1-2. a) Hi mhaka muni vanhu va vanyingi namuntlha swi va karhatela ku tshemba vanhu lava fumaka? b) Hi ta djondza hi yini ka nhlokomhaka leyi?

 NAMUNTLHA vanhu va vanyingi swa va karhatela ku tshemba vanhu lava fumaka, hikusa va swi vona swaku minkama ya ku tala a mimfumu yi vhikela vanhu lava va nga ganya kambe a yi na mhaka ni swisiwana. Bibele li vula leswi hi mhaka leyi: ‘Munhu a fuma munhu mun’wana ku mu yentxela swilo swa ku biha.’ (Ekl. 8:9) Handle ka leswo, vafundhisi va vanyingi va yentxa swilo swa ku biha naswona leswo swi yentxa vanhu va nga xi tshembi Xikwembu. Hi mhaka leyo, loko munhu a pfumela ku djondza Bibele na hina, hi fanele hi mu pfuna leswaku a tshemba Yehovha, a tlhela a tshemba vanhu lava Yehovha a nga va langa swaku va rhangela ka nhlengeletanu ya yena.

² A hi vanhu lava hi djondzaka na vona Bibele ntsena va faneleke va tshemba Yehovha va tlhela va tshemba nhlengeletanu ya yena. Kambe hambi hi lava se va nga ni malembe ya manyingi na va tirhela Yehovha, na vona va fanele va tama va tshemba swaku Yehovha ni nhlengeletanu ya yena minkama hinkwayu va yentxa swilo hi ndlela ya yinene. Phela minkama yin’wana ku nga yentxeka swilo leswi nga hi yentxaka hi nga ha mu tshembi Yehovha. Hi mhaka leyo, ka nhlokomhaka leyi hi ta djondza hi swilo swinharhu leswi nga ringaka lipfumelo la hina: 1) Loko hi nga swi twisisi swilo swin’wana leswi Bibele li swi vulaka, 2) loko Yehovha a hi byela leswi hi faneleke hi swi yentxa hi ku tirhisa nhlengeletanu ya yena, ni 3) loko hi ta kumana ni swikarhatu ka nkama lowu taka.

3. Ku nga va swaku timhaka tin’wana leti Bibele li vulavulaka hi tona ti nga yentxa swaku hi nga mu tshembi Yehovha? Tlhamusela.

 ³ Nkama lowu hi lerhaka Bibele, swi nga yentxeka swi hi karhatela ku twisisa leswi Yehovha a nga swi yentxela vanhu van’wana ni swiboho  leswi a nga swi yentxa. Hi xikombiso, buku la Tinhlayo li hi byela swaku Yehovha a vule leswaku ku dlayiwa Muyisrayele mun’wana hi mhaka ya leswi a nga rholela tihunyi hi Sabadu. Kasi buku la Samuwele wa wumbirhi, li hi byela leswaku Yehovha a rivalele Davhida hambileswi a nga mbuyeta na Batixeba a tlhela a dlaya nuna wa yena. (Tinhl. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Phela mhaka leyi, yi nga hi yentxa hi sungula ku karhateka hi tivutisa leswi: ‘Hi mhaka muni Yehovha a rivalele Davhida lweyi a nga mbuyeta a tlhela a dlaya munhu, kambe a vula swaku ku dlayiwa wanuna lweyi a nga rholela tihunyi hi Sabadu ku ve xidjoho xa yena xi tikomba xi li xitsongo?’ Leswaku hi hlamula xivutiso lexi, a hi buleni hi swilo swinharhu leswi minkama hinkwayu hi faneleke hi pimisa hi swona loko hi lerha Bibele.

4. Buku la Genesa 18:20, 21 ni Deteronoma 10:17 ma hi pfunisa ku yini swaku hi tshemba ndlela leyi Yehovha a yavanyisaka hi yona?

⁴ A hi minkama hinkwayu leyi Bibele li tlhamuselaka swilo hinkwaswu leswi nga yentxeka. Hi xikombiso, ha swi tiva swaku Davhida a tisolile hi mbilu hinkwayu ka leswi a nga swi yentxa. (Pis. 51:2-4) Kambe lweyi a nga rholela tihunyi hi Sabadu ke? A a li munhu wa ku tshamisa ku yini? A tisolile ka xidjoho lexi a nga xi yentxa? Ku nga va swaku a tshame a yentxa swilo leswi kalaka swi nga mu tsakisi Yehovha, kumbe a a nga yingisi loko a layiwa? Phela Bibele a li hi byeli nchumu hi mhaka leyi. Kambe ha tiyiseka swaku minkama hinkwayu Yehovha a yentxa swilo hi ndlela ya ku “lulama.” (Det. 32:4) Phela Yehovha loko a yentxa swiboho, a pimisa hi swilo hinkwaswu leswi nga yentxeka. Naswona a nga yavanyisi hi ku ya hi leswi vanhu van’wana va swi vulaka, a nga na xikheto loko a yavanyisa funtshi a xi kona lexi nga mu yentxeka a yavanyisa hi ndlela ya ku biha. (Lerha Genesa 18:20, 21; Deteronoma 10:17.) Phela nkama lowu hi yaka hi djondza hi Yehovha ni minawu ya yena, hi ta ya hi yi tshemba hintamu ndlela leyi a yavanyisaka hi yona. Hambiloko hi nga twisisi hinkwaswu leswi hi swi lerhaka ka Bibele swoswi, ha tiyiseka swaku Yehovha Xikwembu xa hina “wa tshembeka ka swilo hinkwaswu leswi a swi yentxaka.” — Pis. 145:17.

5. Hi mhaka muni swi nga hi karhatelaka ku yavanyisa hi ndlela ya yinene? (Vona kwadru leli nge: “Xidjoho Xi Hi Yentxa Hi Nga Voni Swilo Hilani Yehovha A Swi Vonaka Hi Kona.”)

⁵ Leswi hi nga ni xidjoho, a hi minkama hinkwayu hi nga ta yavanyisa hi ndlela ya yinene. Leswi Yehovha a nga hi yentxa ni wumunhu la ku fana ni la yena, na hina swa hi vavisa loko hi vona vanhu va yavanyisiwa hi ndlela ya ku biha. (Gen. 1:26) Hambileswo, leswi hi kalaka hi nga hetisekanga, minkama yin’wana swi nga hi karhatela ku yavanyisa  hi ndlela ya yinene hambiloko hi pimisa swaku hi tiva mhaka hinkwayu leyi nga yentxeka. Phela leswo hi swona swi nga yentxeka ka Yonasi. Hi xikombiso, khumbuka leswi Yonasi a nga kwatisa xiswona nkama Yehovha a nga va komba timpsalu vanhu va Ninivha. (Yon. 3:10–4:1) Kambe tlhela u pimisa hileswi nga yentxeka hi leswi Yehovha a nga va komba timpsalu vanhu va Ninivha. Vanhu va ku tlula 120.000 va ponile hi leswi va nga tisola. Leswo swi kombise swaku Yehovha a yavanyise mhaka hi ndlela ya yinene, kambe Yonasi a a fanele a lulamisa mapimiselo ya yena.

6. Hi mhaka muni Yehovha a nga boheki ku hi tlhamusela swiboho leswi a swi yentxaka?

⁶ Yehovha a nga boheki ku tlhamusela vanhu swaku hi mhaka muni a yentxa swiboho. I ntiyiso swaku Yehovha a va pfumelelile vanhu va yena va khale swaku va vula leswi a va titwisa xiswona hi swiboho leswi a nga swi yentxa. (Gen. 18:25; Yon. 4:2, 3) Naswona minkama yin’wana a a va tlhamusela swaku hi mhaka muni a yentxa swiboho swoleswo. (Yon. 4:10, 11) Hambileswo, Yehovha a nga boheki ku hi byela swaku hi mhaka muni a yentxe swiboho. Phela leswi Yehovha a nga yentxa swilo hinkwaswu, a swi lavi a za a kombela ku pfumeleliwa hi hina swaku a yentxa swilo, kumbe a hi tlhamusela swaku hi mhaka muni a yentxe swiboho. — Esa. 40:13, 14; 55:9.

7. Hi xini xikarhatu lexi hi nga ha kumanaka na xona, naswona hi mhaka muni?

⁷ A hi kanakani swaku hinkwaswu leswi Yehovha a swi yentxaka minkama hinkwayu i swinene. Kambe lexi nga hi karhatelaka, i ku tshemba vanhu lava Yehovha a nga va langa swaku va hi kongomisa. Minkama yin’wana hi nga ha karhateka hi tlhela hi tivutisa swaku lava va rhangelaka ka nhlengeletanu ya Yehovha va yentxa swilo hi ku ya hi leswi Yehovha a swi lavaka kumbe hi ku landza mavonelo ya vona. Swi nga yentxeka vanhu lava a va tirhela Yehovha khale yi va karhatile mhaka leyi. Hi xikombiso, pimisa hi mhaka leyi hi nga bula hi yona ka  paragrafu 3. Phela maxaka ya wanuna lweyi a nga rholela tihunyi hi Sabadu swi nga yentxeka ma tivutise leswi: ‘Indje Moxe a nga yo vula swaku xaka la hina li fanele li dlayiwa na a nga sungulanga hi ku twa mavonelo ya Yehovha hi mhaka leyi?’ Naswona vanghanu va Uriya nuna wa Batixeba lweyi a nga yentxa xidjoho na Davhida, swi nga yentxeka va pimise swaku Davhida a tirhise wuhosi la yena leswaku a nga dlayiwi hi mhaka ya xidjoho lexi a nga xi yentxa. Phela swi nge koteki ku tshemba Yehovha na hi nga va tshembi vanhu lava yena a nga va veka swaku va hi rhangela.

8. Hi ku ya hi Mintirho 16:4, 5, i yini leswi a swi yentxeka ka nkama wa vapostolo naswona swi yentxekaka ni namuntlha amabandleni?

⁸ Yehovha a kongomisa nhlengeletanu ya yena ya lani misaveni hi ku tirhisa “mutirhi wa ku tshembeka ni wa ku tlhariha.” (Mat. 24:45) Ku fana ni leswi a wu swi yentxisa xiswona ka nkama wa vapostolo, Ntlawa lowu Rhangelaka namuntlha wu kongomisa vanhu va Xikwembu amisaveni hinkwayu wu tlhela wu byela madoda leswi ma faneleke ma wu yentxisa xiswona ntirho wa wona bandleni. (Lerha Mintirho 16:4, 5.) Se madoda ma landza leswi ma byeliwaka swona loko ma kongomisa bandla. Hi nga kombisa swaku ha tshemba swaku Yehovha minkama hinkwayu a yentxa swilo hi ndlela ya yinene loko hi yingisa leswi a hi byelaka swona hi ku tirhisa madoda ya bandla.

9. I ka swiyimu swini lani swi nga hi karhatelaka ku yingisa swiboho leswi madoda ma swi yentxaka, naswona hi mhaka muni?

⁹ Minkama yin’wana swi nga ha hi karhatela ku yingisa swiboho leswi madoda ma swi yentxaka. Hi xikombiso, ka malembe ya swoswinyana ku ve ni ku txintxa loku ku nga yentxiwa ka mabandla ni masirkwitu ya manyingi. Naswona leswaku Tiyindlo ta Wugandzeli ti tirhisiwa kahle, madoda ma kombele vamakwerhu swaku va txintxa mabandla ya vona va ya ka mabandla lawa ku nga ni Tiyindlo ta Wugandzeli ta tikulu. Loko hi kombeliwa swaku hi ya pfunisa ka bandla lin’wana, swi nga ha hi karhatela  ku siya maxaka kumbe vanghanu va hina. Leswi Yehovha a kalaka a nga byeli madoda hi ku kongoma lani muchumayeli mun’wana ni mun’wana a faneleke a ya pfunisa kona, minkama yin’wana swi nga ha hi karhatela ku ma yingisa loko ma hi kombela swaku hi ya pfunisa ka bandla lin’wana. Phela Yehovha wa tiyiseka swaku madoda ma yentxa swiboho swa swinene funtshi na hina hi fanele hi ma tshemba. *

10. Hi ku ya hi Vaheberu 13:17, hi mhaka muni hi fanele hi yingisa madoda?

¹⁰ Hi mhaka muni hi fanele hi yingisa swiboho leswi madoda ma swi yentxaka hambiloko minkama yin’wana hi nga pfumelelani na swona? Hikusa leswo swi yentxa swaku ku va ni ku rhula bandleni. (Efe. 4:2, 3) A bandla li tsaka hintamu loko hinkwerhu hi ku tiveka hansi hi yingisa swiboho leswi yentxiwaka hi ntlawa wa madoda. (Lerha Vaheberu 13:17.) Kambe xa lisima hintamu i ku komba Yehovha swaku ha mu tshemba hi tlhela hi yingisa lava a nga va veka swaku va hi kongomisa. — Mint. 20:28.

11. I yini lexi nga hi pfunaka ku yingisa leswi madoda ma hi byelaka swona?

¹¹ Hi nga tama hi tshemba leswi madoda ma hi byelaka swona hi ku khumbuka swaku na ma nge se yentxa swiboho ma sungula hi ku khongela ma kombela moya wa ku kwetsima wa Yehovha. Ma tlhela ma tinyika nkama wa ku kambela leswi Bibele li swi vulaka, ni ku landzelela leswi nhlengeletanu ya Yehovha yi ma byelaka swona. Phela leswi madoda ma swi lavaka hintamu, i ku tsakisa Yehovha ma tlhela ma yentxa hinkwaswu leswi ma nga swi kotaka swaku ma pfuna vanhu va yena. Vavanuna lava va lipfumelo, va swi tiva swaku Yehovha wa yi vona ndlela leyi va kongomisaka vanhu va yena hi yona. (1 Ped. 5:2, 3) Pimisa hi leswi: Vanhu va Yehovha va gandzela Xikwembu xin’we xa ntiyiso hi ku rhula hambileswi misava leyi va hanyaka ka yona yi nga tala hi xikheto, wukhongeli la mavunhwa ni mimfumu leyi kalaka yi nga twanani. Phela leswo swo koteka ntsena hi mhaka ya leswi Yehovha a katekisaka nhlengeletanu ya yena.

12. I yini leswi madoda ma swi yentxaka loko ma lava ku yentxa xiboho xa ku lweyi a nga djoha a ta tama a lumba bandla kumbe a ta susiwa bandleni?

¹² Yehovha a nyike madoda ntirho wa lisima hintamu wa ku yentxa swaku a bandla li tshama li basile. Loko makwerhu a yentxa xidjoho xa xikulu, Yehovha a lava leswaku madoda ma yentxa xiboho xa ku a tama a lumba bandla kumbe a susiwa bandleni. Madoda ma fanele ma kambisisa leswaku ma zama ku tiva swaku munhu lweyi a nga djoha a tisolile hikakunene. Minkama yin’wana lweyi a nga djoha a nga vula swaku wa tisola, kambe ku nga va swaku hikakunene se wa swi nyenya leswi nga mu yentxa a djoha naswona a tinyimisele ku kala a nga ha swi yentxi? Loko lexi nga mu yentxa a djoha ku li vanghanu va ku biha lava a a li na vona, a tinyimiselile ku kala a nga ha tipatsi na vona? Phela madoda ma khongela ka Yehovha, ma kambisisa hinkwaswu leswi nga yentxeka, ma kambela leswi Bibele li swi vulaka hi mhaka ya kona ma tlhela ma zama ku tiva swaku lweyi a nga djoha a titwisa ku yini hi leswi a nga swi yentxa. Loko se ma yentxe leswo, ma gama ma boha swaku lweyi a nga djoha a ta tama a lumba bandla kumbe a ta susiwa bandleni. Ka swiyimu swin’wana lweyi a nga djoha swi nga ha lava a susiwa bandleni. — 1 Kor. 5:11-13.

13. Loko munghanu wa hina kumbe xaka la hina li susiwa bandleni, i yini leswi hi nga ha pimisaka swona hi madoda?

¹³ I yini lexi nga yentxaka swi hi karhatela ku tshemba madoda? Phela loko munhu lweyi a nga susiwa bandleni a nga li munghanu wa hina kumbe xaka la hina, swi nga hi vevukela ku pfumela xiboho lexi madoda ma nga xi yentxa. Kambe a hi nge lweyi a nga susiwa i munghanu kumbe xaka la hina. Swi nga yentxeka hi nga swi tshembi swaku madoda ma kambele mhaka hinkwayu ni swaku ma yavanyise hi ndlela leyi Yehovha a a ta yavanyisa hi yona. Se loko leswo swi yentxeka, i yini lexi nga hi  pfunaka ku nyima ni xiboho lexi madoda ma nga xi yentxa?

14. I yini leswi nga hi pfunaka ku nyima ni madoda loko lweyi a nga susiwa bandleni a li xaka kumbe munghanu wa hina?

¹⁴ Swi ta va swinene loko hi khumbuka swaku a lulamiselo la ku susa munhu lweyi a nga djoha bandleni i la Yehovha naswona li vhikela bandla li tlhela li pfuna munhu lweyi a nga djoha. Phela loko mudjohi lweyi a kalaka a nga tisoli a pfumeleliwa swaku a tama a lumba bandla, a nga yentxa swaku vanhu van’wana na vona va djoha. (Gal. 5:9) Naswona loko mudjohi lweyi a kalaka a nga tisoli a nga susiwi bandleni, swi nga yentxeka a nga swi twisisi swaku leswi a nga swi yentxa i xidjoho xa xikulu hintamu naswona swi nga yentxeka a swi vona swi nga bohi ku txintxa mapimiselo ya yena ni swilo leswi a swi yentxaka swaku a tsakisa Yehovha. (Ekl. 8:11) Hi mhaka leyo, hi fanele hi tiyiseka swaku loko madoda ma yentxa xiboho xa ku munhu a fanele a susiwa bandleni ma yentxe ntirho wa wona hi ndlela ya yinene. Madoda ma swi tiva swaku ku fana ni vayavanyisi lava a va li kona aIsrayele ‘a ma yavanyiseli vanhu kambe ma yavanyisela Yehovha.’ — 2 Tikro. 19:6, 7.

15. Hi mhaka muni swi li swa lisima hintamu ku tshemba nkongomiso lowu Yehovha a hi nyikaka wona swoswi?

¹⁵ Leswi misava leyi yi nga kusuhi ni ku helisiwa, i swa lisima hintamu ku tshemba leswi Yehovha a hi byelaka swona swoswi. Hi mhaka muni? Hikusa ka nhlomulu wa wukulu swi nga yentxeka a hi byela swilo leswi hi nga ta kala hi nga swi twisisi kumbe swi hi karhatela ku swi yingisa. Ka nhlomulu wa wukulu Yehovha a nga ta vulavula na hina hi ku kongoma, kambe swi nga yentxeka a hi byela leswi hi faneleke hi swi yentxa hi ku tirhisa vanhu lava a nga va langa swaku va hi rhangela. Funtshi lowo ku nga ta va wona nkama wa ku hi kanakana hi tivutisa leswi: ‘Ku nga va swaku nkongomiso lowu wu ta hi ka Yehovha? Kumbe i nkongomiso lowu nga yentxiwa hi ku ya hi mavonelo ya lava va hi rhangelaka?’ Ka nhlomulu wa wukulu, ku nga va swaku u ta mu tshemba Yehovha ni nhlengeletanu ya yena? Kuva u tiva swaku u ta swi yentxa leswo, swi ya hi swaku wa wu yingisa kumbe a wu wu yingisi nkongomiso lowu u nyikiwaka wona swoswi. Phela loko u tshemba nkongomiso lowu hi nyikiwaka wona namuntlha u tlhela u tinyimisela ku wu yingisa hi ku hantlisa, swi ta ku vevukela ku yingisa minkongomiso leyi hi nga ta nyikiwa yona ka nhlomulu wa wukulu. — Luk. 16:10.

16. Loko Yehovha a yavanyisa vanhu, i yini lexi nga yentxaka swi hi karhatela ku mu tshemba?

¹⁶ Hi fanele hi tivutisa swaku hi ta nyima na Yehovha kumbe a hi nga ta nyima na yena loko a yavanyisa vanhu va misava leyi ya ku biha. Phela hi swi lava hintamu swaku vanhu va vanyingi lava kalaka va nga tirheli Yehovha, ku patsa ni maxaka ya hina va txintxa mahanyelo ya vona na magamu ma nga se fika. Kambe ka Armajedoni, i Yehovha na Yesu ntsena lava ta nga boha swaku i vamani  lava nga ta ponisiwa. (Mat. 25:31-33; 2 Tes. 1:7-9) Phela a swi le ka hina ku yentxa xiboho xa ku i vamani lava Yehovha a faneleke a va komba timpsalu kumbe a nga va kombi. (Mat. 25:34, 41, 46) Se, hi ta nyima na Yehovha loko a yavanyisa vanhu kumbe hi ta tshika ku mu tirhela hileswi hi kalaka hi nga nyimi ni swiboho leswi a swi yentxaka? Impela swi lava hi mu tshemba hintamu Yehovha swoswi leswaku hi ta kota ku mu tshemba hi ku helela ni ka nkama lowu taka.

17. Hi yini minkateko leyi hi nga ta yi kuma hi leswi Yehovha a nga ta yavanyisa swilo hi ndlela ya yinene?

¹⁷ Pimisa hileswi u nga ta tsakisa xiswona loko u vona minkateko leyi nga ta va kona ka misava ya nyuwani hi leswi Yehovha a nga ta yavanyisa hi ndlela ya yinene. Wukhongeli la mavunhwa li ta helisiwa, naswona mimfumu hinkwayu leyi hluphaka vanhu a yi nga ha ta va kona. Mavabyi, ku guga ni ku feliwa hi vanhu lava hi va rhandzaka a swi nga ha ta va kona. Funtshi Sathana ni madimoni ya yena va ta va va pfaleliwe ku ringana 1.000 wa malembe leswaku va nga ha hluphi vanhu. Swilo hinkwaswu swa ku biha leswi va nga swi yentxa swi ta helisiwa. (Nhla. 20:2, 3) Swi ta tsakisa hintamu ku vona swilo hinkwaswu leswi swi yentxeka hileswi hi nga tshemba swaku minkama hinkwayu Yehovha a yentxa swilo hi ndlela ya yinene.

18. Hi djondza yini ka leswi Vayisrayele va nga swi yentxa leswi nga ka buku la Tinhlayo 11:4-6; 21:5?

¹⁸ Ku nga va swaku ka misava ya nyuwani hi ta kumana ni swikarhatu leswi nga ta hi yentxa hi nga yi tshembi hi ku helela ndlela leyi Yehovha a swi yentxaka hi yona swilo? Hi xikombiso, nkama Vayisrayele va nga huma a wukaraweni aGibita, van’wana va sungule ku khala hi leswi a va xuva swakudla leswi a va swi dla aGibita, va tlhela va vula swaku mana lowu Yehovha a a va nyika wona a wu nga li wa nchumu. (Lerha Tinhlayo 11:4-6; 21:5.) Se i nga va swaku na hina hi ta kumana ni xikarhatu lexi fanaka loko nhlomulu wa wukulu wu hela? Phela a hi swi tivi swaku ntirho wa ku yentxa misava leyi yi va paradesi wu ta va wukulu ku fikela kwini ni swaku hi ta heta nkama wa ku fikela kwini na hi wu yentxa. Kambe swi nga yentxeka ku ta va ni ntirho wa wukulu wa ku wu yentxa, naswona a wutomi li nga tekeli ku hi vevukela. Loko leswo swi yentxeka, hi ta tshamela ku khala hi nga nyimi ni malulamiselo ya Yehovha hi nkama wolowo? Hi fanele hi tiyiseka hi leswi: Loko hi khensa swilo leswi Yehovha a hi nyikaka swona swoswi, swi ta hi vevukela ku yentxa leswi fanaka ka nkama lowu taka.

19. Hi yini minchumu ya lisima leyi u nga yi djondza ka nhlokomhaka leyi?

¹⁹ Ka nhlokomhaka leyi hi djondze swaku hi fanele hi tiyiseka swaku ndlela leyi Yehovha a yentxaka swilo hi yona, minkama hinkwayu i yinene naswona hi fanele hi tshemba vanhu lava Yehovha a nga va langa swaku va hi kongomisa. A hi fanelanga hi ma khohlwa marito lawa Yehovha a nga ma byela muprofeta Esaya loko a te: “Loko mi rhula mi tlhela mi ni tshemba mi ta va ni matimba.” — Esa. 30:15.