1. Yakobo a kulisiwe ka ndjangu wa ku tshamisa ku yini?

YAKOBO makwavu wa Yesu a kulisiwe ka ndjangu lowu a wu ni wunghanu la likulu na Yehovha. * Vapsali va Yakobo ku nga Yosefa na Mariya, a va mu rhandza hintamu Yehovha naswona a va yentxa hinkwaswu leswi a va swi kota swaku va tama va mu tirhela. Naswona Yakobo a a ni nkateko wa wukulu hikusa makwavu wa yena a a ta va Mesiya lweyi a nga tshembisiwa. Phela ku ve nkateko ka Yakobo kuva a lumba ndjangu lowu.

2. I yini leswi a swi ta va swi yentxe Yakobo a hlamalisiwa hi wumunhu la makwavu wa yena Yesu?

² A ku ni minchumu ya yinyingi leyi a yi ta yentxa Yakobo a hlamalisiwa hi wumunhu la Yesu. (Mat. 13:55) Hi xikombiso, nkama lowu Yesu a a ni 12 wa malembe a a ma tiva kahle Matsalwa, naswona leswo swi hlamalise vadjondzisi va Jerusalema. (Luk. 2:46, 47) Phela swi nga yentxeka Yakobo a tirhe na Yesu ka ntirho wa wukarpinteru. Loko ku li leswo, Yakobo a mu tive kahle Yesu. Makwerhu Nathan H. Knorr a a tolovela ku vula leswi: “Munhu u mu tiva kahle loko u tirha na yena.” * Impela Yakobo a swi vonile leswaku Yesu “a a ya a kula a va ni wutlharhi a tlhela a rhandziwa hi Xikwembu ni vanhu.” (Luk. 2:52) Hi mhaka leyo, hi nga ha vula swaku Yakobo a swi ta mu vevukela ku va mudjondzisiwa wa ku sungula wa Yesu, kambe a hi swona leswi nga yentxeka.

3. Yakobo a mu vonise ku yini Yesu nkama a nga sungula ku chumayela?

³ Ka malembe hinkwawu lawa Yesu na a chumayela lani misaveni, Yakobo a nga vanga mulandzeli wa Yesu. (Yoh. 7:3-5) Phela swi nga yentxeka Yakobo a ve mun’we ka maxaka ya Yesu lawa  ma nga mu byela swaku wa hlanya. (Marku 3:21) Naswona swi tikomba Yakobo a a nga na mamana wa yena Mariya nkama Yesu a nga gongondzeliwa ka mhandzi. — Yoh. 19:25-27.

4. Hi ta djondza hi yini ka nhlokomhaka leyi?

⁴ Hi ku famba ka nkama, Yakobo a sungule ku va ni lipfumelo ka Yesu. Naswona a ve doda leli a li ni mintirho ya yinyingi ka bandla la Wukreste. Ka nhlokomhaka leyi, hi ta vona swilo swimbirhi leswi hi nga swi djondzaka ka Yakobo. Xa ku sungula, hi mhaka muni hi fanele hi tiveka hansi? Xa wumbirhi, hi nga swi kotisa ku yini ku djondzisa vanhu van’wana hi ndlela ya yinene?

5. I yini leswi Yakobo a nga swi yentxa loko Yesu se a humelele ka yena?

⁵ Loko Yesu se a pfuxiwile, “a humelele ka Yakobo a tlhela a humelela ka vapostolo hinkwavu.” (1 Kor. 15:7) Loko leswo swi yentxekile, Yakobo a ve mudjondzisiwa wa Yesu. Phela Yakobo a a ni vapostolo van’wana aJerusalema nkama va nga yamukela a moya wa ku kwetsima. (Mint. 1:13, 14) Hi ku famba ka nkama Yakobo a game a lumba Ntlawa lowu Rhangelaka wa Jerusalema. (Mint. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Na ku nga se fika lembe la wu 62 E.C., Yakobo a tirhisiwe hi Yehovha swaku a tsalela karta Vakreste lava va nga totiwa. Phela hambi namuntlha karta lolelo a nga li tsala la ha hi pfuna ku nga na mhaka swaku hi ni ntshembo wa ku hanya lani misaveni kumbe wa ku hanya tilweni. (Yak. 1:1) Josefo ku nga wanuna mun’wana lweyi a vulavulaka hi swilo leswi nga yentxeka khale, a vule swaku Ananiya lweyi a a li muprista wa mukulu wa Vayuda, hi yena a nga rhumisa swaku ku dlayiwa Yakobo. Nkama lowu Yakobo a a hanya lani misaveni, a yentxe hinkwaswu leswi a nga swi kota swaku a tama a tshembeka ka Yehovha.

6. Hi kwini ku hambana loku a ku li kona ka Yakobo ni varhangeli va wukhongeli la Vayuda?

⁶Yakobo a a tiveka hansi. Hi swi tivisa ku yini leswo? Yakobo a a hambane swinene ni varhangeli va wukhongeli la Vayuda. Loko a vone swilo leswi a swi kombisa swaku Yesu a a li N’wana wa Xikwembu, hi ku tiveka hansi a tekele ku va mulandzeli wa Yesu. Kambe varhangeli va wukhongeli aJerusalema a va swi yentxanga leswo. Hi xikombiso, hambileswi va nga vona Yesu a pfuxa Lazaru, a va swi pfumelanga swaku i N’wana wa Xikwembu, kambe va zame ku dlaya Yesu na Lazaru. (Yoh. 11:53; 12:9-11) Naswona hambileswi Yesu a nga gama a pfuxiwa, va zame ku yentxa swaku vanhu va nga swi tivi leswo. (Mat. 28:11-15) Leswi varhangeli va wukhongeli a va tibyela hintamu a va pfumelanga swaku Yesu a a li Mesiya.

7. Hi mhaka muni hi nga fanelanga hi tibyela?

⁷Leswi hi nga swi djondzaka ka mhaka leyi: U nga tibyeli, kambe pfumelela Yehovha a ku  djondzisa. Loko hi nga tivoneli, hi nga sungula ku tibyela hi tlhela hi nga yentxi leswi hi byeliwaka swona. Phela leswo hi swona swi nga yentxekela Vafarisi, hikusa leswi a va tibyela a va yi pfumelanga minchumu leyi a yi kombisa swaku Yesu a a li N’wana wa Xikwembu. A ku tibyela swi ni nghozi naswona swi nga wonha a wunghanu la hina na Yehovha. (Yoh. 12:37-40) Hi mhaka ya ku tibyela, Vafarisi a va nga ta li kuma wutomi la ku kala li nga heli. (Mat. 23:13, 33) Hi mhaka leyo, i swa lisima ku pfumelela Bibele ni moya wa ku kwetsima wa Yehovha swi txintxa a wumunhu la hina, mapimiselo ya hina swi tlhela swi hi pfuna ku yentxa swiboho swa swinene. (Yak. 3:17) Phela leswi Yakobo a a tiveka hansi, a pfumelile ku djondzisiwa hi Yehovha, naswona hi ta djondza swaku ku tiveka hansi swi pfune Yakobo kuva a va mudjondzisi wa kahle.

8. I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi va vadjondzisi va vanene?

⁸ Yakobo a a nga djondzanga hintamu. Varhangeli va wukhongeli va nkama wa Yakobo, a va mu vona na a li munhu lweyi a a nga “djondzanga hintamu naswona a li munhu wa ku toloveleka,” ku nga leswi a va mu vonisa xiswona mupostolo Pedru na mupostolo Yohani. (Mint. 4:13) Hambileswo, Yakobo a a li mudjondzisi wa kahle, funtshi leswo swa tikomba ka buku la Yakobo leli a nga li tsala. Ku fana na Yakobo, na hina swi nga yentxeka hi nga djondzanga hintamu, kambe moya wa ku kwetsima wa Yehovha ni nhlengeletanu ya yena swi nga hi pfuna swaku hi va vadjondzisi va kahle. Swoswi a hi voneni leswi nga pfuna Yakobo swaku a va mudjondzisi wa munene ni swaku hi nga mu tekelelisa ku yini.

9. Yakobo a a djondzisisa ku yini?

⁹Loko Yakobo a djondzisa a a nga tirhisi marito ya ku karhata naswona a a tlhamusela timhaka hi ndlela ya ku vevuka. Madjondziselo ya Yakobo a ma yentxa swaku lava a a va djondzisa va swi twisisa hi ku vevuka leswi a va fanele va swi yentxa ni swaku va fanele va swi yentxisa ku yini. Hi xikombiso, Yakobo a djondzise Vakreste hi ndlela ya ku vevuka swaku loko va kumana ni swikarhatu va nga swi kota ku swi tiyiselela va tlhela va tama va tsaka. Yena a vule leswi: “Va katekile lava nga tiyisela. Mi twile hi ta ku tiyisela ka Yobo naswona mi swi vonile leswi Yehovha a nga mu katekisisa xiswona, leswi kombaka  swaku Yehovha a ni ntwelawusiwana ni timpsalu.” (Yak. 5:11) Phela Yakobo a a tirhisa Matsalwa swaku a djondzisa. Se ka mhaka leyi, Yakobo a tirhise Matsalwa swaku a pfuna vanhu ku twisisa swaku Yehovha wa va hakela lava va tamaka va tshembeka ku fana na Yobo. Phela Yakobo a a tirhisa marito ya ku vevuka, a tlhela a tlhamusela vanhu swilo hi ndlela leyi a swi ta va vevukela ku swi twisisa. Leswo a swi yentxa swaku ku nga dzunisiwi yena, kambe ku dzunisiwa Yehovha.

10. Hi nga mu tekelelisa ku yini Yakobo loko hi djondzisa munhu Bibele?

¹⁰Leswi hi nga swi djondzaka ka mhaka leyi: Djondzisa hi ndlela ya ku vevuka u tlhela u tirhisa Bibele. Loko hi djondzisa munhu Bibele, a hi fanelanga hi zama ku mu yentxa a twisisa swaku hina hi tiva hintamu ku mu tlula kambe hi fanele hi mu komba swaku lweyi a nga ni wutlharhi hi Yehovha naswona a ni mhaka na yena. (Rom. 11:33) Lexi nga hi pfunaka ku yentxa leswo i ku tirhisa Bibele minkama hinkwayo loko hi djondzisa. Hi xikombiso, handle ka ku byela lweyi hi djondzaka na yena Bibele leswi a hi ta swi yentxa loko a hi li ka xiyimu xa yena, hi fanele hi mu komba leswi nga ka Bibele leswaku a tiva leswi Yehovha a lavaka leswaku a swi yentxa. Loko hi yentxa leswo, lweyi hi djondzaka na yena a ta swi vona swaku xa lisima a hi ku tsakisa hina kambe i ku tsakisa Yehovha.

11. Hi swini swihoxo leswi Vakreste a va li na swona, naswona Yakobo a va pfunise ku yini? (Yakobo 5:13-15)

¹¹Loko Yakobo a pfuna vanhu van’wana a a va byela hi ku kongoma leswi a va fanele va swi yentxa. Loko hi lerha a buku la Yakobo, hi nga swi vona swaku Yakobo a a swi tiva swihoxo leswi vamakwerhu a va fanele va yampsisa ka swona. Loko Yakobo a va pfuna, a va byele hi ku kongoma leswi a va fanele va swi yentxa. Hi xikombiso, Vakreste van’wana a va nga tekeli ku swi tirhisa leswi Yakobo a a va byela swona. (Yak. 1:22) Funtshi van’wana a va va rhandza hintamu vanhu va ku ganya. (Yak. 2:1-3) Kasi van’wana, minkama yin’wana a va nga vulavuli swa swinene. (Yak. 3:8-10) Hambileswi swikarhatu swoleswo a swi li swikulu, Yakobo a a swi tiva swaku swi nga koteka swaku va txintxa. Yakobo a pfune vamakwerhu lava hi lirhandzu, naswona a va byele hi ku kongoma leswi a va fanele va swi yentxa. Yakobo a tlhele a va pfuna swaku va kombela ku pfuniwa hi madoda leswaku va kota ku txintxa. — Lerha Yakobo 5:13-15.

12. I yini leswi hi faneleke hi swi tshemba loko hi djondzisa vanhu Bibele?

¹²Leswi hi nga swi djondzaka ka mhaka leyi: Tama u pfuna van’wana u tlhela u tshemba swaku va ta swi kota ku txintxa. Hinkwerhu ha swi tiva swaku ku tala ka vanhu lava hi djondzaka na vona Bibele swa va karhatela ku tirhisa leswi Bibele li swi vulaka. (Yak. 4:1-4) Swi nga ha teka nkama swaku va tshika swilo swa ku biha va tlhela va va ni wumunhu la linene. Hi mhaka leyo, ku fana na Yakobo hi fanele hi byela lava hi djondzaka na vona hi ku kongoma leswi va faneleke va swi yentxa leswaku va txintxa. Naswona hi fanele hi tshemba swaku Yehovha a ta pfuna vanhu va ku tiveka hansi leswaku va va vanghanu va yena va tlhela va txintxa mahanyelo ya vona. — Yak. 4:10.

13. Hi ku ya hi marito lawa ma nga ka Yakobo 3:2, hi swi tivisa ku yini swaku Yakobo a a nga tiyentxi wa munene ku tlula van’wana?

¹³Yakobo a a nga tivoni na a li wa lisima ku tlula van’wana. Yakobo a a nga tivoni a li wa lisima ku tlula Vakreste van’wana hi mhaka ya leswi a a li makwavu wa Yesu, kumbe hi mhaka ya leswi a a ni mintirho ya lisima abandleni. Kambe a byele Vakreste van’wana swaku i vamakwerhu va yena “va ku rhandzeka.” (Yak. 1:16, 19; 2:5) Yakobo a a nga tiyentxi wa munene ku tlula van’wana. Handle ka leswo, a kombise swaku na yena wa phazama hi ku vula leswi: “Hinkwerhu ha phazama minkama ya yinyingi.” — Lerha Yakobo 3:2.

14. Hi mhaka muni swi nga li swinene ku yentxa lava hi djondzaka na vona Bibele va pimisa swaku a hi phazami?

 ¹⁴Leswi hi nga swi djondzaka ka mhaka leyi: Khumbuka swaku hinkwerhu ha phazama. Hi mhaka muni hi nga fanelanga hi tivona hi li va vanene ku tlula lava hi djondzaka na vona Bibele? Hikusa loko hi yentxa swaku vanhu lava hi djondzaka na vona Bibele va pimisa swaku hina a hi phazami, va ta godola va tlhela va pimisa swaku a va nge swi koti ku yentxa leswi Xikwembu xi swi lavaka. Se leswaku hi pfuna lava hi djondzaka na vona Bibele swaku va tirhela Yehovha, hi fanele hi va yentxa va twisisa leswaku a hi minkama hinkwayu swi hi vevukelaka ku tirhisa leswi Bibele li swi vulaka hi tlhela hi va byela leswi Yehovha a nga hi pfunisa xiswona leswaku hi txintxa wutomi la hina.

15. Yakobo a a tirhisa swikombiso swa ku tshamisa ku yini? (Yakobo 3:2-6, 10-12)

¹⁵Yakobo a a tirhisa swikombiso swaku a khumba timbilu ta vanhu lava a a va djondzisa. Ha tiyiseka swaku Yakobo a a pfuniwa hi moya wa ku kwetsima, kambe swi nga yentxeka a djondze ka swikombiso swa swinyingi leswi makwavu wa yena wa mukulu Yesu a a swi tirhisa. Ka buku leli Yakobo a nga li tsala, a tirhise swikombiso leswi vevukaka ku swi twisisa. — Lerha Yakobo 3:2-6, 10-12.

16. Hi mhaka muni swi li swa lisima ku tirhisa swikombiso swa swinene?

¹⁶Leswi hi nga swi djondzaka ka mhaka leyi: Tirhisa swikombiso leswi khumbaka mbilu. Loko hi tirhisa swikombiso swa swinene hi ta pfuna lava hi bulaka na vona swaku va twisisa mhaka leyi hi bulaka hi yona. Swikombiso swa swinene swi yentxa swaku leswi hi swi tlhamuselaka swi twisiseka hi ku vevuka swi tlhela swi pfuna lweyi hi mu djondzisaka swaku a nga yi khohlwi mhaka leyi a djondzaka hi yona. A nga kona munhu lweyi a nga tshama a tirhisa swikombiso hi ndlela ya yinene ku fana na Yesu. Phela Yakobo a swi kotile ku mu tekelela Yesu loko a tirhisa swikombiso. Swoswi a hi voneni xikombiso xin’wana lexi Yakobo a nga xi tirhisa ni swaku hi mhaka muni xi li xinene.

17. Hi mhaka muni xikombiso lexi nga ka Yakobo 1:22-25 xi li xinene?

¹⁷ Lerha Yakobo 1:22-25. Xikombiso xa xipelhu lexi Yakobo a nga xi tirhisa, i xa lisima hintamu. Nkama Yakobo a nga vulavula hi xikombiso lexi, a a swi tiva kahle leswi a a lava ku swi djondzisa. Ka xikombiso xolexo, Yakobo a a lava ku djondzisa swaku kuva Rito la Xikwembu li  txintxa wutomi la munhu, a fanele a li lerha a tlhela a tirhisa leswi a swi djondzaka. Phela Yakobo a tirhise xikombiso xa xipelhu, ku nga nchumu lowu vanhu va vanyingi a va wu tiva. Ka xikombiso lexi, Yakobo a vule swaku a swi sizi nchumu ku va munhu a tivona ka xipelhu a gama a vona swaku kara la yena li ni nsila kambe a nga yentxi nchumu swaku a li basisa. Hilani ku fanaka, a swi sizi nchumu ku va munhu a lerha Bibele a gama a vona swaku ku ni leswi a faneleke a swi txintxa ka mahanyelo ya yena kambe a nga yentxi nchumu.

18. Hi swini swilo swinharhu leswi hi faneleke hi swi khumbuka loko hi tirhisa swikombiso?

¹⁸ Ku ni swilo swinharhu leswi hi nga swi yentxaka swaku hi tekelela Yakobo loko hi tirhisa swikombiso: 1) Langa xikombiso lexi nga ta pfuna lweyi u djondzaka na yena ku swi twisisa hi ku vevuka leswi u mu djondzisaka swona. 2) Yentxa swikombiso hi minchumu leyi vanhu va vanyingi va yi tivaka. 3) Pfuna lweyi u djondzaka na yena Bibele swaku a twisisa leswi a nga swi djondzaka ka xikombiso xolexo. Kambe u nga yentxa yini loko swi ku karhatela ku kuma swikombiso swa swinene swaku u swi tirhisa? U nga tirhisa a Índice das Publicações da Torre de Vigia u gama u ya lani ku nge: “Ilustrações.” Ka ndhawu leyo, u ta kuma swikombiso swa swinyingi leswi u nga swi tirhisaka. Kambe khumbuka swaku swikombiso swi fana ni mikrofoni, hikusa loku munhu a vulavula ka mikrofoni, rito la yena li twiwa hintamu ku tlula la van’wana. Hilani ku fanaka, hi fanele hi tirhisa swikombiso swa kahle leswi nga ta yentxa vanhu va twisisa mhaka leyi hi lavaka ku va djondzisa yona. Se hina a hi swi lavi ku yentxa vanhu va hi dzunisa, kambe hinkwerhu hi lava ku va vadjondzisi va kahle leswaku hi pfuna vanhu va vanyingi leswaku va lumba ndjangu wa Yehovha.

19. Hi nga swi kombisisa ku yini swaku ha va rhandza vamakwerhu?

¹⁹ I ntiyiso swaku a hi nge fani na Yakobo lweyi a nga kula ni makwavu lweyi a a nga na xidjoho, kambe hi ni ntirho wa lisima wa ku tirhela Yehovha na hi ni vamakwerhu va hina lava hi va rhandzaka. Hi nga kombisa swaku ha va rhandza vamakwerhu hi ku heta nkama na vona, hi chumayela na vona hi tlhela hi pfumela swaku va hi djondzisa. Loko hi tikarhatela ku tekelela xikombiso xa Yakobo, hi ta dzunisa Yehovha naswona hi ta pfuna vanhu lava va nga ni timbilu ta tinene leswaku va djondza ntiyiso.