Leswi nga ni yentxekela siku leliyani swi txintxe wutomi la mina hikusa swi yentxe ni lava ku tiva Xikwembu. Ni nge se ku tlhamusela leswi nga gama swi ni yentxekela ka wusiku leliyani, ni lava ku ku byela leswi nga ni yentxekela na na ha li mutsongo, leswi nga ni yentxa ni lava ku djondza hi Xikwembu.

Ni psaliwe hi 1937 aFrança ka xidoropana xa Guesnain, lexi nga ni mugodi. Leswi Papayi wa mina a a tirha ka mugodi wa makhala ni djondze lisima la ku tirha hi matimba. Papayi wa mina a ni djondzise ku nyenya minchumu ya ku biha. Leswi papayi a a vona swaku lava a va tirha amugodini wa makhala a va hluphiwa naswona a va tirha ka swiyimu leswi a swi va veka nghozini, a a lava ku va pfuna. Hi mhaka leyo, a nghenelele ntlawa wa lava a va lwela timfanelo ta lava a va tirha mugodini. Papayi a tlhele a kwatisiwa hi varhangeli va wukhongeli lava a va li lomu a hi tshama kona, hikusa hambileswi a va ganyile, a va byela vatirhi va mugodi lava a va li swisiwana swaku va va nyika swakudla ni male. Papayi a swi mu kwatisa hintamu leswi varhangeli va wukhongeli a va swi yentxa lakaku a nga zanga a ni djondzisa hi wukhongeli kumbe ku vulavula na mina hi Xikwembu.

 Loko ni ya ni kula ni yi ni swi nyenya hintamu swilo swa ku biha leswi a swi yentxeka, swa ku fana ni xikheto ka lava a va ta hi ka matiko man’wana. Kambe mina a ni swi rhandza ku tlanga ni vana lava a va ta hi ka matiko man’wana ni tlhela ni bela bola na vona. Mamana wa mina a a nga li wa França kambe a a ta hi Polónia. Phela a ni swi lava ku vona vanhu va ku ta hi ka tindhawu hinkwatu na va hanyisana hi ku rhula.

Hi 1957 ni nghenele ntirho wa wusonchwa. Phela a ntirho lowu hi wona wu nga ni yentxa ni kumeka ka tinhava ta Argélia, hilani se ni nga vula hi kona ku sunguleni. A nkama ni nga rila ni gama ni kombela Xikwembu swaku xi ni pfuna ni game ni tsumbula swaku lexi a ni xi chava a ku nga li munhu kambe a ku li mbongolo ya khwati leyi a yo tifambela. Phela ku chava ka mina ku game ku nyamalala. Leswi nga ni yentxekela ni ku vona nyimpi leyi a yi li kona, swi ni yentxe ni pimisa swaku kasi ni hanyela yini. Ni tlhele ni tivutisa swaku Xikwembu xa hi rhandza hina vanhu ni leswaku indje ku ta va ni ku rhula lani misaveni?

Siku lin’wana, na ni ya pfuxela kaya ka papayi wa mina ni tive Mboni ya Yehovha. Yi ni nyike Bibele leli ni nga sungula ku li lerha nkama ni nga tlhelela Argélia. A nkama lowu na ni lerha ni hlamalisiwile hintamu hi Nhlawutelo 21:3, 4 leyi vulaka leswi: “Tabernakela ya Xikwembu yi le xikarhi ka vanhu. . . . Xi ta limpa mihloti hinkwayu ka matihlo ya vona, lifu a li nga ha ta va kona, hambi ku keta, ku rila ni ku twa ku vava a swi nge he vi kona.” * A marito lawa ma ni hlamalisile. Ni ti vutisile swaku indje swi nga yentxeka leswo? Kambe hi nkama wolowo a ni nga tivi nchumu hi Xikwembu ni hi Bibele.

Nkama ni nga heta ntirho wa mina wa wusonchwa hi 1959, ni tlhangane na Francisco lweyi a a li Mboni ya Yehovha, naswona a ni djondzise minchumu ya yinyingi hi Bibele. Hi xikombiso, a ni kombe vito la Xikwembu ka Bibele, ku nga Yehovha. (Pis. 83:18) Francisco a tlhele a ni byela swaku Yehovha a ta helisa wubihi hinkwalu leli nga lani misaveni, a tlhela a yentxa swaku misava hinkwayu yi va paradesi, ni ku hetisisa marito ya Nhlawutelo 21:3, 4.

Phela leswi ni nga swi djondza a swi twala naswona swi khumbe mbilu ya mina. Kambe a ni kwatisiwa hi varhangeli va wukhongeli naswona a ni lava ku komba vanhu hinkwavu swaku leswi varhangeli volavo a va swi djondzisa a ku nga li ntiyiso! Leswi a ni swi yentxisa xiswona swilo, a ni tekelela mayentxelo ya papayi, naswona a ni nga lehisi mbilu, hikusa a ni lava ku txintxa swilo kola na kola!

Francisco ni vanghanu va mina lava a va li Timboni ta Yehovha va ni pfunile ku kala ni nga veketeli xiviti. Va ni tlhamusele swaku ntirho wa hina Vakreste a hi ku yavanyisa kambe i ku byela vanhu hi ntshembo lowu hi nga na wona ni ku va byela mahungu ya ku tsakisa hi Mfumu wa Xikwembu, ku nga ntirho lowu Yesu a nga wu yentxa a tlhela a siyela vadjondzisiwa va yena swaku va wu yentxa. (Mat. 24:14; Luk. 4:43) Ni tlhele ni djondza ku vulavula ni vanhu hi ndlela ya ku rhula, hambi va kholwa ka swilo swa ku hambana ni leswi ni kholwaka ka swona. Phela Bibele li li: “Mutirhi wa Hosi a nga fanelanga a lwa kambe a fanele a va munhu wa munene ka vanhu hinkwavu.” — 2 Tim. 2:24.

 Ni txintxe wutomi la mina ni gama ni tsakamisiwa hi 1959 ka asembleya la sirkwitu. Ni tive Ângela, ku nga ntombhi leyi ni nga yi rhandza. Ni sungule ku pfuxela bandla la yona nkama ni nkama, naswona hi chade hi 1960. Phela nsati wa mina i munene naswona i munhu wa lisima lweyi Yehovha a nga ni nyika yena. — Swi. 19:14.

Hi ku famba ka nkama ni ye ni djondza swilo swa swinyingi ka vamakwerhu lava a va ni malembe ya manyingi na va tirhela Yehovha. Ni djondze swaku kuva swi ni fambela kahle hambiloko va ni nyika ntirho wa ku karhata ni fanele ni tiveka hansi ni tlhela ni tirhisa marito ya wutlharhi lawa ma nga ka Swivuriso 15:22, lawa ma nge: “Loko ku ni vatsundzuxi vavanyingi swilo swi famba kahle.”

Hi 1964 ni sungule ku swi vona swaku marito lawa ma nga ka Swivuriso i ya ntiyiso. Hi lembe lolelo ni ve mudjikelezi. A ni pfuxela mabandla ni tlhela ni pfuna vamakwerhu ku tiyisa wunghanu la vona na Yehovha. Hi nkama wolowo a no va ni 27 wa malembe naswona a ni ni swa swinyingi swa ku swi tiva ka ntirho lowu. Hi mhaka yoleyo ni yentxe swihoxo. Kambe ni zame ku djondza ka swihoxo swa mina. Kambe xa xikulu hintamu ni djondze swa lisima ka vamakwerhu lava a ku li khale na va tirhela Yehovha.

Ni khumbuka leswi nga ni yentxekela siku lin’wana. Loko ni pfuxele bandla lin’wana aParis, ku ni makwerhu lweyi a nga ni wunghanu la linene na Yehovha a nga ni vitana a ni vutisa swaku a nga bula na mina. Ni vhele ni pfumela ni ku hi nga bula.

A ni vutise leswi: “Loko dotori a ya pfuxela ka munti hi ntolovelo a ya tendera mani?”

Ni vhele ni ku: “A ya tendera muvabyi.”

Makwerhu lwiyani a te: “Hi swona Louis, kambe ni vone swaku loko u hi yendzela u heta nkama wa wunyingi ni vamakwerhu lava va nga ni wunghanu la linene na Yehovha, kambe ka bandla la hina ku ni vamakwerhu lava kalaka va nga na wunghanu la linene na Yehovha ni van’wana lava va nga ni tingana. A va ta tsaka hintamu loko a wo heta nkama na vona ni ku tlhela u va yendzela makaya ka vona u ya dla na vona.”

Phela leswi makwerhu lwiyani a nga ni byela swona swi ni pfune hintamu. Naswona ku vona lirhandzu leli a a li na lona hi ntlhambi wa Xikwembu swi ni khumbe mbilu. Ku sukela kolano ni zame ku tiveka hansi ni tlhela ni yentxa leswi a nga ni byela swona. Phela ni mu khensa hintamu Yehovha hi leswi a nga ni nyika vamakwerhu va ku fana ni makwerhu lweyi.

 Hi malembe ya 1969 ni 1973, ni vekiwe swaku ni va muvoneleli ka Departamentu la Swakudla ka 2 wa makongresu ya misava hinkwayu aParis. Ka kongresu la 1973 a hi fanele hi nyika swakudla kolomu ka 60.000 wa vanhu ku ringana 5 wa masiku! Phela a ni chava hikusa a ni nga swi tivi swaku ntirho lowu hi ta wu yentxisa ku yini. Kambe ni tlhele ni vona ku hetiseka ka marito ya buku la Swivuriso 15:22, leyi kombisaka swaku ku bulisana ku yentxa swaku swilo swi famba kahle. Se ni kombele ku pfuniwa hi vamakwerhu lava a va ni wunghanu la linene na Yehovha lava na vona va nga tshama va wu yentxa ntirho lowu. Xikarhi ka vamakwerhu lava a ku ni vamakwerhu lava a va swi kota ku lunghiselela nyama, lava a va ni masimu, lava a va swi kota ku sweka ni lava a va xava minchumu. Hinkwerhu hi patsanile swaku hi kota ku yentxa ntirho lowu a hi li na wona, lowu a wu tikomba ingaku wa karhata.

Hi 1973, mina ni nsati wa mina hi rhambiwe ku ya tirha aBetele la França. Ntirho wa ku sungula lowu a ni fanele ni wu yentxa a wu ni karhatela hintamu. A ni fanele ni heleketela mabuku vamakwerhu va África aCamarões, lani ntirho wa hina a wu tsimbisiwa hi ma 1970 ku ya ka 1993. Phela a ni nga swi tivi swaku ni nga swi kota ku swi yentxa leswi. Phela makwerhu wa Comissão ya Filiyali la França a swi tsumbulile swaku a ni godola, a gama a ni tiyisa hi ku ni byela leswi: “Vamakwerhu va hina aCamarões va ma lava hintamu mabuku, leswaku va ma kuma hi fanele hi ya va nyika. Leswi hi swona leswi hi nga swi yentxa.

Ni fambe mankhambi ya manyingi ka matiko lawa ma yentxaka frontera ni tiko la Camarões swaku ni ya tlhangana ni madoda ya Camarões. Vamakwerhu lava, lava a va nga chavi nchumu va tlhela va va ni wutlhari, va ni pfunile hi ku ni komba leswi ni nga swi yentxaka swaku vamakwerhu va Camarões va kuma mabuku nkama ni nkama. Phela Yehovha a katekisile minzamu ya hina hikusa ka 20 wa malembe lawa ntirho wa hina a wu tsimbisiwa aCamarões, vamakwerhu a va tama va va ni Murindzi ni Wutirheli la Hina la Mfumu wheti ni wheti kolomu ka 20 wa malembe.

Ku sukela nkama hi nga tivana ni vone swaku Ângela a mu rhandza hintamu Yehovha. A lirhandzu leli li tlhele li tikomba hambiloko se hi chadile. Siku leli hi nga chada hi lona, a ni kombelile swaku hi khongela hi kombela Yehovha swaku a hi pfuna ku tama hi mu tirhela xikan’we. Yehovha a xi hlamulile xikhongelo lexo.

Ângela a tlhele a ni pfuna swaku ni mu tshemba hintamu Yehovha. Hi xikombiso, hi 1973 nkama va nga hi rhamba swaku hi ya Betele, a ni kanakana hikusa a ni swi rhandza ku va mudjikelezi. Ângela a ni khumbuxe swaku hi nyiketele wutomi la hina ka Yehovha naswona hi fanele hi tinyimisela ku yentxa hikwaswu leswi nhlengeletanu ya yena yi hi byelaka swona. (Heb. 13:17) Ni pfumelelane na yena naswona hi ye Betele. Ku sukela hi li xikan’we ni vona swaku nsati wa mina a ni wutlharhi naswona wa ringanisela, funtshi a mu rhandza hintamu Yehovha, leswo swi tiyise lirhandzu la hina swi tlhela swi hi pfuna ku yentxa swiboho swa swinene.

Hambileswi se hi nga guga, Ângela a tama a va wansati wa munene a tlhela a ni seketela. Hi xikombiso, leswaku hi ya ka swikola swa nhlengeletanu leswi a swi yentxiwa hi Xinghiza, mina na Ângela hi zame ku djondza Xinghiza. Leswo a swi patsa ni ku ya hlangamela ka bandla la Xinghiza hambileswi se a hi ni kolomuya ka 70 wa malembe. Leswi a ni tirha ka Comissão ya Filiyali la França a ni ni mintirho yin’wana ya ku yi yentxa, se a ku djondza lirimi lin’wana a swi ta ni karhatela. Hambileswo, mina na Ângela a hi pfunana minkama hinkwayu. Swoswi hi nga ni kolomu ka 80 wa malembe hi tama hi lunghiselela mintlhanganu hi Xinghiza ni Xifrancês. Hi tlhela hi yentxa minzamu ya ku va kona mintlhanganwini nkama ni nkama hi tlhela hi ya ku chumayeleni naswona Yehovha a yi katekisile minzamu ya hina ya ku djondza Xinghiza.

Hi 2017 mina na Ângela hi rhambiwile swaku hi ya ka Xikola xa Vamakwerhu va Comissão ya Filiyali ni Vasati va Vona aPatterson Nova York.

Hikakunene Yehovha i Mudjondzisi wa Mukulu. (Esa. 30:20) A swi hlamalisi leswi Yehovha a tamaka a djondzisa vanhu va yena swilo swa lisima ku nga na mhaka swaku hi vakulu kumbe hi vatsongo! (Det. 4:5-8) Swa tikomba swaku majovhem lawa ma yingisaka Yehovha ni vamakwerhu lava i nga khale na va tirhela Yehovha, ma tama ma mu tirhela kahle Yehovha, ma tlhela ma yentxa swiboho swa swinene awuton’wini hilani buku la Swivuriso 9:9 yi vulaka hi kona loko yi ku: “Djondzisa munhu wa ku tlhariha swaku a ta tshama na a tlharihile. Djondzisa munhu wa ku lulama swaku a ta yengetela wutivi la yena.”

Minkama yin’wana ni tshuka ni pimisa hi leswi nga ni yentxekela ka wusiku leliyani la ku chavisa na ni li ka tinhava ta Argélia, ka 60 wa malembe lawa ma nga hundza. A ni nga swi tivi swilo swa swinene leswi a swi ta ni yentxekela. Ni djondze swilo swa swinyingi ka van’wana! Phela Yehovha a hi nyike wutomi la ku tsakisa hintamu. Hi mhaka leyo, hi tinyimisele ku kala hi nga tshiki ku tama hi djondza ka Papayi wa hina Yehovha ni ka vamakwerhu lava va nga ni wutlharhi va tlhela va rhandza Yehovha.