kutibyela leswaku a tintlharhi tinharhu ti yise swihiwa ka Yesu loko ahali xibebetana le xib’aleni. I ntiyiso leswaku ntlawa wokarhi wa vavanuna wu yile wuya pfuxela Yesu ni kumu nyika swihiwa. Phela ankameni wolowo aswi tolovelekile kuyisela munhu lweyi a xiximekaka swihiwa. (1 Tihosi 10:1, 2, 10, 13) Kambe awuswi tiva leswaku Bibele li li vavanuna lava, ava li tintlhari ta swa tinyeleti, ava yendla masalamusi naswona avanga gandzeli Yehovha? Naswona ava pfuxelanga Yesu loko aha li kupsaliwa le xib’aleni. Vamu pfuxele loko se ali “xihlangi” na ali kaya. — Matewu 2:1, 2, 11.

9. Hi yihi minkhuvu ya kupsaliwa leyi Bibele li vulavulaka hi yona?

⁹ Loko n’wana a psaliwa, i siku la kutsakisa swinene. (Tipisalema 127:3) Kambe leswo aswi vuli leswaku hi fanele hi tlangela masiku ya kupsaliwa. Pimisa hi leswi: Kovulavuliwa hi minkhuvu yimbirhi ntsena ya masiku ya kupsaliwa aBibeleni: wun’we i wa Faro Hosi ya Egipta kasi lowun’wana i wa Hosi Heroda Antipasi. (Lerha Genesa 40:20-22; Marka 6:21-29.) Nakambe tihosi leti atinga tirheli Yehovha. Phela aku kona Bibeleni laha hi kumaka leswaku ku ni malandza ya Yehovha lama tlangeleke masiku ya kupsaliwa.

10. Vakreste va nkameni wa vapostola avayi vonisa kuyini minkhuvu ya kupsaliwa?

¹⁰ A Enciclopédia Delta Universal yi vula leswaku a Vakreste va nkameni wa vapostola “ava teka minkhuvu hinkwayu ya kutlangela masiku ya kupsaliwa tani hi  swihena swa wuhedeni” kumbe ya wukhongeli la mavunhwa. Minkhuvu yoleyo ayi sukela ka mavonelo lama hoxeke. Hi xikombiso, a Vagriki va khale ava kholwa leswaku munhu a sirheleliwa hi moya lowumu vonaka loko a psaliwa. Nakambe ava tibyela leswaku a moya wolowo awu fambisana ni xikwembu lexi psaliwaka hi siku leli munhu anga psaliwa hi lona. Handle ka leswo, a masiku ya kupsaliwa ma tlhela ma fambisana ni mihivahivana ya wudemona ya kulangutisisa tinyeleti leswaku va vhumbata hi wumundzuku.

11. I yini leswi Yehovha aswi nyimelaka ka hina loko swita ka kuhanana?

¹¹ Vanhu votala va tibyela leswaku siku la vona la kupsaliwa li hlawulekile swinene. Nakambe lweyi a tlhanganisaka malembe a nyimela leswaku vamu kulungela, vamu nyika swihiwa ni kutlhela vamu swekela swakudla swa lisima. Kambe hingava kombisa lirhandzu vanghanu ni maxaka ya hina lembe hinkwalu, kunga li hi siku lokarhi ntsena. Yehovha a lava leswaku hi va ni timpsalu ni kutlhela hi hanana minkama hinkwayu. (Leha Mintirho 20:35.) Hi fanele himu tlangela siku ni siku hi mhaka ya xihiwa xa wutomi lexi ahi nyikeke xona, kunga li ntsena hi siku leli hi psaliweke hi lona. — Tipisalema 8:3, 4; 36:9.

12. Hi mhaka muni siku la hina la kufa li yampsa kutlula siku la kupsaliwa?

¹² Eklesiasta 7:1 yi li: “Vito la kahle la yampsa kutlula mafurha lamanene, ni siku la kufa la yampsa kutlula siku la kupsaliwa.” Li yampsisa kuyini siku la kufa kutlula siku la hina la kupsaliwa? Phela loko hi psaliwa, ahise yendla nchumu awuton’wini, kunga va xa kubiha kumbe lexinene. Kambe loko hi tirhisa wutomi la hina  leswaku hi tirhela Yehovha ni kuyendlela van’wana leswinga swinene, hiva hi tiyendlela “vito la kahle” kumbe ndhuma leyinene naswona Yehovha atahi khumbuka loko hi fa. (Yobo 14:14, 15) A vanhu va Yehovha ava tlangeli siku la vona la kupsaliwa kumbe la kupsaliwa ka Yesu. Phela i xiyendlakalu xin’we ntsena lexi Yesu ahi lerhiseke leswaku hixi tlangela, kunga Xitsundzuxu xa lifu lakwe. — Luka 22:17-20; Vaheveru 1:3, 4.

13, 14. I yini leswi nkhuvu wa Paxkwa wu fambisanaka na swona?

¹³ Vanhu votala va pimisa leswaku loko va tlangela Paxkwa va tlangela siku la kupfuxiwa ka Yesu. Kambe antiyisweni, a nkhuvu wa Paxkwa wu fambisana na Easter, xikwembu xa xisati xa wuhedeni lexi axi nyimela vurhonga ni ximun’wana, xikwembu xa khale ka vanghiza. Nakambe a Dicionário da Mitologia li hlamusela leswaku lexo aku li xikwembu xa mbeleko. Swihena swin’wana swa Paxkwa swi fambisana ni swoleswo. Hi xikombiso, a Enciclopédia Británica yi li a matandza “ma rhandziwa ngopfu tani hi xikombiso xa wutomi lelimpsha ni kupfuxiwa.” Nakambe a mimpfhundla i khale na yi tirhisiwa tani hi xikombiso xa mbeleko ka wukhongeli la mavunhwa. Swiyo dla, leswaku a Paxkwa ali fambisani ndhawu ni kupfuxiwa ka Yesu.

¹⁴ Kunga va leswaku swamu tsakisa Yehovha kuvona vanhu vali karhi va patsela swihena swa wukhongeli la mavun’wa ni kupfuxiwa ka n’wana wakwe? Nikatsongo! (2 Vakorinto 6:17, 18) Kuvula ntiyiso, Yehovha anga zanga ahi kombela leswaku hi tlangela kupfuxiwa ka Yesu.

15. Swi sukele kwini swihena swa Kutsema ka Lembe?

¹⁵ Tiko lin’wana ni lin’wani li ni ndlela ya lona ya kutlangela lembe la nyuwani. Ka tindhawu totala swi tolovelekile kuva vanhu va yendla minkhuvu leyikulu hi kutsema ka lembe. Hi ntolovelo, ka minkhuvu yoleyo kutale hi wudlakuta ni wudakwa. Nakambe minkhuvu yoleyo ahi ya Wukreste. A Enciclópedia Delta Universal yi li: “Varhoma ava li yendlela Janu [siku la lembe la nyuwani], xikwembu xa tinyangwa letikulu, swipfalu ni masungulu. A wheti ya Janeiro yi kume vito leli hi mhaka ya  Janu lweyi a ani tinghohe timbirhi, yin’we yi langute phambeni kasi yin’wana yi langute ndzhaku.”

16, 17. Hi fanele hi pimisa hi yini loko hi li karhi hi lunghiselela muchadu wa hina?

¹⁶ A muchadu i xiyendlakalu xa kutsakisa swinene. Amisaveni hinkwayu amichadu yi yendliwa hi ndlela leyi hambaneke swinene. Kambe hi ntolovelo vanhu ava tinyiki nkama wa kupimisa lomu swihena swin’wana swa michadu swi sukelaka kona. Hi mhaka leyo, avangeswi tivi leswaku swihena swin’wana swita hi ka wukhongeli la mavunhwa. Kambe vatekani lavanga Vakreste, loko va lulamisela muchadu wa vona va fanele va tiyiseka leswaku wutamu tsakisa Yehovha. Va fanele va djondza lomu swihena swin’wana swa michadu swi sukelaka kona. Hi ndlela leyo, vataswi kota kuyendla swiboho leswinene. — Marka 10:6-9.

¹⁷ Swihena swin’wana ka michadu swi fambelana ni kunavelelana ‘ndjombo’. (Esaya 65:11) Hi xikombiso, ka tindhawu tin’wana va hlwanya vatekani hi mpunga, kumbe hi minchumu yin’wana na va tibyela leswaku vava navelela leswaku va kuma vana, ntsaku, kuhanya nkama woleha ni kutlhela va sirheleleka ka moya wobiha. Kambe Vakreste va fanele va tivonela leswaku vanga yendli swihena leswi fambisanaka ni wukhongeli la mavunhwa. — Lerha 2 Vakorinto 6:14-18.

18. Hi wahi matshinya man’wana ya minawu ya Bibele lama tirhaka ka michadu?

¹⁸ Vatekani lavanga Vakreste va lava leswaku muchadu wa vona wuva lowu tsakisaka, wu hlonipheka ni kutlhela wu tsakisa varhambiwa hinkwavu. A munhu lweyi a rhambiweke ka muchadu anga fanelanga a vulavula marito  ya chaka, ya hlamba kumbe lama kombisa xiyeyiso ka vatekani ni ka vanhu van’wana. (Swivuriso 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) A muchadu wa Vakreste awu fanelanga wu kombisa ‘kutikulisa hi swa vutomi leli’. (1 Yohane 2:16) Loko u li karhi u lunghiselela muchadu, zama kutiyiseka leswaku siku lin’wana loko uta languta ndzhaku, uta va ni swotala leswinene ni leswi tsakisaka swoswi khumbuka. — Vona Nhlamuselo 28.

19, 20. Yi sungulele kwini txhintxhim?

¹⁹ Vanhu van’wana va ni mukhuva wa kuyendla txhintxhim loko va li michadwini ni ka swiyendlakalu swin’wana. Va yendla leswo hi xikongomelo xa kunavelelana leswinene, loko van’wana va tlakusa tikopo ta vona va kombisa leswaku va pfumelelana na yena. Leswo swi hoxile?

²⁰ Buku leyinge Manual Internacional sobre Álcool e Cultura yi vule leswaku swinga yendleka txhintxhim yi ta hi ka mukhuva wa wuhedeni “laha mati yo karhi yokwetsima ama nyikiwa swikwembu”. Leswo aswi yendliwa hi xikongomelo “xokombela nchumu xokarhi, ndzhaku ava vula leswi: ‘Hanya hi masiku’ kumbe ‘Vana ni wutomi’”. Khale vanhu ava ni mukhuva wa kutlakusa tikopo leswaku va kombela minkateko ka swikwembu swa vona. Kambe minkateko ya Yehovha ayi tisekelanga hi leswo. — Yohane 14:6; 16:23.

21. Hi yihi minkhuvu yin’wana leyi Vakreste va faneleke va fambela kule na yona?

²¹ Loko ungese ya ka nkhuvu wokarhi, rhanga hi kutivutisa leswaku i matikhomela ya kutshamisa kuyini  lama hlohloteliwaka ka nkhuvu wolowo. Hi xikombiso, a minkhuvu yin’wana ni makarnavhali swi katsa macinela ya wudlakuta, wudakwa kupatsa ni wuntunga. Nakambe minkhuvu yoleyo yi hlohlotela wugeyi, vavasati lava tiyendlaka vavanuna swin’we ni xihlawuhlawu. Loko hiya ka minkhuvu yoleyo, kunga va leswaku haswi nyenya leswi Yehovha aswi nyenyaka? — Tipisalema 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. I yini lexinga pfunaka Mukreste kuyendla xiboho xa kuya ka nkhuvu wokarhi?

²² Vakreste va fanele va tivonela leswaku vanga ngheneleli ka nkhuvu ni wun’we lowu kombisaka kudelela Xikwembu. Pawulo a tsale a ku: ‘Hambi midla, hambi minwa, hambi miyendla yini na yini, yendlani hinkwaswu kudzunisa Xikwembu.’ (1 Vakorinto 10:31; vona Nhlamuselo 29.) I ntiyiso leswaku ahi minkhuvu hinkwayu leyi fambisanaka ni wukhongeli la mavunhwa, xihlawuhlawu kumbe wuntunga. Loko nkhuvu wokarhi wunga lwisani ni matshinya ya minawu ya Bibele, swi le ka munhu kutiyendlela xiboho xa kuya. Kambe hi lava kukambela leswaku a swiboho swa hina switava khumbisa kuyini van’wana.

23, 24. Hingama hlamuselisa kuyini maxaka ya hina lamanga liki Timboni xiboho xa kunga tlangeli minkhuvu yokarhi?

²³ Swinga yendleka se u nyimile kuhlanganyela ka minkhuvu leyi kombisaka kudelela Xikwembu. Kambe swinga yendleka va ndjangu wa wena lavanga liki Timboni ta Yehovha va pimisa leswaku awaha na mhaka na vona naswona awaha lavi kuhungata na vona. Vanga va va tibyela leswaku phela a maferiyadu hi wona ntsena xiyendlakalu  xa kuva ndjangu wuva xikan’we. Se uta yendla yini? Ku ni tindlela totala leti unga kombisaka hi tona leswaku wava rhandza naswona uva teka va li va lisima. (Swivuriso 11:25; Eklesiasta 3:12, 13) Yin’wana ya tona i kuva rhamba leswaku uya hungata na vona hi nkama wun’wana.

²⁴ Loko maxaka ya wena ma lava kutiva leswaku kasi hi mhaka muni unga tlangeli maferiyadu yokarhi, unga kambela ka mabuku ya hina kumbe ka jw.org leswaku u kuma ndlela yova hlamusela kahle. Unga zami kuva yendla va pimisa leswaku ingi wena u n’winyi wa ntiyiso kumbe kuva sindzisa kuvona swilo hi ndlela leyi wena uswi vonaka hi yona. Vana munhu lweyi a rhuleke naswona ‘kuvulavula ka wena akuve lokunene, loku kunandzihaka masiku hinkwawu’. — Vakolosa 4:6.

25, 26. Vapsali vangava pfunisa kuyini vana va vona leswaku va rhandza minawu ya Yehovha?

²⁵ I swa lisima leswaku hinkwerhu hiswi twisisa kahle swivangelo leswihi yendlaka hinga ngheneleli ka minkhuvu yokarhi. (Vaheveru 5:14) Xikongomelo xa hina i kutsakisa Yehovha. Loko hi li vapsali, hi fanele hi tinyika nkama wa kupfuna vana va hina leswaku va twisisa matshinya ya minawu ya Bibele ni kutlhela vama rhandza. Loko Yehovha ali munhu wa hakakunene ka vona, handle kokanakana vata lava kumu tsakisa na vona. — Esaya 48:17, 18; 1 Petro 3:15.

²⁶ Yehovha wa tsaka loko ahi vona hi zama kumu gandzela hi kutshembeka ni hi ndlela leyi baseke. (Yohane 4:23) Kambe votala va li aswinge koteki kuva hi gandzela Xikwembu hi kutshembeka ka misava leyi taleke hi kunga tshembeki. Swoleswo i ntiyiso? Ahi buleni hi mhaka leyi ka ndzima leyi landzelaka.