1-3. I mpsini leswi nga hi yentxaka hi rila?

WA LI khumbuka siku leli u nga tshama u rila? Minkama yin’wana hi huma mihloti loko hi tsakile, kambe minkama ya ku tala, hi rila loko hi vavisekile. Hi xikombiso, hi rila hintamu loko hi feliwe hi munhu lweyi hi mu rhandzaka. Makwerhu Laura lweyi a tshamaka Estados Unidos a te: “Nkama ni nga feliwa hi n’wana, minkama yin’wana a ni vaviseka hintamu naswona a swi tikomba ingaku a ku na nchumu lexi nga ni tiyisaka. Hi nkama wolowo mbilu ya mina a yi vava hintamu naswona a ni pimisa swaku a ni nga ta swi kota ku swi tiyisela.” *

² Ku ni swilo swa swinyingi leswi nga hi yentxaka hi rila. Makwerhu wawansati Hiromi, lweyi a nga mupfuli wa ndlela aJapão a li: “Minkama yin’wana swa ni godolisa loko ni vona vanhu va nga swi lavi ku twa mahungu ya ku tsakisa. Hi mhaka leyo, ni kombele Yehovha na ni rila swaku a ni pfuna ku kuma munhu lweyi a nga ta tsakela ku djondza Bibele.”

³ U tshama u titwa ku fana na makwerhu Hiromi na makwerhu Laura? Ku tala ka hina hi tshama hi vaviseka hi tlhela hi rila. (1 Ped. 5:9) Phela hi swi lava hintamu ku tirhela Yehovha na hi tsakile, kambe minkama yin’wana hi mu tirhela na hi xiririka mihloti hileswi hi nga feliwa hi munhu lweyi hi mu rhandzaka, ku hela ntamu ni swilo swin’wana leswi swi ringaka ku tshembeka ka hina ka Yehovha. (Pis. 6:6; 100:2) Se i yini lexi nga hi pfunaka loko hi titwisa xileswo?

4. Hi ta djondza hi yini ka nhlokomhaka leyi?

⁴ Xikombiso xa Yesu xi nga hi pfuna hikusa na yena a kumane ni swikarhatu leswi nga mu yentxa a rila. (Yoh. 11:35; Luk. 19:41; 22:44; Heb. 5:7) Ka nhlokomhaka leyi hi ta djondza hi swiyimu leswi nga yentxa Yesu a rila, ni swaku hi nga djondza  yini hi Yehovha na Yesu ka swiyimu swoleswo. Hi ta tlhela hi vona swaku i yini leswi nga hi pfunaka ku tiyisela swiyimu leswi nga hi yentxaka hi rila.

5. U djondze yini hi Yesu ka Yohani 11:32-36?

⁵ Hi lembe la wu 32 E.C., Lazaru munghanu wa Yesu a vabyile a gama a fa. (Yoh. 11:3, 14) Lazaru a a ni vamakwavu vambirhi vavasati, ku nga Marta na Mariya naswona Yesu a a wu rhandza hintamu ndjangu wa Lazaru. Mariya na Marta va vaviseke hintamu hileswi va nga feliwa hi makwavu wa vona. Nkama Lazaru a nga fa, Yesu a game a ya Betaniya lani Marta na Mariya a va tshama kona. Loko Marta a tive swaku Yesu a le Betaniya a yile a ya tlhangana na yena. Pimisa hi leswi Marta a a titwisa xiswona nkama a nga byela Yesu a ku: “Hosi, loko a wu li kona, makwerhu ina a nga fanga.” (Yoh. 11:21) Nkama lowu Yesu a nga vona Mariya ni van’wana na va rila na yena Yesu ‘a xiririke mihloti.’ — Lerha Yohani 11:32-36.

6. Hi mhaka muni Yesu a rilile?

⁶ Hi mhaka muni Yesu a rilile nkama a nga vona van’wana na va rila? A buku la Estudo Perspicaz li li: “Ku fa ka Lazaru ni ku vona vamakwavu va Lazaru na va vavisekile swi yentxe Yesu ‘a vaviseka a tlhela a xiririka mihloti.’” * Swi nga yentxeka Yesu a pimise hi leswi Lazaru a a titwisa xiswona nkama lowu na a vabya, ni ku vava loko a nga ku twa nkama na a li kusuhi ni ku fa. Naswona ku vona Marta na Mariya na va vavisekile hintamu hileswi va nga feliwa hi makwavu wa vona, swi yentxe Yesu a rila. Loko ku li swaku na wena u feliwe hi munghanu kumbe xaka, u swi twisisa kahle swaku hi mhaka muni Yesu a rilile. Se a hi voneni 3 wa swilo leswi hi nga swi djondzaka ka mhaka leyi.

7. Ku va Yesu a rilile swi hi djondzisa yini hi Yehovha?

⁷Yehovha wa swi tiva leswi hi titwisaka xiswona. Bibele li vula leswaku Yesu i xifaniso xa Xikwembu xa hikakunene. (Heb. 1:3) Leswo swi hi pfuna ku twisisa swaku loko Yesu a  rilile, na yena Yehovha a a vavisekile hileswi nga yentxeka. (Yoh. 14:9) Loko u feliwe hi munhu lweyi u mu rhandzaka, tiyiseka leswaku Yehovha na yena wa vaviseka funtshi wa swi twisisa leswi u titwisaka xiswona. A swi lava hintamu ku ku pfuna a tlhela a ku susela ku vava hinkwaku loku u ku twaka. — Pis. 34:18; 147:3.

8. I yini lexi hi tiyisekisaka swaku Yesu a ta va pfuxa vanhu lava se va nga fa?

⁸Yesu a swi lava hintamu ku pfuxa varhandziwa va wena lava nga fa. Na a nga se sungula ku rila, Yesu a byele Marta swaku makwavu wa yena Lazaru a ta pfuka, naswona Marta a a swi tiva leswaku leswi Yesu a nga swi vula a ku li ntiyiso. (Yoh. 11:23-27) Leswi Marta a a tirhela Yehovha hi ku tshembeka, ha tiyiseka swaku a a swi tiva swaku muprofeta Eliya na Elixa va tshame va pfuxa vanhu lava a va file. (1 Tiho. 17:17-24; 2 Tiho. 4:32-37) Naswona Marta se a a swi twile swaku Yesu a tshame a pfuxa vanhu lava va nga fa. (Luk. 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Ku fana na Marta, na wena tiyiseka swaku u ta tlhela u va vona vanghanu va wena, ni maxaka ya wena lawa ma nga fa. Ku va Yesu a rilile nkama a nga tiyisa Marta na Mariya, swi kombisa swaku a swi lava hintamu ku pfuxa vanhu lava nga fa.

9. Ku fana na Yesu hi nga yentxa yini swaku hi pfuna lava nga feliwa? Nyikela xikombiso.

⁹U nga swi kota ku tiyisa munhu lweyi a nga feliwa. Nkama lowu Marta na Mariya va nga rila, na yena Yesu a rilile naswona a va yingiselile nkama na va vulavula a tlhela a vula marito lawa ma nga va tiyisa. Na hina hi nga xi tekelela xikombiso xa Yesu. Makwerhu Dan lweyi a nga doda naswona a tshamaka Austrália a li: “Ni swi lave hintamu ku pfuniwa nkama nsati wa mina a nga fa. Se vamakwerhu va vanyingi lava a va chadile, va tinyike nkama wa ku ni tiyisa hi ku ni yingisela minkama hinkwayu. A va ni tshika ni vulavula hinkwaswu leswi a ni titwisa xiswona funtshi a va nga ni soli loko minkama yin’wana ni rila. Va tlhele va yentxa swilo swa swinyingi swaku va ni pfuna, naswona hi masiku lawa a ni nga koti ku yentxa nchumu a va ni hlampsela movha wa mina, va ya ni xavela swilo va tlhela va ni swekela, funtshi a va khongela na mina minkama hinkwayu. Phela va ni kombe swaku a va li vanghanu va ntiyiso naswona a va li ‘vamakwerhu va ntiyiso loko ni ni swikarhatu.’” — Swi. 17:17.

10. Ku yentxeke yini hi diya 9 ka Nisani nkama Yesu a nga fika Jerusalema naswona Yesu a titwise ku yini?

¹⁰ Hi diya 9 ka Nisani wa lembe la wu 33 E.C., Yesu a ye Jerusalema. Loko a ha nghena Jerusalema, a yamukeliwe hi vanhu va vanyingi lava nga yandlala tinguvu ta vona swaku Yesu a hundza hikusa a va mu vona a li Hosi ya vona. Phela leswi nga yentxeka hi siku lelo swi tsakise vanhu va vanyingi. (Lerha Luka 19:36-40.) Hi mhaka leyo, vadjondzisiwa va Yesu va hlamalile “loko a fika kusuhi ni doropa la Jerusalema, a li txuvuka a gama a li rilela.” Na a ha li ku rileni, Yesu a vule leswi a swi ta yentxekela vanhu lava a va tshama Jerusalema. — Luk. 19:41-44.

11. Hi mhaka muni Yesu a rilele doropa la Jerusalema?

¹¹ Yesu a vaviseke hintamu hikusa hambileswi vanhu va nga mu yamukela kahle Jerusalema, a a swi tiva swaku Vayuda va vanyingi a va nga ta ma yamukela mahungu ya ku tsakisa. Leswo a swi ta yentxa swaku Jerusalema a helisiwa, naswona Vayuda lava a va ta pona a va ta va swikarawa ka tiko lin’wana. (Luk. 21:20-24) Leswi Yesu a nga swi vula hi Jerusalema swi game swi yentxeka, hikusa ku tala ka vanhu a va ma yamukelanga mahungu ya ku  tsakisa. Se ku nga va swaku lomu u tshamaka kona vanhu va ma yamukela mahungu ya ku tsakisa? Loko swi ku lomu u tshamaka kona vanhu va vanyingi a va ma yamukeli mahungu ya ku tsakisa, a hi voneni 3 wa swilo leswi hi nga swi djondzaka ka xikombiso xa Yesu.

12. Ku va Yesu a rilele doropa la Jerusalema swi hi djondzisa yini hi Yehovha?

¹²Yehovha a ni mhaka ni vanhu. Ku va Yesu a rilile swi hi pfuna ku vona swaku Yehovha a ni mhaka ni vanhu. Bibele li li: “Hikusa a nga swi lavi leswaku ku helisiwa munhu ni mun’we, a lava leswaku vanhu hinkwavu va txintxa.” (2 Ped. 3:9) Na hina hi nga kombisa swaku ha va rhandza vanhu van’wana hi ku yentxa hinkwaswu hi nga swi kotaka swaku hi khumba timbilu ta vona leswaku va tsakela mahungu ya ku tsakisa — Mat. 22:39. *

13-14. Yesu a swi kombisise ku yini swaku a va twela wusiwana vanhu naswona hi nga mu tekelelisa ku yini?

¹³Yesu a a hiseka ka ntirho wa ku chumayela. Leswi Yesu a a rhandza vanhu, a yentxe hinkwaswu leswi a a swi kota swaku a chumayela vanhu hinkwavu. (Luk. 19:47, 48) Phela Yesu a yentxe leswo hikusa a a va twela wusiwana vanhu. Minkama yin’wana vanhu lava a va lava ku pfuniwa ni ku djondzisiwa hi yena a va li vanyingi, lakakuva yena ni vadjondzisiwa va yena “a va nga wu kumi nkama wa ku dla swakudla.” (Marku 3:20) Khambi lin’wana Yesu a chumayele wanuna mun’wana ni wusiku, lweyi a a lava ku twa mahungu ya ku tsakisa. (Yoh. 3:1, 2) I ntiyiso swaku vanhu va vanyingi a va swi lavanga ku yingisa Yesu va tlhela va va vadjondzisiwa va yena, kambe Yesu a va chumayelile. Phela na hina, hi fanele hi yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka swaku hi chumayela vanhu hinkwavu. (Mint. 10:42) Leswaku hi kota ku yentxa leswo hi fanele hi txintxa machumayelelo ya hina kumbe nkama lowu hi chumayelaka hi wona.

¹⁴Titwananisi ni xiyimu. Loko hi nga txintxi nkama lowu hi chumayelaka hi wona, swi nga yentxeka hi nga va kumi vanhu lava tsakelaka ku djondza ntiyiso. Makwerhu Matilda lweyi a nga mupfuli wa ndlela wa nkama hinkwawu a li: “Mina ni nuna wa mina hi zama ku  chumayela vanhu hi minkama ya ku hambana, nimixo hi chumayela mabazara, ninhlikanhi leswi vanhu va vanyingi va nga ndleleni, hi chumayela hi ku tirhisa xikarinyana, se nimadlambu hi chumayela vanhu makaya.” Handle ka ku chumayela hi nkama lowu nga wunene ka hina, hi fanele hi txintxa nkama lowu hi chumayelaka hi wona swaku hi titwananisa ni vanhu lava nga ka materitoriyu ya hina. Loko hi yentxa leswo, hi nga tiyiseka swaku Yehovha a ta tsaka hintamu.

15. Hi ku ya hi Luka 22:39-44 ku yentxeke yini hi wusiku la wugamu leli Yesu a nga va lani misaveni?

¹⁵ Hi 14 ka Nisani niwusiku hi lembe la wu 33 E.C., Yesu a ye ka jardim la Getsemani swaku a ya khongela ka Papayi wa yena. (Lerha Luka 22:39-44.) Hi nkama wolowo, Yesu “a kombelile a tlhela a khongela na a rila hintamu.” (Heb. 5:7) I yini leswi Yesu a nga swi khongelela hi nkama wolowo na a nga se fa? A kombele Papayi wa yena swaku a mu nyika ntamu wa ku tama a tshembeka anze magamu, leswaku ku yentxeka ku rhandza ka Yehovha. Yehovha a xi hlamulile xikhongelo xa Yesu hi ku rhumela ntsumi swaku yi ya mu tiyisa.

16. Hi mhaka muni Yesu a rilile nkama lowu na a khongela ka jardim la Getsemani?

¹⁶ Ka xikhongelo lexi Yesu a nga xi yentxa ka jardim la Getsemani, yena a rilile hileswi vanhu a va ta pimisa swaku a a nga xi hloniphi Xikwembu. A a swi tiva swaku nchumu wa lisima lowu a a fanele a wu yentxa a ku li ku tshama a tshembekile ka Papayi wa yena a tlhela a nyima ni Mfumu wa Yehovha. Xikombiso xa Yesu xi nga ku pfunisa ku yini loko u kumana ni swikarhatu leswi ringaka lipfumelo la wena? A hi voneni swilo swinharhu leswi nga ku pfunaka ku tiyisela swikarhatu.

17. Hi nga yentxa yini swaku Yehovha a hlamula swikhongelo swa hina?

¹⁷Yehovha wa swi yingisa swikhongelo swa hina. Hi mhaka muni Yehovha a yingise swikhongelo swa Yesu? Hikusa leswi Yesu a a swi lava i ku tama a tshembeka ka Papayi wa yena a tlhela a kwetsimisa vito la yena. Loko na hina hi yentxa leswo, Yehovha a ta swi hlamula swikhongelo swa hina loko hi kombela ku pfuniwa. — Pis. 145:18, 19.

18. Yesu a fanisa ku yini ni munghanu lweyi a hi twisisaka?

 ¹⁸Yesu wa swi twisisa leswi hi titwisaka xiswona. Loko hi kumana ni swikarhatu swa swikulu, i swinene ku bula ni munghanu lweyi a nga ta hi twisisa, ngopfungopfu loko a tshame a kumana ni swikarhatu leswi hi nga na swona. Phela Yesu a fana ni munghanu yelweyo, hikusa na yena a tshama a hela ntamu a tlhela a lava ku pfuniwa. A swi twisisa kahle swikarhatu swa hina naswona a ta yentxa hinkwaswu swaku a hi pfuna “loko hi lava ku pfuniwa.” (Heb. 4:15, 16) Yesu a pfumele ku pfuniwa hi ntsumi ka jardim la Getsemani. Se na hina hi fanele hi pfumela loko Yehovha a hi pfuna hi ku tirhisa mabuku ya nhlengeletanu, mavhidiyo, madixkursu kumbe hi ku tirhisa makwerhu kumbe doda.

19. I yini xi nga hi pfunaka loko hi kumana ni swikarhatu leswi ringaka lipfumelo la hina? Nyikela xikombiso.

¹⁹U ta kuma “ku rhula ka Xikwembu.” Loko hi khongela ka Yehovha hi kombela ku pfuniwa, a ta hi nyika ntamu a tlhela a hi nyika “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka mimpimiso hinkwayu.” (Filp. 4:6, 7) Ku rhula koloko ka mimpimiso, ku ta hi pepisa mbilu ku tlhela ku hi pfuna swaku hi nga karhateki. Phela leswo swi yentxekile ka makwerhu wawansati Luz lweyi a nge te: “Ni titwa na ni li noxe naswona minkama yin’wana ni vona ingi Yehovha a nga ni rhandzi. Kambe loko ni titwisa xileswo ni zama ku khongela ka Yehovha ni mu byela leswi ni titwisaka xiswona. Phela xikhongelo xi rhulisa mimpimiso ya mina.” Leswi makwerhu Luz a nga swi hlaya swi kombisa swaku xikhongelo xi nga yentxa hi rhula.

20. Ku va Yesu a rilile swi hi djondzisa yini?

²⁰ Swa hi tiyisa ku vona swaku na yena Yesu a rilile nkama a nga kumana ni swikarhatu. Ka nhlokomhaka leyi hi djondze swilo swa lisima. Hi djondze swaku hi fanele hi tiyisa lava nga feliwa hi tlhela tshemba swaku Yehovha na Yesu va ta hi tiyisa loko hi feliwa hi munhu lweyi hi mu rhandzaka. Naswona hi djondze swaku Yehovha na Yesu va lava swaku hi chumayela vanhu hinkwavu hi tlhela hi va rhandza. Funtshi hi djondze swaku Yehovha na Yesu va hi twisisa loko hi kumana ni swikarhatu naswona va swi lava hintamu ku hi pfuna ku tiyisela. Se a hi tinyimiseleni ku tama hi tirhisa hinkwaswu leswi hi nga swi djondza ka nhlokomhaka leyi anze nkama lowu Yehovha a nga hetisisa xitshembiso xa yena xa ku ‘limpa mihloti hinkwayu ka matihlo ya hina.’ — Nhla. 21:4.