1-2. Ku fana na Lota, hi xini xikarhatu lexi Vakreste va kumanaka na xona namuntlha?

 LOKO hi vona mahanyelo ya ku biha lawa vanhu va nga na wona namuntlha, hi titwa ku fana na Lota lweyi “a a karhateka hintamu hi mhaka mahanyelo ya tingana ya vanhu lava delelaka nawu” hikusa a a swi tiva swaku Yehovha a ma mu nyenyentsa mahanyelo wolawo. (2 Ped. 2:7, 8) Leswi Lota a a mu rhandza Yehovha a tlhela a mu hlonipha a nga ma tekelelanga mahanyelo ya vanhu lava a a hanya na vona. Na hina hambileswi hi hanyaka xikarhi ka vanhu lava va kalaka va nga hanyi hi minawu ya Yehovha, hi ta tama hi va ni mahanyelo yamanene, loko hi tama hi rhandza Yehovha hi tlhela hi mu hlonipha swinene. — Swi. 14:2.

² Xa ku tsakisa hileswaku Yehovha wa hi pfuna swaku hi yendla leswo hi ku tirhisa switsundzuxu leswi kumekaka ka buku la Swivuriso. Vakreste hinkwavu, ku nga na mhaka swaku i vavanuna, vavasati, majovhem kumbe lava se va nga kula, va nga pfuneka loko va kambisisa marito ya wutlharhi lawa ma kumekaka ka buku leli.

3. Hi ku ya hi Swivuriso 17:3, hi mhaka muni hi vhikela mbilu ya hina? (Vona mufoto.)

³ Lexi xi yendlaka hi vhikela mbilu ya hina hileswaku Yehovha wa kambisisa timbilu ta hina. Leswo swi vula swaku ku hambana ni vanhu lava va vonaka leswi hi nga tshamisa xiswona hi handle, Yehovha a vona leswi hi nga xiswona hi ndzeni. (Lerha Swivuriso 17:3.) Loko hi tata mimpimiso ya hina hi swilo swaswinene leswi kumekaka ka Rito la yena, a ta hi rhandza a tlhela a hi nyika wutomi la ku kala li nga heli. (Yoh. 4:14) Funtshi a hi nga ta xengiwa hi mahanyelo ya ku biha ya misava leyi ni mavunhwa ya Sathana Davulosi. (1 Yoh. 5:18, 19) Loko hi yendla hinkwaswu leswaku hi tiyisa wunghanu la hina na Yehovha, hi ta ya hi mu rhandza naswona hi ta ya hi mu hlonipha. Funtshi leswi hi kalaka hi nga lavi ku kwatisa Yehovha, hi ta fambela kule ni xin’wani ni xin’wani lexi xi nga hi yendlaka hi djoha. Naswona loko hi ringeka ku yendla swa ku biha, hi ta tibyela leswi: ‘A ni nge  swi yendli swilo leswi, leswi nga ta yendla swaku Papayi wa mina lweyi a ni rhandzaka hintamu a kwata.’ — 1 Yoh. 4:9, 10.

4. Ku chava Yehovha swi mu pfunise ku yini makwerhu Marta kuva a nga weli ka xidjoho?

⁴ Marta makwerhu wa xisati wa le Croácia lweyi a a lava ku wa ka ntlhamu wa ku yendla wuntunga la swa masangu a vule leswi: “A swi ni karhatela ku pimisa kahle ni ku lwa ni ku navela loku a ni li na kona ka ku yendla minchumu ya ku biha, kambe ku chava Yehovha swi ni vhikelile.” b Ku chava Yehovha swi mu vhikelise ku yini Marta? Marta a vule leswaku kuva a pimisile hi minchumu ya ku biha leyi a yi ta mu yendlekela ka wutomi la yena loko o wa ka xidjoho, swi mu pfunile kuva a yendla xiboho xaxinene. Se na hina ku chava Yehovha ku nga hi pfuna. Phela loko ho tshuka hi yendla xidjoho, hi nga ha kwatisa mbilu ya Yehovha hi tlhela hi luzekeliwa hi lunghelo la ku va Timboni ta yena. — Gen. 6:5, 6.

5. U djondze yini ka leswi nga yendlekela makwerhu Leo?

⁵ Loko hi chava Yehovha a hi nga ta tlanga ni vanhu lava yendlaka swilo swa ku biha. Makwerhu Leo lweyi a tshamaka Congo a li vonile lisima la leswo ka wutomi la yena. Loko se ku hundze 4 wa malembe na a tsakamisiwile, a sungule ku tlanga ni vanhu va ku biha. A a pimisa swaku a swi nga bihanga kuva a tlanga ni vanhu volavo hikusa a a nga ko yendla swilo swa ku biha funtshi a a nga ko djohela Yehovha. Kambe xa ku biha xa kona hileswaku a vanghanu volavo va game va mu xengetela swaku a sungula ku phuza ti nga teki a tlhela a yendla wuntunga la swa masangu. Loko ndlondho se yi vuyelile, a game a pimisa hi leswi vapsali va yena va nga mu djondzisa ni ntsaku lowu a a li na wona nkama na a tirhela Yehovha. Lexi tsakisaka hileswaku a game a txintxa mahanyelo ya yena. Hi ku pfuniwa hi madoda, swi kotekile swaku a tlhelela ka Yehovha. Swoswi a tsakile naswona i doda a tlhela a li mupfuli wa ndlela wa ku hlawuleka.

6. I vamani vavasati lava ku vulavuliwaka hi vona ka Swivuriso ndzima 9, naswona va fanekisela yini?

 ⁶ Swoswi a hi kambisiseni buku la Swivuriso ndzima 9, leli vulavulaka hi vavasati vambirhi. Mun’we a fanekisela wutlharhi, mun’wanyani a fanekisela wuphunta. (Vona Varoma 5:14; Vagalatiya 4:24.) Nkama lowu hi kambelaka ndzima leyi, swi lava hi khumbuka swaku misava leyi ya Sathana Davulosi yi vulavula ngopfu hi wuntunga la swa masangu funtshi yi kutxetela vanhu swaku va li yendla. Yi tlhela yi va xengetela swaku va rhandza pornografiya. (Efe. 4:19) Se i swa lisima leswaku hi tama hi chava Yehovha naswona hi fambela kule ni minchumu ya ku biha. (Swi. 16:6) Hi mhaka leyo, ku nga na mhaka swaku hi vavanuna kumbe hi vavasati, hi vakulu kumbe hi vatsongo, buku leli la Swivuriso li ta hi djondzisa minchumu ya lisima. Vavasati lavambirhi va rhamba vanhu lava kalaka va nga na xiperiyensiya kumbe lava ‘va kalaka va nga yi tirhisi kahle mimpimiso ya vona’. Swi fana li loko va va byela leswi: “Tanani kaya ka mina mi ta dla pawu la mina.” (Swi. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kambe ku ni ku hambana ka leswi nga ta yendleka ka lweyi a yamukelaka xirhambu lexi. Lweyi a yamukelaka xirhambu xa wansati wa xiphunta ni lweyi a yamukelaka xirhambu xa wansati wa wutlharhi va ta humeleliwa hi swilo swa ku hambana.

7. Hi ku ya hi Swivuriso 9:13-18, ku ta yendleka yini hi lweyi a pfumelaka xirhambu xa wansati wa xiphunta? (Vona mufoto.)

⁷ Pimisa hi xirhambu lexi “wansati wa xiphunta” a xi yendlaka. (Lerha Swivuriso 9:13-18.) Phela na a nga dani, a rhamba lava va kalaka va nga na wutlharhi a ku: “Tanani halenu” mi ta tikhorisa na mina. Se ku gama ku yendleka yini hi lava va yamukelaka xirhambu lexi? Bibele li li: “Kaya ka yena ku yo tala hi vafi.” Swi nga yendleka u khumbuka swifananiso swin’wani swa ku fana ni leswi, leswi swi kumekaka ka buku la Swivuriso. Hi xikombiso, buku la Swivuriso li vulavula hi “wansati wa nghwavani” ni “wansati lweyi a nga ni mahanyelo ya ku biha”. Hi byeliwa leswi hi yena: “Ku ya ka yindlo ya yena swi fana ni ku ya ku feni.” (Swi. 2:11-19) Swivuriso 5:3-10 yi vulavula hi wansati mun’wani “wa nghwavani” lweyi ‘minenge ya yena yi yisaka ku feni.’

8. Hi xini xiboho lexi hi faneleke hi xi yendla?

⁸ Lava va twaka “wansati wa xiphunta” va fanele va langa ku yamukela kumbe va yala xirhambu xa yena. Na hina swi nga yendleka swi lava hi yendla xiboho xa ku fana. Hi xikombiso, loko hi xengeteliwa ku yendla wuntunga la swa masangu kumbe ku sixtira pornografiya, i mpsini leswi hi nga ta swi yendla?

9-10. Hi mhaka muni hi fanele hi fambela kule ni wuntunga la swa masangu?

⁹ Hi ni swivangelo leswi twalaka swa ku fambela kule ni wuntunga la swa masangu. “Wansati wa xiphunta” a tlhamuseliwa na a vula leswi: “A mati ya  ku yiviwa ma lombela.” Kasi mati wolawo ya ku yiviwa i yini? Bibele li vula leswaku i wanuna ni wansati lava nga chada ntsena va nga fambaka masangu naswona leswo swi fanisiwa ni mati lawa ma pepisaka. (Swi. 5:15-18) Wanuna ni wansati lava nga chada, va chunsekile kuva va famba masangu. Kambe a mati ya ku yiviwa ke, wona ma fanekisela yini? Ma fanekisela ku famba masangu ni munhu lweyi u kalaka u nga chadanga na yena. Minkama ya yinyingi vanhu lava yendlaka leswi, va swi yendla xihundleni, ku fana ni leswi muyivi a fikaka niwusiku a yivetela swilo hinkwaswu na a nga voniwi hi munhu. A mati wolawo ya ku yiviwa ma nga ha tikomba ma lombela hikusa lava fambaka masangu na va nga chadanga xikan’we, va nga ha pimisa leswaku a va voniwi hi munhu funtshi a ku nga ta yendleka nchumu hi vona. Kambe vo tihembela, Yehovha wa swi vona hinkwaswu. Funtshi loko va tama va yendla leswo, va ta luzekeliwa hi wunghanu la vona na Yehovha. Se wa yi vona mhaka ya kona! A ku na xa ku “lombela” ka leswo, swa vava leswo. (1 Kor. 6:9, 10) Kambe ku ni swin’wani.

¹⁰ Loko u yendla wuntunga la swa masangu u nga ha titwa tingana kumbe u titwa u nga pfuni nchumu. Funtshi xa ku biha xa kona, u nga ha tshuka u kuma nyimba ya ku kala u nga yi nyimelanga kumbe u wonhetela ndjangu wa wena. Hi mhaka leyo, i swa lisima ku kala u nga pfumeli xirhambu xa wansati wa xiphunta. Xin’wani hileswaku a wu ngo to luzekeliwa hi wunghanu la wena na Yehovha ntsena, kambe u nga ha tlhela u kuma mavabyi lawa hi wugamu ma nga ku yisaka ku feni. (Swi. 7:23, 26) Ka Swivuriso 9:18 hi kuma marito lawa ma nge: “Lava a nga va rhamba va le sirheni.” Se hi mhaka muni vanhu va vanyingi va pfumela xirhambu xa wansati lweyi wa xiphunta, kuve magamu ya kona i lifu ke? — Swi. 9:13-18.

11. Hi mhaka muni ku sixtira pornografiya swi ni nghozi?

¹¹ Nchumu xin’wani lexi hi faneleke hi fambela kule na xona i pornografiya. Van’wani va nga ha pimisa swaku a ku na xa ku hoxeka ka ku sixtira pornografiya. Kambe leswo a hi ntiyiso. Pornografiya la wonhana, li yendla munhu a nga tihloniphi a tlhela a nga hloniphi van’wani, naswona swa karhata ku li tshika loko se li ku nghenile. Minchumu leyi munhu a yi vonaka, swi nga yendleka swi karhata kuva yi suka ka nhloko ya yena. Funtshi a pornografiya a li yendli swaku munhu a tshika ku navela ku yendla swilo swa masangu, kambe li yendla swaku a ya a swi navela hintamu ku swi yendla. (Kol. 3:5; Yak. 1:14, 15) Hi mhaka leyo, vanhu lava va sixtiraka pornografiya, va gama va yendla wuntunga la swa masangu.

12. Hi nga swi kombisisa ku yini swaku hi lwela ku fambela kule ni pornografiya?

¹² Se hi ta ku yini loko ka telefoni kumbe ka komputadori la hina ko tshuka ku humelela mufoto kumbe vhidiyo la ku yelana ni pornografiya? Hi to vhela hi swi tima hi ku hantlisa. Leswi nga ta hi pfuna ku yendla leswo i ku khumbuka swaku xa lisima hintamu ka hina i wunghanu leli hi nga na lona na Yehovha. Mafoto kumbe mavhidiyo man’wani a hi pornografiya hi ku kongoma, kambe ma nga ha hi yendla hi swi navela hintamu ku famba masangu. Se hi mhaka muni hi fanele hi fambela kule na wona? Hi mhaka ku a hi lavi ku pfumelela nchumu hambi wo va wa wutsongo, wu hi yendla hi pimisa kumbe ku yendla nchumu xa ku yelana ni wuntunga la swa masangu. (Mat. 5:28, 29) Doda lin’wani la Tailândia leli vitaniwaka David li li: “Loko ni lava ku sixtira kumbe ku vona minchumu ni rhanga hi ku tivutisa leswi: ‘Hambileswi minchumu leyi yi kalaka yi nga li pornografiya, indjhe Yehovha a ta tsaka loko ni tshamela ku yi txuvukisela? Mapimiselo lawo ma ni pfuna ku yendla swiboho swa wutlharhi.’”

13. I mpsini swi nga ta hi pfuna ku yendla swiboho swa wutlharhi?

¹³ Ku chava ku yendla minchumu leyi nga ta kwatisa Yehovha swi ta hi pfuna ku yendla swiboho swa wutlharhi. Ku chava Yehovha “i masungulo” kumbe fundação la “wutlharhi” la ntiyiso. (Swi. 9:10) Ha swi vona leswo ka tindzimana ta ku sungula ta Swivuriso ndzima 9, lani ku vulavuliwaka hi  wansati mun’wani lweyi a fanekiselaka “wutlharhi la ntiyiso.”

14. Hi xini xirhambu lexi ku vulavuliwaka hi xona ka Swivuriso 9:1-6?

¹⁴ Lerha Swivuriso 9:1-6. Ka ndzimana leyi hi djondza hi xirhambu lexi Yehovha Mutumbuluxi wa swilo hinkwaswu ni Xihlovo xa wutlharhi la ntiyiso a xi yendlaka. (Swi. 2:6; Rom. 16:27) Ka tindzimana leti ku vulavuliwa hi yindlo yayikulu leyi nga ni 7 wa mapilari. Xikombiso lexo, xi kombisa swaku Yehovha a rhandza ku nyika ni leswaku wa va yamukela hinkwavu lava va lavaka ku djondza ka yena leswaku va ta tlhariha.

15. Yehovha a hi rhamba swaku hi yendla yini?

¹⁵ Buku la Swivuriso ndzima 9 li vulavula hi wansati wa ku rhandza ku hanana, lweyi a lunghiselelaka nyama, a lunghiselela vhinyu a tlhela a lunghiselela swilo a swi veka ka meza. Wansati lweyi a fanekisela “wutlharhi la ntiyiso”, naswona xikombiso xa yena xi hi pfuna ku vona swaku Yehovha i munhu lweyi a rhandzaka ku nyika. (Swi. 9:2) Handle ka leswo, ka tindzimana ta 4 ni 5 hi kuma leswaku wansati lweyi ‘a rhamba lava kalaka va nga tlharihanga a ku: “Tanani kaya ka mina mi ta dla pawu la mina.”’ Se hi mhaka muni hi fanele hi yamukela xirhambu xa wansati lweyi? Hi mhaka Yehovha a lava leswaku vana va yena va tlhariha funtshi a lava ku va vhikela. A nga swi lavi leswaku va yendla swiboho leswi va nga ta gama va tisola hi swona, leswi nga ta yendla leswaku va kumana ni swikarhatu swa swinyingi ka wutomi la vona. Hi leswo swi yendlaka leswaku a vekisa wutlharhi la ntiyiso ka ‘lava ku lulama.’ (Swi. 2:7) Loko hi mu chava Yehovha hi ndlela yayinene, hi ta lava ku mu tsakisa naswona hi ta yingisa switsundzuxu swa yena funtshi leswo swi ta yendla leswaku hi tsaka ka wutomi la hina. — Yak. 1:25.

16. Ku chava Yehovha swi mu pfunise ku yini makwerhu Alain swaku a teka xiboho xa wutlharhi, naswona a game a tshovela yini?

¹⁶ Vona leswi ku chava Xikwembu swi nga mu pfunisa xiswona makwerhu Alain leswaku a yendla xiboho xa wutlharhi. Makwerhu lweyi i doda naswona i profesori. Yena a vula leswi: “Ku tala ka vakolega va mina a va vula swaku mafilmi lawa ma kombisaka pornografiya, ma kahle leswaku munhu a djondza ku famba masangu ka wona.” Kambe makwerhu Alain a a swi tiva swaku swoleswo a ku nga li ntiyiso. Yena a li: “Ku chava Xikwembu hi swona swi nga ni pfuna swaku ni nga sixtiri mafilmi lawayani. Ni tlhele ni tlhamusela vakolega va mina swaku hi mhaka muni ni yala ku ma sixtira.” Phela makwerhu lweyi a a tirhisa “wutlharhi la ntiyiso” swaku a “famba ka ndlela ya ku twisisa.” (Swi. 9:6) Vakolega va yena va hlamalile hi xiboho lexi yena a nga xi teka, naswona van’wani va sungulile ku djondza Bibele va tlhela va ya mintlhanganwini.

17-18. Hi yini minkateko leyi nga ta kumiwaka hi lava yamukelaka xirhambu xa wansati wa ku tlhariha? (Vona mufoto.)

 ¹⁷ Yehovha a tirhisa xikombiso xa vavasati lavambirhi swaku a hi komba leswi hi nga swi yendlaka leswaku hi tsaka ka nkama lowu taka. Lava va yamukelaka xirhambu xa “wansati wa xiphunta”, va tsakisiwa hi ku twa ku lombela ka swilo swa misava leyi swa nkamanyana swa ku kala swi nga longoloki ni ku rhandza ka Yehovha. Va hanyela swa namuntlha naswona a va pimisi hi leswi nga ta va yendlekela ka nkama lowu taka. Lexi vavisaka hileswaku magamu ya vona i ku ya pela “sirheni.” — Swi. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Kambe lava yamukelaka xirhambu xa “wansati wa ku tlhariha”, lweyi a fanekiselaka wutlharhi la ntiyiso, va ta kuma minkateko yayikulu hintamu swinene. Va ta tikhorisa hi wutlharhi la Yehovha Xikwembu naswona va ta tsaka, hikusa Yehovha a ta va a va lunghiselele hinkwaswu leswi va swi lavaka leswaku va va ni wunghanu lalikulu na yena. (Esa. 65:13) Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Yehovha a li: “Ni yingiseni kahle, mi dla leswi nga swinene, mi ta twa ku nandzika ka swa ku nona.” (Esa. 55:1, 2) Loko hi yendla leswo, hi ta rhandza leswi Yehovha a swi rhandzaka, hi nyenya leswi Yehovha a swi nyenyaka. (Pis. 97:10) Funtshi hi ta tsaka hi ku va hi rhamba van’wani swaku na vona va ta tikhorisa hi “wutlharhi la ntiyiso.” Swi ta fana ni loko a ho huwelela hi rito la ku tlakuka hi ku: “Mun’wani n mun’wani lweyi a kalaka a nga twisisi, a a ti halenu.” Phela hina hinkwerhu, ku patsa ni lava yamukelaka xirhambu lexi hi ta tikhorisa hi minkateko yayikulu swoswi ni ka nkama lowu taka. Hi ta hanya wutomi la ku kala li nga heli, funtshi hi ta famba “ka ndlela ya ku twisisa.” — Swi. 9:3, 4, 6.

19. Hi ku ya hi Eklesiasta 12:13, 14, hi fanele hi tinyimisela ku yendla yini? (Vona kwadru leli nge: “ Ku Chava Yehovha Swa Hi Pfuna.”)

¹⁹ Lerha Eklesiasta 12:13, 14. Ku chava Yehovha swi ta hi pfuna swaku hi vhikela mbilu ya hina, hi va ni mahanyelo lawa ma baseke hi tlhela hi tiyisa wunghanu la hina na yena hambileswi hi hanyaka ka masiku lawa ya wugamu. Leswi hi chavaka Yehovha hi tlhela hi mu rhandza, hi ta tama hi pfuna vanhu va vanyingi swaku va kuma wutlharhi la ntiyiso va tlhela va pfuneka ka lona.