1. Ku nga yentxeka yini loko munhu a phikizana ni van’wana?

KA MISAVA leyi, vanhu va vanyingi va hanya hi ku phikizana va tlhela va tibyela. Hi xikombiso, va empresário va yentxa hinkwaswu swaku va kuma male ya yinyingi ku tlula vanhu van’wana lava yentxeka ntirho lowu fanaka. Lomu ka mintlangu munhu a nga ha vavisa mun’wana hi maxivomu leswaku a kota ku ganya. Mudjondzi lweyi a phikizanaka ni vanhu van’wana leswaku a nghena a univhersidadi a nga ha kanganyisela swaku a kota ku pasa. Hina Vakreste ha swi tiva swaku leswo swi bihile, naswona ha swi tiva swaku swi fambelana ni “mintirho ya miri.” (Gal. 5:19-21) Kambe, minkama yin’wana vamakwerhu va nga ha wela ka mintlhamu yoleyo ya ku phikizana hi ku tivona na va yampsa ku tlula vamakwerhu van’wana abandleni. Hi mhaka leyo, i swa lisima kuva hi tivonela hikusa ku phikizana ku nga yentxa swaku ku nga vi ni ku twanana bandleni.

2. Hi ta bula hi yini ka djondzo leyi?

² Ka djondzo leyi, hi ta vona minchumu ya ku biha leyi nga hi yentxaka hi phikizana ni vamakwerhu. Hi ta tlhela hi djondza hi swikombiso leswi nga ka Bibele swa vanhu lava va kalaka va nga pfumelelanga nchumu xi va yentxa va phikizana ni van’wana. Kambe swoswi, a hi rhangeni hi ku vona swaku hi mhaka muni hi fanele hi kambela leswi swi hi yentxaka hi lava ku tirhela Yehovha.

3. Hi swini swivutiso leswi hi faneleke hi tiyentxa swona?

³ I swinene ku kambela leswi swi hi yentxaka hi tirhela Yehovha. Hi mhaka leyo hi fanele hi tivutisa leswi: ‘Hi mhaka muni ni tifananisa ni vanhu van’wana? I nga va swaku ni tifananisa na vona leswaku ni tivona na ni yampsa ku va tlula? I yini lexi ni yentxaka  ni tirhela Yehovha? Indje swi vula swaku no yampsa ku tlula vamakwerhu van’wana kumbe ni tirhela Yehovha hi mhaka leswi ni lavaka ku mu tsakisa?’ Se hi mhaka muni swi li swa lisima ku tiyentxa swivutiso leswi? A hi voneni leswi Bibele li swi vulaka.

4. Hi ku ya hi Vagalatiya 6:3, 4 hi mhaka muni hi nga fanelanga hi tifananisa ni vanhu van’wana?

⁴ Bibele li hi byela swaku a hi fanelanga hi tshamela ku tifananisa ni vanhu van’wana. (Lerha Vagalatiya 6:3, 4.) Hi mhaka muni Bibele li vula leswo? Hi mhaka loko hi tivona na hi yampsa ku tlula vamakwerhu van’wana, hi nga ha sungula ku tibyela. Naswona loko hi tivona na hi nga li va nchumu loko hi tifananisa ni vamakwerhu van’wana hi nga ha godola. Leswo swi kombisa swaku ka swiyimu hinkwaswu ku tifananisa ni van’wana a hi swinene. (Rom. 12:3) Makwerhu Katarina, * lweyi a tshamaka Grécia, a li: “A ni tshamela ku tifananisa ni vamakwerhu van’wana va ku saseka, lava va chumayelaka kahle, ni lava swi va vevukelaka ku yentxa vanghanu. Leswo, swi ni yentxe ni titwa na ni nga li wa nchumu.” Khumbuka swaku leswi nga yentxa Yehovha a hi tisa ka nhlengeletanu ya yena, a hi mhaka ya leswi hi nga xonga, leswi hi vulavulaka kahle, kumbe hi leswi hi rhandziwaka hi vanhu van’wana, kambe a hi tise ka nhlengeletanu ya yena hi leswi hi mu rhandzaka ni leswi hi yingisaka N’wana wa yena. — Yoh. 6:44; 1 Kor. 1:26-31.

5. U djondze yini ka leswi swi nga yentxekela makwerhu Hayen?

⁵ Xivutiso xin’wana lexi hi faneleke hi tivutisa xona hi lexi nge: ‘Vamakwerhu va ni tiva na ni li munhu lweyi a lwelaka swaku ku va ni ku rhula bandleni kumbe va ni tiva na ni li munhu lweyi a tshamelaka ku holovisa van’wana?’ Vona leswi nga yentxekela makwerhu Hayen, lweyi a tshamaka Coreia do Sul. Makwerhu lweyi a a nga tsaki loko a vona vamakwerhu van’wana na va nyikiwa mintirho abandleni. Yena a vula leswi: “Minkama ya yinyingi a ni tshamela ku va sola ni tlhela ni nga pfumelelani ni leswi a va swi vula.” Makwerhu lweyi a tlhele a ku: “Mapimiselo lawa ma yentxe swaku ku nga vi ni ku rhula abandleni”. Leswi tsakisaka hi leswaku vanghanu va yena va mu pfunile ku vona swaku mapimiselo ya yena a ma nga li manene. Makwerhu lweyi a game a txintxa mapimiselo ya yena, naswona swoswi se i doda. Loko hi vona swaku hi sungula ku tifananisa ni van’wana handle ka ku yentxa swaku ku va ni ku rhula bandleni, hi fanele hi tekela ku lulamisa mapimiselo ya hina.

6. Hi ku ya hi Vagalatiya 5:26, i yini leswi nga hi yentxaka hi sungula ku phikizana ni van’wana?

⁶ Lerha Vagalatiya 5:26. I yini leswi nga yentxaka munhu a lava ku phikizana ni van’wana? I ku tibyela. Ku tibyela i ku tivona na u yampsa ku tlula van’wana. Kasi xin’wana i ku va ni wukwele. Munhu wa wukwele a ngo navela ku va ni swilo swa munhu mun’wana ntsena, kambe a tlhela a navelela swaku munhu yelweyo a luza leswi a nga na swona. Munhu lweyi a kweletaka munhu mun’wana swi vula swaku wa mu nyenya. Leswi swi vula swaku a hi fanelanga hi pfumelela nchumu xi hi yentxa hi tibyela kumbe ku va ni wukwele!

7. Hi xini xikombiso lexi hi pfunaka ku vona swaku ku tibyela ni wukwele swi bihile?

⁷ Ku tibyela ni ku va ni wukwele swi nga fanisiwa ni swipungwana swa switsongo leswi phehlaka kumbe ku boxetela nsinya hi kutsongokutsongo. Hambileswi nsinya wolowo wu nga ha tamaka wu hanya, hi ku famba ka nkama wu nga wa. Hi ku fanana, leswo swi nga yentxeka ka munhu lweyi a tirhelaka Yehovha. Loko a nga na mhaka ni va n’wana a tlhela a va ni  wukwele hi wugamu a nga tshika ku tirhela Yehovha. (Swi. 16:18) Funtshi a nga ta tshika ku tirhela Yehovha ntsena, kambe a ta yentxa swaku ni van’wana va vaviseka. I yini xi nga hi pfunaka swaku hi nga tibyeli ni ku tlhela hi tsaka hi leswi van’wana va swi yentxaka?

8. Hi nga yentxa yini swaku hi nga tibyeli?

⁸ Leswaku hi lwisana ni ku tibyela hi fanele hi khumbuka marito lawa mupostolo Pawulo a nga ma byela Vafilipiya loko a ku: “Mi nga yentxeni nchumu ni xin’we hi ku phikizana kumbe hi ku tibyela, kambe tivekeni hansi mi teka van’wana va li va lisima ku tlula n’wina.” (Filp. 2:3) Loko hi teka van’wana va li va lisima ku hi tlula, a hi nga ta tshamela ku tifananisa na vona hileswi va kotaka ku yentxa minchumu leyi hi kalaka hi nga yi koti. Handle ka leswo hi ta tsaka na vona hileswi va kotaka ku swi yentxa, naswona hi ta tsaka hintamu loko va tirhela Yehovha. Hambileswo, vamakwerhu lava kotaka ku yi yentxa kahle minchumu na vona va fanele va tirhisa marito ya Pawulo, hi ku va va vona minchumu ya yinene leyi van’wana va kotaka ku yi yentxa. Se loko hinkwerhu hi tikarhatela ku yentxa leswo, ku ta va ni ku twanana abandleni.

9. I yini lexi nga hi pfunaka swaku hi tsaka hi leswi van’wana va kotaka ku swi yentxa?

⁹ Leswi swi nga hi pfunaka ku hlula wukwele i ku twisisa swaku a hi nge swi koti ku yentxa hinkwaswu. Loko hi tiveka hansi, a hi nga ta tshamela ku kombisa swaku hi kota ku yentxa minchumu hi ndlela ya yinene ku tlula van’wana. Handle ka leswo, hi ta lava ku djondza ka van’wana. Hi xikombiso, loko u tiva makwerhu lweyi a vekaka kahle madixkursu abandleni, mu vutisi swaku a ma lunghiselelisa ku yini madixkursu a tlhela a ma veka kahle. Kumbe loko u tiva makwerhu lweyi a swekaka kahle, mu kombeli swaku a ku byela leswi a swekisaka xiswona. Loko u li jovhem naswona swi ku karhatela ku yentxa vanghanu, kombela ku pfuniwa hi munhu lweyi swi mu vevukelaka ku yentxa vanghanu. Hinkwerhu loko hi yentxa leswi, hi ta tsaka hileswi van’wana va kotaka ku swi yentxa hi tlhela ka djondza ka vona.

10. Hi swini swikarhatu leswi Gidiyoni a nga kumana na swona?

¹⁰ Pimisa hi leswi nga yentxekela Gidiyoni ni vavanuna va lixaka la Efrayimi. Gidiyoni ni 300  wa vavanuna lava a a li na vona va kote ku hlula nyimpi hi ku pfuniwa hi Yehovha. Leswi vavanuna va Efrayimi a va tibyela, va vavisekile hileswi Gidiyoni a kalaka a nga va rhambanga ku sunguleni swaku va ya mu pfuna ku lwa nyimpi. Naswona va kwatele Gidiyoni va tlhela va mu holovisa. Ka vona a xa lisima hintamu a ku li ndhuma leyi lixaka la Efrayimi a yi ta va na yona, ku tlula leswi Gidiyoni a nga swi yentxa, ku nga ku dzunisa vito la Yehovha ni ku vhikela vanhu va Xikwembu. — Vaava. 8:1.

11. I yini leswi Gidiyoni a nga swi byela vavanuna va Efrayimi?

¹¹ Leswi Gidiyoni a a tiveka hansi a byele vavanuna va Efrayimi a ku: “Se mina ni yentxe yini loko ni fananisiwa na n’wina?” Gidiyoni a vulavule hi leswi Yehovha a nga li katekisisa xiswona lixaka la Efrayimi. Leswo swi yentxe swaku vavanuna va Efrayimi va nga ha mu kwateli. (Vaava. 8:2, 3) Gidiyoni a a tinyimisele ku kala a nga tibyeli a tlhela a yentxa hinkwaswu swaku ku va ni ku rhula xikarhi ka yena ni vanhu va Xikwembu.

12. Hi djondza yini ka xikombiso xa vavanuna va Efrayimi ni xa Gidiyoni?

¹² Hi djondza yini ka xikombiso xa Gidiyoni ni vavanuna va Efrayimi? Ka vavanuna va Efrayimi hi djondza swaku a hi fanelanga hi lwela ku dzunisiwa kambe hi fanele hi yentxa swaku ku dzunisiwa Yehovha. Loko hi li vapapayi va mindjangu kumbe madoda hi nga djondza minchumu ya lisima ka xikombiso xa Gidiyoni. Loko hi yentxe nchumu lexi nga kwatisa munhu, hi fanele hi zama ku twisisa swaku i yini xi nga mu kwatisa. Hi nga tlhela hi mu khensa hi minchumu ya yinene leyi a yi yentxaka. Leswwaku hi kota ku yentxa leswo hi fanele hi tiveka hansi, ngopfungopfu loko hi nga na nandzu. Ku yentxa ku rhula i swa lisima ku tlula ku lava ku tiva lweyi a nga ni nandzu.

13. Hi xini xikarhatu lexi Ana a nga kumana na xona, naswona a xi hlulise ku yini?

¹³ Xikombiso xin’wana i xa Ana. A a chade na Elkana, wanuna lweyi a a mu rhandza hintamu. Hambileswi Elkana a a ni nsati mun’wana ku nga Penina, a a rhandza Ana hintamu ku tlula Penina. Hambileswo, “Penina a a ni vana, kambe Ana a a nga na vana.” Leswo swi yentxe swaku Penina a tshamela ku poyilela Ana “leswaku a vaviseka” lakaku “a rila a yala ni ku dla.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Hambileswo, Bibele a li hi byeli swaku Ana a zame ku tlhelisela Penina hi minchumu ya ku biha. Handle ka leswo, a tshembe Yehovha a tlhela a mu byela hinkwaswu leswi a swi mu vava. I nga va swaku Penina a game a txintxa ndlela ya ku biha leyi a a mu khoma hi yona Ana? Bibele a li hi byeli nchumu hi mhaka leyi. Kambe li hi byela swaku Ana a ve ni ku rhula ka mbilu, funtshi “a a nga ha karhatekanga.” — 1 Sam. 1:10, 18.

14. U nga djondza yini ka xikombiso xa Ana?

¹⁴ Hi nga djondza yini ka leswi nga yentxekela  Ana? Loko munhu a zama ku phikizana na wena khumbuka swaku hi wena u faneleke u tikhoma. A swi lavi u za u phikizana na yena. Handle ka ku tlhelisela swa ku biha hi swa ku biha, lwela ku yentxa swaku ku va ni ku rhula. (Rom. 12:17-21) Hambiloko munhu yelweyo a nga txintxi, u nga swi kota ku va ni ku rhula mbilwini ya wena u tlhela u tsaka.

15. I yini leswi Apolosi na Pawulo a va fana hi swona?

¹⁵ A hi voneni leswi hi nga swi djondzaka ka xikombiso xa Apolosi na mupostolo Pawulo. Hi wumbirhi ka vona a va ma tiva kahle Matsalwa. A va tiviwa na va li vanhu va kahle, funtshi a va li vadjondzisi va vanene. Hinkwavu va pfune vanhu va vanyingi swaku va va vadjondzisiwa va Kreste. Kambe a va zanga va phikizana.

16. Apolosi a a li munhu wa ku tshamisa ku yini?

¹⁶ Apolosi “a psaliwe Alexandriya,” ku nga ndhawu leyi a yi dumile hi ku va ni swikola swa lisima hi nkama wolowo. Swi tikomba a a vulavula kahle naswona “a a ma tiva kahle Matsalwa.” (Mint. 18:24) A nkama a nga tshama Korinto, vamakwerhu va bandla la Korinto a va mu rhandza hintamu ku tlula leswi a va va rhandzisa xiswona vamakwerhu van’wana ku patsa na Pawulo. (1 Kor. 1:12, 13) Kambe Apolosi a a nga swi tsakeli swaku ku va ni ku yavana abandleni. Leswo swa tikomba hikusa hi ku famba ka nkama Pawulo a tlhele a mu rhuma swaku a ya pfuxela bandla la Korinto. (1 Kor. 16:12) Loko Apolosi a a yentxa swaku abandla li yavana, Pawulo a a nga ta tlhela a mu rhuma swaku a ya Korinto. Se, swa tikomba swaku Apolosi a a tirhisa wutivi la yena swaku a pfuna bandla swaku li va ni ku twanana, a chumayela mahungu ya ku tsakisa ni ku tiyisa vamakwerhu. A swi kanakanisi swaku Apolosi a a li munhu lweyi a a tiveka hansi. Hi xikombiso Bibele a li vuli swaku Apolosi a kwatile loko Akila na Prisila va “mu tlhamusela tindlela ta Xikwembu.” — Mint. 18:24-28.

17. I yini leswi Pawulo a nga swi yentxa swaku ku va ni ku twanana abandleni?

 ¹⁷ Mupostolo Pawulo a a yi tiva mintirho ya yinene leyi Apolosi a a yi yentxa. Kambe Pawulo a a nga chavi swaku vanhu a va ta pimisa swaku Apolosi wa mu tlula. Loko hi lerha hi leswi mupostolo Pawulo a nga swi byela vamakwerhu va Korinto, swa tikomba swaku a a li munhu wa ku tiveka hansi, a tlhela a vona minchumu hi ndlela ya yinene. Nkama lowu vamakwerhu va nga sungula ku vula swaku “mina ni wa Pawulo,” a nga tibyelanga. Handle ka leswo, a va byele swaku a va fanele va dzunisa Yehovha va tlhela va tekelela xikombiso xa Yesu. — 1 Kor. 3:3-6.

18. Hi ku ya hi 1 Vakorinto 4:6, 7, hi nga djondza yini ka xikombiso xa Pawulo na Apolosi?

¹⁸ Hi nga djondza yini ka xikombiso xa Apolosi na Pawulo? Hi nga ha yentxa swa swinyingi ka ntirho wa Yehovha, hi tlhela hi pfuna vanhu va vanyingi swaku va tsakamisiwa. Kambe hi fanele hi khumbuka swaku hinkwaswu leswo, hi swi yentxa hi mhaka leswi Yehovha a hi katekisaka. Kambe hi nga djondza swin’wana ka xikombiso xa Apolosi na Pawulo. Loko hi ni mintirho ya yinyingi abandleni, hi fanele hi lwela swaku ku va ni ku rhula. Hi mu khensa hintamu Yehovha hileswi a nga hi nyika madoda ni vapfunisi va bandla, lava tirhisaka Bibele swaku va hi pfuna swaku hi tama hi va ni ku rhula bandleni. Vona a va lavi ku voniwa na va li va lisima kambe va pfuna vamakwerhu hinkwavu abandleni swaku va yingisa Yesu Kreste va tlhela va tekelela xikombiso xa yena. — Lerha 1 Vakorinto 4:6, 7.

19. I yini leswi mun’wana ni mun’wana wa hina a faneleke a swi yentxa? (Vona ni kwadru leli nge: “ U Nga Phikizani Ni Van’wana.”)

¹⁹ Yehovha a yentxe swaku mun’wana ni mun’wana wa hina ku va ni nchumu lexi a kotaka ku xi yentxa kahle. Hi nga tirhisa wutivi lolelo “swaku hi pfuna van’wana.” (1 Ped. 4:10) Minkama yin’wana u nga ha pimisa swaku a hi swa lisima leswi u swi yentxaka. Kambe khumbuka swaku leswi u swi yentxaka swi pfuna bandla swaku li va ni ku rhula. Ku fana ni leswi murhungi a tlhanganisaka malinya ya matsongo swaku a yentxa mpahla, na wena khumbuka swaku minchumu ya yitsongo leyi u yi yentxaka yi nga pfuna bandla swaku li va ni ku rhula. Se yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka swaku u nga tshuki u phikizana ni van’wana. Tlhela u tinyimisela ku yentxa swaku ku va ni ku rhula bandleni. — Efe. 4:3.