1. I yini leswi makwerhu wa xinuna a faneleke a swi yendla swaku a va Mukreste wa ku wupfa?

 HOSI Davhida a byele n’wana wa yena Solomoni a ku: “Swi lava u tiya u kombisa swaku u wanuna.” (1 Tih. 2:1-3) Marito lawa i ya lisima hintamu ka vamakwerhu hinkwavu va xinuna lava va lavaka ku va Vakreste va ku wupfa. Leswaku va va Vakreste va ku wupfa, swi lava va djondza ku yingisa minawu ya Yehovha va tlhela va tirhisa minawu ya Bibele ka swilo hinkwaswu leswi va swi yendlaka. (Luk. 2:52) Kasi hi mhaka muni swi li swa lisima swaku madjaha ma va Vakreste va ku wupfa?

2-3. Hi mhaka muni swi li swa lisima ku va jovhem li va Mukreste wa ku wupfa?

² Vamakwerhu va xinuna va ni mintirho ya lisima bandleni ni le ndjangwini. Se, loko u li djaha swi nga ha yendleka se u pimisile hi mintirho leyi u nga ha vaka na yona ka nkama lowu taka. Hi xikombiso, u nga ha va u pimise hi ku nghenela ntirho wa nkama hinkwawu, ku va mupfunisi wa bandla ivi ndzhaku ka leswo u va doda. Swi nga ha yendleka u tlhele u pimisa hi ku chada ni ku va ni vana. (Efe. 6:4; 1 Tm. 3:1) Kambe leswaku mintirho hinkwayu leyo u yi yendla kahle, swi lava u va Mukreste wa ku wupfa. b

³ I yini leswi nga pfunaka majovhem swaku ma va Vakreste va ku wupfa? Ku ni swilo swa lisima leswi majovhem ma faneleke ma kota ku swi yendla leswaku ma va Vakreste va ku wupfa. Kambe i mpsini leswi ma nga swi yendlaka swoswi swaku ma tilunghiselela kuva ma kota ku yendla mintirho yoleyo ka nkama lowu taka?

4. U nga swi kuma kwini swikombiso swaswinene swa vanhu lava u nga va tekelelaka? (Vona mufoto.)

⁴ Langa swikombiso swaswinene leswaku u swi tekelela. A Bibele li ni swikombiso swa swinyingi leswi majovhem ma nga swi tekelelaka. Swikombiso  swoleswo i swa vavanuna lava a va mu rhandza Yehovha naswona va nga swi kota ku yendla mintirho leyi a va li na yona leswaku va hlayisa vanhu va yena. Se, na wona majovhem ma nga swi kuma swikombiso swaswinene amabandleni ya wona hambi hi kaya ka wona. (Heb. 13:7) Naswona ma nga ha tlhela ma tekelela xikombiso xa ku hetiseka xa Yesu Kreste. (1 Pe. 2:21) Nkama u djondzaka hi swikombiso swoleswo, pimisa hi wumunhu lalinene leli vavanuna volavo a va li na lona. (Heb. 12:1, 2) Loko se u djondze hi swona, zama ku swi tekelela.

5. U nga yendla yini kuva u kota ku pimisa kahle naswona hi mhaka muni swi li swa lisima leswo? (Tipisalema 119:9)

⁵ Djondza ku pimisa kahle. (Swiv. 3:21) Wanuna lweyi a swi kotaka ku pimisa kahle, a rhanga hi ku swi kambela kahle swilo leswi a lavaka ku swi yendla. Se loko u li jovhem, lwela ku va u pimisa kahle na u nge se yendla swilo. Kasi ku yendla leswo swi nga ku pfunisa ku yini? Swi nga ku pfuna hikusa ka misava leyi vavanuna va vanyingi va yendla swiboho hi ku ya hi leswi vona va titwisaka xiswona ni leswi va swi lavisaka xiswona. (Swiv. 7:7; 29:11) Swin’wani hileswaku minkama yin’wani va yendla swiboho hi ku ya hi leswi va swi sixtiraka ka televisão, ka mafilmi, ka interneti ni ka ma redes sociais. Se, leswaku wena u kota ku pimisa kahle leswaku u nga fani ni vanhu volavo, u fanele u sungula hi ku djondza Bibele u tlhela u pimisa hileswaku hi mhaka muni leswi swi nga tsaliwa ka Bibele swi li swinene ka wena. Se loko u yendle leswo, lwela ku va u tirhisa hinkwaswu leswi swi nga ka Bibele leswaku u yendla swiboho leswi swi nga ta tsakisa Yehovha. (Lerha Tipisalema 119:9.) Loko u swi kota ku tirhisa leswi Bibele li swi vulaka kuva u yendla swiboho swaswinene, phela u ta swi kota ku va Mukreste wa ku wupfa. (Swiv. 2:11, 12; Heb. 5:14) Se, swoswi a hi voneni swaku ku pimisa kahle swi nga ku pfunisa ku yini: 1) Loko u hanyisana ni vamakwerhu va xisati ni 2) ka swiboho leswi u swi yendlaka leswi fambisanaka ni ku yambala ni ku tilunghisa.

6. Ku pimisa kahle swi nga li pfunisa ku yini jovhem kuva li kombisa xihlonipho ka vamakwerhu va xisati?

⁶ Ku pimisa kahle swi nga pfuna jovhem leswaku li hlonipha vavasati. Hambileswi swi kalaka swi nga bihanga ku va li tsakela ku tiva makwerhu wa xisati ku yampsa hileswi li lavaka ku chada na yena, a swi kahle kuva li yendla leswaku makwerhu wa xisati a pimisa swaku la mu rhandza kuve kahle kahle a li lavi ku chada na yena. (1 Tm. 5:1, 2) Loko ku li swaku jovhem se la namorara, swi kahle leswaku li nga huma humi ni makwerhu wa xisati na va li vona vambirhi ntsena kambe li yendla leswo na ku ni munhu lweyi a nga na vona. — 1 Ko. 6:18.

7. Ku pimisa kahle swi nga li pfunisa ku yini jovhem kuva li yi langa kahle mpahla leyi li nga ta yi yambala li tlhela li tilunghisa kahle?

 ⁷ Swin’wani leswi jovhem li nga swi yendlaka kuva li kombisa swaku li pimisa kahle, i ku va li yendla kahle swiboho leswi fambisanaka ni ndlela leyi li nga ta yambala hi yona ni ndlela leyi li nga ta tilunghisa hi yona. Phela mimoda ya yinyingi leyi yi humesiwaka namuntlha wa siku, hi ntolovelo yi humesiwa hi vanhu lava va kalaka va nga mu hloniphi Yehovha, va tlhela va nga na mahanyelo yamanene. Se, leswo swa tikomba hikusa vanhu volavo va humesa timpahla ta ku kala ti nga hlonipheki, ta ku kamana, funtshi tin’wani ta timpahla toleto ti humesiwaka ti yendla swaku swi nga tikombi swaku i ta wanuna kumbe i ta wansati. Se, loko jovhem li lava ku kombisa swaku li wupfile, loko li langa mpahla li fanele li pimisa hi leswi minawu ya Bibele yi swi vulaka ka mhaka ya ku yambala, li tlhela li tekelela xikombiso xa vamakwerhu lava va nga ni wunghanu lalinene na Yehovha abandleni, lava va yambalaka hi ndlela ya ku hlonipheka. Se, leswaku li tikambela li nga ha tivutisa leswi: ‘Indjhe mpahla leyi ni langaka yona swaku ni yi yambala yi kombisa swaku ni munhu lweyi a rhangaka hi ku pimisa kahle na a nge se yendla swiboho, ni tlhela ni pimisela van’wani nkama lowu ni langaka mpahla? Indjhe ndlela leyi ni yambalaka hi yona ni ndlela leyi ni tilunghisaka hi yona, swa swi kombisa hambi hi ka lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha swaku mina ni Mboni ya Yehovha?’ (1 Ko. 10:31-33; Tit. 2:6) Phela loko jovhem li yendla leswo, a li ngo to hloniphiwa hi vamakwerhu bandleni ntsena, kambe li ta tlhela li tsakeliwa hi Yehovha.

8. I yini leswi jovhem li nga swi yendlaka swaku li tshembiwa hi van’wani?

⁸ Va na munhu wa ku tshembiwa hi vanhu van’wani. A jovhem li nga tshembiwa hi vanhu van’wani loko li yi yendla kahle mintirho leyi li nyikiwaka yona. (Luk. 16:10) Leswi swi nga li pfunaka i ku pimisa hi xikombiso xa Yesu. Yesu a yendle mintirho hinkwayu leyi Yehovha a nga mu nyika yona hambi nkama a swi tikomba swi karhata ku yi yendla. Yena a a va rhandza hintamu vanhu, ngopfungopfu vadjondzisiwa va yena, lakakuva a a tinyimisele hambi hi ku nyikela hi wutomi la yena, hi mhaka ya vona. (Yoh. 13:1) Se jovhem li nga tekelela xikombiso xa Yesu hi ku va li tirha hi matimba leswaku li yendla mintirho leyi li nga nyikiwa yona. Loko li nga swi koti ku yi yendla kahle, li nga kombela vamakwerhu lava va nga ni xiperiyensiya leswaku va li pfuna. Naswona a li fanelanga li tsaka ntsena hi ku yendla ntirho lowu li nga nyikiwa wona. Loko li swi kota ku yendla swa ku tlula leswi li nga byeliwa swona, li fanele li yendla ni swoleswo. (Rom. 12:11) Leswi swi nga ta li pfuna kuva li yendla kahle ntirho lowu li nga nyikiwa wona, i ku khumbuka swaku a ntirho lowuya li wu yendlela Yehovha ku nga li vanhu. (Kol. 3:23) Xin’wanyani lexi li nga xi yendlaka i ku va minkama hinkwayu loko li phazama, li tiveka hansi, li pfumela swaku li phazamile. — Swiv. 11:2.

9. Hi mhaka muni jovhem li fanele li djondza ku yendla swilo leswi swi nga ta li pfuna ka nkama lowu taka?

⁹ Leswaku wena jovhem u va Mukreste wa ku wupfa swi lava u djondza ku yendla swilo kumbe mintirho yin’wani leyi yi nga ta ku pfuna. Mintirho yoleyo kumbe swilo swoleswo swi ta ku pfuna kuva u yi yendla kahle mintirho leyi u nga ta nyikiwa yona bandleni ni kuva u kuma ntirho lowu wu nga ta ku pfuna kuva u tihlayisa, u hlayisa ndjangu wa wena, swi  tlhela swi ku pfuna kuva u hanyisana kahle ni vanhu van’wani. Se ka maparagrafu lawa ma landzelaka hi ta vona swin’wani swa swilo swoleswo.

10-11. Ku va jovhem li tiva ku lerha ni ku tsala kahle swi nga li pfunisa ku yini naswona leswo swi nga va pfunisa ku yini vamakwerhu abandleni? (Tipisalema 1:1-3) (Vona mufoto.)

¹⁰ Djondza ku lerha ni ku tsala kahle. Bibele li vula leswaku ku lerha Rito la Xikwembu siku ni siku ni ku pimisa hi lona, swi pfuna wanuna leswaku a tsaka ni kuva swi mu fambela kahle. (Lerha Tipisalema 1:1-3.) Se loko jovhem li tinyika nkama wa ku lerha Bibele siku ni siku, swi ta li pfuna ku tiva mapimiselo ya Yehovha, ku pimisa kahle ni ku tirhisa leswi li swi lerhaka ka Bibele. (Swiv. 1:3, 4) Se loko li tiva ku yendla leswo swi ta yendla swaku li tirhisiwa abandleni. Hi mhaka muni?

¹¹ Abandleni va laveka hintamu vamakwerhu lava va swi kotaka ku djondzisa kahle leswaku va djondzisa vamakwerhu va tlhela va va pfuna hi ku tirhisa leswi swi nga ka Bibele. (Tit. 1:9) Se, loko wena jovhem u swi kota ku lerha ni ku tsala kahle u ta swi kota ku lunghiselela madixkursu ni tinhlamulu leti ti nga ta tiyisa lipfumelo la vamakwerhu. Xin’wani lexi a ku tiva ku lerha ni ku tsala kahle swi nga ku pfunaka hi xona hileswaku loko u li ka makongresu, masembleya, mintlhanganwini abandleni kumbe u yendla djondzo ya wena ya Bibele, u ta swi kota ku tsala tipontu leti ti nga ta ku pfuna. Naswona tipontu toleto a ti nga ta pfuna wena ntsena, ti nga ha tlhela ti pfuna ni vamakwerhu van’wani.

12. I yini leswi swi nga ku pfunaka ku tiva ku vulavula kahle ni van’wani?

¹² Tiva ku bula ni vanhu van’wani. Mukreste a fanele a tiva ku bula kahle ni vanhu van’wanyani. A wanuna lweyi a tivaka ku bula ni vanhu van’wani, a yingisela kahle leswi va swi vulaka. Leswo swi yendla swaku a twisisa ndlela leyi va titwaka hi yona ni leswi va swi pimisaka. (Swiv. 20:5) Naswona a tlhela a twisisa mavulavulelo ya vona hi ndlela leyi va vulavulaka hi yona ni leswi va timexisaka xiswona. Loko a nga tinyiki nkama wa ku va ni vanhu, a bula na vona, a nge swi koti ku swi twisisa leswo. Loko jovhem li heta nkama na li mandara ma mensaji kumbe na li mandara ma e-mail, leswo swi ta yendla swaku li nga swi koti ku bula ni vanhu van’wanyani. Leswaku li swi kota leswo li fanele li tinyika nkama wa ku va ni vanhu leswaku li bula na vona. — 2 Yo. 12.

13. Hi swini swilo swin’wani swa lisima leswi jovhem li faneleke li djondza ku swi yendla? (1 Timotiya 5:8) (Vona mufoto.)

¹³ Djondza ku yendla swilo leswi swi nga ta yendla swaku u va ni male ya ku tihlayisa. Mukreste lweyi a nga wupfa a fanele a swi kota ku tihlayisa a tlhela a hlayisa ni ndjangu wa yena. (Lerha 1 Timotiya 5:8.) Ka tindhawu tin’wani a madjaha ma djondzela ntirho ka papayi kumbe ka munhu mun’wani lweyi a nga xaka. Se ka tindhawu tin’wani, a madjaha ma nga ha djondzela ntirho loko ma li xikola. Ku nga na mhaka swaku lomu u tshamaka kona swi yendlisiwa ku yini, i swa lisima hintamu kuva u djondza ku yendla swilo leswi swi nga ta ku pfuna  kuva u kuma ntirho ka nkama lowu taka. (Min. 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Se, minkama hinkwayu lwela kuva munhu lweyi a tiviwaka hi ku rhandza ku tirha hi matimba, u tlhela u tiviwa na u li munhu lweyi a swi hetaka swilo hinkwaswu leswi a sungulaka ku swi yendla. Loko u yendla leswo, swi ta ku vevukela ku kuma ntirho u tlhela u nga hlongoliwi ntirhweni. Phela swilo hinkwaswu leswi hi nga bula hi swona ka maparagrafu lawa ma nga hundza swi nga ku pfuna swaku u va Mukreste lweyi a nga wupfa ni ku tlhela u yendla kahle mintirho leyi u nga ha nyikiwaka yona ka nkama lowu taka. Se, swoswi a hi voneni mintirho yoleyo, leyi u nga ha nyikiwaka yona.

14. A jovhem li nga tilunghiselelisa ku yini kuva li nghenela ntirho wa nkama hinkwawu?

¹⁴ Nghenela ntirho wa nkama hinkwawu. Vamakwerhu va vanyingi va ku wupfa, va nghenele ntirho wa nkama hinkwawu na va ha li majovhem. Ku va mupfuli wa ndlela swi nga pfuna jovhem swaku li tiva ku bula ni vanhu va ku hambanahambana, swi tlhela swi li pfuna kuva li tirhisa kahle male; li nga yi gaxtari. (Filp. 4:11-13) Ndlela yin’wanyani ya ku nghenela ntirho wa nkama hinkwawu i ku rhanga hi ku va mupfuli wa ndlela wa nkamanyana. A ku va mupfuli wa ndlela wa nkamanyana swi kahle hikusa swi pfuna vanhu vanyingi swaku va lunghekela ku va vapfuli va ndlela va nkama hinkwawu. Na wona ntirho wa ku va mupfuli wa ndlela wa nkama hinkwawu wu tlhela wu va pfulela swipfalu swaku va nghenela ntirho wa ku hlawuleka wa ku fana ni ku ya tirha Betele kumbe va nghenela ntirho wa ku yaka.

15-16. I yini leswi swi nga pfunaka jovhem swaku li va mupfunisi wa bandla kumbe ku va doda?

¹⁵ Va na mupfunisi wa bandla kumbe doda. Vamakwerhu hinkwavu va xinuna va fanele va tikarhatela ku va madoda leswaku va va tirhela hintamu vamakwerhu amabandleni. Bibele li vula swaku vavanuna lava va tikarhatelaka ku kuma mintirho ya yinyingi amabandleni va “navela ntirho wawunene.” (1 Tm. 3:1) Kambe na munhu a nge se va doda a fanele a vekiwa leswaku a va mupfunisi wa bandla. A vapfunisi va bandla va ma pfuna hintamu madoda leswaku ma yendla mintirho ya ku hambanahambana amabandleni. Funtshi wona madoda ni vapfunisi va bandla i vamakwerhu lava va tivekaka hansi nkama lowu va tirhelaka vamakwerhu va tlhela va hisekela ntirho wa ku chumayela. Phela a jovhem li nga vekiwa swaku li va mupfunisi wa bandla hambiloko li ni kolomu ka 17 ku ya ka 19 wa malembe, funtshi a mupfunisi wa bandla lweyi a tikarhatelaka ku yi yendla kahle mintirho leyi a nyikiwaka yona a nga vekiwa swaku a va doda hambi o va ni 20 wa malembe.

¹⁶ I mpsini leswi u faneleke u swi yendla leswaku u va mupfunisi wa bandla kumbe doda? Bibele li ni lixta la wumunhu leli u faneleke u li fikelela leswaku u va doda kumbe u va mupfunisi wa bandla kambe lexi xi faneleke xi ku yendla u lava ku fikelela wumunhu lelo i ku rhandza Yehovha, ndjangu wa wena ni bandla. (1 Tm. 3:1-13; Tit. 1:6-9; 1 Pe. 5:2, 3) Se yendla minzamu ya ku twisisa leswi tindzimana leti ti vulaka  swona. U nga khohlwi ku khongela ka Yehovha u kombela swaku a ku pfuna leswaku u li fikelela wumunhu lolelo. c

17. A jovhem li nga tilunghiselelisa ku yini kuva li kota ku va nuna wa kahle kumbe mulumuzana wa kahle? (Vona mufoto.)

¹⁷ Ku va nuna ni ku va mulumuzana. Yesu a vule swaku Vakreste van’wani a va ta langa ku kala va nga chadi. (Mat. 19:12) Kambe loko ku li swaku wena jovhem u lange ku chada, phela se u ta va ni ntirho wawukulu hikusa se u ta va mulumuzana. (1 Ko. 11:3) Yehovha a lava leswaku vavanuna lava va nga chada va rhandza vasati va vona, va va hlayisa, va va twisisa va tlhela va va pfuna swaku va va ni wunghanu lalinene na Yehovha. (Efe. 5:28, 29) Phela swilo hinkwaswu leswi hi nga swi djondza ka nhlokomhaka leyi swa ku fana ni ku pimisa kahle, ku hlonipha vavasati, ku va munhu wa ku tshembeka, swi ta ku pfuna leswaku u va wanuna wa kahle ka nsati wa wena. Phela ku tirhisa leswi hi nga swi djondza ka nhlokomhaka leyi swi ta ku lunghiselela ku va mulumuzana wamunene u tlhela u va nuna wamunene ka nkama lowu taka.

18. A jovhem li nga tilunghiselelisa ku yini kuva li va papayi wamunene?

¹⁸ Ku va papayi. Loko se u chadile u nga ha swi lava ku va papayi. I swinyingi leswi u nga swi djondzaka ka Yehovha hi ku va papayi wamunene. (Efe. 6:4) Yehovha a a nga dani ku byela N’wana wa yena Yesu Kreste swaku a a mu rhandza a tlhela a mu yamukela. (Mat. 3:17) Se, loko u ta va papayi khumbuka ku va minkama hinkwayu u tiyisekisa n’wana wa wena swaku wa mu rhandza. Naswona loko n’wana wa wena a yendla swilo kahle, mu khensi hi leswi a nga swi yendla. Ku tekelela xikombiso xa Yehovha swi ta ku pfuna leswaku u va papayi wa kahle u tlhela u pfuna vana va wena swaku va va Vakreste va ku wupfa. U nga ha tilunghiselela ka ha li swoswi swaku u va papayi wa kahle hi ku va u va khoma kahle va ndjangu wa wena, vamakwerhu abandleni ni ku va byela swaku wa va rhandza ni leswaku wa tibuma hi vona. (Yoh. 15:9) Leswi swi ta ku pfuna leswaku u va papayi wa kahle u tlhela u va nuna wa kahle. Kambe na leswo swi nge se yendleka, tiyiseka swaku u wa lisima ka Yehovha ni leswaku u wa lisima hintamu ka ndjangu wa wena ni le bandleni.

19-20. I yini leswi swi nga ta pfuna majovhem kuva ma va Vakreste va ku wupfa? (Vona mufoto wa pajina la ku sungula.)

¹⁹ Wena jovhem, phela leswaku u va Mukreste wa ku wupfa swi lava u tikarhata. U fanele u tekelela swikombiso swaswinene, u djondza ku kota ku pimisa kahle, u tshembeka, u djondza mintirho leyi yi nga ta ku pfuna siku ni siku u tlhela u tilunghiselela swaku u yi yendla kahle mintirho leyi u nga ta va na yona ka nkama lowu taka.

²⁰ Loko u pimisa hi mintirho leyi u nga ha yi yendlaka ka nkama lowu taka swi nga ha yendleka u chavanyana. Kambe u nga godoli, Yehovha a ta ku pfuna. (Esa. 41:10, 13) Funtshi a hi Yehovha ntsena, ni vamakwerhu abandleni na vona va ta ku pfuna. Phela loko u va wanuna lweyi Yehovha a lavaka leswaku u va yena, wutomi la wena li ta tsakisa hintamu. Tiyisekani swaku ha mi rhandza hintamu n’wina majovhem naswona tiyisekani swaku Yehovha Xikwembu a ta mi katekisa loko mi tama mi yendla minzamu leswaku mi va Vakreste va ku wupfa. — Swiv. 22:4.