1-2. I yini leswi mutsali mun’wana a nga swi vula, naswona i yini leswi hi nga ta bula hi swona ka djondzo leyi?

VANHU va vanyingi va kholwa swaku Yesu a ve kona, kambe a va swi lavi ku hanya hi leswi a nga swi djondzisa. (2 Tim. 4:3, 4) Mutsali mun’wana a vule leswi: “Loko a ko va ni munhu wa ku fana na Yesu, lweyi a vulaka marito hi ndlela leyi Yesu a nga ma vula hi yona, ku nga va leswaku munhu yelweyo a hi ta mu nyenya ku fana ni leswi Yesu va nga mu nyenyisa xiswona ka nkama lowu nga hundza?” . . . Mutsali yelweyo a tlhela a vula swaku “vanhu va vanyingi a va ta yentxa swoleswo.”

² Vanhu va vanyingi va mu twile Yesu loko a djondzisa va tlhela va mu vona loko a yentxa masingita, hambileswo a va mu kholwanga. Hi mhaka muni? Ka djondzo leyi nga hundza hi vone 4 wa swilo leswi nga yentxa vanhu va nga mu rhandzi Yesu. Ka djondzo leyi, hi ta tlhela hi vona 4 wa swilo leswi kombisaka swaku hi mhaka muni vanhu a va nga mu rhandzi Yesu ni leswi swi yentxaka vanhu va nga hi rhandzi namuntlha. Naswona, hi ta tlhela hi vona swaku swilo leswi hi nga swi balekisa ku yini.

3. I yini leswi Yesu a a swi yentxa leswi nga yentxa swaku vanhu va nga mu rhandzi?

³ Nkama lowu Yesu na a li lani misaveni a a heta nkama na a ni vanhu hinkwavu. A a dla ni vanhu va ku ganya swin’we ni tihosi, kambe a a tlhela a heta nkama wa wunyingi na a ni swisiwana ni vanhu lava a va voneliwa hansi. Funtshi, a a va twela wusiwana vanhu lava a va voniwa va li vadjohi. Kambe vafarisi van’wana a va nga tsaki loko va vona Yesu a yentxa swilo swoleswo. Va game va vutisa vadjondzisiwa va Yesu va ku: “Hi mhaka muni mi dla mi tlhela mi nwa ni vahakelisi va rhesa ni vadjohi?” Se Yesu a  va hlamulile a ku: “Vanhu lava nga kahle a va lavi dotori kambe dotori a laviwa hi lava vabyaka. A ni telanga ku ta vitana va ku lulama, kambe ku ta vitana vadjohi leswaku va tisola.” — Luk. 5:29-32.

4. Hi ku ya hi wuprofeta la Esaya, i mpsini leswi Vayuda a va fanele va swi nyimela hi Mesiya?

⁴ I yini leswi Matsalwa ma swi vulaka? Muprofeta Esaya a profete swaku loko Mesiya a ta lani misaveni, vanhu a va nga te mu rhandza. Wuprofeta leli li li: “A deleliwile a tlhela a xandziwa hi vanhu, a a li munhu wa switlhavi naswona mavabyi a ma nga mu sukeli a swi fana ni loko kara la yena a li fihliwile ka hina. A deleliwile naswona a hi vanga ni mhaka na yena.” (Esa. 53:3) Marito lawa ma kombisa swaku Mesiya a a ta “xandziwa hi vanhu,” hi ndlela leyo Vayuda a va fanele va nyimela swaku Yesu a xandziwa a tlhela a nga rhandziwi.

5. Vanhu va vanyingi namuntlha va va vonisa ku yini valandzeli va Yesu?

⁵ Ni namuntlha hi kumana ni xikarhatu lexi fanaka. Varhangeli va vanyingi va wukhongeli va tsaka hintamu loko vanhu va ku ganya, vanhu lava va voniwaka na va tiva ngopfu, va ya ka wukhongeli la vona. Varhangeli volavo va wukhongeli va yamukela vanhu lava ka wukhongeli la vona hambiloko mahanyelo ya vanhu lava ma nga fambisani ni ku rhandza ka Xikwembu. Varhangeli volovo va va vona na va nga li va nchumu vanhu lava hanyaka hi minawu ya Yehovha hi mhaka leswi mahanyelo ya vona ma kalaka ma nga fani ni ya vanhu va misava leyi. Mupostolo Pawulo a vule swaku Xikwembu xi lange ku tirhisana ni vanhu lava “voneliwaka hansi.” (1 Kor. 1:26-29) Ka Yehovha, vanhu hinkwavu lava mu tirhelaka i va lisima ka yena.

6. I yini leswi Yesu a nga swi vula ka Matewu 11:25, 26, naswona hi nga mu tekelelisa ku yini?

⁶ I yini lexi nga hi pfunaka ku hlula xikarhatu lexo? (Lerha Matewu 11:25, 26.) A hi fanelanga hi kholwa leswi vanhu va swi vulaka hi vanhu va Xikwembu. Khumbuka swaku Yehovha a tirhisa vanhu va ku tiveka hansi leswaku va yentxa ku rhandza ka yena. (Pis. 138:6) Pimisa hi minchumu ya yinyingi leyi Yehovha a nga yi yentxa hi ku tirhisa vanhu lava ka misava leyi va voniwaka na va nga li vanchumu.

7. Hi mhaka muni Yesu a paluxe mavunhwa ya Vafarisi, naswona vona va titwise ku yini?

⁷ Yesu a nga chavanga ku paluxa tidjondzo ta wukhongeli la mavunhwa hikusa varhangeli va wukhongeli a va yentxa swaku vanhu va nga gandzeli Yehovha hi ndlela ya yinene. Hi xikombiso a vule swaku Vafarisi a va karhateka hintamu hi ndlela leyi vanhu a va fanele va hlamba mavoko ha yona ku tlula ndlela leyi a va fanele va hlayisa vapsali va vona ha yona. (Mat. 15:1-11) Vadjondzisiwa va Yesu va nga ha va va hlamalisiwe swinene hi leswi Yesu a nga swi vula, hi mhaka leyo va mu vutise leswi: “Indje wa swi tiva swaku leswi u nga swi vula swi va kwatisile Vafarisi?” Yesu a va hlamule leswi: “Nsinya lowu kalaka wu nga byaliwanga hi Papayi wa mina wa le matilweni wu ta tsuvuliwa. Va tshikeni. I vakongomisi lava nga fa matihlo. Phela loko munhu lweyi a nga fa matihlo a kongomisa munhu lweyi a nga fa matihlo, hinkwavu va vambirhi va ta wela xikheleni.” (Mat. 15:12-14) Hambileswi varhangeli va wukhongeli la mavunhwa a va kwatile hi leswi Yesu a nga swi vula, Yesu a nga tshikanga ku vulavula ntiyiso.

8. Yesu a swi kombekise ku yini swaku a hi wukhongeli hinkwalu li yamukelekaka ka Xikwembu?

⁸ Yesu a tlhele a paluxa tidjondzo ta wukhongeli la mavunhwa. A nga zanga a vula swaku wukhongeli hinkwalu la yamukeleka ka Xikwembu. Handle ka leswo, a vule leswaku vanhu va vanyigi a va ta nghena hi nyanghwa wa wukulu lowu yisaka a ku loviseni, kasi van’wana va vatsongo, a va ta nghena hi nyanghwa wa ku lala lowu yisaka awuton’wini. (Mat. 7:13, 14) A vule  swaku van’wana a va tikomba na va tirhela Xikwembu, kambe a va nga hanyi hi leswi xi swi lavaka. Hi mhaka leyo Yesu a vule leswi: “Tivoneleni ka vaprofeta va mavunhwa lava taka ka n’wina na va yambale xikhumba xa nyempfu, ku ve hi ndzeni i mahlolwa lama kakatlulaka. Mi ta va tiva hi mintirho ya vona.” — Mat. 7:15-20.

9. Hi tini tidjondzo tin’wana ta mavunhwa leti Yesu a nga ti paluxa?

⁹ I yini leswi Matsalwa ma swi vulaka? Bibele se a li vulile swaku Mesiya a ta hisekela yindlo ya Yehovha. (Pis. 69:9; Yoh. 2:14-17) Ku hiseka koloko ku yentxe swaku Yesu a paluxa leswi wukhongeli la mavunhwa a li swi yentxa. Hi xikombiso, Vafarisi a va kholwa swaku moya a wu fi, kambe Yesu a vule swaku vanhu lava va nga fa va le ku yetleleni. (Yoh. 11:11) Vasaduki a va nga kholwi swaku vafi va ta pfuxiwa, kambe Yesu a pfuxe munghanu wa yena Lazaru. (Yoh. 11:43, 44; Mint. 23:8) Vafarisi a va vula swaku hinkwaswu leswi yentxekaka i Xikwembu lexi xi nga tsala swaku a swi ta yentxekisa swoleswo, kasi Yesu a djondzise swaku munhu a nga langa ku tirhela Xikwembu kumbe ku kala a nga xi tirheli. — Mat. 11:28.

10. Hi mhaka muni vanhu namuntlha va nga swi rhandzi leswi hi swi djondzisaka?

¹⁰ Ni namuntlha hi kumana ni xikarhatu lexi fanaka. Vanhu va vanyingi va kwata hintamu loko va hi vona hi tirhisa Bibele swaku hi djondzisa vanhu a kuva va tiva mavunhwa lawa wukhongeli li ma djondzisaka. Varhangeli va wukhongeli va djondzisa vanhu swaku Xikwembu xi hlupha vadjohi ka ndzilu lowu pfurhaka naswona u kalaka u nga timeki. Va tirhisa mavunhwa wolawo swaku va yentxa vanhu va tama va ya ka wukhongeli la vona. Kasi vanhu va Yehovha, lweyi i nga Xikwembu xa lirhandzu, va djondzisa ntiyiso lowu humaka ka Bibele. Naswona, varhangeli va wukhongeli va djondzisa swaku loko munhu a fa ku huma moya wu sala wu hanya. Kambe hina hi djondzisa swaku djondzo yoleyo i mavunhwa, hikusa a swi nge te twala loko Bibele li ku lava nga fa va ta pfuka. Hambileswi wukhongeli la mavunhwa li djondzisaka swaku hinkwaswu leswi hina vanhu hi swi yentxeka Xikwembu se a xi tsalile swaku a hi ta swi yentxisa swoleswo, kambe hina hi djondzisa swaku munhu a chunsekile ku langa ku tirhela Xikwembu kumbe a nga xi tirheli. Se varhangeli va wukhongeli  va titwisa ku yini loko va hi vona hi tirhisa Bibele swaku hi djondzisa ntiyiso? Minkama ya yinyingi, va kwata hintamu!

11. Hi ku ya hi marito ya Yesu lawa ma nga ka Yohani 8:45-47, Xikwembu xi lava swaku vanhu va xona va yentxa yini?

¹¹ I yini lexi nga hi pfunaka ku hlula xikarhatu lexo? Loko hi rhandza ntiyiso, hi fanele hi kholwa hinkwaswu leswi Yehovha a hi byelaka swona hi tlhela hi mu yingisa. (Lerha Yohani 8:45-47.) Ku hambana na Sathana Davulosi, hi tinyimisele ku tama hi hanya hi ntiyiso. A hi pfumeleli nchumu xi hi tshikisa ku kholwa leswi Bibele li swi djondzisaka. (Yoh. 8:44) Yehovha a lava swaku vanhu va yena va ‘nyenya minchumu ya ku biha’ kambe va ‘namarhela minchumu ya yinene’ ku fana ni leswi Yesu a nga swi yentxa. — Rom. 12:9; Heb. 1:9.

12. Hi mhaka muni leswi Yesu a nga fisa xiswona swi yentxe Vayuda va nga kholwi ka yena?

¹² Hi wini nchumu wun’wana lowu nga yentxa swaku Vayuda va nga mu rhandzi Yesu? Pawulo a te: “Hina hi chumayela hi Kreste lweyi a nga dlayiwa mhandzini, ku nga mhaka leyi karhatelaka Vayuda ku yi kholwa” (1 Kor. 1:23) Hi mhaka muni Vayuda va vanyingi va nga kholwanga ka Yesu hi leswi a nga dlayiwa mhandzini? Hikusa ka vona, leswi Yesu a nga fa mhandzini, a va mu vona a li xigevenga, ku nga li Mesiya. — Det. 21:22, 23.

13. I mpsini leswi lava a va nga kholwi ka Yesu a va nga swi pfumeli?

¹³ Vayuda lava a va nga kholwi ka Yesu a va pfumelanga swaku a nga na nandzu, ni swaku va mu lumbete hi minchumu ya ku biha ya ku kala a nga yi yentxanga. Phela lava va nga thethisa Yesu a va zanga va landzelela minawu ya ku lulama ya ku yavanyisa. A Tribunali ya Yikulu ya Vayuda li laveteliwe hi ku kahlula kuva ku thethisiwa Yesu, naswona a ku zanga ku tirhisiwa nawu. (Luk. 22:54; Yoh. 18:24) Handle ka ku vathethisi va yingisela kahle leswi Yesu a va mu lumbeta hi swona ni kuva va mu yingisela kahle Yesu loko a vulavula, va ve vona va ku sungula va “lavetela vanhu lava a va ta vula mavunhwa hi Yesu swaku va mu dlaya.” Leswi va nga tsandzeka ku yentxa leswo, muprista wa mukulu a zame ku yentxa Yesu a vulavula marito lawa a ma ta mu phasa, a kuva hi wugamu a vula swaku  a ni nandzu. Kambe hinkwaswu leswi va nga swi yentxa a swi nga fambisani ni nawu. (Mat. 26:59; Marku 14:55-64) Loko Yesu se a pfuxiwile, vathethisi va humese male ya yinyingi va nyika masonchwa lawa a ma vonelela sirha la Yesu leswaku va hangalasa mavunhwa, hi ku vula swaku hi mhaka muni Yesu a nga ha li kona sirheni. — Mat. 28:11-15.

14. I yini leswi Matsalwa a ma swi vulile hi lifu la Yesu?

¹⁴ I yini leswi Matsalwa ma swi vulaka? Hambileswi Vayuda a va nga swi nyimelanga swaku Yesu a dlayiwa, Matsalwa se a ma vule leswi: “A nyikele hi wutomi la yena, funtshi a voniwe na a li mudjohi, a rhwale xidjoho xa vanhu vavanyingi, a tlhela a lamulela vadjohi.” (Esa. 53:12) Hi mhaka leyo, a va fanele va swi twisisa swaku Yesu a ta dlayeliwa mhandzini ku fana ni mudjohi.

15. I yini leswi Timboni ta Yehovha ti lumbetiwaka hi swona leswi yentxaka swaku van’wana va nga ti rhandzi?

¹⁵ Ni namuntlha hi kumana ni xikarhatu lexi fanaka. Ku fana na Yesu, Timboni ta Yehovha namuntlha ta lumbetiwa ti tlhela ti khomiwa hi ndlela ya ku biha. Hi xikombiso, hi ma 1930 ku ya ka ma 1940 Timboni ta Yehovha aEstados Unidos ti yisiwe tribunali swaku ti ya lwela nchunseko wa ku tirhela Xikwembu. Vayavanyisi van’wana va kombise swaku a va ti nyenya Timboni ta Yehovha. A Quebec, aCanadá, a mfumu ni wukhongeli a va tirha xikan’we swaku va helisa a ntirho wa hina. Vachumayeli va vanyingi va pfaleliwe madjele hi mhaka ya leswi a va chumayela hi Mfumu wa Xikwembu. A Alemanha, majovhem ya manyingi ma dlayiwile ka mfumu wa Manazi. Naswona ka malembe ya swoswinyana, vamakwerhu va hina aRússia va khomiwile va petiwa madjele hi leswi a va djondzisa Bibele. Va patse ni ku tsimbisa Bibele la Wuhundzuluxeli La Misava Ya Nyuwani va vula swaku li ni mahungu ya ku kala ma nga li manene, hi leswi li tirhisaka vito la Yehovha.

16. Hi ku ya hi 1 Yohani 4:1, hi mhaka muni hi nga fanelanga hi kholwa loko lava va hi nyenyaka va vula mavunhwa hi hina?

¹⁶ I yini lexi nga hi pfunaka ku hlula xikarhatu lexo? Kambisisa mhaka. Ka Dixkursu la yena la le nhaveni, Yesu a byele vadjondzisiwa va yena swaku van’wana a va ta va “hembela hi swilo hinkwaswu swa ku biha”. (Mat. 5:11) Lweyi a vangaka mavunhwa wolawo hi Sathana. A yentxa swaku lava hi nyenyaka va vula mavunhwa hi lava va rhandzaka ntiyiso. (Nhla. 12:9, 10) A hi fanelanga hi ma kholwa mavunhwa wolawo lawa ma vuliwaka hi valala va hina. Naswona a hi fanelanga hi pfumelela swaku mavunhwa wolawo ma hi chavisa kumbe ma holisa lipfumelo la hina. — Lerha 1 Yohani 4:1.

17. Hi mhaka muni leswi nga yentxeka na Yesu a nga se fa, swi yentxe swaku van’wana va nga swi lavi ku va valandzeli va yena?

¹⁷ Na ku sale kutsongo swaku Yesu a fa, vapostolo va yena va 12 a va tshembekanga ka yena. Mun’we wa vapostolo va yena a mu yale ka 3, naswona la van’wana va mu balekile niwusiku na kuve mundzuku ka kona a a ta dlayiwa. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Kambe Yesu a swi mu hlamalisanga leswo, hikusa se a a swi vulile swaku a swi ta yentxeka. (Yoh. 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Loko vanhu va vone leswo, swi nga yentxeka va pimise leswi: ‘Leswi vapostolo va Yesu va nga mu baleka, mina a ni swi lavi ku va ka ntlawa wa vona!’

18. Hi lini wuprofeta leli nga hetiseka na Yesu a li kusuhi ni ku fa?

¹⁸ I yini leswi Matsalwa ma swi vulaka? Ka malembe ya manyingi lawa a ma hundzile, Yehovha a a swi vulile swaku Mesiya a ta xavisiwa hi 30 wa mamoweda ya prata. (Zak. 11:12, 13) Naswona muxengi wa kona a a ta va mun’wana wa vanghanu va yena. (Pis. 41:9) Muprofeta Zakariya na yena se a a vule leswi: “Bana mulusi u  tshika ntlhambi wu hangalaka.” (Zak. 13:7) Vanhu lava a va ni timbilu ta tinene a va nga ta tshika ku landzela Yesu hi mhaka ku vona swilo leswi swi yentxeka, kambe a va ta tiyisa lipfumelo la vona loko va vona wuprofeta leli a li vulavula hi Yesu li yentxeka.

19. I yini leswi vanhu va timbilu ta tinene va swi twisisaka?

¹⁹ Ni namuntlha hi kumana ni xikarhatu lexi fanaka. Ka masiku ya hina, vamakwerhu van’wana va tshike ku tirhela Yehovha va tlhela va zama ku yentxa swaku van’wana va tshika ku mu tirhela. Va vulavule ku biha hi hina, va tlhela va hangalasa mavunhwa hi Timboni ta Yehovha hi ku tirhisa matelevhizori ni interneti. Hambileswo, lava timbilu ta tinene a va tlheleli ndzhaku, ku hambana ni leswo va swi vona swaku ku hetiseka leswi Bibele se a li swi vulile. — Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22.

20. I yini lexi nga hi pfunaka ku kala hi nga pfumeli ku xengiwa hi vanhu lava nga tshika ku tirhela Yehovha? (2 Timotiyu 4:4, 5)

²⁰ I yini lexi nga hi pfunaka ku hlula xikarhatu lexo? Hi fanele hi tiyisa lipfumelo la hina hi ku djondza Bibele nkama ni nkama, hi khongela ni ku yentxa ntirho lowu Yehovha a nga hi nyika wona. (Lerha 2 Timotiyu 4:4, 5.) Loko hi ni lipfumelo la ku tiya, a hi nge te chava loko vanhu va vulavula swilo swa ku biha hi hina. (Esa. 28:16) Loko hi ya hi mu rhandza Yehovha, hi rhandza Rito la yena ni ku rhandza vamakwerhu, swi ta hi pfuna ku kala hi nga pfumeli ku xengiwa hi lava va nga tshika ntiyiso.

21. Hambileswi vanhu va vanyingi va kalaka va nga ma pfumeli mahungu ya ku tsakisa, Bibele li li yini?

²¹ Ka nkama wa vapostolo, vanhu va vanyingi va mu yalile Yesu. Kambe ku ni van’wana lava nga pfumela ka yena. Mun’we wa kona lweyi a nga pfumela, ku ve mutirhi wa Tribunali ya Yikulu ya Vayuda, ku patsa ni “vaprista va vanyingi.” (Mint. 6:7; Mat. 27:57-60; Marku 15:43) Ni namuntlha vanhu va vanyingi a va pfumeleli nchumu xi va tshikisa ku va valandzeli va Yesu. Hi mhaka muni? Hikusa va tiva ntiyiso lowu nga ka Rito la Xikwembu va tlhela va wu rhandza. Bibele li vula leswi hi mhaka leyi: “Lava rhandzaka nawu wa wena va ni ku rhula kakukulu a ku na lexi nga va phariyetaka.” — Pis. 119:165.