1. Ku laveka yini swaku u va Mukreste wa ku wupfa?

 YA HLAMALISA ndlela leyi n’wana a kulaka hi yona; a kula hi ku kahlula ingi nkama wo kala wu nga hundzanga funtshi a swi zi swi lava a yendla minzamu leswaku a kula. Kambe swa hambana ni leswi wunghanu la hina na Yehovha li kulisaka xiswona. b (1 Ko. 13:11; Heb. 6:1) Swaku munhu a va ni wunghanu la ku tiya na Yehovha swi lava a yendla minzamu, handle ka ku yendla minzamu, swi lava a pfuniwa hi moya wa ku kwetsima hikusa hi wona lowu nga ta mu pfuna ku va ni wumunhu lalinene, ku yendla swilo swin’wani ni ku tilunghiselela swaku a yendla mintirho leyi lavekaka ka nkama lowu taka. — Swiv. 1:5.

2. Hi djondza yini ka Genesa 1:27, naswona hi ta vona yini ka nhlokomhaka leyi?

² Nkama Yehovha a nga hamba vanhu, a yendle wanuna ni wansati. (Lerha Genesa 1:27.) I ntiyiso leswaku a wanuna ni wansati va hambanile funtshi hambi swilo leswi va swi yendlaka a swi fani. Hi xikombiso, Yehovha a yendle wanuna ni wansati na va ni mintirho ya ku hambana funtshi a swi yendlise xileswo leswaku va swi kota ku hetisisa mintirho leyi a nga va nyika yona. (Gen. 2:18) Se ka djondzo leyi, hi ta vona swaku tintombhi ti nga swi kotisa ku yini ku va vavasati vavanene; se ka leyi landzelaka hi ta vona swaku madjaha wona ke ma nga swi kotisa ku yini ku va vavanuna vavanene.

3-4. Tintombhi ti nga swi kuma kwini swikombiso swaswinene swaku ti swi tekelela? (Vona mufoto.)

³ A Bibele li vulavula hi vavasati va vanyingi lava a va rhandza Yehovha va tlhela va mu tirhela. (Vona nhlokomhaka leyi nge: “O que podemos  aprender com as mulheres mencionadas na Bíblia?” ka site la jw.org.) Naswona hi ku ya hi leswi buku ya 2 Timotiya 3:11 yi swi vulaka vavasati lava, a “va pimela ka minchumu hinkwayu” va tlhela “va tshembeka ka swilo hinkwaswu.” Kambe a hi vona ntsena, ninamuntlha amabandleni ku ni vavasati va vanyingi va ku wupfa lava tintombhi ti nga va tekelelaka.

⁴ Wena ntombhi, u swi vonisa ku yini ku va u lavetela makwerhu wa xisati lweyi a nga ni wunghanu lalinene na Yehovha leswaku u djondza ka yena? Loko se u mu kumile, zama ku tiva wumunhu lalinene leli a nga na lona. Se loko u li tiva wumunhu lolelo zama ku li tekelela. Ka maparagrafu lawa ma landzelaka, hi ta vona swilo swimbirhi swa lisima leswi swi lavekaka ka wansati.

5. Hi mhaka muni ku tiveka hansi swi li swa lisima ka makwerhu wa xisati wa ku wupfa?

⁵ Vakreste hinkwavu va fanele va tiveka hansi. Loko wansati a tiveka hansi, a ta va ni wunghanu la ku tiya na Yehovha naswona a ta va ni wunghanu lalinene ni vanhu van’wani. (Yak. 4:6) Hi xikombiso, loko wansati a rhandza Yehovha a tlhela a tiveka hansi, a ta hlonipha nawu wa leswaku a yingisa lava Xikwembu xi nga va langa leswaku va rhangela. (1 Ko. 11:3) Nawu wolowo wu tlhamusela swaku Yehovha a lange vanhu swaku va hlayisa mabandla va tlhela va hlayisa ndjangu. c

6. I mpsini leswi tintombhi ti nga swi djondzaka ka xikombiso xa Rabeka xa ku tiveka hansi?

⁶ Pimisa hi leswi nga yendliwa hi Rabeka. Rabeka a a li wansati lweyi a a tiva hintamu funtshi a a nga chavi nchumu, naswona a a wu tiva kahle nkama wawunene wa ku yendla swilo. (Gen. 24:58; 27:5-17) Hambileswo, minkama hinkwayu a a va hlonipha van’wani a tlhela a tiveka hansi. (Gen. 24:17, 18, 65) Se, ku fana na Rabeka na wena loko u tiveka hansi u tlhela u seketela lava Yehovha a nga va veka swaku va hi rhangela, u ta va xikombiso xaxinene ka ndjangu wa wena ni le bandleni.

7. Tintombhi ti nga mu tekelelisa ku yini Estere?

⁷ Bibele li li: “Lava tivekaka hansi va tlharihile.” (Swiv. 11:2) Estere a a li mutirheli wa Yehovha naswona a a tshembeka ka yena. Leswi a a tiveka hansi a nga zanga a tibyela nkama a nga va hosi ya xisati. Yena a yingise leswi primu wa yena Mordekayi a nga mu byela swona a tlhela a swi tirhisa. (Est. 2:10, 20, 22) Na hina hi nga kombisa swaku hi  tiveka hansi loko hi kombela ku pfuniwa hi tlhela hi swi tirhisa leswi hi byeliwaka swona ka wutomi la hina. — Tit. 2:3-5.

8. Hi ku ya hi 1 Timotiya 2:9, 10, ku tiveka hansi ku nga mu pfunisa ku yini makwerhu wa xisati swaku a yendla swiboho swaswinene ka mayambalela?

⁸ Ku ni nchumu wun’wani lowu Estere a nga wu yendla lowu a wu kombisa swaku a a tiveka hansi. Phela yena a a li “ntombhi leyi a yi saseke ngopfu swinene”; hambileswo a a nga tshameli ku gwira leswaku van’wani va tshamela ku mu txuvukisela. (Est. 2:7, 15) Se loko u li ntombhi u nga yendla yini leswaku u tekelela xikombiso xa Estere? Xin’wani u nga xi yendlaka i ku va u tirhisa leswi nga tsaliwa ka buku la 1 Timotiya 2:9, 10. (Lerha.) Ka ndzimana leyi, mupostolo Pawulo a vule swaku vamakwerhu va xisati va fanele va yambala hi ndlela ya kahle leyi hloniphekaka. Marito lawa ma lava ku vula swaku a vavasati minkama hinkwayu va fanele va yambala hi ndlela yayinene funtshi va hlonipha mavonelo ya vanhu van’wani nkama lowu va langaka mpahla leyi va nga ta yi yambala. Se hinkwerhu ha tsaka hileswi vamakwerhu va hina va xisati va tikarhatelaka ku tirhisa marito lawa ma nga ka Bibele hi ku va va yambala hi ndlela ya ku hlonipheka.

9. Hi nga djondza yini ka xikombiso xa Abigayili?

⁹ Ku twisisa i nchumu wun’wani wa lisima lowu lavekaka ka vamakwerhu va xisati. Kasi i yini ku twisisa? Ku twisisa i ku tiva ku hambanisa swaswinene ni swa ku biha hi tlhela hi langa ku yendla swilo swaswinene. Abigayili i xikombiso xaxinene ka mhaka leyi. A nuna wa yena a yendle xiboho xa ku kala xi nga li kahle lexi xi nga veka nghozini hinkwavu lava a va tshama na vona ni lava a va va tirhela. Kambe Abigayili a a swi tiva swaku i yini leswi yena a a fanele a swi yendla naswona ku va a tekele ku swi yendla swi ponise wutomi la vanhu va vanyingi. (1 Sa. 25:14-23, 32-35) Ku twisisa ku tlhela ku hi pfuna swaku hi tiva nkama wa ku vulavula ni nkama wa ku miyela. Ku nga ha tlhela ku hi pfuna ku kombisa swaku hi ni mhaka ni vanhu van’wanyani; kambe na hi nga tipeti ka wutomi la vona. — 1 Tes. 4:11.

10-11. Hi mhaka muni ku tiva ku lerha ni ku tsala kahle swi li swa lisima ka wena ni ka van’wani? (Vona mufoto.)

¹⁰ Tintombhi ti fanele ti djondza ku yendla swilo leswi nga ta ti pfuna ka wutomi la tona siku ni siku. Swin’wani swa swilo swoleswo ti faneleke ti swi djondza, ti fanele ti swi djondza ku sukela wutsongwanini kambe ti ta swi tirhisa ka wutomi la tona hinkwalu. Swoswi a hi voneni swilo swoleswo leswi ti nga djondzaka ku swi yendla.

¹¹ Djondza ku lerha ni ku tsala kahle. Ka tindhawu tin’wani vanhu va pimisa swaku a swi sizi nchumu ku va wansati a tiva ku lerha ni ku tsala. Kambe ku yendla leswo i swa lisima ka Vakreste hinkwavu. d (1 Tm. 4:13) Se, u nga pfumeleli nchumu xi ku sivela ku djondza ku lerha ni ku tsala kahle. Phela loko u tiva ku lerha u ta kuma ntirho, u ta djondza Bibele u tlhela u djondzisa ni van’wanyani; xa lisima hintamu,  u ta tinyika nkama wa ku lerha Bibele u tlhela u pimisa hi leswi u swi lerhaka, leswi nga ta yendla swaku u va ni wunghanu la ku tiya na Yehovha. — Yox. 1:8; 1 Tm. 4:15.

12. U djondze yini ka Swivuriso 31:26?

¹² Djondza ku vulavula kahle ni van’wani. I swa lisima ku va Mukreste a swi kota ku vulavulisana kahle ni van’wani. Phela hi leswo Yakobe a nga swi vula loko a vulavula hi mhaka leyi. Yena a te: “Mun’wani ni mun’wani a a hantliseli ku yingisa, a hlwela ku vulavula.” (Yak. 1:19) Loko hi va yingisela kahle vanhu lava hi bulaka na vona, hi va hi kombisa swaku hi ni mhaka na vona. (1 Pe. 3:8) Loko hi nga swi twisisanga kahle leswi lweyi hi bulaka na yena a nga swi vula kumbe leswi a titwisaka xiswona, hi nga ha mu yendla swivutiso leswaku swi hi pfuna ku mu twisisa; loko se hi yendle leswo, hi fanele hi pimisa kahle na hi nge se vulavula. (Swiv. 15:28) Xin’wani xi nga hi pfunaka i ku va loko hi nge se vulavula hi tihamba swivutiso swa ku fana ni leswi: ‘Leswi ni nga ta swi vula i ntiyiso kumbe swi ta mu tiyisa lweyi ni bulaka na yena? Leswi ni nga ta swi vula swi ta kombisa swaku na mu hlonipha?’ Phela u ta pfuneka hintamu loko u djondza ka xikombiso xa vamakwerhu va xisati lava swi kotaka ku yingisela kahle va tlhela va vulavula hi ndlela yayinene. (Lerha Swivuriso 31:26.) Leswaku u djondza ka vona, va txuvukiseli kahle u tlhela u va yingisela kahle nkama lowu va vulavulaka. Phela ku va hi kota ku vulavula kahle ni vanhu van’wani swi ta hi pfuna ku va ni vanghanu vavanene hi tlhela hi hanyisana kahle ni van’wani.

13. U nga yendla yini swaku u djondza ku hlayisa munti? (Vona mufoto.)

¹³ Djondza ku hlayisa munti. Ka tindhawu tin’wanyani a vavasati hi vona va hlayisaka munti. Mamani wa wena kumbe makwerhu a nga ku pfuna ku hlayisa munti. Makwerhu mun’wani lweyi a vitaniwaka Cindy a li: “Swi ve kahle ku va mamani wa mina a ni djondzise swaku ku tirha hintamu swa tsakisa. Phela a ni djondzise ku sweka, ku limpa, ku rhunga ni ku yendla swikompra. Ku va a ni djondzise leswo swi ni vevukisele wutomi swi tlhela swi ni pfuna ka ntirho lowu ni wu yendlelaka Yehovha. Mamani a tlhele a ni djondzisa ku yamukela vamakwerhu; leswo swi yendle swaku ni tiva vamakwerhu va vanyingi va kahle lava va nga va swikombiso swaswinene ka mina.” (Swiv. 31:15, 21, 22) Ku va wansati a rhandza ku tirha a tlhela a yamukela vamakwerhu ni ku tlhela a hlayisa munti i nkateko ka ndjangu wa yena naswona swi yendla swaku a va xikombiso xaxinene abandleni. — Swiv. 31:13, 17, 27; Min. 16:15.

14. a) U djondze yini ka xikombiso xa Crystal? b) I mpsini leswi u faneleke u pimisa hi swona?

¹⁴ Djondza ku tihlayisa. I swa lisima ka hina Vakreste ku va hi djondza ku tihlayisa. (Filp. 4:11) Makwerhu mun’wani lweyi a vitaniwaka Crystal a vule leswi: “Vapsali va mina va ni pfunile ku va ni langa kursu leli a ni ta li yendla kuva ni djondza swilo swa lisima leswi a ni ta swi yendla loko ni kuma ntirho ka nkama lowu taka. Papayi wa mina a tlhele a ni kutxa akuva ni hamba kursu la contabilidade; phela leswo swi ni pfune hintamu.” Kambe a swi yenelanga ku djondza swilo swaku hi ta kuma ntirho ntsena. I swa lisima ku tlhela hi djondza a ndlela leyi hi  nga ta yi tirhisa hi yona male ya hina hi wutlharhi. (Swiv. 31:16, 18) Se, zama ku pimisa hi swilo leswi u navelaka ku swi yendla ka ntirho wa Yehovha u tlhela u nga hambi swikweneti na swi nga bohi. Ku yendla leswo swi ta yendla swaku u tsaka u tlhela u va ni wutomi la ku vevuka. — 1 Tm. 6:8.

15-16. Hi mhaka muni vamakwerhu va xisati lava kalaka va nga chadanga va li nkateko amabandleni ya vona? (Marka 10:29, 30)

¹⁵ Ku va ni wumunhu leli tsakisaka Yehovha ni ku djondza mintirho yin’wani swi nga ku pfuna ka nkama lowu taka. A hi voneni swikombiso swin’wani swa swilo leswi u nga ha swi yendlaka.

¹⁶ U nga ha langa ku tshama nkama wa wunyingi na u nga chadanga. Yesu a vule swaku vamakwerhu van’wani va xisati a va ta langa ku kala va nga chadi, hambi hi ka tindhawu leti a vavasati va nyikiwaka lisima loko va chadile. (Mat. 19:10-12) Kasi vamakwerhu van’wani va xisati va nga ha langa ku kala va nga chadi hi swivangelo swin’wani. Kambe leswi va nga tiyisekaka hi xona, hileswaku Yehovha na Yesu va va nyika lisima hintamu vamakwerhu lava. Amisaveni hinkwayu hi ni vamakwerhu va xisati lava nga langa ku kala va nga chadi, funtshi vamakwerhu volavo i nkateko wawukulu amabandleni. Leswi vamakwerhu volavo va rhandzaka vamakwerhu va tlhela va va pfuna, phela vona i vanghanu vavakulu ka hina va tlhela va va vamamani ka van’wani kola bandleni. — Lerha Marka 10:29, 30; 1 Tm. 5:2.

17. I mpsini leswi ntombhi yi nga swi yendlaka leswaku yi tilunghiselela ntirho wa ku hlawuleka?

¹⁷ U nga ha nghenela ntirho wa ku hlawuleka. Phela ntirho wa wunyingi wa ku chumayela lowu yendliwaka amisaveni hinkwayu, wu yendliwa hi vamakwerhu va xisati. (Ps. 68:11) Se u swi vonisa ku yini ku va u yendla planu la ku nghenela ntirho wa ku hlawuleka? U nga ha va mupfuli wa ndlela, u pfunisa ka ku yaka kumbe u ya tirha Betele. Kambe rhanga hi ku khongela hi leswi u lavaka ku swi yendla u gama u bula ni vamakwerhu lava se va nga swi kota ku fikelela leswi a va swi lava. Loko se u yendle leswo, zama ku vona swaku u nga yendla yini swaku na wena u swi kota ku fikelela leswi u swi lavaka. Ndzhaku ka leswo, yendla planu la swilo leswi nga ku pfunaka ku fikelela swilo swoleswo. Tiyiseka swaku ku nghenela ntirho wa nkama hinkwawu swi ta ku pfulela xipfalu xa ku va u yendla swilo swa swinyingi ka ntirho wa Yehovha.

18. Hi mhaka muni swi li swa lisima ku va makwerhu wa xisati a mu langa kahle lweyi a nga ta chada na yena? (Vona mufoto.)

¹⁸ Loko u pimisa hi ku chada. Swilo hinkwaswu leswi hi nga bula hi swona anze swoswi ka nhlokomhaka leyi, swi nga ku pfuna swaku u va wansati wamunene. I ntiyiso swaku loko u pimisa hi ku chada  i swa lisima ku va u langa ku chada ni munhu wamunene. Phela i swa lisima ku yendla leswo hikusa loko se u chadile u fanele u tiveka hansi ka swiboho hinkwaswu leswi nuna wa wena a nga ta swi yendla. Hi mhaka leyo, xiboho lexi xa ku langa lweyi u nga ta chada na yena i xa lisima hintamu ka wutomi la wena. (Rom. 7:2; Efe. 5:23, 33) Se, tivutisi leswi: ‘Indjhe munhu lweyi ni pimisaka ku chada na yena a ni wunghanu lalinene na Yehovha? A ku tirhela Yehovha hi swona swi nga swa lisima ku tlula swilo hinkwaswu ka wutomi la yena ke? A tolovela ku yendla swiboho swaswinene? Wa swi kota ku pfumela loko a phazamile a tlhela a tisola? Wa va hlonipha vavasati? A ta swi kota ku ni pfuna kuva ni tama ni va ni wunghanu lalinene na Yehovha, a hlayisa ndjangu wa hina a tlhela a ni twisisa loko ni mu byela leswi ni titwisaka xiswona? A yi yendla kahle mintirho leyi a nga nyikiwa yona, hi xikombiso, ya le bandleni?’ (Luk. 16:10; 1 Tm. 5:8) Phela i swa lisima ku tihamba swivutiso leswi; kambe leswaku u va ni wanuna wa kahle, khumbuka swaku na wena u fanele u tilunghiselela leswaku u va wansati wamunene.

19. Hi mhaka muni wansati a nga tsakaka hi ku vitaniwa mupfunisi?

¹⁹ Bibele li vula swaku a wansati wa kahle a pfunisa nuna wa yena. (Gen. 2:18) Kambe leswo a swi lavi ku vula leswaku wansati a nga na lisima. Phela ku va mupfunisi i nchumu wa kahle hikusa makhambi man’wanyani Bibele li vula swaku hambi Yehovha i ‘mupfunisi.’ (Ps. 54:4; Heb. 13:6) Se wansati a nga va mupfunisi wa kahle hi ku va a seketela swiboho swa nuna wa yena ni ku yendla hinkwaswu leswi a nga swi kotaka leswaku swi famba kahle. Naswona leswi a rhandzaka Yehovha a ta pfuna vanhu van’wani leswaku va vona swilo swaswinene ka nuna wa yena. (Swiv. 31:11, 12; 1 Tm. 3:11) Se, u nga tilunghiselela swaku u va nsati wa kahle hi ku va u tiyisa lirhandzu la wena hi Yehovha ni ku va mupfunisi wa kahle ka vamakwerhu va le bandleni ni ka ndjangu wa wena.

20. Hi swini swilo swaswinene leswi mamani a nga swi yendlelaka ndjangu wa yena?

²⁰ U nga va mamani. Loko se mi chadile, wena ni nuna wa wena mi nga ha lava ku va ni vana. (Ps. 127:3) Kambe i swa lisima ku khumbuka leswaku i mpsini leswi lavekaka swaku u va mamani wa kahle. A leswi hi nga swi djondza ka nhlokomhaka leyi, ku nga wumunhu leli tsakisaka Yehovha ni swilo leswi u nga djondzelaka ku swi yendla swi nga ku pfuna swaku u va nsati wa kahle ni mamani wa kahle. Se loko u kombisa lirhandzu, u va munhu wamunene u tlhela u lehisa mbilu, ndjangu wa wena wu ta tsaka hintamu naswona vana va wena va ta titwa na va vhikelekile va tlhela va rhandziwa. — Swiv. 24:3.

21. U titwisa ku yini hi vamakwerhu va xisati, naswona hi mhaka muni? (Vona mufoto wa pajina la ku sungula.)

²¹ N’wina tintombhi, ha mi rhandza hintamu swinene hi mhaka ya swilo hinkwaswu leswi mi swi yendlelaka Yehovha ni vanhu va yena. (Heb. 6:10) Phela mi yendla minzamu ya ku va ni wumunhu leli mu tsakisaka, ni ku djondza mintirho yin’wani leyi nga ta mi lunghiselela leswaku swi mi fambela kahle ka nkama lowu taka. Hi mhaka leyo, a wutomi la n’wina li ta tsakisa hintamu, naswona ni lava va nga kusuhi na n’wina va ta tsaka hintamu. Tiyisekani leswaku mi va lisima hintamu ka nhlengeletanu ya Yehovha.