1. I mpsini leswi hi nga ha tivutisaka swona loko hi pimisa hi Abrahamu?

 VANHU va vanyingi va tshame va twa ku vulavuliwa hi Abrahamu kambe a va tivi swa swinyingi hi yena. Ku hambana na vona, hina hi tiva swa swinyingi hi yena. Hi xikombiso, ha swi tiva swaku Abrahamu a vitaniwa “papayi wa hinkwavu lava nga va ni lipfumelo.” (Rom. 4:11) Se, minkama yin’wani u nga ha tivutisa: ‘Indjhe mina ni nga swi kota ku va ni lipfumelo la ku tiya ku fana na Abrahamu?’ Ina, swi nga koteka.

2. Hi mhaka muni swi li swinene ku va hi kambisisa xikombiso xa Abrahamu? (Yakobe 2:22, 23)

² Lexi xi nga ta hi pfuna swaku hi va ni lipfumelo la ku tiya i ku va hi djondza hi xikombiso xa Abrahamu. Phela a nkama Yehovha a nga rhuma Abrahamu swaku a suka lahayani a a tshama kona swaku a ya ka ndhawu ya ku ni ku yi tiva a a nga yi tivi, a tlhela a ya tshama ni ka matende, Abrahamu a nga zanga a pimisa kambirhi, a yo yendla leswi Yehovha a nga mu kombela swona. Khambi lin’wanyani Yehovha a mu kombelile Abrahamu swaku a nyikela n’wana wa yena Izaki; ni ka xikombelo lexi Abrahamu a yingisile, a yendla leswi Yehovha a nga mu kombela swona. Hinkwaswu leswi swi kombisa swaku Abrahamu a a ni lipfumelo funtshi lipfumelo leli a li kombisile hi mintirho. Se, lipfumelo la yena ni mintirho leyi a nga yi kombisa swi yendle swaku Yehovha a mu rhandza hintamu swinene a tlhela a va munghanu wa yena. (Lerha Yakobe 2:22, 23.) Yehovha a lava swaku hina, ku patsa na wena, hi va vanghanu va yena. Hi leswo swi nga yendla swaku a tirhisa mupostolo Pawulo na Yakobe leswaku va vulavula hi Abrahamu ka Bibele. Se, ka djondzo leyi hi ta kambisisa leswi mupostolo Pawulo a nga swi vula ka buku ya Varoma ndzima 4 ni leswi Yakobe a nga swi vula ka Yakobe ndzima 2 hi Abrahamu.

3. Hi yini ndzimana ya Bibele leyi Pawulo na Yakobe va nga vulavula hi yona?

 ³ Pawulo na Yakobe va vulavule hi marito ma nga ka Genesa 15:6 lawa ma nge: “Abramu a ve ni lipfumelo ka Yehovha, hi mhaka leyo Xikwembu xi vule swaku i munhu wa ku lulama.” Ka Yehovha, a munhu wa ku lulama hi lweyi a yendlaka ku rhandza ka yena. Swa tsakisa ku tiva swaku vanhu va ku kala va nga hetisekanga va nga voniwa na va li vanhu va ku lulama. A wu swi tsakeli ku va Yehovha a ku vitanisa xileswo? Loko u swi tsakela u ta tsaka hi ku djondza ka xikombiso xa Abrahamu. Swoswi a hi voneni swaku hi mhaka muni Yehovha a vule swaku Abrahamu i munhu wa ku lulama ni leswi hi nga swi yendlaka swaku Yehovha a hi vitanisa xileswo.

4. I ntxini lexi xi nga yendlaka swaku vanhu va nga voniwi na va li va ku lulama?

⁴ Ka karta leli a nga li tsalela Varoma, Pawulo a hlaye swaku hinkwerhu hi vadjohi. (Rom. 3:23) Se, a swi ta kotekisa ku yini swaku Xikwembu xi hlaya swaku van’wani va lulamile kuve va ni xidjoho? Swaku a pfuna Vakreste va swi twisisa kahle leswi, Pawulo a vulavule hi Abrahamu.

5. I ntxini xi nga yendla Yehovha a vona Abrahamu na a li munhu wa ku lulama? (Varoma 4:2-4)

⁵ Yehovha a vule swaku Abrahamu i munhu wa ku lulama nkama lowu Abrahamu a a li ka tiko la Kanana. Kambe hi mhaka muni Yehovha a mu vitanile swaku i munhu wa ku lulama? Ku nga va swaku i mhaka leswi a a wu yingisa kahle Nawu wa Moxe? Ihim a hi swona. (Rom. 4:13) Hikusa hi nkama lowuyani ni ku va kona Nawu wa Moxe a wu nga li kona. Ha swi tiva swaku Nawu wa Moxe wu ve kona 400 wa malembe na se Abrahamu a vuliwile swaku i munhu wa ku lulama. Se, i ntxini xi nga yendla Yehovha a mu vitana swaku i munhu wa ku lulama? Ha swi tiva swaku a ku na xin’wani, ko va lipfumelo leli Abrahamu a a li na lona. — Lerha Varoma 4:2-4.

6. I ntxini lexi xi yendlaka Yehovha a vona vanhu lava va nga ni xidjoho na va li vanhu va ku lulama?

⁶ Pawulo a tlhamusele swaku munhu lweyi a nga ni lipfumelo ka Xikwembu “a ta voniwa na a lulamile hi mhaka ya lipfumelo la yena.” (Rom. 4:5) A tlhele a vula leswi: “Phela hi leswo Davhida a nga swi vula loko a vulavula hi ku tsaka loku munhu a nga na kona loko Xikwembu xi mu vona na a lulamile hambi a nga swi balhelanga, loko a ku: ‘Va tsaka lava mintirho ya vona ya ku biha yi nga rivaleliwa ni lava swidjoho swa vona swi nga mbhonyiwa. Wa tsaka munhu lweyi Yehovha a nga ta kala a nga swi khumbuki swidjoho swa yena.’” (Rom. 4:6-8; Ps. 32:1, 2) Yehovha wa swi rivalela swidjoho swa munhu lweyi a nga ni lipfumelo ka yena, wa mu rivalela a tlhela a swi rivala. Loko munhu a ni lipfumelo ka Yehovha, Yehovha a mu vona na a lulamile.

7. I ntxini lexi xi hi yendlaka hi vula swaku vanhu va ku tshembeka va khale a va li vanhu va ku lulama?

⁷ I ntiyiso swaku Abrahamu, Davhida ni vatirheli van’wani va ku tshembeka va Yehovha va vitaniwe va ku lulama hambileswi a va ni xidjoho. Kambe hi mhaka ya lipfumelo, Yehovha a va vone na va li va ku lulama loko a va fananisa ni vanhu va ku a va nga mu tirheli. (Efe. 2:12) Ka karta leli a nga li tsalela Varoma Pawulo a tiyisekise swaku hi fanele hi va ni lipfumelo loko hi lava ku va vanghanu va Xikwembu. Se, ku fana na Abrahamu na Davhida, loko hi va ni lipfumelo ka Yehovha, na hina hi nga swi kota ku va vanghanu va yena.

8-9. a) Hi wani mavonelo ya ku hambana lawa ma nga kona hi leswi Pawulo na Yakobe va nga swi vula? b) Hi mhaka muni mavonelo lawa ya ku hambana ma li kona?

⁸ Se i malembe ni malembe na vafundhisi va ni mavonelo ya ku hambana ka leswaku a xa lisima hi xini xa kona, i lipfumelo kumbe i mintirho?  Van’wani va vula leswaku kuva munhu a ponisiwa swi lava a va ni lipfumelo ka Yesu Kreste. Swi nga yendleka hambi wena u tshame u va twa vanhu na va hlaya swaku ‘pfumela ka Yesu swaku u ta pona.’ Lava va vulaka leswo, swi nga yendleka va swi seketela ka marito ya Pawulo lawa ma nge: “Xikwembu xi mu vona na a lulamile [munhu] hambi a nga swi balhelanga.” (Rom. 4:6) Kambe van’wani va vula swaku a kuva munhu a pona swi lava swaku a yendza a ya ka tindhawu leti kereke yi vulaka swaku ta kwetsima kumbe a yendla minchumu yayinene. Vafundhisi lava va vulaka leswo swi nga yendleka va tiseketela ka marito ya Yakobe 2:24 lawa ma vulaka swaku: “Munhu a nga ta vuliwa wa ku lulama hi mhaka ya lipfumelo ntsena, kambe hi mhaka ya mintirho.”

⁹ Hi mhaka mavonelo lawa ya ku hambana vadjondzi van’wani va Bibele va vule swaku Pawulo na Yakobe a va nga twanani loko va vulavula hi lipfumelo ni mintirho. Hi ku ya hi vakhongeli van’wani Pawulo a a kholwa swaku munhu, swo lava a va ni lipfumelo swaku a tsakisa Xikwembu, kuve Yakobe a a kholwa swaku munhu leswaku a tsakisa Xikwembu swi lava a swi kombisa hi mintirho. Mudjondzi mun’wani a te: “Yakobe a a nga swi twisisi swaku hi mhaka muni Pawulo a vula swaku munhu a fanele a va ni lipfumelo swaku a va wa ku lulama. Ku vula ntiyiso, Yakobe a a nga pfumelelani na Pawulo.” Kambe lexi hi xi tivaka hi leswaku leswi Pawulo na Yakobe a va swi tsala a swi ta hi ka Yehovha. (2 Tm. 3:16) Se, ku fanele ku va ni ntlhamuselo lowu twisisekaka lowu wu nga ta hi pfuna ku twisisa ku hambana ka leswi va nga swi vula. Se swaku hi swi twisisa kahle, swi lava hi kambela makarta ya vona hamambirhi.

10. Hi yini “mintirho” leyi Pawulo a a vulavula hi yona? (Varoma 3:21, 28) (Vona mufoto.)

¹⁰ Hi yini “mintirho” leyi Pawulo a a vulavula hi yona ka Varoma 3 ni 4? Mintirho leyi Pawulo a a vulavula hi yona ka tindzima leti i swilo leswi Nawu wa Moxe lowu wu nga nyikeliwa ka Ntshava  ya Sinayi a wu sindzisa swaku vanhu va swi landza. (Lerha Varoma 3:21, 28.) Swi tikomba ingaku ka nkama wa mupostolo Pawulo, Vakreste van’wani va Vayuda a va nga se swi twisisa swaku phela a swi nga ha bohi leswaku munhu a landzela Nawu wa Moxe. Hi mhaka leyo Pawulo a tirhise xikombiso xa Abrahamu swaku a va pfuna ku vona swaku Abrahamu a vuliwe wa ku lulama na Nawu wu nge se va kona, se a swi nga ha bohi leswaku xikolokolo va landzelela Nawu wa Moxe swaku va vuliwa vanhu va ku lulama. A swo lava leswaku va va ni lipfumelo ntsena. Leswo swa hi tiyisa hambi hi hina namuntlha hikusa swi hi pfuna ku vona swaku akuva Yehovha a hi tsakela, a hi vona na hi li vanhu va ku lulama swo lava hi va ni lipfumelo ka yena ni ka N’wana wa yena Yesu Kreste ntsena.

11. Hi yini “mintirho” leyi Yakobe a a vulavula hi yona?

¹¹ Kambe “mintirho” leyi Yakobe a nga vulavula hi yona ka Yakobe ndzima 2, a hi yona leyi Pawulo a nga vulavula hi yona. Yakobe a a vulavula hi mintirho leyi Vakreste va faneleke va yi yendla siku ni siku. Se, mintirho leyi hi yona a yi ta kombisa leswaku Mukreste a ni lipfumelo ka Xikwembu kumbe nada. A hi voneni swikombiso swimbirhi leswi Yakobe a nga swi tirhisa.

12. Yakobe a ku tlhamuselise ku yini ku yelana ka lipfumelo ni mintirho? (Vona mufoto.)

¹² Ka xikombiso xa ku sungula, Yakobe a vulavule hi lisima la ku va hi khomana hi ndlela ya ku fana. A nyikele xikombiso xa munhu lweyi a mu khomaka kahle munhu lweyi a nga ganya kambe a delela kumbe a yeyisa xisiwana. Se loko a tlhamusela xikombiso lexi, Yakobe a kombise leswaku hambileswi munhu lweyi a nga vulaka swaku a ni lipfumelo, mintirho ya yena ya swi komba swaku a nga na lona. (Yak. 2:1-5, 9) Ka xikombiso xa wumbirhi, Yakobe a vulavula hi makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati lweyi a pfumalaka mpahla kumbe swakudla. Makwerhu mun’wani a nga ha swi vona swaku makwerhu wa yena wa pfumala kambe a gama a nga yendli nchumu  kuve a na wona makotela. Hambiloko o vula leswaku ‘ni ni lipfumelo,’ kambe ku va a nga yendli nchumu swaku a pfuna makwerhu mun’wani swi kombisa swaku a nga na lona. Vhela hi leswi Yakobe a nga swi vula, “lipfumelo loko li nga na mintirho li file.” — Yak. 2:14-17.

13. Hi xini xikombiso lexi Yakobe a nga xi tirhisa kuva a hi pfuna ku vona swaku lipfumelo li fanele li kombisiwa hi mintirho? (Yakobe 2:25, 26)

¹³ Yakobe a vule leswaku Rahabi a a li xikombiso xaxinene xa ku kombisa lipfumelo hi mintirho. (Lerha Yakobe 2:25, 26.) Rahabi a a twile ku vulavuliwa hi Yehovha naswona a a swi tiva swaku Yena a a vhikela Vayisrayele. (Yox. 2:9-11) Se, kolanu a kombise lipfumelo hi mintirho hi ku va a vhikela swipiyao swimbirhi swa Vayisrayele leswi a swi ta dlayiwa. Hi mhaka leyo, wansati lweyi, ku fana na Abrahamu a vuliwe wa ku lulama hambileswi a a nga li Muyisrayele funtshi a a ni xidjoho. Xikombiso xa yena xi hi djondzisa swaku hi fanele hi kombisa lipfumelo la hina hi mintirho.

14. I yini xi hi yendlaka hi tiyiseka swaku Yakobe na Pawulo a va nga lwisani?

¹⁴ Se magamu ya mhaka hi wani ya kona? Ku nga va swaku Pawulo na Yakobe a va nga pfumelelani? Ihim, a hi swona leswo. Vona va yo vulavula hi lipfumelo ni mintirho hi tindlela ta ku hambana. Pawulo a a pfuna Vakreste lava va nga Vayuda kuva va swi twisisa swaku kuva Yehovha a va tsakela a swi nga dependeri hi ku va va yingisa a Nawu wa Moxe. Yakobe a a lava ku pfuna Vakreste ku vona leswaku va fanele va kombisa lipfumelo la vona hi ku yendlela vanhu van’wani swilo swaswinene.

15. Hi yini mintirho leyi yi nga ta kombisa leswaku hi ni lipfumelo? (Vona mafoto.)

¹⁵ Yehovha a a nga vuli swona leswaku swaku hi vuliwa va ku lulama swo lava hi yendlisa xileswi Abrahamu a nga yendlisa swona. Ku ni tindlela ta tinyingi leti hi nga kombisaka lipfumelo la hina hi mintirho. Hi nga ha yamukela hi lirhandzu vanhu va nyuwani abandleni, hi pfuna vamakwerhu  lava va nga ka swiyimu swa ku karhata, hi tlhela hi yendla swaswinene ka va ndjangu wa hina. Loko hi yendla leswo, Yehovha a ta hi tsakela funtshi a ta hi katekisa. (Rom. 15:7; 1 Tm. 5:4, 8; 1 Yo. 3:18) Ndlela yin’wani ya lisima leyi hi nga kombisaka hi yona lipfumelo hi mintirho, i ku chumayela hi ku hiseka mahungu ya ku tsakisa. (1 Tm. 4:16) Hinkwerhu ka hina hi nga swi kombisa hi mintirho swaku ha kholwa ka switshembiso swa Yehovha funtshi leswi a swi vulaka i swinene ka hina. Se, loko hi yendla hinkwaswu leswi, hi nga tiyiseka swaku Yehovha a ta hi vula va ku lulama funtshi hi ta va vanghanu va yena.

16. Hi wini ntshembo lowu Abrahamu a a li na wona naswona i ntxini xi nga mu pfuna swaku a va ni lipfumelo?

¹⁶ Ku ni nchumu wun’wanyani wa lisima lowu hi nga wu djondzaka ka Abrahamu lowu Pawulo a nga vulavula hi wona ka ndzima 4 ya buku ya Varoma. I lisima la ku va ni ntshembo. Yehovha a tshembise Abrahamu swaku “matiko ya manyingi” a ma ta katekisiwa hi yena. Funtshi a nkama a nga twa leswo Abrahamu a tsake hintamu swinene! (Gen. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17) Kambe malembe a ma ya ma hundza, yena se a a ni 100 wa malembe, nsati wa yena a a ni 90, kambe ni ku va ni n’wana a va nga na n’wana. Hi ku ya hi mavonelo ya vanhu, leswiyani a a tshembisiwe swona a swi tikomba ingaku swi nga ta za swi yendlekile. Kambe Bibele li vula swaku: “Hi mhaka ya lipfumelo Abrahamu a kholwile swaku a ta va papayi wa matiko ya manyingi.” (Rom. 4:18, 19) Hi wugamu leswi a nga tshembisiwa swona swi game swi yendleka. Abrahamu a ve ni n’wana lweyi a nga mu chula Izaki. — Rom. 4:20-22.

17. I ntxini xi hi kholwisaka swaku hi nga voniwa hi li vanhu va ku lulama hi tlhela hi va vanghanu va Yehovha?

¹⁷ Hilani hi nga swi vona hi kona swi nga koteka swaku hi voniwa na hi li va ku lulama hi Yehovha, ku fana na Abrahamu. Ku vula ntiyiso Pawulo a vulavule hintamu hi leswi, loko a te: “Marito lama nge: ‘A voniwe na a lulamile’ a ma nga tsaleliwanga yena [Abrahamu] ntsena, kambe ma tsaleliwe na hina hi nga ta voniwa na hi lulamile hi mhaka ya leswi hi pfumelaka ka Lweyi a nga pfuxa Hosi ya hina Yesu.” (Rom. 4:23, 24) Se, ku fana na Abrahamu, na hina swi lava hi va ni lipfumelo, mintirho ni ntshembo. Pawulo a tlhele a vulavula hi ntshembo wa hina ka Varoma ndzima 5. Leswi hi leswi hi nga ta djondza hi swona ka djondzo leyi landzelaka.