1. Ku yentxeka yini hi lava va tirhelaka Yehovha?

 BUKU la Nhlawutelo li kombisa swaku Mfumu wa Xikwembu se wu sungule ku fuma matilweni, naswona Sathana a hlongoliwile atilweni. (Nhla. 12:1-9) Phela, leswo swi yentxe swaku ku pepa tilweni, kambe lani misaveni swikarhatu swi yo vuya. Hi mhaka muni? Hikusa Sathana a kwate swa wugamu, funtshi a dumela lava va tirhelaka Yehovha lani misaveni. — Nhla. 12:12, 15, 17.

2. Hi fanele hi yentxa yini swaku hi tama hi tiya?

² Hi fanele hi yentxa yini swaku hi tama hi tiya loko hi dumeliwa hi Sathana? (Nhla. 13:10) Xin’wana xi nga ta hi pfunaka i ku tiva leswi nga ta yentxeka ka nkama lowu taka. Hi xikombiso, ka buku la Nhlawutelo mupostolo Yohani a vulavula hi minkateko leyi hi nga ta tikhorisa hi yona ka nkama lowu taka, ku patsa ni ku helisiwa ka valala va Xikwembu. Swoswi a hi kambisiseni leswi buku la Nhlawutelo li va tlhamuselisaka xiswona valala va Xikwembu ni leswi nga ta va yentxekela.

3. Hi swini swikombiso swi tirhisiwaka ka buku la Nhlawutelo?

³ Buku la Nhlawutelo li kombisa swaku mhaka leyi hi nga ta vulavula hi yona yi tlhamuseliwa hi swikombiso. (Nhla. 1:1) Valala va Xikwembu va tlhamuseliwa hi ku tirhisa swikombiso. Buku leli li vulavula hi swiharhi swa swinyingi swa ku chavisa. Hi xikombiso, li vulavula hi “xiharhi xa ku chavisa hintamu na xi huma hi lwandle” lexi nga ni “10 wa timhondzo ni 7 wa tinhloko”. (Nhla. 13:1) Ndzhaku ka xiharhi lexo, ku humelela  “xiharhi xin’wana xa ku chavisa hintamu na xi huma misaveni”. Xiharhi xa kona xi fana ni nyoka ya yikulu leyi humesaka ‘ndzilu na wu xika hi le tilweni’. (Nhla. 13:11-13) Buku leli li tlhela li vulavula hi “xiharhi xa ku chavisa hintamu xa ku pshuka”, lexi henhla ka xona ku nga tshama ngwhavani. Loko Bibele li vulavula hi swiharhi leswi swa 3, li vulavula hi valala va Xikwembu ni Mfumu wa xona. Se, i swa lisima ku tiva swaku i vamani valala volavo. — Nhla. 17:1, 3.

4-5. Daniyele 7:15-17 yi hi pfunisa ku yini ku twisisa ntlhamuselo wa swikombiso leswi nga ka buku la Nhlawutelo?

⁴ Na hi nga se twisisa swaku valala lava i vamani, a hi rhangeni hi ku twisisa leswi xikombiso lexi xi vulaka swona. Bibele li ta hi pfuna ku xi twisisa. Xikombiso lexi a xo tirhisiwa ka buku la Nhlawutelo ntsena, xa tirhisiwa ni ka mabuku man’wana. Hi xikombiso, muprofeta Daniyele a lorhe na “ku huma 4 wa swiharhi swa swikulu ka lwandle”. (Dan. 7:1-3) Daniyele a gama a hi byela swaku swiharhi leswi swi vula yini. A swiharhi leswi swa swikulu i 4 wa “tihosi”. (Lerha Daniyele 7:15-17.) Ntlhamuselo lowu wu hi yentxa hi twisisa swaku a 4 wa swiharhi leswi ku vulavuliwaka hi swona ka Nhlawutelo, swi tlhela swi kombetela ni ka mimfumu.

⁵ Swoswi a hi vulavuleni hi swikombiso leswi tlhamuseliwaka ka buku la Nhlawutelo. Nkama lowu hi yentxaka leswo, hi ta vona swaku Bibele li hi pfunisa ku yini ku va hi twisisa swikombiso leswo. A hi sunguleni hi ku kambisisa swiharhi swa ku chavisa hintamu. Hi ta gama hi bula hi swaku swiharhi leswi swi nyimela vamani ni swaku ku ta yentxeka yini hi swona. Hi wugamu hi ta vona swaku ku hetiseka ka wuprofeta leli ku hi khumbisa ku yini.

6. Xi tlhamusela yini xiharhi xa ku chavisa hintamu lexi nga ni 7 wa tinhloko lexi ku vulavuliwaka hi xona ka Nhlawutelo 13:1-4?

⁶ Xi tlhamusela yini xiharhi xa ku chavisa lexi nga ni 7 wa tinhloko? (Lerha Nhlawutelo 13:1-4.) Xiharhi lexi xi fana ni liyopardu kambe xi ni minenge ya ku fana ni ya ursu ni nomo wa ku fana ni wa nghonyama xi tlhela xi va ni 10 wa timhondzo. A 4 wa swiharhi leswi ku vulavuliwaka hi swona ka Daniyele ndzima 7 swi fana ni swoleswi. Ka buku la Nhlawutelo, swiharhi leswi hinkwaswu swi patsiwile swi va xiharhi xin’we. Xiharhi lexi xa ku chavisa hintamu a xi nyimeli mfumu wun’we ntsena. Ku vuliwa swaku xona xi fuma “tinxaka hinkwatu, vanhu hinkwavu, tirimi hinkwatu ni matiko hinkwawu”, hi mhaka leyo i xikulu ku tlula mimfumu hinkwayu. (Nhla. 13:7) Xiharhi lexi xa ku chavisa hintamu, i mimfumu hinkwayu leyi nga fuma ku sukela khale ku ta fika swoswi. b — Ekl. 8:9.

7. Yi tlhamusela yini nhloko ha yin’we ka 7 wa tinhloko ta xiharhi xa ku chavisa hintamu?

⁷ Kasi a 7 wa tinhloko ti nyimela yini? Nhlamulu hi yi kuma ka Nhlawutelo ndzima 17, leyi vulavulaka hi xifaniso xa xiharhi lexi ku vulavuliwaka hi xona ka Nhlawutelo 13. Ka Nhlawutelo 17:10, hi byeliwa leswi: “Ku ni 7 wa tihosi: 5 wa tona ti wile, yin’wana yi kona, leyin’wana a yi se fika, kambe loko yi fika yi ta fuma swa nkamanyana.” Ka mimfumu hinkwayu leyi Sathana a nga yi tirhisa, 7 wa yona yi fanisiwe ni “tinhloko”, hikusa a yi ni matimba. Leyi i 7 wa mimfumu ya yikulu leyi nga nghenelela ka mintirho ya vanhu va Xikwembu. Nkama mupostolo Yohani na wa ha hanya, 5 wa mimfumu se a yi hundzile, ku  nga Gibita, Asiriya, Babilona, Medo-Persiya na Grécia. Phela nkama lowu Yohani a nga tsala mhaka leyi a ku fuma mfumu wa wu 6, ku nga Roma. Se hi wini mfumu wa wu 7 wa wugamu lowu a wu ta fuma?

8. A nhloko ya wu 7 ya xiharhi xa ku chavisa hintamu yi nyimela mani?

⁸ Hilani hi nga ta swi vona hi kona, a swiprofeto swi nga ka buku la Daniyele swi hi pfuna ku tsumbula nhloko ya wu 7 ya xiharhi xa ku chavisa hintamu, ku nga ya wugamu. Hi wini mfumu wa matimba hintamu lowu fumaka misava hinkwayu ka masiku lawa ya wugamu, lawa ma vitaniwaka “siku la Hosi”? (Nhla. 1:10) I mfumu wa Reino Unido ni Estados Unidos da América, ku nga Potência Anglo-Americana. Se, hi nga hlaya swaku mfumu wolowo hi wona nhloko ya wu 7 ya xiharhi xa ku chavisa hintamu lexi ku vulavuliwaka hi xona ka Nhlawutelo 13:1-4.

9. I yini xiharhi xa ku chavisa hintamu lexi nga ni “2 wa timhondzo ta ku fana ni ta xinyempfana”?

⁹ Ka Nhlawutelo ndzima 13 hi djondza swaku a nhloko ya wu 7, ku nga Potência Anglo-americana yi fanisiwa ni xiharhi xa ku chavisa hintamu lexi nga ni ‘2 wa timhondzo ta ku fana ni ta xinyempfana kambe xi sungule ku vulavula ku fana ni nyoka ya yikulu.’ Xiharhi xolexo, “xi yentxa masingita ya makulu phambheni ka vanhu xi za xi yentxa ni ndzilu wu xika hi le tilweni wu ta misaveni.” (Nhla. 13:11-15) Ka Nhlawutelo ndzima 16 ni 19, xiharhi xolexo xa ku chavisa hintamu xi vitaniwa swaku i “muprofeta wa mavunhwa.” (Nhla. 16:13; 19:20) Na yena muprofeta Daniyele a vulavule hi minchumu ya ku fana nkama a nga vula swaku a Potência Anglo-americana a li ta tisa swikarhatu swa swinyingi. (Dan. 8:19, 23, 24) Phela leswo swi yentxekile ka Nyimpi Ya Wumbirhi Ya Misava Hinkwayu. Mabomba mambirhi ma nga yentxiwa hi vasiyentixta va Vanghiza ni va América hi wona ma nga yentxa swaku a nyimpi yi hela. A mfumu wa Potência Anglo-Americana hi wona wu nga yentxa swaku “ndzilu wu xika hi le tilweni wu ta misaveni.”

10. I mani “xifaniso xa xiharhi xa ku chavisa hintamu”? (Nhlawutelo 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Ku ni xiharhi xin’wana xa ku chavisa hintamu lexi humelelaka. Xiharhi lexi, xi fananyana ni xiharhi lexiyani xa 7 wa tinhloko, kambe xona xi pshukile. Xona xi vitaniwa swaku i “xifaniso xa xiharhi xa ku chavisa hintamu” xi tlhela xi vitaniwa “hosi ya wu 8”. c (Lerha Nhlawutelo 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) “Hosi” leyi, yi ve kona yi gama yi nyamalala kambe yi tlhele yi humelela. Ntlhamuselo lowu, wu mu fanela kahle Organização das Nações Unidas lweyi a tirhisanaka ni mimfumu ya misava hinkwayu. Nkama a nga humelela hi khambi la ku sungula a a vitaniwa swaku i Liga das Nações, kambe a game a nyamalala ka Nyimpi Ya Wumbirhi Ya Misava Hinkwayu. Hambileswo, a tlhele a humelela na a vitaniwa swaku i Nações Unidas.

11. a) I yini leswi xiharhi xa ku chavisa kumbe mimfumu yi swi yentxaka? b) Hi mhaka muni swi nga lavi hi chava?

¹¹ Xiharhi lexi xa ku chavisa hintamu kumbe mimfumu, xi xengetela vanhu swaku va nga mu yingisi Yehovha, va tlhela va hlupha vanhu va yena. Leswo swi fana ni loko va tlhanganisa “tihosi ta misava hinkwayu” ka nyimpi ya Armajedoni swaku va lwa hi “siku la likulu la Xikwembu xa Matimba Hinkwawu.” (Nhla. 16:13, 14, 16) Kambe a swi lavi hi chava, Xikwembu xa hina Yehovha xi ta hi ponisa loko hi nyima ni Mfumu wa xona. — Ezek. 38:21-23.

12. Ku ta yentxeka yini hi swiharhi hinkwaswu?

 ¹² Ku ta yentxeka yini hi swiharhi hinkwaswu? Buku la Nhlawutelo 19:20 li li: “Xiharhi xa ku chavisa hintamu xi khomiwa ni muprofeta wa mavunhwa lweyi a a yentxa masingita phambheni ka xona, masingita lawa a nga ma tirhisa swaku a kanganyisa vanhu lava nga yamukela marka ya xiharhi xa ku chavisa hintamu ni lava gandzelaka xifaniso xa xona. Hawumbirhi ka vona va ta txukumetiwa na va hanya ka ndhawu leyi pfurhaka ndzilu wa inxofre”. Se mimfumu hinkwayu leyi lwisanaka ni Xikwembu yi ta helisiwa swa wugamu.

13. Mimfumu ya misava yi xenga Vakreste swaku va yentxa yini?

¹³ Swi vula yini ka hina? Leswi hi nga Vakreste hi fanele hi khoma swi tiya ka Xikwembu ni ka Mfumu wa xona. (Yoh. 18:36) Swaku hi kota ku yentxa leswo, a hi fanelanga hi tipeta ka maguwa ya politika. Phela ku yentxa leswo a swi vevuki, hikusa tihosi ta misava ti lava hi nyima na tona hi marito kumbe hi leswi hi swi yentxaka. Lava va pfumelaka ku xengiwa, va markariwa hi xiharhi lexi. (Nhla. 13:16, 17) Hinkwavu lava nga markariwa a va nge li kumi wutomi la ku kala li nga heli. (Nhla. 14:9, 10; 20:4) Hi mhaka leyo, a hi fanelanga hi nghenela maguwa ya misava leyi, ku nga na mhaka swaku va hi hluphisa ku yini, hikusa hi nga luza wutomi la ku kala li nga heli!

14. Hi ku ya hi Nhlawutelo 17:3-5, impsini swin’wana leswi Yohani a nga swi vona?

¹⁴ Mupostolo Yohani a vule swaku a “hlamale hintamu” hileswi a nga swi vona. Kasi a yo vona yini? A vone wansati na a tshame henhla ka xiharhi xa ku chavisa. (Nhla. 17:1, 2, 6) Wansati lweyi i “nghwavani ya yikulu”, a tlhela a vitaniwa swaku i “Babilona wa Mukulu.” A yentxa “nsila ya swa masangu” ni “tihosi ta misava”. — Lerha Nhlawutelo 17:3-5.

15-16. I mani Babilona wa Mukulu, naswona hi swi tivisa ku yini?

¹⁵ I mani “Babilona wa Mukulu”? A wansati lweyi a hi mimfumu ya misava, hikusa buku la Nhlawutelo li vula swaku yena a yentxa nsila ya swa masangu ni tihosi leti. (Nhla. 18:9) Leswi Bibele li vulaka swaku wansati lweyi a tshame henhla ka xiharhi xa ku chavisa, swi vula swaku a zama ku fuma tihosi ta misava. Naswona a nga nyimeli vaxavisi va misava leyi ya Sathana, hikusa Bibele li vulavula hi “vaxavisi va lani misaveni” ka tindzimana tin’wani. — Nhla. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Ka Bibele, rito leli nge “nghwavani” li kombetela ka vanhu lava tibyelaka swaku va tirhela Xikwembu kuve va tirhela swikwembu swa mavunhwa kumbe va tiyentxa vanghanu va misava leyi. (1 Tikro. 5:25; Yak. 4:4) Ku hambana ni leswo, lava va tirhelaka Xikwembu hi ku tshembeka va vitaniwa “nhwanyana lweyi a nga basa.” (2 Kor. 11:2; Nhla. 14:4) A wukhongeli hinkwalu la mavunhwa li sungule a Babilona wa khale. Hi mhaka leyo, Babilona wa Mukulu i wukhongeli hinkwalu la mavunhwa. — Nhla. 17:5, 18; vona nhlokomhaka leyi nge: “I Yini Babilona Lonkulu?” leyi nga ka jw.org (hi Xitsonga).

17. Ku ta yentxeka yini hi Babilona wa Mukulu?

¹⁷ Ku ta yentxeka yini hi Babilona wa Mukulu? Loko buku la Nhlawutelo 17:16, 17 li hlamula xivutiso lexi li li: “A 10 wa timhondzo leti u nga ti vona ni xiharhi xa ku chavisa hintamu, swi ta nyenya nghwavani leyi, kutani swi ta yi tekela minchumu ya yona hinkwayu, yi sala na yi nga yambalanga nchumu naswona swi ta dla nyama ya yona swi tlhela swi yi hisa hi ndzilu. Hikusa Xikwembu xi ta swi veka ka mimpimiso ya tona”. Ina, Yehovha a  ta yentxa swaku matiko ma tirhisa xiharhi xa ku chavisa hintamu xa ku pshuka, ku nga Nações Unidas swaku ma djikela Babilona wa Mukulu ma tlhela ma mu helisa swa wugamu. — Nhla. 18:21-24.

18. Hi fanele hi yentxa yini swaku hi nga tipatsi ni Babilona wa Mukulu?

¹⁸ Swi vula yini ka hina? Hi fanele hi “tirhela Xikwembu lexi nga Papayi wa hina hi ndlela ya ku basa ni ya ku kala yi nga na xisolo hi ku ya hi vonelo la Xikwembu.” (Yak. 1:27) Hi nga tshuki hi pfumela ku xengiwa hi tidjondzo ta mavunhwa, mafexta ya ku kala ma nga xi tsakisi Xikwembu, mahanyelo ya ku biha ku patsa ni leswi yentxiwaka hi Babilona wa Mukulu. Naswona hi fanele hi pfuna vanhu swaku va ‘huma ka yena’ leswaku va nga vi ni nandzu ka Xikwembu. — Nhla. 18:4.

19. I mani nyoka ya yikulu ya ku pshuka?

¹⁹ Buku la Nhlawutelo li tlhela li vulavula hi “nyoka ya yikulu ya ku pshuka”. (Nhla. 12:3) Nyoka leyi ya yikulu yi lwa na Yesu ni tintsumi. (Nhla. 12:7-9) Nyoka leyi, yi hlupha vanhu va Xikwembu yi tlhela yi nyika matimba mimfumu ya misava leyi. (Nhla. 12:17; 13:4) Kasi i mani nyoka leyi? I “nyoka ya khale, ku nga Davulosi Sathana”. (Nhla. 12:9; 20:2) Phela hi yona yi xengetelaka valala hinkwavu va Yehovha.

20. Ku ta yentxeka yini hi nyoka ya yikulu ya ku pshuka?

²⁰ Ku ta yentxeka yini hi nyoka ya yikuku ya ku pshuka? Buku la Nhlawutelo 20:1-3 li hlaya swaku ku ni ntsumi leyi nga ta txukumetela Sathana ka xikhele xa ku yenta lexi fanaka ni djele. Hi nkama wolowo, Sathana ‘a nga ha ta kanganyisa matiko anze ku hela 1.000 wa malembe.’ Hi wugamu, Sathana ni madimoni ya yena ma ta txukumeteliwa ka “ndhawu leyi ku pfurhaka ndzilu wa inxofri,” leswi vulaka swaku va ta dlayiwa. (Nhla. 20:10) Tivoni na u hanya ka misava leyi Sathana ni madimoni ya yena va kalaka va nga ha li kona. Phela swi ta tsakisa ndjani ku hanya ka nkama wolowo!

21. Hi mhaka muni swi tsakisa leswi hi nga swi djondza ka buku la Nhlawutelo?

²¹ Swa tsakisa ku twisisa tintlhamuselo ta swikombiso leswi nga tsaliwa ka buku la Nhlawutelo. Hi tsumbule swaku i vamani valala va Yehovha naswona ku ta yentxeka yini hi vona. Impela “wa tsaka lweyi a lerhaka wuprofeta leli hi rito la ku tlakuka ni lava li twaka”. (Nhla. 1:3) Se hi yini minkateko leyi hi nga ta yi kuma loko valala va Xikwembu va ta va se va dlayiwile? Hi ta kuma nhlamulu ya xivutiso lexi ka nhlokomhaka leyi landzelaka.