1. I yini leswi hi swi tivaka?

 LESWI hi nga vanhu va Yehovha, ha swi tiva swaku Yehovha a hi rhandza hintamu naswona a lava hi tsaka. (Rom. 8:35-39) Naswona ha swi tiva swaku ha pfuneka hintamu loko hi tirhisa leswi nga tsaliwa ka Bibele. (Esa. 48:17, 18) Kambe hi fanele hi yendla yini loko hi kumana ni swikarhatu leswi hi kalaka hi nga swi nyimelanga ka wutomi la hina?

2. I swikarhatu swini leswi vanhu va Yehovha va nga ha kumanaka na swona, naswona va nga ha tivutisa yini?

² Vanhu va Yehovha hinkwavu va kumana ni swikarhatu. Hi xikombiso, xaka la hina li nga ha yendla nchumu lexi kalaka xi nga hi tsakisi, kumbe hi tsumbula swaku hi ni mavabyi yamakulu lawa ma hi sivelaka ku yendla swin’wani ka ntirho wa Yehovha. Hi nga ha humeleliwa hi tinghozi ta ntumbuluku kumbe hi hluphiwa hi leswi hi tirhelaka Yehovha. Loko hi kumana ni swikarhatu swa ku fana ni leswi, hi nga ha tivutisa leswi: ‘Hi mhaka muni leswi swi ni yendlekela? Ku nga va swaku ni yendle nchumu xa ku biha, kumbe swi kombisa swaku Yehovha a nga ha ni katekisi?’ Swi nga yendleka u tshame u titwisa xileswi. Loko u tshame u titwisa xileswo, u nga godoli, vanhu va vanyingi va Yehovha va tshama va titwa hi ndlela yoleyo. — Pis. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3.

3. Hi djondza yini ka Tipisalema 34:19?

³ Lerha Tipisalema 34:19. Ndzimana leyi yi vulavula hi tipontu timbirhi ta lisima: 1) Vanhu va ku lulama va kumana ni swikarhatu, 2) Yehovha wa hi chunsa ka swikarhatu leswo. Kambe Yehovha a swi yendlisa ku yini leswo? Ndlela ya ku sungula i ku hi pfuna ku va ni mavonelo yamanene hi leswi wutomi la hina li nga ta tshamisa xiswona ka misava leyi. Yehovha a hi tshembisa swaku hi ta tsaka loko hi mu tirhela, kambe a nga hi tiyisekisi swaku hi nga ta kumana ni swikarhatu. (Esa. 66:14) Yehovha a hi byela swaku hi tshama na hi pimisa hi nkameni lowu taka, loko  hi ta va ni wutomi leli a a hi navelele lona ku sukela ku sunguleni, ku nga wutomi la ku tsakisa la ku kala li nga heli. (2 Kor. 4:16-18) Na ha ha rindzela nkama lowo, Yehovha a ta hi pfuna swaku hi tama hi mu tirhela siku ni siku hambi hi kumana ni swikarhatu swa ku fikela kwini. — Swiri. 3:22-24.

4. Hi ta djondza hi yini ka nhlokomhaka leyi?

⁴ Ka djondzo leyi, hi ta vona swaku hi nga djondza yini ka swikombiso swa vanhu va Yehovha lava nga hanya ka minkama ya khale ni swoswi. Nkama hi djondzaka hi swikombiso swoleswo, hi ta vona swaku hinkwerhu hi nga ha kumana ni swikarhatu swaku a hi nga swi nyimelanga a wuton’wini, kambe loko hi mu tshemba Yehovha, minkama hinkwayu a ta hi pfuna. (Pis. 55:22) Nkama lowu hi kambelaka swikombiso swoleswo tivutisi: ‘Loko a ku li mina, a ni ta yangulisa ku yini ka xiyimu lexi? Swikombiso leswi, swi nga ni pfunisa ku yini swaku ni tama ni tshemba Yehovha? Ni nga swi tirhisisa ku yini leswi vamakwerhu lava va nga swi yendla ka wutomi la mina?’

5. Hi swini swikarhatu leswi Yakobo a nga kumana na swona hi mhaka Labani? (Vona mufoto wa pajina la ku sungula.)

⁵ Vanhu va Yehovha va khale na vona va kumane ni swikarhatu leswi a va nga swi nyimelanga. Vona xikombiso xa Yakobo. Papayi wa yena a mu byele swaku a fanele a teka nsati ka vana va Labani, lweyi a a li xaka naswona a a tirhela Yehovha. Papayi wa Yakobo a mu byele swaku loko a yendla leswo, Yehovha a a ta mu katekisa. (Gen. 28:1-4) Se, Yakobo a mu yingisile papayi wa yena. A ye ka tiko la Kanana akaya ka Labani lweyi a a ni vana vambirhi, ku nga Leya na Rakel. Yakobo a nga gwentanga hi Rakel n’wana wamutsongo wa Labani. Se va pfumelelane swaku a fanele a tirha 7 wa malembe swaku a kota ku chada Rakel. (Gen. 29:18) Kambe a hi swona leswi nga yendleka. Labani a mu kanganyisile Yakobo hi ku mu nyika Leya, n’wana wa yena wamukulu. Kambe loko se ku hundze vhiki, Labani a game a mu nyika Rakel swaku a va nsati wa yena. Kambe a a fanele a tlhela a mu tirhela 7 wa malembe swaku a lovola Rakel. (Gen. 29:25-27) Labani a tlhele a mu kanganyisa Yakobo ka manegosiyu lawa a va li na wona. Hi nga vula swaku Labani a hete 20 wa malembe na a xolola Yakobo. — Gen. 31:41, 42.

6. Hi swini swikarhatu swin’wani leswi Yakobo a nga kumana na swona?

⁶ Yakobo a kumane ni swikarhatu swin’wani. A a ni ndjangu wawukulu, kambe vana va yena a va nga twanani, lakaku va ze va xavisa Yosefa makwavu wa vona swaku a va xikarawa. Vana vambirhi va Yakobo, ku nga Simiyoni na Levhi a vo yo chimisa vito la ndjangu wa vona ntsena, kambe va tlhele va chimisa ni vito la Yehovha. Handle ka leswo, Rakel nsati wa Yakobo a file nkama na a psala n’wana wa wumbirhi. Hambileswi Yakobo se a a gugile, a sindziseke ku ya Gibita, ku nga tiko leli a li li kule ni lomu a va tshama kona, hi mhaka leswi lomu a va li kona a ku ni ndlala yayikulu. — Gen. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Yehovha a swi kombise ku yini swaku a a mu yamukela Yakobo?

⁷ Hambileswi Yakobo a nga kumana ni swikarhatu swa swinyingi, a nga heleliwanga hi lipfumelo ka switshembiso swa Yehovha. Funtshi Yehovha a mu kombe swaku a a mu yamukela. Hi xikombiso, hambileswi Labani a nga zama ku kanganyisa Yakobo, Yehovha a mu katekisile Yakobo hi ku mu nyika minchumu ya yinyingi, funtshi Yakobo a khense Yehovha nkama a nga kumana ni n’wana wa yena Yosefa, lweyi a a pimisa swaku a a file ku ringana malembe ya manyingi. Wunghanu la Yakobo na Yehovha li mu pfune swaku a hlula swikarhatu. (Gen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Na hina loko hi tama hi  tiyisa wunghanu la hina na Yehovha, hi nga swi kota ku hlula swikarhatu leswi hi kalaka hi nga swi nyimelanga.

8. I yini leswi Davhida a a lava ku swi yendla?

⁸ Hosi Davhida na yena a nga swi kotanga ku yendla hinkwaswu leswi a a lava ku swi yendlela Yehovha. Hi xikombiso, a a swi lava hintamu ku yaka tempele a yakela Yehovha. Se a byele muprofeta Natani leswi a a lava ku swi yendla. Natani a te: “Yendla leswi u swi pimisaka, hikusa Xikwembu xa ntiyiso xi na wena.” (1 Tikro. 17:1, 2) Marito lawa ma mu tiyise hintamu Davhida. Swi nga yendleka ku sukela kolanu a sungule ku tilulamisela swaku a yaka tempele.

9. Davhida a yendle yini nkama Natani a nga mu tisela mahungu?

⁹ Na swi nge se ya kwini, muprofeta wa Yehovha a tise mahungu ya ku kala ma nga tsakisi ka Davhida. Hi wusiku lelo, Yehovha a byele Natani swaku a ku nga li Davhida lweyi a a ta yaka tempele, kambe a ku ta va mun’we wa vana va yena. (1 Tikro. 17:3, 4, 11, 12) Davhida a yendle yini? A tekele ku txintxa maplanu. Davhida a sungule ku lulamisela male ni swilo leswi a swi ta laveka swaku n’wana wa yena Solomoni a swi tirhisa kuva a yaka tempele. — 1 Tikro. 29:1-5.

10. Yehovha a mu katekise hi yini Davhida?

¹⁰ Loko Yehovha a byele Davhida swaku a ku nga li yena lweyi a a ta yaka tempele, a yendle ntwananu na yena. A mu tshembise swaku mun’wani wa vana va Davhida hi yena a a ta fuma hi nkama wa ku kala wu nga heli. (2 Sam. 7:16) Ka misava ya nyuwani ndzeni ka 1.000 wa malembe, Davhida a ta tsaka hi ku tiva swaku Hosi Yesu i mun’wani wa vana va yena. Mhaka leyi yi hi djondzisa swaku hambiloko hi nga swi yendli leswi a hi tsakela ku swi yendlela Yehovha, Xikwembu xa hina xi nga hi nyika minkateko ya yinyingi leyi a hi nga ta pimisa swaku hi nga yi kuma.

11. Yehovha a va katekisise ku yini Vakreste a minkameni ya vapostolo? (Mintirho 6:7)

¹¹ Ka minkama ya vapostolo, Vakreste na vona va kumane ni swikarhatu swaku a va nga swi nyimelanga. Hi xikombiso, a va wu nyimele hintamu nkama lowu Mfumu wa Xikwembu a wu ta sungula ku fuma, kambe a va nga swi tivi swaku a swi ta yendleka siku muni. (Mint. 1:6, 7) Se, va yendle yini? Va tshame na va khomekile hi ntirho wa ku chumayela. Naswona nkama lowu na va heta nkama wa wunyingi na va chumayela hinkwaku lomu a va li kona, va swi vonile swaku Yehovha minkama hinkwayu a a va pfuna. — Lerha Mintirho 6:7.

12. I yini leswi Vakreste va khale va nga swi yendla nkama ku nga ve ni ndlala yayikulu?

¹² Khambi lin’wani a ku ni ndlala “ya yikulu amisaveni hinkwayu.” (Mint. 11:28) Vakreste va nkama lowuyani na vona va khumbekile. Pimisa hi ndlela leyi va nga karhateka hi yona hi mhaka ndlala yoleyo. A hi kanakani swaku tinhloko ta mindjangu ti karhatekile hintamu hi swaku a ti ta swi kuma kwini swakudla swa ku nyika mindjangu ya tona. Pimisa hi ndlela leyi majovhem lawa a ma lava ku yengesela ntirho wa wona wa ku chumayela ma nga karhateka hi yona, swi nga yendleka ma pimise ni ku txintxa maplanu. Hambileswi swiyimu a swi hambanile ka mun’wani ni mun’wani, va titwananise ni xiyimu. Va tame va chumayela hilani va nga kota hi kona. Va tlhele va tsaka hi ku yavelana swilo leswi a va li na swona ni vamakwerhu va le Yudiya. — Mint. 11:29, 30.

13. Yehovha a va katekisise ku yini Vakreste va khale hi nkama wa ndlala?

¹³ Yehovha a va katekisise ku yini Vakreste volavo hi nkama wa ndlala? Vakreste lava nga pfuniwa hi ku nyikiwa swakudla ni swilo swin’wani leswi a va swi lava va swi vonile swaku Yehovha a a nga va tshikanga. (Mat. 6:31-33) Ha tshemba swaku va ve vanghanu vavakulu va vamakwerhu lava va nga va pfuna. Naswona Vakreste  lava nga nyikela hi male ya vona swaku va pfuna vamakwerhu lavayani, va tsake hintamu hi ku tiva swaku va va pfunile hintamu. (Mint. 20:35) Yehovha a va katekisile hinkwavu hileswi va nga titwananisa ni xiyimu xolexo xa ku karhata.

14. I yini leswi nga yendlekela Barnaba na Pawulo, naswona ku ve wani mavuyelo ya kona? (Mintirho 14:21, 22)

¹⁴ Ka minkama ya vapostolo, Vakreste a va hluphiwa hintamu naswona minkama ya yinyingi a swi yendleka leswo na va nga swi nyimelanga. Vona leswi nga humelela Barnaba na Pawulo nkama lowu na va chumayela aListra. Ku sunguleni vanhu va va yamukele kahle naswona a va swi yingisela leswi a va swi djondzisa. Na swi nge se ya kwini, vapfukeli va hlohlotele xitshungu ku patsa ni lava a va yingisela Pawulo na Barnaba swaku va bandza Pawulo hi maribye lakaku a ku sale kutsongo swaku a fa. (Mint. 14:19) Hambileswo, Barnaba na Pawulo va tame va chumayela ka tindhawu tin’wani. Se ku ve wani mavuyelo ya kona? Pawulo na Barnaba va pfune vanhu va vanyingi swaku va va vadjondzisiwa, naswona leswi va nga swi vula ni xikombiso xa vona, swi tiyise vamakwerhu a nkameni wolowo. (Lerha Mintirho 14:21, 22.) Pawulo na Barnaba a va tshikanga ku chumayela hambileswi a va hluphiwa, hi mhaka leyo, vanhu va vanyingi va pfunekile. Na hina loko hi nga tshiki ku yendla ntirho lowu Yehovha a nga hi nyika wona, hi nga tiyiseka swaku a ta hi katekisa.

15. Hi nga djondza yini ka xikombiso xa makwerhu Macmillan?

¹⁵ Na ku nge se fika lembe la 1914, ku ni swilo leswi vanhu va Yehovha a va nyimela swaku swi yendleka. Vona xikombiso xa makwerhu Macmillan. Ku fana ni vamakwerhu van’wani va nkama wolowo, a a pimisa swaku a ta kuma hakelo ya yena ya ku ya tilweni hi nkama wolowo, lakaku makwerhu Macmillan ka dixkursu leli a nga li yendla hi 1914 a te: “Swi nga yendleka leli ku li dixkursu la mina la wugamu lani misaveni.” Kambe a hi swona leswi nga yendleka. Hi ku famba ka nkama makwerhu Macmillan a tsale leswi: “Ku tala ka hina a hi pimisa swaku hi lembe leli a hi ta ya tilweni, kambe a hi fanele hi tshama na hi khomekile ka ntirho wa Hosi.” Phela hi swoleswo makwerhu Macmillan a nga swi yendla, a tshame a khomekile ka ntirho wa Yehovha. A tame a chumayela hi ku hiseka, naswona a a ni ntirho wa lisima wa ku tiyisa vamakwerhu va vanyingi lava a va li madjele hi mhaka ya leswi a va nga tipeti ka maguwa ya misava leyi. Hambiloko se a gugile, makwerhu Macmillan a a tama a ya mintlhanganwini. Se, hi mhaka muni swi ve swinene kuva makwerhu Macmillan a tshama na a khomekile ka ntirho wa Yehovha na wa ha nyimela hakelo? Na a nge se fa hi 1966 a tsale leswi: “Lipfumelo la mina swoswi la ha tiyile ku fana ni khale.” Phela lexi i xikombiso xaxinene xa ku hi xi tekelela, ngopfungopfu loko swikarhatu swa hina swi teka nkama wa wunyingi. — Heb. 13:7.

16. Hi xini xikarhatu lexi makwerhu Jennings ni nsati wa yena va nga kumana na xona? (Yakobo 4:14)

¹⁶ Ku tala ka vanhu va Yehovha va kumana ni mavabyi lawa a va nga ma nyimelanga. Hi xikombiso, ka xitoriya xa yena xa wutomi, makwerhu Herbert Jennings b a vulavule hi leswi yena ni nsati wa yena a va wu rhandzisa xiswona ntirho wa wumisiyonariyu aGana. Kambe hi ku famba ka nkama a tsumbule swaku a a vabya. Ka xitoriya xa yena xa wutomi, makwerhu Jennings a vule swaku hi ku ya hi Yakobo 4:14, a va hanya na va nga swi tivi swaku wutomi la vona li ta tshamisa ku yini mundzuku. (Lerha.) A game a tsala leswi: “Hi titwananise ni xiyimu, naswona hi tilulamiselile swaku hi suka Gana hi  siya vanghanu va hina hi tlhelela Canadá swaku ni ya dahiwa.” Yehovha a mu pfunile makwerhu Jennings ni nsati wa yena swaku va tama va mu tirhela hi ku tshembeka hambileswi va nga kumana ni xikarhatu lexi a va nga xi nyimelanga.

17. Xikombiso xa makwerhu Jennings xi va pfunise ku yini van’wani?

¹⁷ Leswi makwerhu Jennings a nga vulavulisa xiswona hi leswi nga mu humelela swi pfune vanhu va vanyingi. Makwerhu mun’wani wa xisati a vule leswi: “A ni se tshama ni lerha ka xitoriya xa wutomi la munhu minchumu leyi nga ni khumba ku fana ni leyi. . . . Ku tiva swaku makwerhu Jennings a tshike ntirho wa yena wa ku va misiyonariyu leswaku a ya dahiwa, swi ni pfune ku twisisa xiyimu xa mina hi ndlela yayinene.” Makwerhu mun’wani a tsale leswi: “Loko se ni ve ni 10 wa malembe na ni li doda, swi lave ni tshika ku va doda hambileswi a ni swi rhandza hi mhaka mavabyi lawa a ma ni hlupha ka nhloko. Ni titwe na ni nga pfuni nchumu, lakakuva a ni nga ha swi tsakeli ku lerha a switoriya swa wutomi leswi kumekaka ka mabuku, . . . kambe ku tiyisela ka makwerhu Jennings swi ni tiyisile.” Leswo swi hi khumbukisa swaku hambiloko hi kumana ni swikarhatu swa ku kala hi nga swi nyimelanga, hi nga swi kota ku tiyisa van’wanyani. Minkama ya ku tala wutomi la hina a li fambisi leswi a hi swi lavisa xiswona. Hambileswo, swikombiso swa hina swa lipfumelo ni ku tiyisela swi nga tiyisa van’wani. — 1 Ped. 5:9.

18. Hi ku ya hi leswi u swi vonaka ka mufoto, u djondza yini ka xikombiso xa makwerhu wa Nigéria?

¹⁸ Vamakwerhu va vanyingi va kumana ni swiyimu swa ku karhata swa ku fana ni mavabyi ya coronavírus. Hi xikombiso, makwerhu mun’wani lweyi a nga feliwa hi nuna aNigéria a a nga na male swaku a xava swakudla. Siku lin’wani n’wana wa yena a mu vutisile swaku a va ta dla yini loko se va hetile xikopitana xa mpunga lexi a va li na xona. Makwerhu lweyo a byele n’wana wa yena swaku a va nga na male yin’wani hambi hi swakudla, kambe a va fanele va tekelela xikombiso xa wansati wa ku feliwa hi nuna wa Sarepta hi ku va va lunghiselela swakudla swa wugamu leswi a va li na swona, na va tshemba swaku  Yehovha a ta va pfuna. (1 Tiho. 17:8-16) Hi siku lolelo, na va nge se pimisa hi leswi a va ta swi dla, va yamukele kaxa la ku tala hi swakudla, leli a li ta hi ka vamakwerhu. Swakudla swoleswo a swi ta yenela swaku va dla ku ringana mavhiki mambirhi. Hi nkama wolowo makwerhu lweyi, a swi vonile swaku Yehovha a a xi vona xiyimu xa yena ni xa n’wana wa yena. Se hi nga djondza yini ka leswi nga humelela makwerhu lweyi? Hi djondza swaku loko hi mu tshemba hi ku helela Yehovha, swikarhatu leswi hi nga ha kumanaka na swona swa ku a hi swi nyimelanga, swi nga hi yendla hi va kusuhi hintamu na yena. — 1 Ped. 5:6, 7.

19. Hi xini xikarhatu lexi makwerhu Aleksey a nga kumana na xona?

¹⁹ Xiyimu xin’wani xa ku karhata lexi vamakwerhu va vanyingi va kumanaka na xona, i ku hluphiwa hi leswi va gandzelaka Yehovha. Vona leswi nga yendlekela makwerhu Aleksey Yershov lweyi a tshamaka Rússia. A nkama a nga tsakamisiwa hi 1994, vamakwerhu a va ni nchunseko wa ku yendla swin’wani ka ntirho wa Yehovha. Kambe hi ku famba ka malembe xiyimu xi txintxile. Hi 2020 a mfumu wu dumele kaya ka yena wu senchetela swilo wu tlhela wu teketela swilo swin’wani leswi a swi li kona. Loko ku hundze tiwheti, a mfumu wu hambe mapapela swaku wu peta makwerhu Aleksey djele. Xa ku vavisa xa kona hileswaku swilo leswi va nga swi tirhisa swaku va mu lumbeta hi swona, a ku li mavhidiyo lawa ma nga yendliwa hi munhu lweyi a a mu djondzela Bibele lweyi a a yendla ingi wa wu rhandza ntiyiso. Pimisa hi leswi makwerhu Aleksey a nga vavisekisa xiswona.

20. Makwerhu Aleksey a li tiyisise ku yini wunghanu la yena na Yehovha?

²⁰ Xikarhatu xa makwerhu Aleksey xi mu pfunile swaku a kulisa wunghanu la yena na Yehovha. Yena a te: “Swoswi mina ni nsati wa mina hi khongela nkama ni nkama ka Yehovha, funtshi ni tsumbule swaku a ni nga ta swi kota ku lwisana ni xikarhatu lexi loko a ni nga pfuniwi hi Yehovha. Djondzo ya mina ya Bibele yi ni pfuna swaku ni nga godoli. Na swi rhandza ku pimisa hi swikombiso swa vanhu va Yehovha va khale lava ku vulavuliwaka hi vona ka Bibele. Phela ku tala ka swikombiso swoleswo, swi ni djondzisa swaku i swa lisima hintamu ku tama ni rhula ni tlhela ni tshemba Yehovha.”

21. Hi djondze yini ka nhlokomhaka leyi?

²¹ Hi djondze yini ka nhlokomhaka leyi? Ka misava leyi, na hi nga swi nyimelanga hi ta kumana ni swikarhatu ka wutomi la hina. Hambileswo, Yehovha minkama hinkwayu wa va pfuna lava mu tshembaka, hilani a ndzimana leyi nga khoma nhlokomhaka ya hina yi vulaka hi kona loko yi ku: “Swikarhatu swa lweyi wa ku lulama i swinyingi, kambe Yehovha wa mu ponisa ka swona hinkwaswu.” (Pis. 34:19) Se handle ka ku tshamela ku pimisa hi swikarhatu leswi hi kumanaka na swona, hi fanele hi pimisa hi matimba lawa Yehovha a nga na wona ya ku hi pfuna. Loko hi yendla leswo, hi ta swi kota ku vula leswi mupostolo Pawulo a nga swi vula loko a te: “Ka hinkwaswu ni ni ntamu hi mhaka ya lweyi a ni nyikaka matimba.” — Filp. 4:13.