Switluli

Tlula longoloko

NDZIMA 12

Vulavula “Marito Lamapfunaka”

Vulavula “Marito Lamapfunaka”

“Akuvulavuleni ka n’wina mingatshukeni mitirhisa marito ya tingana, kambe tirhisani ntsena marito lamapfunaka”. — VAEFESA 4:29.

1-3. a) Hi yihi nyiko yohlamalisa leyi Yehovha ahi nyikeke yona? I yini lexinga yendlaka hiyi tirhisa hi ndlela yobiha? b) Hi fanele hili tirhisisa kuyini lirimi?

PAPAYI wokarhi a nyika n’wana wa yena basikeni. A tsake swinene hi kunyika n’wana wa yena xihiwa lexi xohlawuleka. Kambe kunga yendleka yini loko n’wana a fambisa basikeni hi ndlela ya futa, a ba munhu ivi amu vavisa? Papayi aata titwisa kuyini?

2 Yehovha i Munyiki wa ‘nyiko yin’wana ni yin’wana leyosaseka ni minkateko hinkwayu leyihetisekeke’. (Yakobo 1:17) Yehovha ahi nyike nyiko ya kuvulavula. Hi mhaka leyo, ka nyiko leyi, hi kota kuvula leswi hiswi pimisaka ni leswi hi titwisaka xiswona. Hi ni wuswikoti la kuvula swilo leswingata pfuna van’wana ni kuva yendla va titwa kahle. Kambe leswi hiswi vulavulaka swinga vavisa van’wana swi tlhela swiva twisa kuvava.

3 Yehovha wayi tiva ndlela leyi marito manga ni matimba ha yona, hi mhaka leyo, ahi djondzisa ndlela ya kutirhisa lirimi. Ahi byela leswi: ‘Akuvulavuleni ka n’wina mingatshukeni mitirhisa marito ya tingana, kambe tirhisani ntsena marito lamapfunaka, lawa mayakisaka ni kuhlamula leswilavekaka, kutani kuvulavula ka n’wina kutatisa kukateka ka lava vamiyingisaka.’ (Vaefesa 4:29) Ahi kambisiseni ndlela leyi hingayi tirhisaka ha yona nyiko leyi ya Xikwembu leswaku hi tsakisa van’wana ni kuva tiyisa.

TI VONELI KA LESWI USWI VULAVULAKA

4, 5. Buku ya Swivuriso yihi djondzisa yini hi matimba lawa marito manga na wona?

4 Marito ma ni matimba, kutani hi fanele hi tivonela ka leswi hiswi vulaka ni ndlela leyi hiswi vulaka ha yona. Swivuriso 15:4 yi li: “Lirimi lorhula i nsinya wa wutomi, kambe marito yobiha ma vavisa mbilu.” Tani hi leswi nsinya wa kahle wungahi nyikaka ndzhuti wa kupepa ni wutomi, marito ya kahle manga tsakisa ma tlhela mahi tiyisa. Kasi a marito lama tshovaka mbilu mava vavisa van’wana. — Swivuriso 18:21.

Marito lamanene ma tsakisa ni kutiyisana

5 Swivuriso 12:18 yi li: “Marito lamanga pimisiwangiki kahle ma fana ni tlharhi leli tlhavaka”. Marito yobiha ma tshova mbilu naswona ma hahlula wuxaka la hina ni van’wana. Kumbexana swinga yendleka u tshame u twisiwa kuvava swinene hi marito lama tlhavaka. Kutani a xivuriso xiya phambeni xi ku: “Lirimi la lavakutlhariha ladaha.” Marito lamanene manga daha mbilu leyi tshovekeke naswona manga pfuna vanghanu lava avanga twani leswaku va tlhela va twanana. (Lerha Swivuriso 16:24.) Kutiva leswaku marito ya hina ma ni matimba, switahi pfuna kutivonela ka leswi hiswi vulaka.

6. Hi mhaka muni swinga vevuki kulawula leswi hiswi vulaka?

6 Xin’wana lexi lavaka leswaku hi tivonela loko hi vulavula hi leswaku hinkwerhu ahi hetisekanga. “Kuvoyamela ka mbilu ya munhu kubihile” naswona hankanyingi marito lawa hima vulaka ma kombisa leswinga ka mbilu ya hina. (Genesa 8:21; Luka 6:45) Kutani kulawula leswi hiswi vulaka aswi vevukanga. (Lerha Yakobo 3:2-4.) Kambe hi fanele hi lwela kuyampsisa.

7, 8. Marito ya hina mangali khumbisa kuyini wuxaka la hina na Yehovha?

7 Nakambe hi fanele hi tivonela ka leswi hiswi vulaka hikuva swi khumba wugandzeli la hina ka Yehovha. Yakobo 1:26 yi li: ‘Loko munhu ayanakanya leswaku a ni vukhongeli [“mugandzeli wa Xikwembu,” NM], kambe angafumi ririmi ra yena, munhu lweyi watikanganyisa, vukhongeli la yena alipfuni nchumu.’ Rito lelinga hundzuluxeliwa li ku ‘alipfuni nchumu’ linga vula nchumu xa “hava”. (1 Vakorinto 15:17) Kutani loko hinga tivoneli ka leswi hiswi vulaka, hinga wonha kumbe kuhahlula wuxaka la hina na Yehovha. — Yakobo 3:8-10.

8 Swa tikomba leswaku hi ni swivangelo leswi twalaka swa kutivonela ka leswi hiswi vulaka ni ndlela leyi hiswi vulaka ha yona. Leswaku hi tirhisa nyiko ya kuvulavula hi ndlela leyi tsakisaka Yehovha, hi fanele hi tiva marito lawa hi faneke hi fambela kule na wona.

MARITO LAMA TSHOVAKA MBILU

9, 10. a) I mavulavulelo wahi lamanga toloveleka masiku lawa? b) Hi mhaka muni hinga vulavuli swilo swa nhlamba?

9 Swi tolovelekile namuntlha leswaku vanhu va tirhisa mavulavulelo ya nhlamba kumbe lama chakeke. Vanhu votala va pimisa leswaku vata twiwa loko va tirhisa marito ya nhlamba. Vayendli va mafenya va rhandza kutirhisa marito ya nhlamba ni lama chakeke leswaku va hlekisela vanhu. Kambe mupostola Pawulo a te: ‘Swicukumeteni hinkwaswu, kunga kukarhata, ni kuleva, ni tihanyi. Kulumbeta, ni mavulavulela ya nsila, swingatshuki swihuma milon’wini ya n’wina’. (Vakolosa 3:8) Naswona a vule leswaku “mafenya [“lama chakeke,” NM]”, ‘amalaveki xikarhi ka hina’ Vakreste va ntiyiso. — Vaefesa 5:3, 4.

10 Mavulavulelo ya nhlamba mamu nyenyentsa Yehovha. Ni malandza ya yena amaswi rhandzi swoleswo. I swilo leswi chakeke. Ka Bibele, “mikhuva ya chaka” yi patsiwa xikan’we ni “mintirho ya ntumbuluku wa nyama”. (Vagalatiya 5:19-21) Swidjoho swotala swingaha katsiwa ka “mikhuva ya chaka”, naswona mukhuva wun’we wa chaka wungaha yisa ka mukhuva wun’wanyana. Loko munhu a ni mukhuva wa kuvulavula swilo leswi chakeke naswona anga lavi kutshika, angaha hetelela a susiwa bandleni. — 2 Vakorinto 12:21; Vaefesa 4:19; vona Nhlamuselo 23.

11, 12. a) I yini kuhleva? b) Hi mhaka muni hi fanele hi fambela kule ni kulumbeta van’wana?

11 Hi fanele hi fambela kule ni mahlevo. I swa ntumbuluku kukarhateka hi van’wana ni kulava kuvulavula hi leswi yendlekaka hi vanghanu ni maxaka ya hina. Hambi ka minkama ya vapostola, Vakreste avaswi tsakela kutiva leswaku vamakwavu ava li njhani ni leswi avataswi yendla leswaku vava pfuna. (Vaefesa 6:21, 22; Vakolosa 4:8, 9) Kambe swingaha vevuka leswaku kuvulavula hi van’wana swi hundzuka mahlevo. Loko hi hleva, hingaha vula swilo leswinga liki ntiyiso kumbe leswinga xihundla. Loko hinga tivoneli, mabulu ya muxaka lowo mangaha hundzuka mavunhwa kumbe kulumbeta. Vafarisi va yendle swoleswo loko va lumbete Yesu hi minchumu leyi a kalaka angayi yendlanga. (Matewu 9:32-34; 12:22-24) Kulumbeta swi wonha vitu la munhu, swi vanga timholova swi tlhela swi hahlula wunghanu. — Swivuriso 26:20.

12 Yehovha a lava leswaku hi tirhisa marito leswaku hi pfuna ni kutiyisa van’wana, kunga li kuhambanisa vanhu. Yehovha wava nyenya lava “hlohlotelaka timholovo axikarhi ka vamakwavu.” (Swivuriso 6:16-19) Mulumbeti wosungula kuve Sathana Diyavulosi lweyi anga hembela Xikwembu. (Nhlavutelo 12:9, 10) Namuntlha, swi tolovelekile kuva vanhu va hembela van’wana. Kambe leswo aswi fanelanga swi yendleka ka Vakreste va ntiyiso. (Vagalatiya 5:19-21) Kutani, hi fanele hi tivonela ka leswi hiswi vulaka naswona minkama hinkwayu hi fanele hi pimisa kusungula nahingese vulavula. Nawungese vula xokarhi hi munhu mun’wana, ti vutisi: ‘Kunga va leswaku i ntiyiso? I swinene? Swa pfuna? Swita ni danisa loko munhu wa kona oswi tsumbula? Anita titwisa kuyini loko munhu wokarhi awo vula leswi fanaka hi mina?’ — Lerha 1 Vatesalonika 4:11.

13. Marito lama tlhavaka mangava khumbisa kuyini van’wana?

13 Minkama yin’wana, hinkwerhu hinga vula minchumu hi gama hi tisola hi swona. Kambe ahi lavi kuva ni mukhuva wa kusolasola van’wana ni kuva kwatisa. Marito lama tlhavaka ama fanelanga mava ni ndhawu ka wutomi la hina. Pawulo a te: ‘Leswi swa kubava hinkwaswu, ni mahlundzu hinkwawu, ni kukariha hinkwaku, aswisusiwe xikarhi ka n’wina; tshikani kuholova ni kurhuketelana, misusa mona hinkwawu.’ (Vaefesa 4:31) Mabibele man’wana ma hundzuluxela rito lelinge “mavulavulelo ya nsila” tani hi “marito yobiha,” “lirimi leli twisaka van’wana kuvava” ni “marito ya kurhuketela”. Loko hi tirhisa mavulavulelo ya nsila, swingava susa xindzhuti van’wana ni kuva yendla va titwa vali swikangalafula. Nakambe hi fanele hi tivonela swinene loko hi vulavula ni vana, hikuva va hantlisa va kwata kufana ni khongoloti. — Vakolosa 3:21.

14. I yini kurhuketela? Hi mhaka muni Vakreste va fanele va fambela kule ni kurhuketela van’wana?

14 Bibele li tlhela lihi ba ndleve ka ndlela yin’wana yobiha swinene ya kutirhisa marito lama tlhavaka, kunga kurhuketela. Kurhuketela i kuhlasela van’wana hi marito ya nhlamba hi xikongomelo xa kuva kwatisa. Swinga vavisa swinene loko munhu wokarhi awo khoma nuna, nsati kumbe vana hi ndlela leyo! Phela loko munhu anga lavi kutshika kurhuketela angaha susiwa bandleni. (1 Vakorinto 5:11-13; 6:9, 10) Hilaha hingaswi vona ha kona, loko hi vulavula swilo swa nsila, swa mavunhwa kumbe leswi tlhavaka van’wana, hita hahlula wuxaka la hina na Yehovha xikan’we ni la van’wana.

MARITO LAMA YAKAKA

15. I marito wahi lamanga yakaka van’wana?

15 Hingayi tirhisisa kuyini nyiko ya hina ya kuvulavula hi ndlela leyi Yehovha ayi lavaka? Hambileswi Bibele linga vuliki hi kukongoma leswi hi faneleke hiswi vula kumbe hingaswi vuli, lihi byela leswaku hi fanele hi vulavula “ntsena marito lamapfunaka”. (Vaefesa 4:29) Marito lama yakaka i marito lama baseke, ya timpsalu naswona manga ya ntiyiso. Yehovha a lava leswaku hi tirhisa marito ya hina kuva hi tiyisa van’wana ni kuva yaka. Swi lava minzamu ya yikulu swinene leswaku hi kota kuvulavula marito lama yakaka kutlula kuvula swilo swa chaka leswinga pfuniki nchumu. (Tito 2:8) Ahi buleni hi tindlela tin’wana leti ha tona hinga tirhisaka marito lama tiyisanaka.

16, 17. a) Hi mhaka muni hi fanele hi bumabumela van’wana? b) I vamani lava hi fanele hiva bumabumela?

16 Yehovha na Yesu vaswi rhandza kubumabumela, kutani hi lava kuva tekelela. (Matewu 3:17; 25:19-23; Yohane 1:47) Kubumabumela swinga va tiyisa van’wana. Kambe leswaku leswo swi yendleka, hi fanele hi bumabumela swi huma mbilwini ni kutlhela hi kombisa leswaku hi ni mhaka ni munhu yelweyo. Swivuriso 15:23 yi li: “Rito leli vuliwaka hi nkama wa kona, li tsakisa njhani!” Ha tiya loko vahi bumabumela swi huma mbilwini hi mhaka ya ntirho kumbe swilo swin’wana leswi hiswi yendleke. — Lerha Matewu 7:12; vona Nhlamuselo 27.

17 Loko u tolovela kuvona swilo leswinene ka van’wana, switaku vevukela kuva bumabumela swi huma mbilwini. Hi xikombiso, u vone makwerhu wokarhi lweyi a lunghiseleleke kahle nkulumi ya yena, lweyi a yendlaka minzamu ya kuhlamula xidjondzweni, mumpsha lweyi a tshembekaka ka Yehovha axikolweni kumbe munhu lweyi a gugeke lweyi a yaka kuchumayeleni minkama hinkwayu. Swingo yini uva bumabumela? Phela loko uva bumabumela, kungaha va leswi hakunene vaswi lavaka hi nkama wolowo. Nakambe i swa lisima swinene kuva nuna a byela nsati leswaku wamu rhandza naswona wamu tsakela. (Swivuriso 31:10, 28) Kufana ni minsinya leyi lavaka mati ni dlambu, vanhu na vona va lava kutitwa va li va lisima. Leswo swi yendleka ngopfungopfu ka vana. Londzola minkama hinkwayu leyiku pfulekelaka leswaku u bumabumela vana va wena hi mhaka ya swilo swa swinene leswi vaswi yendlaka. Leswo swingava tiyisa kutama va yendla minzamu ya kuyendla leswinga swinene.

Leswi hiswi vulaka ni ndlela leyi hiswi vulaka ha yona swinga tiyisa ni kutsakisa van’wana

18, 19. Hi mhaka muni hi fanele hi zama kutiyisa van’wana ni kuva chavelela? Hingaswi yendlisa kuyini swoleswo?

18 Loko hi tiyisa van’wana ni kuva chavelela, hi tekelela xikombiso xa Yehovha. A ni mhaka swinene ni “lava va xiyimu xa le hansi” ni “lavahetiwaka mbilu.” (Esaya 57:15) Yehovha a lava leswaku hi tama hi ‘tiyisana’ ni kuvulavula marito lama chavelelaka ka “lavanga ni gome”. (1 Vatesalonika 5:11, 14) Loko hi zama kuyendla leswo, Yehovha wayi vona minzamu ya hina naswona wayi tsakela.

19 Kunga va ni munhu abandleni ka wena lweyi a heleke matimba kumbe a karhatekaka. I yini leswi ungaswi vulaka leswaku umu pfuna? Swinga yendleka ungaswi koti kululamisa xikarhatu xa yena, kambe ungamu komba leswaku u ni mhaka na yena. Hi xikombiso, ungaha tinyika nkama wa kuya va na yena. Ungamu lerhela ndzimana yokarhi ya Bibele leyi tiyisaka nhlana hambi kuli kukhongela na yena. (Tipisalema 34:18; Matewu 10:29-31) Mu kombi leswaku ni vamakwerhu bandleni vamu rhandza. (1 Vakorinto 12:12-26; Yakobo 5:14, 15) Vulavula swi huma mbilwini, kunga li kulava kuhetisisa nawu ntsena. — Lerha Swivuriso 12:25.

20, 21. I yini lexi yendlaka swi vevuka kuyamukela xitsundzuxu?

20 Nakambe hinga tiyisa van’wana loko hiva nyika xitsundzuxu xa xinene. Leswi hi kalaka hinga hetisekanga, minkama yin’wana hingaha lava kunyikiwa switsundzuxu. Swivuriso 19:20 yi li: “Yingisa xitsundzuxo u tlhela u yamukela kulayiwa, akuva u tlhariha mundzuku ka siku.” Ahi madoda ntsena lamanga nyikaka switsundzuxu kumbe kulaya. Vapsali va fanele va kongomisa vana va vona. (Vaefesa 6:4) Vamakwerhu vaxisati vanga nyikana switsundzuxu. (Tito 2:3-5) Hava rhandza vamakwerhu, hi mhaka leyo loko hiva nyika xitsundzuxu, ahi lavi kuswi yendla hi ndlela leyingatava tlhava mbilu. I yini lexingahi pfunaka?

21 Wa khumbuka siku unga nyikiwa xitsundzuxu xa kahle ni ndlela leyi swingaku vevukela ha yona kuxi yamukela. I yini lexinga yendla swi vevuka? Swinga yendleka kuli hi leswi u voneke leswaku munhu yelweyo a ani mhaka na wena. Kumbe hi leswi anga vulavula hi ndlela leyinene ni ya lirhandzu. (Vakolosa 4:6) Swinga yendleka a tirhise Bibele leswaku aku nyika xitsundzuxu xolexo. (2 Timotiya 3:16) Hambiloko hi lerha hi kukongoma ka Bibele kumbe hinga lerhi, kambe a xitsundzuxu xa hina xi fanele xi seketeliwa ka Bibele. Ahi fanelanga hi sindzisa van’wana leswaku va pimisa kufana na hina kumbe kudjikisa matsalwa leswaku ma fambisana ni leswi hina hiswi pimisaka. Loko hi pimisa hi ndlela leyi ahita lava kunyikiwa hi yona xitsundzuxu, switahi pfuna loko hi nyika van’wana switsundzuxu.

22. Hi yihi ndlela leyinene yotirhisa nyiko ya kuvulavula?

22 Wuswikoti la kuvulavula i nyiko leyi taka hi le ka Xikwembu. Leswi himu rhandzaka Yehovha, hi lava kutirhisa nyiko leyi hi ndlela leyinene. Khumbuka leswaku marito ma ni matimba ya kutshova mbilu kumbe kutiyisa. Kutani, ahi zameni kutirhisa marito ya hina leswaku hi tiyisa van’wana ni kuva tsakisa.