1. I ntxini lexi nga pfuna Yobo kuva a mu tiva ku yampsa Yehovha?

 KA WUTOMI la yena hinkwalu, Yobo a ve ni mabulu yamanyingi ni vanhu van’wani, kambe a mabulu lawa a nga va na wona na Yehovha hi wona ya lisima ku tlula hinkwawu. Ka mabulu wolawo, Yehovha a kombe Yobo minchumu leyi a nga yi yendla kuva a mu tiyisekisa swaku a ni wutlharhi naswona wa va hlayisa vanhu va yena. Hi xikombiso, Yehovha a kombe Yobo leswi a swi hlayisisaka xiswona swiharhi kuva a mu tiyisekisa swaku hambi yena Yobo a a ta mu hlayisa kahle. (Yobo 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Ku va a txuvukisela swilo leswi Yehovha a nga swi yendla, swi mu pfunile hintamu Yobo ku djondza minchumu ya lisima hi wumunhu la Yehovha.

2. Hi mhaka muni swi nga hi karhatelaka ku txuvukisela leswi Yehovha a nga swi yendla?

² Na hina hi nga djondza minchumu yayinyingi hi Yehovha loko hi tinyika nkama wa ku txuvukisela minchumu leyi a nga yi yendla. Hambileswi swi kalaka swi nga vevuki ku swi yendla leswo, i swa lisima kuva hi swi yendla. Kambe minkama yin’wani loko hi hanya doropeni swi nga hi karhatela ku vona minchumu leyi Yehovha a nga yi yendla. Ni loko hi nga hanyi doropeni, kambe hi hanya ka tindhawu leti swi vevukaka ku vona swilo swinyingi leswi Yehovha a nga swi yendla, swi nga yendleka swi hi karhatela ku kuma nkama wa ku swi txuvukisela. Hi mhaka leyo, ka nhlokomhaka leyi hi ta djondza swaku hi mhaka muni swi li swa lisima kuva hi tinyika nkama ni ku yendla minzamu ya ku txuvukisela swilo leswi Yehovha a nga swi yendla. Hi ta tlhela hi vona swaku Yehovha na Yesu va swi tirhisisa ku yini leswi va nga swi yendla kuva va hi djondzisa,  ni leswaku hi nga yendla yini swaku hi djondza ka leswi Yehovha a nga swi yendla.

3. I mpsini leswi kombisaka swaku Yehovha a a lava swaku Adamu a tsaka hi ntumbuluku?

³ Yehovha a a lava swaku Adamu a tsaka hi ku txuvukisela swilo leswi yena a nga swi yendla. Nkama a nga mu yendla, a mu veke ka jardim la ku xonga, a gama a mu byela swaku a fanele a tirha swinene a za a yendla misava hinkwayu yi va paradesi. (Gen. 2:8, 9, 15) Pimisa hi ndlela leyi a swi tsakisa hi yona ku va Adamu a vona mbewu yi mila, a tlhela a vona flori na li pfuleka. Leswo swi kombisa swaku hikakunene ntirho lowuyani a wu tsakisa. Yehovha a tlhele a byela Adamu swaku a chula mavito swiharhi. (Gen. 2:19, 20) Phela a hi swaku Yehovha a swi to mu tsandza kuva a yendla leswo, kambe a swi vone swi yampsa ku li Adamu a yendlaka ntirho lowo. Se Adamu na a nge se chula vito xiharhi, a a rhanga hi ku xi txuvukisisa kahle a vona matshamelo ya kona. Se swa tikomba swaku hikakunene a ku li ntirho wa ku tsakisa. Phela leswo a swi mu pfuna kuva a vona swaku Yehovha i munhu wa ku tlhariha, wa ku tiva ni lweyi a yendlaka swilo swa ku xonga.

4. a) Hi mhaka muni hi fanele hi txuvukisela swilo leswi Yehovha a nga swi yendla? b) Loko u vona leswi Yehovha a nga swi yendla, i yini lexi ku tsakisaka hintamu?

⁴ Yehovha a lava leswaku hi txuvukisela minchumu leyi a nga yi yendla. Ka buku la Esaya 40:26 a li: “Pfula matihlo u txuvuka matilo. I mani a nga yendla swilo leswi?” Nhlamulu se ha yi tiva. Ha swi tiva swaku hinkwaswu swi yendliwe hi Yehovha. Yehovha a nga yo yendla matilo, misava ni lwandle ntsena, kambe a game a yendla ni minchumu ya ku hlamalisa leyi yi hi djondzisaka minchumu ya lisima hi yena. (Pis. 104:24, 25) Pimisa hi ndlela leyi a nga hi yendla hi yona. A hi yendle hi ndlela ya ku va hi swi tsakela ku txuvuka minchumu leyi a nga yi yendla. Hi xikombiso a hi yendle na hi kota ku twa, ku vona, ku khoma, ku nunh’wetela ni ku ringa.

5. Hi ku ya hi Varoma 1:20, ku txuvukisisa leswi Yehovha a nga swi yendla swi hi pfunisa ku yini?

⁵ Bibele li vulavula hi xivangelo xin’wani xa lisima lexi faneleke xi hi yendla hi lava ku kambisisa leswi Yehovha a nga swi yendla. Phela leswi a nga swi yendla swi hi djondzisa hi wumunhu la yena. (Lerha Varoma 1:20.) Hi xikombiso, pimisa hi leswi a nga wu yendlisa xiswona ntumbuluku. Phela ka wona hi vona wutlharhi la Yehovha. Tlhela u pimisa hi swakudla swa ku hambanahambana leswi hi yendlaka hi tsaka. Swi hi pfuna ku vona swaku Yehovha wa hi rhandza. Naswona loko hi vona wumunhu la Yehovha ka leswi a nga swi yendla hi ya hi mu tiva kahle hi tlhela hi va kusuhi na yena. Swoswi a hi kambisiseni leswi Yehovha a wu tirhisisaka xiswona ntumbuluku swaku a hi djondzisa minchumu ya lisima.

6. Hi djondza yini ka swinyenyani leswi vitaniwaka tintavila?

⁶ Yehovha a veke nkama wa swilo hinkwaswu. Lembe ni lembe, a ku heleni ka wheti ya Fevereiro anze xikarhi ka wheti ya Maio, Vayisrayele a va tolovela ku vona swinyenyani leswi vitaniwaka ntavila na swi haha swi ya norti. Yehovha a a byele Vayisrayele swaku swinyenyani leswiyani a swi ni nguva ya swona. (Yer. 8:7) Se leswi Yehovha a nga veka nkama leswaku swinyenyani leswi vitaniwaka ntavila swi haha swi ya ka ndhawu yin’wani, swi swi kombisa kahle swaku a veke nkama lowu faneleke swaku a yavanyisa misava leyi. Kutani loko u vona swinyenyani na swi tolovela ku haha swi rhurha ka ndhawu yin’wani swi ya ka ndhawu yin’wanyani, khumbuka swaku Yehovha a veke nkama lowu faneleke wa kuva a helisa misava leyi ya ku biha. — Hab. 2:3.

7. Ku vona magama na ma haha swi hi djondzisa yini? (Esaya 40:31)

⁷ Yehovha a ta hi nyika ntamu. Hi ku tirhisa muprofeta Esaya, Yehovha a tshembisa swaku a ta tiyisa vanhu va yena, a va yendla va haha ku fana ni gama loko va hela ntamu. (Lerha Esaya 40:31.) Vayisrayele a va tolovela ku vona magama na ma haha henhla na ma nga zanga ma ba timpapa. Leswo swi hi khumbukisa swaku kuva Yehovha a ma nyika ntamu magama lawayani swaku ma haha, na hina a ta hi nyika ntamu loko hi hela ntamu. Hi mhaka leyo, loko u tshuka u vona xinyenyani xa matimba xi hahela henhla tilweni na xi nga bi timpapa ta xona, khumbuka swaku Yehovha a ta ku nyika ntamu wa ku lwisana ni swikarhatu leswi u kumanaka na swona.

8. Yobo a djondze yini ka leswi Yehovha a nga swi yendla naswona hina hi nga djondza yini?

⁸ Hi nga mu tshemba Yehovha. Nkama a nga bula na Yobo, Yehovha a mu pfune ku vona leswaku yena i munhu wa ku tshembeka. (Yobo 32:2; 40:6-8) Ka mabulu wolawo, Yehovha a vulavule hi minchumu yinyingi leyi a nga yi yendla ya ku fana ni tinyeleti, marhefu ni ku hatima ka tilo. A tlhele a vulavula na yena hi swiharhi swa ku fana ni homu ni kavhalu. (Yobo 38:32-35; 39:9, 19, 20) Hinkwaswu leswi swi pfune Yobo ku vona swaku Yehovha a ni matimba yamakulu swinene, i munhu wa lirhandzu naswona a ni wutlharhi swinene. Mabulu lawa Yehovha a nga va na wona na Yobo ma mu pfune kuva a mu tshemba hintamu swinene Yehovha. (Yobo 42:1-6) Swa fana na hina namuntlha, loko hi djondza hi swilo leswi Yehovha a nga swi yendla hi ta swi vona swaku hikakunene Yehovha a tlharihe swinene, a ni matimba yamakulu hintamu swinene naswona hambiloko ho kumana ni swikarhatu swa ku tikisa ku yini yena a ta hi pfuna. Leswo swi ta yendla swaku hi ya hi mu tshemba Yehovha.

9-10. A dlambu ni mpfula swi hi djondzisa yini hi Yehovha?

⁹ Yesu a yi tiva kahle swinene minchumu hinkwayu leyi Yehovha a nga yi yendla. Phela a tirhisane na Yehovha kuva a yendla swilo hinkwaswu leswi nga kona misaveni ni le tilweni. Se, swa twala kuva na lona Bibele li mu vitana swaku i “mutirhi wa kahle.” (Swi. 8:30) Nkama na a li lani misaveni, a djondzise vadjondzisiwa va yena minchumu ya lisima hi Yehovha na a tirhisa swilo leswi Yehovha a nga swi yendla. A hi voneni swikombisonyana swa swilo leswi a nga swi djondzisa.

¹⁰ Yehovha a rhandza vanhu hinkwavu. Ka Dixkursu la yena la le Ntshaveni, Yesu a tirhise minchumu yimbirhi leyi vanhu va kalaka va nga tinyiki nkama wa ku pimisa hi yona, ku nga dlambu ni mpfula, leswaku a djondzisa vanhu wumunhu la Yehovha. A hlaye swaku Yehovha a tlhavikisa dlambu a tlhela a nisa mpfula ka vanhu hinkwavu, ku nga na mhaka swaku va yendla swilo swaswinene kumbe swilo swa ku biha. (Mat. 5:43-45) Yesu a tirhise xikombiso xolexo kuva a va  djondzisa swaku Yehovha a nga na xikheto kambe a rhandza vanhu hinkwavu. Na wena loko u txuvuka dlambu nkama li pelaka ni ku tsakisa ka mpfula loko yi na, khumbuka swaku Yehovha a rhandza vanhu hinkwavu. Naswona hi nga mu tekelela hi ku chumayela vanhu hinkwavu.

11. Loko hi txuvukisisa swinyenyani, hi pfunekisa ku yini?

¹¹ Yehovha a ta ku nyika leswi u swi lavaka swaku u hanya. Ka dixkursu la yena, Yesu a tlhele a ku: “Langutisani kahle swinyenyana: A swi byali mbewu, a swi tshoveli naswona a swi hlengeleti nchumu tshaleni; kambe Papayi wa n’wina wa le tilweni wa swi wundla.” Yesu a game a va vutisa leswi: “Se n’wina ke? A mi swi tluli hi lisima ke?” Swi nga yendleka nkama Yesu a nga va hamba xivutiso lexi a ku ni swinyenyani leswi a swi haha atilweni leswi a va kota ku swi vona. (Mat. 6:26) Hi marito lawa Yesu a a lava ku hi pfuna ku vona swaku Yehovha minkama hinkwayu a ta hi hlayisa! (Mat. 6:31, 32) Phela swilo leswi Yesu a nga swi vula swa ha tama swi va tiyisa vatirheli va Yehovha namuntlha. Hi xikombiso ntombhi yin’wani ya Espanha leyi nga mupfuli wa ndlela a yi hela ntamu yi tlhela yi karhateka hileswi a yi nga yi kumi ndhawu ya ku tshama ka yona. Kambe loko yi langutisisa swinyenyani na swi dla timbewu swi tlhela swi dla mihandzu yi game yi rhula. Yona yi li: “Leswi Yehovha a hlayisaka swinyenyani, a ta ni hlayisa na mina.” Vhela Yehovha a yi hlayisile. Hi ku famba ka nkama yi game yi kuma ndhawu ya ku tshama ka yona.

12. Hi ku ya hi Matewu 10:29-31, swinyenyani swaswitsongo swi hi djondzisa yini hi Yehovha?

¹² Yehovha a nyika lisima mun’wani ni mun’wani wa hina. Nkama a nga rhuma vapostolo va yena swaku va ya chumayela, Yesu a va pfunile kuva va nga chavi ku hluphiwa. (Lerha Matewu 10:29-31.) A swi yendlise ku yini? A vulavule hi swinyenyani swaswitsongo leswi a swi li kona ankameni lowuyani aIsrayele, leswi vitaniwaka swindzingiri. Swinyenyani leswi a swi nga nyikiwi lisima hintamu. Kambe Yesu a te: “A xi kona ni xin’we xa swona lexi nga ta wa hansi kambe Papayi wa n’wina a nga xi voni.” Loko a ta va a vule marito lawa Yesu a game a ku: “N’wina mi va lisima ku tlula swinyenyana swa swinyingi swa switsongo.” Marito lawayani ma pfune vadjondzisiwa va yena kuva va swi vona swaku mun’wani ni mun’wani wa vona a a li wa lisima ka Yehovha. Se a va nga fanelanga va chava ku hluphiwa. Kun’wani ni kun’wani lani a va ta ya kona swaku va ya chumayela, loko va vona xinyenyani a va ta khumbuka marito lawa Yesu a nga va byela wona. Se na wena, loko u vona xinyenyani xaxitsongo khumbuka swaku Yehovha a ku vona na u li wa lisima hintamu swinene naswona a lisima la wena i likulu hintamu ku tlula swinyenyani swaswitsongo. Hi ku pfuniwa hi yena a ku na nchumu lexi xi nga ta ku yendla u chava. — Pis. 118:6.

13. I yini xi nga hi pfunaka kuva hi djondza ka leswi Yehovha a nga swi yendla?

¹³ Hi nga djondza minchumu yayinyingi hi Yehovha ka ntumbuluku. Kambe hi nga swi yendlisa ku yini? Xa ku sungula, i ku tinyika nkama wa ku txuvukisela leswi Yehovha a nga swi yendla, u gama u pimisa swaku swi ku djondzisa yini hi Yehovha. A hi minkama hinkwayu leswi swi nga ta  hi vevukela ku swi yendla. Hi xikombiso, makwerhu Géraldine wa le Camarões a li: “Ni kulele doropeni, se a swi lava ni tikarhata kuva ni txuvukisela swilo leswi Yehovha a nga swi yendla.” Makwerhu Alfonso lweyi a nga doda na yena a li: “Ni vone swaku swi lava ni tivekela nkama wa ku va noxe ni txuvukisela swilo leswi Yehovha a nga swi yendla ni tlhela ni pimisa swaku swilo leswi swi ni djondzisa yini hi yena.”

14. I mpsini leswi Davhida a a swi djondza nkama lowu a a txuvuka ntumbuluku?

¹⁴ Davhida a a pimisa kahle hi leswi Yehovha a nga swi yendla. Yena a vule leswi hi Yehovha: “Loko ni txuvuka matilo ya wena, mintirho ya tintiho ta wena, n’weti ni tinyeleti leti u nga ti yentxa, munhu o va yini leswaku u mu khumbuka ni n’wana wa munhu leswaku u mu hlayisa?” (Pis. 8:3, 4) Phela Davhida loko a txuvuka tinyeleti niwusiku a a ngo vona ku saseka ka tona ntsena. Kambe a a vona wukulu la Yehovha ni leswi ti mu djondzisaka hi yena. Minkama yin’wani Davhida a a tlhela a pimisa hi ndlela leyi a nga kula hi yona ka khwirhi la mamani wa yena. Ku pimisa hi hinkwaswu leswo swi mu yendle a vona wutlharhi la Yehovha. — Pis. 139:14-17.

15. Vula swikombiso swa wumunhu la Yehovha leli u nga li vona ka ntumbuluku. (Tipisalema 148:7-10)

¹⁵ Na hina ku fana na Davhida a swi lavi hi ya kule swaku hi vona minchumu leyi Yehovha a nga yi yendla ivi hi pimisa hi yona. Kola hi nga kona hi nga vona minchumu yayinyingi leyi yi nga hi djondzisaka hi wumunhu la Yehovha. Hi xikombiso, loko hi tshuka hi biwanyana hi mumu hi nga swi vona swaku Yehovha a ni matimba hikusa hi yena a nga yendla dlambu. (Yer. 31:35) Loko hi vona xinyenyani na xi yaka xisaka xa xona, ha swi vona swaku Yehovha i munhu wa wutlharhi. Loko hi vona ximbyanyani na xi txatxelela ntxila wa xona, hi nga swi vona swaku Yehovha i munhu wa ku tsaka naswona loko hi vona mamani na a tlanga ni xibebetani xa yena hi nga swi vona swaku hikakunene Yehovha i munhu wa lirhandzu. Se hinkwaku lomu hi nga kona, i swinyingi leswi hi nga swi vonaka, swaswitsongo, swaswikulu, swi nga kusuhi, swi nga kule, i swinyingi leswi hi nga swi vonaka leswi nga hi djondzisaka minchumu ya lisima hi Yehovha. — Lerha Tipisalema 148:7-10.

16. I mpsini leswi hi faneleke hi zama ku swi yendla?

¹⁶ Loko hi txuvukisisa kahle swilo leswi Yehovha a nga swi yendla, hi ta tsumbula swaku a tlharihile, a ni lirhandzu, a ni matimba funtshi hinkwaswu a nga swi yendla swi sasekile ni ku tlhela hi tsumbula swilo swin’wani swa ku tsakisa hi yena. Se, a hi zameni kuva minkama hinkwayu hi tinyika nkama wa ku pimisa hi leswi a nga swi yendla ni ku vona leswi hi nga swi djondzaka ka swona. Loko hi yendla leswo hi ta va vanghanu vavakulu va Yehovha. (Yak. 4:8) Ka nhlokomhaka leyi taka, hi ta vona leswi vapsali va nga wu tirhisaka xiswona ntumbuluku kuva va pfuna vana va vona swaku va va vanghanu va Yehovha.