Munhu lweyi a kotaka kulangutana ni swiyimu swa kukarhata waswi kota kutshama a tiyile hambiloko a kumana ni swiyimu leswimu hetaka ntamu. Munhu anga psaliwi a li ni wuswikoti leli. Kambe ali kuma loko a ya a kula. Kufana ni xin’wanani lexi loko xi li karhi xi djondza kufamba xi pfaka xi wa minkama yin’wana, ni vanhu na vona va tshuka va kumana ni swikarhatu leswiva pfunaka swaku va tiya.

Vatsongwana van’wana va hela ntamu loko va tsandzeka kuyendla nchumu xokarhi, loko va kumana ni swiyimu swa kukarhata kumbe loko va layiwa hi vanhu van’wana. Van’wanyana vogodola kunene. Kambe vatsongwana lava va fanele va khumbuka leswi:

• Ahi minkama hinkwayu hingataswi kota kuyendla leswi hiswi lavaka. — Yakobo 3:2.

• Hinkwerhu hita kumana ni swikarhatu awuton’wini. — Eklesiasta 9:11.

• I swa lisima kulayiwa hikusa swa pfuna leswaku hi yampsisa. — Swivuriso 9:9.

Kukota kulangutana ni swiyimu swa kukarhata swoswi switamu pfuna n’wana kutiyiselela swiyimu swotika loko se a kulile.

Loko n’wana wa wena a phazama.

LESWI BIBELE LISWI DJONDZISAKA: “Hikuva lowo lulama hambi owa ka 7, ata tlhela a pfuka.” — Swivuriso 24:16.

Pfuna n’wana wa wena kukota kukambisisa swaku xikarhato lexi anga na xona i xikulu kumbe i xitsongo. Hi xikombiso, anga pimisa swaku leswi anga kuma nota lalitsongo ka provha, yena ahi wa nchumu naswona anga koti kuyendla nchumu.

Leswaku umu pfuna, bula na yena hi leswi angaswi yendlaka leswaku a yampsisa ka maprovha lamangata landzela. Loko u yendla leswo, uta va umu djondzisa swaku loko munhu a li ni xikarhato a fanele a pimisa hi ndlela ya kuxi lulamisa matshan’wini ya kutivona anga li wa nchumu.

Ungamu byeli leswi a faneleke aswi yendla. Matshan’wini ya leswo, mu pfuni kuva yena hi yexe a tilavela ndlela ya kuyampsisa ka maprovha lama taka. Ungaswi yendlisa kuyini? Ungahamu vutisa leswi: “Unga yendla yini leswaku u kota kuswi twisisa kahle leswi fundhiwaka axikolweni?”

 Loko kuhumelela swilo swa kubiha.

LESWI BIBELE LISWI DJONDZISAKA: ‘Swa mundzuku amiswitivi!’ — Yakobo 4:14.

Wutomi la cinca hingaswi nyimelanga. Munhu lweyi anga ganya namuntlha mundzuku anga tikuma a li xisiwana naswona munhu lweyi a hanyeke kahle mundzuku anga tikuma na a vabya. Hi mhaka leyo, Bibele li li: “Ahi minkama hinkwayu lavatsutsumaka ngopfu vahlulaka mphikizanu wa kutsutsuma, ahi minkama hinkwayu tinhenha tihlulaka nyimpini . . . hikusa nkama ni swiyendlakalo leswikalaka swinganyimeliwanga swavahumelela hinkwavu.” — Eklesiasta 9:11.

Tani hi mupsali, u yendla hinkwaswu leswi uswi kotaka akuva u sirhelela n’wana wa wena ka tinghozi. Kambe ntiyisu wa mhaka hileswaku aswinge koteki kusirhelela n’wana ka swilo hinkwaswu swa kubiha leswi angata kumana na swona awuton’wini.

Loko n’wana wa wena a kumana ni swiyimu swa kukarhata, swofana ni kutsemeka ka wunghanu kumbe kuluzekeliwa hi xaka, mu pfuni leswaku a kota kulangutana na swona. Leswo switamu pfuna leswaku loko se a li mukulu a kota kulangutana ni swiyimu swin’wana swa kukarhata, swofana ni kuheleliwa hi ntirho kumbe swikarhatu swa timale. *

Loko n’wana wa wena a layiwa.

LESWI BIBELE LISWI DJONDZISAKA: “Yingisa xitsundzuxo utlhela uyamukela kulayiwa, akuva utlhariha mundzuku ka siku.” — Swivuriso 19:20.

Loko munhu wokarhi a laya n’wana wa wena, ahi leswaku omu nyenya kambe o lava kumu pfuna.

N’wana wa wena ata pfuneka loko a pfumela kulayiwa. Na wena uta pfuneka. Hi mhaka leyo, mu djondzisi kupfumela kulayiwa. Mupsali mun’wana a vitaniwaka John a vula leswi: “Loko vana vanga layiwi avangata djondza. Vata kumana ni swikarhatu swinyingi awuton’wini naswona vapsali vata boheka kuhlamula minkama hinkwayu. Leswo aswimu sizi n’wana naswona swi yendla wutomi la vapsali li tika swinene.”

Ungamu pfunisa kuyini n’wana wa wena leswaku a pfumela kulayiwa? Hi kukala ungamu nyimeleli loko a layiwa hi van’wani, hi xikombiso axikolweni. Loko a layiwile, mu vutisi:

• “Uswi vonisa kuyini? Vazi va kulaya hi mhaka muni?”

• “Unga yendla yini leswaku u yampsisa?”

• “Uta yendla yini ka khambi leli taka loko u layiwa?”

Unga rivali, loko n’wana wa wena a layiwa, leswo switamu pfuna swoswi ni loko se a li mukulu.