1-2. I mpsini leswi swi nga hi yendlaka hi rila?

 A KU na munhu lweyi a kalaka a nga rili. Minkama yin’wani hi rila hi mhaka nchumu lexi xi hi tsakisaka. Hi xikombiso, swi nga yendleka u rilile hi ku tsaka nkama ku nga psaliwa n’wana wa wena naswona swi nga yendleka u rila loko u khumbuka nchumu xa ku tsakisa lexi nga tshama xi yendleka khale, kumbe loko u tlhela u kumana ni munghanu lweyi se ku nga hundza nkama wa ku leha na mi nga vonani.

² Kambe minkama ya yinyingi lexi hi yendlaka hi rila i ku twa ku vava. Hi xikombiso, hi nga ha rila hi ku tiva swaku hi ni mavabyi ya ku kala ma nga daheki, kumbe loko munghanu wa hina a hi twisa ku vava. Naswona hi nga ha rila loko hi feliwe hi munhu lweyi hi mu rhandzaka hintamu. Se, xiyimu lexo xi nga ha fana ni xa Yeremiya lweyi a nga rila nkama Vababilona va nga helisa doropa la Yerusalema. Yena a vule leswi: “Ka matihlo ya mina ku huma xinambyani xa mati. . . . Ni tshamela ku rila”. — Swir. 3:48, 49.

3. Yehovha a titwisa ku yini loko a vona vanhu va yena na va hlupheka? (Esaya 63:9)

³ Yehovha wa hi vona loko hi rila funtshi wa swi tiva swaku se hi rile kangaki hi mhaka ya swikarhatu swa hina. Bibele li hi tiyisekisa leswaku Yehovha wa swi vona swikarhatu leswi vanhu va yena va kumanaka na swona funtshi wa va twa loko va kombela ku pfuniwa. (Ps. 34:15) Kambe Yehovha a nga gameli ka ku hi twa ni ku hi vona ntsena, a yendla swin’wani swaku a hi pfuna. Ku fana ni papayi lweyi a nga ni lirhandzu, yena a twa ku vava loko a vona vana va yena na va hlupheka naswona a swi lava hintamu ku va pfuna. — Lerha Esaya 63:9.

4. Hi swini swikombiso swa le Bibeleni leswi hi nga ta djondza hi swona naswona hi ta djondza yini hi Yehovha?

⁴ A Bibele li vulavula hi leswi Yehovha a nga titwisa xiswona nkama a nga vona vanhu va yena na va rila hileswi a va kumana ni swikarhatu. Hi xikombiso, Bibele li vulavula hi Ana, Davhida na Hosi  Hezekiya. Se hi ta vona swaku, i mpsini leswi swi nga va yendla va rila ni leswi Yehovha a nga swi yendla leswaku a va pfuna. Hi ta tlhela hi vona leswaku xikombiso xa vona xi nga hi pfunisa ku yini loko hi tshuka hi rila hileswi hi kumanaka ni swikarhatu.

KU VAVISEKA

5. Ana a a titwisa ku yini hi mhaka swikarhatu leswi a a kumana na swona?

⁵ I swinyingi swilo leswi a swi yendla Ana a karhateka a tlhela a rila. Hi xikombiso, nuna wa yena Elkana a a ni nsati wa wumbirhi, ku nga Penina funtshi Penina a a mu nyenya hintamu Ana. Xin’wani hileswaku Ana a a nga psali funtshi Penina a a tshamela ku mu poyilela hi swoleswo hikusa yena a a ni vana va vanyingi. (1 Sa. 1:1, 2) Se, loko a wu li ka xiyimu xa ku fana ni xa Ana a wu ta titwisa ku yini? Bibele li vula leswaku Ana a “a rila a tlhela a tsukula ni swakudla” naswona mbilu ya yena “a yi vava ngopfu”. — 1 Sa. 1:6, 7, 10.

6. I mpsini leswi Ana a nga swi yendla leswaku a kota ku tiyisela swikarhatu swa yena?

⁶ Se, i ntxini lexi xi nga pfuna Ana swaku a kota ku tiyisela swikarhatu leswi a a kumana na swona? Lexi xi nga pfuna Ana swaku a kota ku tiyisela i ku ya ka tabernakela, ku nga lani Yehovha a a gandzeliwa kona. Swi nga yendleka nkama Ana a nga fika kusuhi ni nyanghwa wa kintari wa tabernakela, a ‘sungule ku khongela ka Yehovha na a rila hintamu’ a tlhela a kombela Yehovha a ku: “Vona swikarhatu swa mina mutirheli wa wena, ni khumbuki”. (1 Sa. 1:10b, 11) Phela Ana a khongelile ka Yehovha, a mu byela hinkwaswu leswi a swi li ka mbilu ya yena. Se Yehovha a titwise ku yini nkama a nga vona Ana na a rila a tlhela a vaviseka? Yehovha na yena a twe ku vava hikusa a a mu rhandza hintamu Ana funtshi a a lava ku mu pfuna.

7. Ana a titwise ku yini loko se a byele Yehovha leswi a swi li mbilwini ya yena?

⁷ Loko Ana se a byele Yehovha hinkwaswu leswi a swi li mbilwini ya yena hi xikhongelo, Muprista Wamukulu Eli a mu tiyisekisile leswaku Yehovha a a ta xi yingisa xikhongelo xa yena. Se Ana a game a titwisa ku yini? Bibele li vula swaku ‘Ana a fambile a ya dla naswona a a nga ha karhatekanga.’ (1 Sa. 1:17, 18) Hambileswi xiyimu xa Ana xi kalaka xi nga txintxanga hi nkama wolowuyani, yena a a nga ha karhatekanga. Ku vava hinkwaku loku a a ku twa ni swikarhatu hinkwaswu leswi a a li na swona, hinkwaswu a swi siye ka mavoko ya Yehovha. Funtshi Yehovha a xi twile xikhongelo xa Ana naswona a swi vonile swikarhatu swa yena hinkwaswu a tlhela a ku twa ku rila ka yena. Se, hi ku famba ka nkama a mu katekisile hi ku mu nyika vana. — 1 Sa. 1:19, 20; 2:21.

8-9. Hi ku ya hi Vaheberu 10:24, 25, hi mhaka muni hi fanele hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi va kona amintlhanganwini? (Vona mufoto.)

⁸ Leswi hi swi djondzaka. Swi nga yendleka u kumana ni swikarhatu ka wutomi la wena leswi swi ku yendlaka u twa ku vava hintamu u tlhela u rila. Swi nga yendleka u titwisa xileswo hi mhaka leswi u nga feliwa hi munghanu wa wena kumbe xaka la wena leli u li rhandzaka. Funtshi loko munhu a li ka xiyimu lexo, minkama yin’wani a nga swi lavi ku va lani ku nga ni vanhu van’wani, a lava ku  tshama yexe. Kambe loko u titwisa xileswo, khumbuka swaku lexi xi nga pfuna Ana swaku a kota ku tiyisela swikarhatu swa yena a hi ku tshama yexe; a kote ku tiyisiwa hi mhaka leswi a nga ya ka tabernakela. Se na wena yendla minzamu ya leswaku u ya ka mintlhanganu ya hina hambiloko u titwa na u karhalile funtshi u nga swi naveli ku ya mintlhanganwini. (Lerha Vaheberu 10:24, 25.) Loko u ya mintlhanganwini, Yehovha a ta ku pfuna swaku u kota ku tiyisela swikarhatu swa wena. Hikusa a nkama lowu u nga ta twa vamakwerhu na va hlamula ni nkama lowu ku lerhiwaka tindzimana ta Bibele swi ta ku pfuna swaku u nga pimisi hi swikarhatu leswi u nga na swona kambe u pimisa hi swilo swaswinene leswi Yehovha a hi djondzisaka swona. Se leswo swi ta ku pfuna swaku u kota ku tiyisela hambiloko xiyimu xa wena xi nga tekeli ku txintxa.

⁹ I swa lisima ku ya mintlhanganwini hikusa swi nga hi pfuna swaku hi tiyisela swikarhatu leswi hi kumanaka na swona. Phela amintlhanganwini hi kumana ni vamakwerhu lava va hi tiyisaka, va hi rhandzaka va tlhela va hi pfuna. (1 Tes. 5:11, 14) Hi xikombiso, makwerhu lweyi a nga mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka, a nkama a nga feliwa hi nsati a vule leswi: “Minkama yin’wanyani a no lava ku va noxe, ni rila. Kambe loko ni ya mintlhanganwini a swi ni tiyisa hintamu. Ka mintlhanganu a ni tiyisiwa hintamu hi leswi vamakwerhu a va ni byela swona ni tinhlamulu ta vona. Se, ni vone leswaku ku va kona amintlhanganwini swi nga ni pfuna ku tama ni tirhela Yehovha ni tlhela ni tiyisela swikarhatu leswi ni kumanaka na swona.” Phela loko hi ya mintlhanganwini, Yehovha a nga ha tirhisa vamakwerhu swaku va hi pfuna loko hi kumana ni swikarhatu.

10. Hi nga mu tekelelisa ku yini Ana loko hi twa ku vava?

¹⁰ Lexi nga pfuna Ana swaku a kota ku tiyisela ku ve ku khongela ka Yehovha, a mu byela hinkwaswu leswi a swi li ka mbilu ya yena. Na wena loko u kumana ni swikarhatu, khongela u ‘txukumetela ku vilela ka wena hinkwaku’ ka Yehovha na u tiyiseka swaku Yehovha a ta ku twa a tlhela a ku pfuna. (1 Pe. 5:7) Makwerhu mun’wani lweyi nuna wa yena a nga dlayiwa hi vayivi, a vula leswi a nga titwisa xiswona. A li: “Phela, a ni twa ingaku mbilu ya mina yi yo pandzekela yi sala hi swikhemu funtshi a ni pimisa swaku a ni nga ha ta tshuka ni tsaka ka wutomi la mina. Kambe lexi a xi ni tiyisa a ku li ku khongela ka Yehovha ni mu byela hinkwaswu leswi a ni titwisa xiswona. Hambileswi minkama yin’wani a ni nga swi tivi swaku ni ta khongela ni ku yini kambe na swi tiva swaku Yehovha a a ni twa funtshi a a ni twisisa. Hambiloko ni titwa na ni nga pfuni nchumu ni hele ntamu, Yehovha a a ni pfuna hi ku ni nyika ku rhula ka mbilu ya mina. Naswona leswo swi ni pfunile swaku ni tama ni tiyisela.” Loko u kumana ni swikarhatu u fanele u khongela ka Yehovha, u mu byela hinkwaswu leswi swi nga ka mbilu ya wena. Yehovha wa ku twisisa ku vava loku u ku twaka naswona hambiloko a nga xi susi xikarhatu lexi u kumanaka na xona swoswi, tiyiseka swaku a ta ku pfuna leswaku u rhula ka mbilu ya wena. (Ps. 94:19; Filp. 4:6, 7) Funtshi Yehovha a ta ku katekisa hintamu hileswi u tamaka u tiyisela. — Heb. 11:6.

LOKO MUNHU LWEYI U MU RHANDZAKA A YENDLA NCHUMU LEXI KU VAVISAKA

11. Davhida a titwise ku yini nkama a nga yendleliwa swilo swa ku biha hi vanhu van’wani?

¹¹ Davhida a kumane ni swikarhatu swa swinyingi hintamu swa ku tika leswi swi nga mu yendla a rila. Phela a swikarhatu leswi a nga kumana na swona a swi vangiwa hi vanhu van’wani funtshi van’wani va lava a a va tshemba va mu djikelile. (1 Sa. 19:10, 11; 2 Sa. 15:10-14, 30) Hi mhaka swikarhatu hinkwaswu leswi a nga kumana na swona, Davhida a vule leswi: “Ni konye anze ni hela ntamu; ni tsakamise mubedu wa mina hi mihloti wusiku hinkwalu; xitufada xa mina xi tsakamile hi mhaka ya ku rila.” Kasi hi mhaka muni Davhida a titwise xileswi? Yena a vule leswaku ‘hi mhaka ya hinkwavu lava a va mu hlupha.’ (Ps. 6:6, 7) Phela swilo swa ku biha leswi Davhida a nga yendleliwa  swona hi vanhu van’wani swi mu vavise ngopfu a za a rila hintamu.

12. Hi ku ya hi Tipisalema 56:8, i yini leswi Davhida a a tiyiseka hi swona?

¹² Hambileswi Davhida a a kumana ni swikarhatu swa swinyingi, a a tiyiseka swaku Yehovha wa mu rhandza. Hi mhaka leyo Davhida a te: “Yehovha a ta twa ku rila ka mina.” (Ps. 6:8) Khambi lin’wani Davhida a tsale marito ya ku xonga lawa ma kumekaka ka Tipisalema 56:8. (Lerha.) Ka ndzimana leyi, Davhida a vule leswaku a swo fana ni loko Yehovha a chela mihloti ya yena ka bolhela kumbe a tsala mahlomulu ya yena ka buku. Se Davhida a a tiyiseka swaku Yehovha wa mu rhandza naswona a ni mhaka na yena. Funtshi a a ngo vona ntsena swaku Davhida a a li ku karhatekeni kambe a a ku twa ku vava loku Davhida a a ku twa.

13. I mpsini leswi hi faneleke hi swi khumbuka loko van’wani va hi twisa ku vava? (Vona mufoto.)

¹³ Leswi hi swi djondzaka. Ku nga va swaku u vavisekile hi mhaka leswi munhu lweyi a wu mu rhandza a nga ku tshika, kumbe munhu mun’wani a yendle nchumu lexi xi nga ku twisa ku vava? Hi xikombiso, ku nga va leswaku lweyi a wu namorara na yena a suketane a ku tshika, munhu lweyi u mu rhandzaka a tshike ku tirhela Yehovha kumbe lweyi u nga chada na yena a mbuyetile? Phela leswo hi leswi swi nga yendlekela makwerhu mun’wani. A nsati wa yena a mbuyetile a tlhela a mu tshika. Se nkama lowu leswi swi nga mu yendlekela, yena a te: “Phela a ni nga swi twisisi swaku hi mhaka muni leswi swi ni yendlekelile. A ni vaviseke hintamu ni tlhela ni kwata funtshi a ni titwa na ni nga li wa nchumu.” Na wena loko ku li leswaku u kumana ni swikarhatu swa ku fana ni leswi, khumbuka swaku Yehovha a nga ta tshuka a ku tshika. Makwerhu yelweyi a nga tshikiwa hi nsati wa yena a game a ku: “Ni game ni twisisa leswaku a vanhu lava hi va rhandzaka va nga hi tshika va tlhela va hi twisa ku vava. Kambe ku nga na mhaka swaku ku yendleka yini, Yehovha a nga ta tshuka a hi tshika, yena a ta tama a va na hina.” (Ps. 37:28) Khumbuka leswaku Yehovha a hi rhandza ku tlula vanhu hinkwavu naswona ku nga na mhaka swaku swi vavisisa ku yini ku tshikiwa hi vanhu lava hi va rhandzaka, swa hi tiyisa ku tiva leswaku Yehovha a ni mhaka na hina funtshi a hi vona na hi li va lisima. (Rom. 8:38, 39) Se hi djondza leswaku hambiloko vanhu va hi yendlela swilo swa ku biha, Yehovha Papayi wa hina wa le tilweni a ta tama a hi rhandza.

14. I mpsini leswi Yehovha a hi tshembisaka swona ka Tipisalema 34:18?

¹⁴ Ka buku la Tipisalema hi kuma marito ya Davhida lawa ma nga hi tiyisaka loko hi vavisekile hi mhaka leswi ku nga ni munhu lweyi a nga hi twisa ku vava. (Lerha Tipisalema 34:18.) Buku lin’wani leli vulavulaka hi Bibele li vula swaku marito lawa ma kumekaka ka ndzimana leyi, lawa ma nge “lava nga tshoveka timbilu” swi nga yendleka ku vuliwa “vanhu lava va kalaka va nga ha na ntshembo” hi mhaka swilo swa ku biha leswi swi nga va humelela. Se, i mpsini leswi Yehovha a swi  yendlaka leswaku a pfuna vanhu lava va nga tshoveka timbilu kumbe lava tivonaka va nga ha na ntshembo? Phela Yehovha a fana ni papayi lweyi a barasaraka n’wana wa yena, a mu bambatela a tlhela a mu miyetela loko a kumana ni xiyimu xa ku karhata. Yehovha wa hi rhandza hintamu funtshi a lava ku hi pfuna swaku hi nga hetiwi matimba hi swikarhatu leswi hi nga na swona. Naswona Yehovha a hi nyika swilo swa swinyingi leswi swi nga hi pfunaka ku tiyisela swikarhatu. — Esa. 65:17.

KU HELELIWA HI NTSHEMBO

15. I mpsini leswi nga yendla leswaku Hezekiya a vaviseka hintamu a za a rila?

¹⁵ Nkama Hosi Hezekiya a a ni 39 wa malembe a tsumbule swaku a a ni mavabyi ya ku kala ma nga daheki. Se Yehovha a rhumele muprofeta Esaya swaku a ya mu byela swaku a a nga ta hanya ka mavabyi ya yena, a a ta fa. (2 Tih. 20:1) Se leswi Hezekiya a a vona swaku a nga ha na ntshembo, a vavisekile hintamu nkama a nga twa leswi muprofeta Esaya a nga mu byela swona, funtshi a rile hintamu swinene ka Yehovha a tlhela a khongela ka yena. — 2 Tih. 20:2, 3.

16. I yini leswi Yehovha a nga swi yendlela Hezekiya?

¹⁶ Yehovha a xi twile xikhongelo xa Hezekiya ni ku vava loku a a ku twa. Se hi mhaka leyo, Yehovha a mu hlamulile a ku: “Ni xi twile xikhongelo xa wena. Naswona ni yi vonile mihloti ya wena. Hi mhaka leyo ni ta ku hanyisa.” Yehovha a tshembise Hezekiya swaku a a ta mu hanyisa a tlhela a mu yengesela masiku. A tlhela a mu tshembisa leswaku a a ta ponisa Vayisrayele ka Vaasiriya. — 2 Tih. 20:4-6.

17. Yehovha a nga hi pfunisa ku yini loko hi ni mavabyi ya ku kala ma nga daheki? (Tipisalema 41:3) (Vona mufoto.)

¹⁷ Leswi hi swi djondzaka. Ku nga va swaku u ni mavabyi ya ku kala ma nga daheki? Loko ku li leswaku u na wona, khongela ka Yehovha u mu byela hinkwaswu leswi nga ka mbilu ya wena funtshi u nga dani ku mu rilela. Bibele li vula swaku Yehovha i “Papayi lweyi a nga tala hi timpsalu a tlhela a va Xikwembu lexi tiyisaka vanhu ka swiyimu hinkwaswu”. (2 Ko. 1:3, 4) Phela a hi nge nyimeli swaku Yehovha a hi susela swikarhatu hinkwaswu leswi hi kumanaka na swona swoswi kambe ha tiyiseka swaku Yehovha a nga hi pfuna a tlhela a hi nyika matimba leswaku hi kota ku swi tiyiselela. (Lerha Tipisalema 41:3.) Yehovha a tirhisa moya wa yena wa ku kwetsima leswaku a hi nyika ntamu, a hi nyika wutlharhi a tlhela a hi yendla hi rhula. (Swiv. 18:14; Filp. 4:13) Xin’wani lexi a xi tirhisaka i ntshembo lowu wu nga ka Bibele wa leswaku ka nkama lowu taka mavabyi hinkwawu a ma nga ha ta va kona. — Esa. 33:24.

18. Hi yini ndzimana leyi yi ku pfunaka loko u kumana ni swikarhatu? (Vona kwadru leli nge “ Marito Lawa Ma Nga Ku Tiyisaka Loko U Rila.”)

¹⁸ Hosi Hezekiya a pfuniwile hi marito ya Yehovha. Na hina hi nga pfuniwa hi marito ya Yehovha lawa ma nga Bibeleni. Phela Yehovha a yendle leswaku ka Bibele ku tsaliwa tindzimana leti ti nga hi pfunaka leswaku hi tama hi rhula loko hi kumana ni swikarhatu. (Rom. 15:4) Hi xikombiso, makwerhu mun’wani wa África lweyi a a tshamela ku  rila hintamu ku sukela nkama lowu a nga tsumbula swaku a ni mavabyi ya kankru, a vule leswi: “Phela ni pfuniwe hintamu hi marito lawa ma nga ka Esaya 26:3 hikusa hambileswi swikarhatu leswi ni kumanaka na swona swi kalaka swi nga nyamalali, marito ya ndzimana leyi ma ni pfuna ku tama ni rhula ni tlhela ni tiyisela ka swikarhatu leswi ni kumanaka na swona.” Se wena ke, hi yini ndzimana leyi yi ku pfunaka ku tama u rhula loko u kumana ni swikarhatu swa ku tika?

19. Yehovha a ta hi yendlela yini ka nkama lowu taka?

¹⁹ Hi hanya a wugamu ka masiku ya wugamu, hi mhaka leyo, xiyimu xa misava leyi xi ta ya xi karhata hintamu swinene. Kambe hilani hi nga swi vona hi kona ka xikombiso xa Ana, Davhida na Hosi Hezekiya, Yehovha wa hi vona loko hi rila funtshi wa ku twa ku vava loku hi ku twaka. Naswona loko hi tama hi tiyisela hambiloko hi kumana ni swikarhatu, Yehovha a ta hi rhandza funtshi a ta hi vona na hi li vanhu va lisima. Hi mhaka leyo, hambiloko hi kumana ni swikarhatu hi fanele hi khongela ka Yehovha hi mu byela hinkwaswu leswi swi nga ka mbilu ya hina naswona a hi fanelanga hi tihambanisa ni vamakwerhu abandleni hikusa Yehovha a tirhisa vona leswaku a hi tiyisa. Funtshi hi fanele hi tama hi djondza Bibele hikusa li ni marito lawa ma nga hi tiyisaka ka swikarhatu leswi hi kumanaka na swona. Phela loko hi tama hi tiyisela, Yehovha a ta hi katekisa hintamu swinene funtshi ka nkama lowu taka a ta limpa mihloti hinkwayu ka matihlo ya hina. (Nhl. 21:4) A ku nga ha ta va ni munhu lweyi a nga ta rila hi mhaka ku twa ku vava kumbe hi mhaka leswi a hluphekaka. Vanhu va to rila hi mhaka ku tsaka ntsena.