1-2. Ku yendleke yini nkama lowu vadjondzisiwa va Yesu vavambirhi a va ya Emawusi?

 HI DIYA 16 ka Nisani, hi lembe la 33 E.C., a vadjondzisiwa va Yesu a va xukuvalile swinene va tlhela va chava hi mhaka ya leswi Yesu a a dlayiwile. Phela a va nyimela leswaku a va yena Mesiya lweyi a a ta yendla a minchumu ya ku hlamalisa ka Vayuda. Se vambirhi ka vona va game va suka aYerusalema va ya Emawusi, ka doropa leli u fambaka a mpfhuka wa 11 wa makilometru. Kambe na va li ku fambeni, ku yendleke nchumu xa ku hlamalisa.

² Ku game ku humelela wanuna mun’wani lweyi a va nga mu tivi a sungula ku famba na vona. A vadjondzisiwa lavayani vavambirhi va Yesu va sungule ku byela wanuna yelweyo leswi a va titwisa xiswona hi mhaka ya leswi Yesu a a dlayiwile. Kambe wanuna lwiyani a tirhise Matsalwa lawa a ma vulavula hi Moxe ni vaprofeta leswaku a va tlhamusela leswaku a swi fanela kuva “Mesiya a hluphiwa a tlhela a fa”. Nkama lowu wanuna lwiyani a wa ha va tlhamusela hi mhaka leyo, a vadjondzisiwa lavayani vavambirhi va swi tsumbulile swaku phela wanuna lweyi a va vulavula na yena a ku li Yesu lweyi se a a pfuxiwile. Pimisa hi leswi va nga tsakisa xiswona nkama va nga tsumbula leswo. — Luk. 24:13-35.

3-4. I mpsini leswi nga yendlekela vadjondzisiwa va Yesu, naswona hi ta djondza yini ka nhlokomhaka leyi? (Mintirho 1:3)

³ Ka 40 wa masiku ya wugamu ya Yesu na a li lani misaveni, a humelelile makhambi ya ku tala ka vadjondzisiwa va yena. (Lerha Mintirho 1:3.) Se hi nkama wolowo, leswi vadjondzisiwa va yena a va hele ntamu, nkama va nga swi tiva swaku a pfuxiwile va tsake hintamu swinene, leswi  nga yendla swaku va chumayela hi ku hiseka va tlhela va djondzisa ntiyiso vanhu van’wani. a

⁴ Hi nga pfuneka hintamu loko hi djondza hi leswi Yesu a nga swi yendla ka masiku ya yena ya wugamu lani misaveni. Se ka nhlokomhaka leyi, hi ta djondza hi swilo swinharhu leswi Yesu a nga swi yendla. Xa ku sungula, ndlela leyi a nga va tiyisa hi yona vadjondzisiwa va yena. Xa wumbirhi, leswi a nga va pfunisa xiswona leswaku va twisisa Matsalwa. Kasi xa wunharhu, hi ta vona swaku a va pfunise ku yini vadjondzisiwa va yena leswaku va kota ku yendla mintirho ka bandla la Wukreste ka nkama lowu a wu ta landzela. Se ka swiyimu leswi hinkwaswu swa swinharhu, hi ta vona swaku hina hi nga mu tekelelisa ku yini Yesu.

TIYISA VAN’WANI

5. Hi mhaka muni vadjondzisiwa va Yesu a va lava ku tiyisiwa?

⁵ Phela a vadjondzisiwa va Yesu a va swi lava hintamu ku tiyisiwa, hikusa van’wani va vona a va tshike miminti ya vona, mindjangu ya vona ni mintirho yin’wani leyi a va yi yendla leswaku va landzela Yesu. (Mat. 19:27) Van’wani ni ku rhandziwa a va nga ha rhandziwi amugangeni wa vona hi mhaka ya leswi a va li vadjondzisiwa wa Yesu. (Yoh. 9:22) Phela a ku tala ka vona va titsone swa ku tala ka wutomi la vona leswaku va landzela Yesu, hikusa a va kholwa leswaku hi yena Mesiya lweyi a tshembisiweke. (Mat. 16:16) Kambe a ku fa ka Yesu swi va hete ntamu swinene, naswona swi va yendle va heleliwa ni hi ntshembo.

6. I yini leswi Yesu a nga swi yendla nkama a nga pfuxiwa?

⁶ Hi siku leli Yesu a nga pfuxiwa hi lona, a fambe a lavetela vanghanu va yena leswaku a va tiyisa. A yendle leswo hikusa a a swi tiva swaku a ku va va godolile va tlhela va hela ntamu, a swi nga vuli swona swaku a va nga na lipfumelo, kambe a swo kombisa leswaku a va twa ku vava swinene hileswi va nga feliwa hi munhu lweyi va mu rhandzaka. Hi mhaka leyo, Yesu a sungule ku tiyisa vanghanu va yena. Hi xikombiso a humelele ka Mariya Madalena lweyi a a rila ka sirha leli Yesu a a lahliwe ka lona, leswaku a mu tiyisa. (Yoh. 20:11, 16) A tlhele a humelela ka vadjondzisiwa lavayani vavambirhi lava a va ya ka doropa la Emawusi, naswona a game a humelela ka mupostolo Pedru. (Luk. 24:34) Se hi nga djondza yini ka leswi Yesu a nga swi yendla ka xiyimu lexi? Swoswi a hi voneni leswi swi nga yendleka nkama lowu Yesu a nga vulavula na Mariya Madalena.

7. Hi ku ya hi Yohani 20:11-16, i mpsini leswi Yesu a nga vona Mariya na a swi yendla naswona Yesu a yendle yini? (Vona mufoto.)

 ⁷ Lerha Yohani 20:11-16. Hi diya 16 ka Nisani nimixo, ku ni lava va nga ya ka sirha la Yesu. (Luk. 24:1, 10) Mun’we wa vanhu volavo a ku li Mariya Madalena. A nkama va nga fika seniyani va kume swaku a ntsumbu wa Yesu a wu nga ha li kona. Va game va tlhela hi ku tsutsuma va ya byela Pedru na Yohani. Se Pedru na Yohani va gama va famba na vona leswaku va ya vona leswi nga yendleka. A nkama va nga fika, va vona swaku vhela a nga ha li kona; va gama va tlhela va muka kaya, kambe Mariya a nga mukanga a tame a tshama lahayani ka sirha a rila. A a nga swi tivi leswaku Yesu wa swi vona leswi a swi humelela nkameni lowuyani. Yesu a mu vonile wansati lwiyani loko a karhateka, a rila, a xukuvala ka nkama lowuyani. Se a game a humelela ka yena a mu byela marito yamatsongo lawa ma nga mu tiyisa hintamu. Yesu a mu nyike ntirho wa lisima swinene Mariya, wa ku ya byela vamakwerhu lavan’wani hinkwavu leswaku Yesu a pfuxiwile. — Yoh. 20:17, 18.

8. Hi nga mu tekelelisa ku yini Yesu?

⁸ Hi nga mu tekelelisa ku yini Yesu? Ku fana na Yesu, na hina hi nga swi kota ku tiyisa vamakwerhu leswaku va tama va tirhela Yehovha. Hi nga yendla leswo hi ku zama ku vona swikarhatu leswi vamakwerhu va kumanaka na swona, hi tlhela hi va yingisela kahle loko va hi byela leswi va titwisaka xiswona. Vona xikombiso xa makwerhu Jocelyn. Makwerhu lweyi a feliwe hi makwavu wa yena wa xisati ka nghozi ya ku chavisa swinene; yena a li: “Ku ringana tiwheti ta tinyingi a ni nga xi tivi ni xa ku xi yendla hikusa a ni vavisekile hintamu.” Kambe vamakwerhu vambirhi lava a va li nuna na nsati, va rhambe makwerhu Jocelyn swaku a ya kaya ka vona, va tlhela va mu pfuna hi leswi a a swi lava. Va mu pfunile swaku a khumbuka swaku Yehovha a mu nyika lisima swinene. Makwerhu Jocelyn a li: “A ni vavisekile hintamu naswona a ni titwa ingi a no mbombomela alwandle, kambe Yehovha a tirhise vamakwerhu lavayani leswaku va ni ponisa. Va ni pfunile leswaku ni tlhela ni kota ku tirhela Yehovha na ni tsakile.” A xiperiyensiya lexi xi hi djondzisa swaku hinkwerhu hi nga swi kota ku tiyisa vamakwerhu loko va kumana ni swikarhatu, hi ku va yingisela kahle loko va hi byela leswi va titwisaka xiswona. Loko hi yendla leswo, hi ta swi kota ku va hi pfuna vamakwerhu leswaku va tama va tirhela Yehovha. — Rom. 12:15.

PFUNA VAN’WANI SWAKU VA TWISISA BIBELE

9. Hi xihi xikarhatu lexi vadjondzisiwa va Yesu a va li na xona, naswona Yesu a va pfunise ku yini?

⁹ Vadjondzisiwa va Yesu a va ma tshemba Matsalwa naswona a va yendla hinkwaswu swaku va mu yingisa Yehovha. (Yoh. 17:6) Kambe nkama lowu Yesu a nga dlayiwa ingi o va xigevenga, a va swi twisisanga leswaku hi mhaka muni leswo swi humelela. Se hi nkama wolowo, Yesu a swi tsumbulile swaku a va ha fanele va ma twisisa ku yampsa Matsalwa hambileswi a a swi tiva swaku a va ni lipfumelo naswona a va mu rhandza hintamu Yehovha. (Luk. 9:44, 45; Yoh. 20:9) Se yena a va pfunile swaku va swi twisisa leswi a va swi lerha. Swoswi a hi voneni leswi nga yendleka nkama a nga humelela ka vadjondzisiwa lavayani vavambirhi na va ya ka doropa la Emawusi.

10. Yesu a va pfunise ku yini vadjondzisiwa va yena leswaku va twisisa a wuprofeta leli a li vulavula hi Mesiya? (Luka 24:18-27)

¹⁰ Lerha Luka 24:18-27. Nkama lowu Yesu a nga kumana ni vadjondzisiwa lavayani vavambirhi lava a va ya aEmawusi, a nga tekelanga ku va tlhamusela Matsalwa, kambe a rhange hi ku va yendla swivutiso. Swi nga yendleka a va hambe swivutiso swoleswo leswaku a twisisa ndlela leyi a va titwa hi yona ka xiyimu lexiyani a va li ka xona. I vhela hi swoleswo swi nga yendleka. A vadjondzisiwa lavayani va sungule ku mu byela swaku a va nyimela leswaku Yesu a sungula ku fuma aIsrayele a tlhela a va chunsa ka mfumu wa Varoma. Loko se va hetile ku vulavula, hi kona Yesu a nga sungula ku va pfuna swaku va twisisa wuprofeta hinkwalu leli a li vulavula hi hinkwaswu leswi a swi ta yendlekela Mesiya. b Kambe a nga yo tlhamusela vadjondzisiwa lavayani vavambirhi ntsena. Hi siku leliyani hi wusiku la kona, Yesu a tirhise Matsalwa  leswaku a tlhamusela ni vadjondzisiwa van’wani a wuprofeta leli a li fanele li hetiseka ka Mesiya. (Luk. 24:33-48) Se hina hi nga djondza yini ka ndlela leyi Yesu a nga va tlhamusela hi yona Matsalwa?

11-12. a) Hi djondza yini ka madjondziselo ya Yesu? (Vona mafoto.) b) Makwerhu lweyi a a djondza na Nortey a xi tekelele ndjhani xikombiso xa Yesu?

¹¹ Hi nga mu tekelelisa ku yini Yesu? Nkama lowu hi fambisaka swidjondzo swa Bibele, hi lava ku tirhisa swivutiso kuva hi zama ku tiva leswaku a swidjondzo swa hina swi titwisa ku yini. (Swiv. 20:5) Se loko hi tiva ndlela leyi xidjondzo xa hina xi titwaka hi yona, hi lava ku xi pfuna leswaku xi tiva ku tirhisa Bibele kuva xi kuma tindzimana leti ti nga ta xi pfuna ka xiyimu lexi xi kumanaka na xona, ku nga li ku xi byela leswi xi faneleke xi swi yendla. A hi voneni xikombiso xa makwerhu Nortey wa le Gana.

¹² Makwerhu Nortey a sungule ku djondza ntiyiso na a ni 16 wa malembe, kambe a maxaka ya yena a ma swi rhandzanga leswo. Se i yini lexi xi nga mu pfuna leswaku a tama a djondza Bibele? Makwerhu lweyi a a djondzisa Nortey, a bule na yena hi marito lawa ma nga ka Matewu ndzima 10, lawa ma kombisaka leswaku a Vakreste hinkwavu va ntiyiso a va ta hluphiwa. Makwerhu Nortey a li: “Nkama lowu ni nga sungula ku hluphiwa hi mhaka ya leswi ni nga sungula ku djondza Bibele, ni ye ni tiyisela hi mhaka ya leswi a ni swi tiva swaku hikakunene ni wu kumile ntiyiso.” Makwerhu lweyi a a djondzisa makwerhu Nortey a mu pfunile leswaku a pimisa hi marito lawa ma nga ka Matewu 10:16 lawa ma kombisaka leswaku loko hi pfuna van’wani leswaku va djondza Bibele, hi fanele hi swi yendla hi ndlela ya xihlonipho, hi tlhela hi tivonela. Nkama lowu makwerhu Nortey a nga tsakamisiwa, a lave ku va mupfuli wa ndlela, kambe papayi wa yena a a lava swaku a ya univhersidadi. Ni kolanu makwerhu lweyi a a djondzisa makwerhu Nortey swi lave a mu pfuna kuva a yendla xiboho xaxinene. A mu yendle swivutiso leswi swi nga mu pfuna kuva a tiyendlela xiboho hi yexe. Leswo swi yendle leswaku makwerhu Nortey a yendla xiboho xaxinene, naswona a sungule ku va mupfuli wa ndlela wa nkama hinkwawu. Papayi wa yena a nga swi tsakelanga leswo, hi mhaka leyo a mu hlongolile kaya. Kambe loko a vulavula hi leswi swi nga yendleka, makwerhu Nortey a li: “Na tiyiseka swaku a xiboho lexi ni nga xi yendla hi xona xaxinene.” Phela leswi swi swi kombisa kahle leswaku ku pfuna van’wani leswaku va pimisa hi leswi Bibele li swi vulaka, ku nga li ku va yendlela swiboho, swi yendla leswaku va tiyisa lipfumelo la vona va tlhela va tama va mu tirhela Yehovha. — Efe. 3:16-19.

PFUNA VAMAKWERHU VA XINUNA SWAKU VA YENDLA SWA KU TALA BANDLENI

13. Yesu a yendle yini leswaku ntirho wa ku chumayela wu tama wu yendliwa loko a tlhelela atilweni? (Vaefeza 4:8)

¹³ Nkama lowu Yesu a a li lani misaveni a yendle hinkwaswu leswi Papayi wa yena a nga mu rhuma  swona. (Yoh. 17:4) Yesu a a nga tshuki a pimisa swaku a mintirho hinkwayu leyi Yehovha a nga mu rhuma yona a fanele a yi yendla hinkwayu yena yexe. Handle ka leswo, ka 3 wa malembe lawa a nga ma heta na a li lani misaveni, a djondzisile van’wani leswaku na vona va yendla ntirho wa Yehovha. A a va tshemba vadjondzisiwa va yena; hi leswo swi nga yendla a va trenara leswaku va yendla ntirho wa ku chumayela, wa ku djondzisa mahungu ya ku tsakisa va tlhela va hlayisa vamakwerhu abandleni. Phela a vadjondzisiwa van’wani lava a nga va nyika ntirho lowo a va li hansi ka 30 wa malembe. (Lerha Vaefeza 4:8.) Kambe Yesu a wu tirhisise ku yini nkama lowuyani wa 40 wa masiku leswaku a pfuna vadjondzisiwa va yena leswaku va va “tinyiko” amabandleni?

14. Yesu a va djondzise ndjhani vadjondzisiwa va yena? (Vona mufoto.)

¹⁴ Loko vadjondzisiwa va Yesu va lava ku lulamisiwa ka xan’wanchumu, Yesu a a nga tshiki ku swi yendla leswo, kambe a a va pfuna hi ndlela ya lirhandzu. Hi xikombiso, nkama lowu a nga swi vona swaku a va kanakana ka leswi Matsalwa a ma swi vula, va tlhela va nga swi twisisi kahle, a va pfunile leswaku va ma twisisa kahle Matsalwa. (Luk. 24:25-27; Yoh. 20:27) Yesu a tlhele a va pfuna leswaku va rhangisa ku tirhela Yehovha ka wutomi la vona handle ka ku lava ku ganya. (Yoh. 21:15) A va khumbukise swaku a va fanelanga va tifananisa ni van’wani nkama lowu va tirhelaka Yehovha. (Yoh. 21:20-22) Xin’wani lexi Yesu a nga xi yendla, a va pfunile leswaku va lulamisa mavonelo ya vona ya ku hoxeka hi leswi a va swi pimisa hi Mfumu wa Xikwembu, a tlhela a va kutxa leswaku va rhangisa ntirho wa ku chumayela. (Min. 1:6-8) Se i yini leswi madoda ma nga swi djondzaka ka leswi Yesu a nga va pfunisa xiswona vadjondzisiwa va yena?

15-16. a) Madoda ma nga mu tekelelisa ku yini Yesu? b) Makwerhu Patrick a pfunisiwe ku yini?

¹⁵ Madoda ma nga mu tekelelisa ku yini Yesu? Va fanele va trenara vamakwerhu swaku va yendla mintirho ya yinyingi abandleni c hambiloko va ha li majovhem. Kambe madoda a ma fanelanga ma nyimela swaku vamakwerhu lavayani va va djondzisaka va va vanhu va ku hetiseka. Va fanele va va djondzisa hi ndlela ya lirhandzu. Phela loko va yendla leswo swi ta yendla swaku vamakwerhu lava va trenariwaka va djondza ku tiveka hansi, va tshembeka ni ku tlhela va tinyimisela ku pfuna vanhu van’wani. — 1 Tm. 3:1; 2 Tm. 2:2; 1 Pe. 5:5.

 ¹⁶ Vona xikombiso xa ndlela leyi makwerhu Patrick a nga pfuniwa hi yona na wa ha li jovhem. A vula leswaku a a ni moya wa ku biha wa ku khoma vamakwerhu hi ndlela ya ku kala yi nga li yinene, hambi vamakwerhu va xisati a a nga na mhaka na vona. Se doda lin’wani li swi vonile leswo li gama li mu tshinelela Patrick leswaku li ta mu pfuna, kambe li swi yendle hi ndlela ya lirhandzu. Patrick loko a vulavula hi xiyimu lexo a li: “Swi ve kahle leswi doda leli li nga yendla leswo hikusa loko ni vona vamakwerhu van’wani bandleni va nyikiwa mintirho leyi a ni yi lava, a swi nga ni tsakisi. Kambe a ndlela leyi doda leliyani li nga ni pfuna hi yona, yi yendle swaku ni swi vona swaku a ni fanele ni djondza ku va ni wumunhu la ku tiveka hansi, ni tinyimisela ku tirhela vamakwerhu ku nga li ku lava ku khwela ni va ni ndhuma ni va ni mintirho ya yinyingi abandleni.” Ku va makwerhu Patrick a pfuniwile hi ndlela leyo swi yendle leswaku na a ni 23 wa malembe a vekiwa swaku a va doda la bandla. — Swiv. 27:9.

17. Yesu a swi kombise ndjhani swaku wa va tshemba vadjondzisiwa va yena?

¹⁷ Yesu a nyike vadjondzisiwa va yena ntirho wa ku chumayela va tlhela va djondzisa Rito la Xikwembu. (Mat. 28:20) Swi nga yendleka nkama lowu Yesu a nga va nyika ntirho lowuyani, vadjondzisiwa va yena a va pimisa swaku a va nga ta swi kota ku wu yendla kahle hi leswi a va chava. Kambe Yesu a a tshemba leswaku a va ta swi kota ku wu yendla ntirho lowuyani. Hi leswo swi nga mu yendla a vula marito lawa ma nge: “Na mi rhuma ku fana ni leswi na mina ni nga rhumiwa hi Papayi.” — Yoh. 20:21.

18. Madoda ma nga mu tekelelisa ku yini Yesu?

¹⁸ Madoda ma nga mu tekelelisa ku yini Yesu? Hi ku kala ma nga feleli ku nyika mintirho vamakwerhu ni ku va trenara. (Filp. 2:19-22) Hi xikombiso, a madoda ma nga ha nyika a majovhem mintirho ya ku hambanahambana leyi yendliwaka ka limpeza la Yindlo ya Wugandzeli, ni loko ku va ni ntirho wa ku lunghisa. Ma nga ha yendla leswo hi ku nyika makwerhu ntirho wa ku karhi, ma mu trenara swaku a wu tiva kahle ma gama ma mu tshika leswaku a wu yendla. Makwerhu mun’wani lweyi a vitaniwaka Matewu lweyi wa ha ku vekiwaka leswaku a va doda, a vula swaku xin’wani lexi nga mu pfuna hintamu i ku va madoda ma mu nyika ntirho, ma mu trenara ma gama ma mu tshika a wu yendla na ma tshemba leswaku a ta wu yendla kahle. Matewu a vula leswaku loko a tshuka a phazama ka ntirho lowu a nga nyikiwa wona, madoda a mo mu pfuna leswaku a lulamisa. d

19. Hi fanele hi tinyimisela ku yendla yini?

¹⁹ Yesu a ma tirhise kahle 40 wa masiku ya yena ya wugamu lani misaveni, hi ku tiyisa van’wani, a va djondzisa a tlhela a va trenara. Se hinkwerhu hi lava ku mu tekelela Yesu ka mhaka leyo. (1 Pe. 2:21) Phela Yesu hi yexe a hi byele swaku a ta hi pfuna a tlhela a hi komba ndlela ya ku hi swi yendla leswo. A hi tshembise leswi: “Ni na n’wina masiku hinkwawu anze ku fika magamu.” — Mat. 28:20.