1. Hi mhaka muni hi va rhandza vanhu lava lehisaka mbilu?

 SWA tsakisa ku hanya ni vanhu va ku lehisa mbilu. Phela ha va hlonipha vanhu va ku tshamisa xileswo lava hambiloko nchumu lexi va xi nyimelaka xi hlwela, va kalaka va nga hantliseli ku kwata. Funtshi swa hi tsakisa ku hanyisana ni vanhu lava va hi lehiselaka mbilu hambiloko minkama yin’wani hi pfana hi phazama. Phela hambi hi lava va nga hi djondzisa Bibele, swi lave swaku va hi lehisela mbilu naswona ha va tlangela hi ku va va yendle leswo loko minkama yin’wani hi nga swi twisisi leswi a va hi djondzisa swona, kumbe swi hi karhatela ku pfumela kumbe ku swi tirhisa ka wutomi la hina. Xa lisima ku tlula hinkwaswu, ha mu tlangela Yehovha hileswi a hi lehiselaka mbilu. — Rom. 2:4.

2. I ka swiyimu muni swi nga hi karhatelaka ku lehisa mbilu?

² Ha va rhandza vanhu va ku lehisa mbilu, kambe swi nga ha hi karhatela ku lehisa mbilu. Hi xikombiso, swi nga ha hi karhatela ku lehisa mbilu loko hi li ka engarafamentu, ngopfungopfu loko hi xwelile lomu hi yaka kona. Naswona swi nga ha hi karhatela ku lehisa mbilu loko munhu a hi kwatisa. Naswona minkama yin’wani, ku nyimela swaku xitshembiso xa Yehovha xa misava ya nyuwani xi yendleka, swi nga ha yendleka swi nga vevuki. Ku nga va swaku wena wa swi navela ku yampsisa ka ku va munhu wa ku lehisa mbilu? Ka djondzo leyi, hi ta vona swaku munhu wa ku lehisa mbilu a tshamise ku yini ni swaku hi mhaka muni swi li swa lisima ku lehisa mbilu. Hi ta tlhela hi vona leswi swi nga hi pfunaka ku va vanhu va ku lehisa mbilu.

3. Munhu wa ku lehisa mbilu a yendla yini loko van’wani va mu kwatisa?

³ Vona 4 wa tindlela leti hi nga kombisaka hi tona swaku hi vanhu va ku lehisa mbilu. Ya ku sungula, munhu wa ku lehisa mbilu a nga hantli a kwata. Loko vanhu van’wani va mu kwatisa, a tama a rhula naswona a nga tlheliseli. Naswona hambiloko a li ka xiyimu xa ku karhata, a va khoma kahle van’wani. Khambi la ku sungula ka Bibele lani ku tirhisiwaka marito lama nge ‘ku hlwela ku kwata’ lawa ma fambisanaka ni ku lehisa mbilu i ka Eksoda 34:6. Ndzimana leyi loko  yi vulavula hi Yehovha yi li: “Yehovha, Xikwembu xa timpsalu ni ntwelawusiwana, lweyi a hlwelaka ku kwata naswona a nga ni lirhandzu ni ntiyiso.”

4. Munhu lweyi a lehisaka mbilu a yendla yini loko a vona swaku nchumu lexi a xi nyimelaka xa hlwela ku fika?

⁴ Ya wumbirhi, munhu lweyi a lehisaka mbilu hambiloko a xi nyimele hintamu nchumu, a nga karhateki kumbe a nyenyentseka, kambe a tama a rhula anze xi fika. (Mat. 18:26, 27) Ku ni swiyimu swin’wani leswi nga ha lavaka swaku munhu a rhula a tlhela a lehisa mbilu. Hi xikombiso, swi lava hi lehisa mbilu loko munhu a vulavula, hi nga tshameli ku mu tsema nkama lowu a vulavulaka. (Yobo 36:2) Naswona swi lava hi lehisa mbilu loko hi zama ku pfuna munhu lweyi hi djondzaka na yena Bibele swaku a twisisa leswi a swi djondzaka kumbe a tshika nchumu xa ku biha lexi xi mu karhatelaka kuva a xi tshika.

5. Munhu wa ku lehisa mbilu a rhanga hi ku yendla yini na a nga se yendla swilo swa lisima hintamu?

⁵ Ya wunharhu, munhu lweyi a lehisaka mbilu a rhanga hi ku pimisa na a nga se yendla swilo. I ntiyiso swaku ka swiyimu swin’wani swi lava hi hantla hi yendla xanchumu, kambe loko munhu lweyi a lehisaka mbilu a ni swilo swa lisima swa ku swi yendla a nga swi yendli hi ku tsutsumatsutsuma swaku a hantla a heta kumbe a swi yendla na a nga rhanganga hi ku pimisa. A tinyika nkama wa ku pimisa hi ndlela leyi a nga ta swi yendla hi yona swilo, a gama a swi yendla hi nawu wa kona.

6. Munhu lweyi a lehisaka mbilu a yendla yini loko a kumana ni swikarhatu?

⁶ Ya wu 4, munhu lweyi a lehisaka mbilu hambiloko a kumana ni swikarhatu swa ku tika hintamu swinene a nga tshami hi ku tikhalakhala. Hi leswo swi yendlaka swaku minkama ya yinyingi loko hi vulavula hi ku lehisa mbilu hi tlhela hi vulavula hi ku tiyisela. I ntiyiso swaku a ku na xa ku hoxeka ka ku va munhu a byela munghanu wa yena leswi a titwisaka xiswona hi mhaka ya swikarhatu leswi a kumanaka na swona, kambe munhu lweyi a lehisaka mbilu a tshamela ku pimisa hi swilo swaswinene leswi yendlekaka ka wutomi la yena funtshi a yendla hinkwaswu leswi a nga swi kotaka swaku a  tama a tirhela Yehovha na a tsakile. (Kol. 1:11) Se lava tirhelaka Yehovha va fanele va lehisa mbilu ka swiyimu hinkwaswu leswi hi nga bula hi swona. Hi mhaka muni? A hi swi voneni.

7. Hi ku ya hi Yakobo 5:7, 8, hi mhaka muni swi li swa lisima ku lehisa mbilu? (Vona mufoto.)

⁷ Hi fanele hi lehisa mbilu loko hi lava ku kuma wutomi la ku kala li nga heli. Ku fana ni vanhu va Yehovha va khale va ku tshembeka, hi fanele hi lehisa mbilu na hi nyimela nkama lowu Yehovha a nga ta hetisisa switshembiso swa yena hi wona. (Heb. 6:11, 12) Bibele li fanisa xiyimu xa hina ni xa murimi. (Lerha Yakobo 5:7, 8.) Murimi a tirha hintamu swaku a byala a tlhela a regara leswi a nga swi byala, kambe a nga li tivi siku leli swi nga ta kula hi lona. Hi mhaka leyo, swi lava swaku a tama a lehisa mbilu na a tiyiseka swaku a ta tshovela leswi a nga swi byala. Hi ku fana, hi fanele hi tshama na hi khomekile hi swilo swa lisima swa ku fana ni ku khongela, ku djondza Bibele ni ku chumayela hambileswi hi kalaka hi nga li “tivi siku leli Hosi [ya hina] yi nga ta ta hi lona.” (Mat. 24:42) Hina hi lehisa mbilu na hi tiyiseka swaku hi nkama wa kona Yehovha a ta swi hetisisa switshembiso hinkwaswu leswi a nga swi yendla. Loko hi heleliwa hi mbilu hi nga ha karhala naswona hi kutsongokutsongo hi ya hi mu tshika Yehovha. Naswona swoleswo swi nga hi yendla hi sungula ku heta nkama hi swilo leswi hi pimisaka swaku swi ta hi yendla hi tsaka swoswi. Kambe loko hi lehisa mbilu, hi ta swi kota ku tiyisela anze magamu, ivi hi ponisiwa. — Miki. 7:7; Mat. 24:13.

8. Ku lehisa mbilu ku hi pfunisa ku yini swaku hi hanyisana kahle ni van’wani? (Vakolosa 3:12, 13)

⁸ Ku lehisa mbilu ku hi pfuna swaku hi hanyisana kahle ni van’wani. Ku hi pfuna ku hi va yingisela kahle van’wani nkama lowu va vulavulaka. (Yak. 1:19) Handle ka leswo, ku lehisa mbilu ku hi pfuna swaku hi hanyisana hi ku rhula ni vanhu van’wani. Loko hi lehisa mbilu, hambiloko hi biwa hi xitresi a hi nga ta yendla nchumu na hi nga rhanganga hi ku pimisa kumbe ku vula nchumu lexi nga ta kwatisaka munhu mun’wani. Naswona a hi nga ta yendla nchumu na hi kwatile hambiloko munhu a yo hi kwatisa. Naswona hi nga ta tlhelisela, kambe hi ta tama hi ‘lehiselana mbilu hi tlhela hi rivalelana hi ku chunseka.’ — Lerha Vakolosa 3:12, 13.

9. Ku lehisa mbilu ku nga hi pfunisa ku yini loko swi lava hi yendla xiboho? (Swivuriso 21:5)

⁹ Ku lehisa mbilu ku nga hi pfuna swaku hi yendla swiboho swaswinene. Loko hi lehisa mbilu a hi nga ta gigiseka, kumbe ku yendla swilo na hi nga rhanganga hi ku pimisa, kambe hi ta tinyika nkama wa ku kambela kahle na hi nge se yendla xiboho. (Lerha Swivuriso 21:5.) Hi xikombiso, loko hi nga lehisi mbilu, loko hi lavetela ntirho hi nga ha pfumela wun’wani ni wun’wani lowu taka, hambiloko swo lava swaku hi lovha ka mintlhanganu kumbe hi nga ha hiseki ka ntirho wa ku chumayela. Kambe loko hi lehisa mbilu, hi ta nyima hi pimisa hi ndhawu leyi hi nga ta tirha ka yona, mawora lawa hi nga ta ma heta hi siku na hi tirha, ni swaku ku pfumela ntirho wolowo swi nga wu khumbisa ku yini ndjangu wa hina ni wunghanu la hina na Yehovha. Loko hi lehisa mbilu, hi ta swi kota ku yendla swiboho swaswinene.

10. I mpsini leswi Mukreste a nga swi yendlaka swaku a lehisa mbilu?

¹⁰ Khongela u kombela Yehovha a ku pfuna swaku u ya u va munhu wa ku lehisa mbilu. Ku lehisa mbilu i wun’wani wa mihandzu ya moya wa ku kwetsima. (Gal. 5:22, 23) Hi mhaka leyo hi fanele hi khongela, hi kombela swaku Yehovha a hi nyika moya wa yena wa ku kwetsima ni ku hi pfuna swaku hi kombisa wumunhu leli fambelanaka ni moya wa ku kwetsima. Loko hi kumana ni xiyimu lexi yendlaka swi hi karhatela ku lehisa mbilu, hi  ta ‘tama hi kombela’ moya wa ku kwetsima swaku wu hi pfuna ku lehisa mbilu. (Luk. 11:9, 13) Hi nga tlhela hi khongela, hi kombela swaku Yehovha a hi pfuna ku vona swilo xileswi yena a swi vonisaka swona. Loko se hi khongelile, hi fanele hi yendla hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi lehisa mbilu siku ni siku. Nkama lowu hi yaka hi khongela hi tlhela hi yendla hinkwaswu swaku hi va vanhu va ku lehisa mbilu a swi nga ha ta hi karhatela ku lehisa mbilu, se swi to va matshamelo ya hina.

11-12. Yehovha a swi kombisa ku yini swaku wa lehisa mbilu?

¹¹ Pimisa hi swikombiso leswi nga ka Bibele. Bibele li ni swikombiso swa vanhu va vanyingi lava va nga lehisa mbilu. Loko hi pimisa hi swikombiso leswi, hi ta djondza tindlela ta ku va hi lehisa mbilu. Kambe na hi nge se bula hi swikombiso swin’wani, a hi buleni hi xikombiso xaxikulu, ku nga xa Yehovha.

¹² Ka jardim la Edeni Sathana a vule mavunhwa hi Yehovha. A vule swaku Yehovha a nga fumi kahle, a nga na mhaka ni munhu funtshi a nga lulamanga. Phela leswo a swi yendlele kuva a zama ku chimisa vito la Yehovha. Loko Yehovha o wo swi lava, ina a yo tekela ku mu dlaya kolanu Sathana Davulosi. Kambe a lehise mbilu, hikusa a a swi tiva swaku a swi ta teka nkama kuva a swi kombekisa ka hinkwavu swaku Mfumu wa yena hi wona wu yampsaka ku tlula hinkwayu. Funtshi na a ha nyimela ku swi kombekisa leswo, Yehovha a tiyisela mavunhwa ya manyingi lawa ma vuliwaka hi yena namuntlha. Xin’wani lexi yendlaka swaku Yehovha a tama a lehisa mbilu hileswaku a lava swaku vanhu va vanyingi va kuma wutomi la ku kala li nga heli. (2 Ped. 3:9, 15) Se ha va vona vanhu vanyingi namuntlha na va djondza hi Yehovha leswaku va kuma wutomi leli. Hinkwaswu leswi swi hi pfuna ku vona swaku ku lehisa mbilu ka Yehovha ka pfuna hikakunene. Phela loko hi pimisa hi xikombiso lexi Yehovha a hi vekelaka xona, swi ta hi vevukela kuva na hina hi lehisa mbilu nkama lowu  hi nyimelaka swaku misava leyi ya ku biha yi helisiwa.

13. Yesu a xi tekelelise ku yini xikombiso xa Papayi wa yena? (Vona mufoto.)

¹³ Yesu a xi tekelele kahle xikombiso xa Papayi wa yena xa ku lehisa mbilu naswona a kombise wumunhu leli nkama na a li lani misaveni. A hi minkama hinkwayu lani a swi mu vevukela Yesu kuva a lehisa mbilu, ngopfungopfu leswi a a hanyisana ni vatsali ni Vafarisi lava a va li vakanganyisi. (Yoh. 8:25-27) Kambe ku fana ni Papayi wa yena, Yesu a a nga hantli a kwata. Hambiloko munhu a mu pfuka a a nga tlheliseli. (1 Ped. 2:23) Funtshi loko a kumana ni swikarhatu a a lehisa mbilu. A a nga tshameli ku tikhalakhala. Swa twisiseka leswi Bibele li hi byelaka swaku hi ‘pimisisa kahle hi [Yesu] lweyi a nga tiyisela ku rhukiwa hi vadjohi’. (Heb. 12:2, 3) Hi ku pfuniwa hi Yehovha, na hina hi nga swi kota ku lehisa mbilu nkama lowu hi kumanaka ni swikarhatu.

14. I mpsini leswi hi nga swi djondzaka ka xikombiso xa Abrahamu? (Vaheberu 6:15) (Vona mufoto.)

¹⁴ Swi nga yendleka se i nkama na u nyimela swaku misava leyi ya ku biha ya Sathana yi helisiwa naswona swoswi u pimisa swaku u ta fa na paradesi yi nge se fika. Loko ku li swaku u titwisa swoleswo, i mpsini swi nga ta ku pfuna leswaku u tama u lehisa mbilu, u nyimela Yehovha a yendla leswi a nga swi tshembisa? Vona xikombiso xa Abrahamu. A nkama a a ni 75 wa malembe, funtshi na a nga na vana, Yehovha a mu tshembisile a ku: “Ni ta yendla swaku u va tiko lalikulu.” (Gen. 12:1-4) Ku nga va swaku Abrahamu a swi vonile leswi na swi yendleka? A swi vonenyana. Loko se a tsemakanye Lwandle la Ewufrata ni loko se ku hundze 25 wa malembe, Abrahamu a ve ni n’wana lweyi a nga mu chula Izaki. Phela lelo ku ve singita la ku hlamalisa hintamu swinene hikusa se a a gugile. Funtshi loko se ku hundze 60 wa malembe a vone vatukulu va yena Esawu na Yakobo na va  psaliwa. (Lerha Vaheberu 6:15.) Kambe Abrahamu a nga va vonanga vatukulu va yena hinkwavu va hanya ka Tiko la Xitshembiso va tlhela va va tiko lalikulu hi ku ya hi leswi Yehovha a a swi tshembisile. Hambileswo a tame a tshembeka a tlhela a va ni wunghanu lalikulu swinene na Yehovha. (Yak. 2:23) Phela nkama lowu Abrahamu a nga ta pfuxiwa, a ta hlamala hintamu loko a vona swaku lipfumelo la yena ni ku lehisa ka yena mbilu swi yendle swaku misava hinkwayu yi katekisiwa. (Gen. 22:18) Hi djondza yini? Swi nga yendleka hi nga voni switshembiso swa Yehovha hinkwaswu na swi yendleka namuntlha. Kambe loko ku fana na Abrahamu na hina hi lehisa mbilu, hi nga tiyiseka swaku Yehovha a ta hi katekisa swoswi, a tlhela a hi katekisa ka nkama lowu taka loko se hi li ka paradesi. — Marku 10:29, 30.

15. I mpsini leswi hi nga djondzaka hi swona leswaku hi tama hi lehisa mbilu?

¹⁵ Bibele li tale hi swikombiso swa vanhu lava va nga swi kota ku lehisa mbilu. (Yak. 5:10) Swi ngo yini u tinyimisela ku djondza hi vona? b Hi xikombiso, Davhida a wa ha li xidjahani nkama a nga langiwa swaku a ta va hosi ya Israyele kambe swi lave a nyima malembe ya manyingi swaku a vekiwa ku va hosi. Xikombiso xin’wani i xa Simiyoni na Ana. A va gandzela Yehovha hi ku tshembeka na va nyimela ku ta ka Mesiya lweyi a a tshembisiwile. (Luk. 2:25, 36-38) Loko u djondza hi swikombiso leswi, zama ku hlamula swivutiso leswi nge: I mpsini swi nga pfuna munhu lweyi swaku a lehisa mbilu? Hi mhaka muni swi ve swinene ku va a lehise mbilu? Mina ni nga mu tekelelisa ku yini? U nga tlhela u djondza ka vanhu lava va nga tsandzeka ku lehisa mbilu. (1 Sam. 13:8-14) Loko u djondza hi swikombiso swoleswo, tivutisi: ‘Hi mhaka muni munhu lweyi a tsandzekile ku lehisa mbilu? Hi swini swilo swa ku biha swi nga yendleka hi mhaka leyo?’

16. Hi pfunekisa ku yini hi ku va vanhu va ku lehisa mbilu?

¹⁶ Pimisa hi leswi u nga pfunekisaka xiswona hi ku va munhu wa ku lehisa mbilu. Phela loko hi lehisa mbilu hi ta va vanhu va ku tsaka ni va ku rhula. Hi ta hanya kahle naswona hi ta rhula mbilwini. Hi ta va ni vanghanu naswona hi ta hanyisana kahle ni van’wani, funtshi leswo swi ta yendla swaku bandla li twanana. Loko munhu a tshuka a vula nchumu lexi nga hi kwatisaka, hina hi ta rhula, leswi nga ta yendla swaku xiyimu xi nga ‘hisi’ ku tlula mpimu. (Pis. 37:8; Swi. 14:29) Naswona xa lisima ku tlula hinkwaswu, hi ta va na hi tekelela Papayi wa hina Yehovha hi tlhela hi tiyisa wunghanu la hina na yena.

17. Hi fanele hi tinyimisela ku yendla yini?

¹⁷ A hi kanakani swaku ku lehisa mbilu i wumunhu la ku xonga hintamu funtshi hinkwerhu hi nga pfuneka hi lona. A hi minkama hinkwayu swi vevukaka ku lehisa mbilu, kambe hi ku pfuniwa hi Yehovha hi nga swi kota ku va ni wumunhu leli. Naswona loko hi lehisa mbilu nkama lowu hi nyimelaka misava ya nyuwani hi nga tiyiseka swaku “Yehovha a txuvuka lava mu chavaka, lava rindzelaka leswaku a va komba lirhandzu la yena.” (Pis. 33:18) Hi mhaka leyo, a hi tinyimiseleni ku tama hi lehisa mbilu.