1. Yehovha a lava swaku hi kombisa yini?

LIRHANDZU ni ku tshembeka i swa lisima hintamu ka Yehovha. (Hos. 6:6) Naswona a lava swaku lava mu tirhelaka va kombisa lirhandzu va tlhela va tshembeka ka van’wana. Hilani muprofeta Mikiya a nga vula hi kona, Xikwembu xa hina xi lava swaku hi “rhandza ku tshembeka.” (Miki. 6:8) Kambe leswaku hi kombisa lirhandzu hi tlhela hi tshembeka, hi fanele hi rhanga hi ku tiva leswi lirhandzu la ku kala li nga heli li vulaka swona.

2. Swi vula yini ku va munhu a va ni lirhandzu a tlhela a tshembeka?

² Lirhandzu leli Yehovha a nga na lona hi hina li vula yini? Munhu lweyi a nga ni lirhandzu a tlhela a tshembeka a tama a mu rhandza hintamu munhu mun’wana naswona a tama a tshembeka ka yena. Ka Bibele, loko ku vulavuliwa hi lirhandzu la ntiyiso, ku vuliwa lirhandzu leli Yehovha a li kombaka vanhu, funtshi ku nga ha va ku vuliwa lirhandzu leli vanhu va kombanaka lona. Yehovha i xikombiso xa xinene xa lirhandzu. Ka djondzo leyi, hi ta vona swaku Yehovha a va kombisa ku yini vanhu swaku wa va rhandza. Kasi ka djondzo leyi landzelaka, hi ta vona swaku hi nga li tekelelisa ku yini lirhandzu leli Yehovha a nga na lona hi tlhela hi li komba van’wana.

3. I yini leswi Yehovha a nga swi byela Moxe hi wumunhu la yena?

³ Nkama Vayisrayele va nga huma Gibita, Yehovha a byele Moxe vito la yena a tlhela a ku: “Yehovha, Yehovha, Xikwembu xa timpsalu ni ntwelawusiwana, lweyi a hlwelaka ku kwata naswona a nga ni lirhandzu ni ntiyiso lweyi a rhandzaka vanhu va  vanyingi, lweyi a rivalelaka xidjoho ni ku delela nawu.” (Ekso. 34:6, 7) Hi ku tirhisa marito lawa ya ku xonga Yehovha a byele Moxe leswi lirhandzu la yena li nga tshamisa xiswona.

4-5. a) I yini leswi Yehovha a nga swi vula hi lirhandzu la yena? b) Hi swini swivutiso leswi hi nga ta swi hlamula?

⁴ Yehovha a ngo yo vula swaku a ni lirhandzu ntsena, kambe a tlhele a vula swaku a tale hi “lirhandzu” a tlhela a tshembeka. Phela leswaku Yehovha a ni lirhandzu naswona wa tshembeka, swi humelela makhambi ya manyingi ka Bibele. (Tinhl. 14:18; Neh. 9:17; Pis. 86:15; 103:8; Yuw. 2:13; Yon. 4:2) Naswona makhambi hinkwawu lawa, ma vulavula hi Yehovha ntsena ku nga li vanhu. Ya hlamalisa ndlela leyi Yehovha a li tlhamuselaka hi yona lirhandzu la yena la ntiyiso ka Bibele. Hi mhaka leyo, Hosi Davhida a te: “Yehovha, lirhandzu la wena li fika ni le tilweni. . . . Lirhandzu la wena i la lisima swinene, Xikwembu xa mina. Vanhu va tumbela ka ndzhuti wa timpapa ta wena.” (Pis. 36:5, 7) Ku nga va swaku ku fana na Davhida, na hina ha li khensa lirhandzu la Yehovha?

⁵ Leswaku hi swi twisisa ku yampsa leswaku lirhandzu la ku kala li nga heli leli Yehovha a hi kombaka lona li vula yini, a hi buleni hi swivutiso swimbirhi: Xa ku sungula, i vamani lava Yehovha a va kombaka lirhandzu la yena? Naswona lirhandzu leli Yehovha a hi kombaka lona li hi pfunisa ku yini?

6. I vamani lava Yehovha a va kombaka lirhandzu a tlhela a tshembeka ka vona?

⁶ I vamani lava Yehovha a va kombaka lirhandzu a tlhela a tshembeka ka vona? Bibele li kombisa swaku hina vanhu hi nga kota ku rhandza swilo swa swinyingi. Hi xikombiso, hi nga ha rhandza “vhinyu ni mafurha,” “ku layiwa,” “wutivi,” “wutlharhi” ni swin’wana. (2 Tikro. 26:10; Swi. 12:1; 21:17; 29:3) Hambileswi hi swi rhandzaka swilo leswi, a hi nge swi koti ku tshembeka ka swona, hikusa hi ngo tshembeka ntsena ka vanhu. Yehovha a nga kombisi lirhandzu ni ku tshembeka ka mun’wana ni mun’wana, kambe a swi kombisa ka lava nga ni wunghanu la linene na yena. Yehovha wa tshembeka ka lava nga ni wunghanu la linene na yena. Phela ku ni swilo swa swinene leswi a lavaka ku va yentxela swona ka nkama lowu taka naswona a ta tama a va rhandza minkama hinkwayu.

7. Yehovha a swi kombisise ku yini swaku a rhandza vanhu hinkwavu?

⁷ Yehovha a kombe vanhu hinkwavu swaku wa va rhandza. Yesu a byele Nikodema a ku: “Hikusa Xikwembu xi rhandze misava swinene xi za xi nyikela hi N’wana wa xona lweyi a nga psaliwa a li yexe, swaku lweyi a pfumelaka ka yena a nga lovisiwi kambe a kuma wutomi  la ku kala li nga heli.” — Yoh. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. a) Hi mhaka muni Yehovha a kombisa lirhandzu la yena la ku kala li nga heli ka lava mu tirhelaka? b) Hi ta bula hi yini swoswi?

⁸ Hilani se hi nga swi vona hi kona, Yehovha a kombisa lirhandzu la yena a tlhela a tshembeka ntsena ka vanhu lava mu tirhelaka. Leswo swa tikomba ka leswi Hosi Davhida na muprofeta Daniyele va nga swi vula. Hosi Davhida a te: “Tama u rhandza lava va ku tivaka.” “Lirhandzu la Yehovha a li heli ka lava va mu chavaka.” Se muprofeta Daniyele a te: “Oho Yehovha Xikwembu xa ntiyiso, wa mukulu ni lweyi a chavisekaka, lweyi a hlayisaka ntwananu ni lirhandzu ka lava va mu rhandzaka ni lava va hlayisaka minawu ya yena.” (Pis. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Hi ku ya hi marito lawa, Yehovha a kombisa lirhandzu la yena a tlhela a tshembeka ka lava mu tirhelaka hikusa va mu tiva, va mu chava, va mu rhandza naswona va yingisa minawu ya yena. Yehovha a kombisa lirhandzu lolelo ka vanhu lava mu tirhelaka ntsena.

⁹ Na hi nge se sungula ku mu tirhela, hi yamukele lirhandzu leli Yehovha a li kombaka vanhu hinkwavu. (Pis. 104:14) Kambe leswi se hi mu tirhelaka, ha pfuneka hi lirhandzu la yena la ku kala li nga heli. Hi mhaka leyo, Yehovha a byela vanhu hinkwavu lava mu tirhelaka a ku: “Mina a ni nge tshiki ku ku rhandza.” (Esa. 54:10) Phela na hina ha pfumelelana ni marito lawa Davhida a nga ma vula loko a te: “Swi tiveni leswaku Yehovha a ta hlawula lweyi a tshembekaka ka yena.” (Pis. 4:3) Se hi fanele hi yentxa yini leswi Yehovha a hi kombaka swaku wa hi rhandza? Mupisalema a te: “Lweyi a nga tlhariha a ta swi vona swilo leswi naswona a ta kambisisa mintirho ya lirhandzu ya Yehovha.” (Pis. 107:43) Phela marito lawa mupisalema a nga ma vula ma ta hi ka Yehovha. Se swoswi a hi buleni hi 3 wa tindlela leti Yehovha a hi kombaka lirhandzu la yena hi tona ni swaku ti hi pfunisa ku yini.

10. Li hi pfunisa ku yini lirhandzu la Yehovha la ku kala li nga heli? (Tipisalema 31:7)

¹⁰ Lirhandzu la Yehovha a li heli. Leswaku lirhandzu la Yehovha a li heli, ku vulavuliwa hi swona 26 wa makhambi ka buku la Tipisalema ndzima 136. Ndzimana ya ku sungula yi ni marito lama nge: “Khensani Yehovha, hikusa i  munene; lirhandzu la yena la likulu a li heli.” (Pis. 136:1) Naswona ka ndzimana 2 ku ya ka ndzimana 26, hi kuma marito lama nge “lirhandzu la yena la likulu a li heli.” Loko hi lerha buku la Tipisalema ndzima 36, swa hi tsakisa ku vona ndlela leyi Yehovha a kombisaka lirhandzu la yena la ku kala li nga heli hi tindlela ta tinyingi. Marito lama nga phindhaphindhiwa, lama nge “lirhandzu la yena la likulu a li heli,” ma hi tiyisekisa swaku lirhandzu leli Xikwembu xi nga na lona hi hina a li nge txintxi. Swa hi tiyisa ku tiva swaku Yehovha a nge tshiki ku hi rhandza. Handle ka leswo, minkama hinkwayu Yehovha a kusuhi ni lava mu tirhelaka, ngopfungopfu loko va kumana ni swikarhatu. Kambe swi hi pfunisa ku yini leswo? Phela ku tiva swaku Yehovha a kusuhi na hina swi hi yentxa hi tsaka, swi tlhela swi hi nyika ntamu wa ku lwisana ni swikarhatu leswi hi nga ha kumanaka na swona swi tlhela swi hi pfuna ku tama hi mu tirhela. — Lerha Tipisalema 31:7.

11. Hi ku ya hi Tipisalema 86:5, i yini lexi yentxaka Yehovha a hi rivalela?

¹¹ Lirhandzu la Yehovha li mu yentxa a hi rivalela. Loko Yehovha a vona swaku munhu lweyi a nga djoha wa tisola funtshi a fambela kule ni leswi nga mu yentxa a djoha, lirhandzu la yena la ntiyiso li mu yentxa a mu rivalela. Mupisalema Davhida a vule leswi hi Yehovha: “A nga hi khomanga hi ku ya hi swidjoho swa hina, kumbe ku hi khatisa hi ku ya hi swihoxo swa hina.” (Pis. 103:8-11) Phela mupisalema Davhida a a swi tiva swaku swi vava ku fikela kwini ku biwa hi lipfalu. A tlhele a djondza swaku Yehovha a “tinyimisele ku rivalela.” I yini lexi yentxaka Yehovha a rivalela? Nhlamulo ya xivutiso lexi yi ka Tipisalema 86:5. (Lerha.) Phela hilani Davhida a nga vula hi kona ka xikhongelo xa yena, Yehovha a tale hi lirhandzu la ntiyiso leli a li kombisaka ka vanhu hinkwavu lava kombelaka ku rivaleliwa.

12-13. Loko hi titwa nandzu hi mhaka swidjoho leswi hi nga tshama hi swi yentxa, i yini leswi nga ta hi pfuna?

¹² Loko hi djoha, i swinene kuva hi titwa nandzu hikusa leswo swi nga hi pfuna ku tisola, hi kombela ku rivaleliwa hi tlhela hi txintxa. Kambe vanhu van’wana swa va karhatela ku hlula ku titwa nandzu hi leswi va nga swi yentxa. Ndlela leyi va titwaka hi yona yi va yentxa va pimisa swaku Yehovha a nge tshuki a va rivalela hambiloko vo kombela ku rivaleliwa va tlhela va txintxa. Loko ku li swaku  na wena u titwisa xileswo, ku tiva swaku Yehovha a swi lava hintamu ku kombisa lirhandzu la yena la likulu ka lava mu tirhelaka swi nga ku pfuna.

¹³ Ku tiva swaku Yehovha a lava ku hi komba lirhandzu ni timpsalu swi hi pfunisa ku yini? Hambileswi hi nga vadjohi, hi nga swi kota ku tirhela Yehovha na hi tsakile naswona hi li ni lipfalu la ku basa. Leswo swa koteka hikusa ‘ngati ya N’wana wa yena Yesu ya hi basisa ka swidjoho hinkwaswu.’ (1 Yoh. 1:7) Loko ku li swaku u hele ntamu hi mhaka swihoxo leswi u nga swi yentxa, khumbuka swaku Yehovha a tinyimisele ku ku rivalela loko u tisola. Vona leswi Davhida a nga swi vula hi ku yelana ka lirhandzu la Yehovha ni ku rivalela. Yena a te: “Ku fana ni leswi wuxeni ku nga kule ni wupeladlambu, minandzu ya hina a yi veke kule ngopfu na hina.” (Pis. 103:11, 12) Impela Yehovha i Xikwembu ‘lexi rivalelaka.’ — Esa. 55:7.

14. Davhida a vule swaku lirhandzu la Yehovha li hi vhikelisa ku yini?

¹⁴ Lirhandzu la Yehovha la hi vhikela ka swilo leswi nga wonhaka wunghanu la hina na yena. Loko Davhida a khongele ka Yehovha a te: “U ndhawu ya mina ya ku tumbela ka yona, u ta ni hlayisa ka swikarhatu. U ta yentxa swaku ku biwa minkulungwani hikusa u ni ponisile. . . . Lweyi a tshembaka Yehovha, a vhikeliwa hi lirhandzu.” (Pis. 32:7, 10) Ka minkama ya Bibele, mimuru leyi a yi rhendzela madoropa a yi vhikela vanhu lava a va tshama ka madoropa wolawo. Se, lirhandzu la Yehovha la ntiyiso li fana ni muru lowu hi vhikelaka ka swilo leswi nga wonhaka wunghanu la hina na yena naswona lirhandzu lolelo li hi yentxa hi va kusuhi na Yehovha. — Yer. 31:3.

15. Hi kwini ku yelana ka lirhandzu la Yehovha ni ndhawu ya ku tumbela ka yona ni xivhikelo?

¹⁵ Davhida a tirhise marito man’wana kuva a hi komba leswi lirhandzu la Yehovha li nga tshamisa xiswona. Yena a te: “Hikusa Xikwembu i xivhikelo xa mina lexi tlakukeke, i Xikwembu xa lirhandzu ka mina.” A tlhele a vula leswi hi Yehovha: “Wa ni rhandza naswona wa ni vhikela, i ndhawu ya mina ya ku tumbela ni muponisi wa mina, i xivhikelo xa mina, funtshi hi Lweyi ni tumbelaka ka yena.” (Pis. 59:17; 144:2) Hi mhaka muni Davhida a fanise lirhandzu la Yehovha ni ndhawu ya ku tumbela ka yona swin’we ni xivhikelo? Hikusa ku nga na mhaka swaku hi tshama kwini, loko hi tama hi mu tirhela, Yehovha a ta vhikela wunghanu la yena na hina. Tipisalema ndzima 91 ya hi tiyisekisa loko yi ku: “Ni ta vula leswi ka Yehovha: ‘Wena u ndhawu ya mina ya ku tumbela ka yona ni ndhawu ya mina ya ku ni vhikela, Xikwembu xa mina, lexi ni xi tshembaka.’” (Pis. 91:1-3, 9, 14) Moxe a vule marito lama fanaka loko a te Yehovha i ndhawu ya ku tumbela ka yona. (Pis. 90:1) Handle ka leswo, Moxe a vule marito lawa ma tiyisaka na a li kusuhi ni ku fa, loko a te: “Ku sukela khale, Xikwembu i ndhawu ya wena ya ku tumbela ka yona, mavoko ya xona lama tshamaka hi masiku ni masiku, ma ku khomile.” (Det. 33:27) Marito lama nge “mavoko ya xona lama tshamaka hi masiku ni masiku, ma ku khomile” ma hi byela yini hi Yehovha?

16. Hi tini tindlela timbirhi leti Yehovha a hi katekisaka hi tona? (Tipisalema 136:23)

¹⁶ Loko hi tshemba swaku Yehovha a ta hi vhikela a hi nga ta chava nchumu. Kambe minkama yin’wana hi nga ha hela ntamu. Se loko hi hela ntamu i yini leswi Yehovha a nga ta hi yentxela swona? (Lerha Tipisalema 136:23.) Yehovha a ta hi khoma hi mavoko ya yena a hi tiyisa a tlhela a hi pfuna swaku hi hlula xikarhatu lexi hi kumanaka na xona. (Pis. 28:9; 94:18) Ku tiva leswo swi hi pfunisa ku yini? Ku tiva swaku Yehovha a ta va na hina minkama hinkwayu, swi hi pfuna ku vona leswi a hi katekisisaka  xiswona hi tindlela timbirhi. Ya ku sungula, ku nga na mhaka swaku hi tshama kwini, Yehovha a ta hi vhikela. Ya wumbirhi, Papayi wa hina lweyi a nga tilweni wa hi rhandza naswona wa hi hlayisa.

17. I yini leswi hi nga tiyisekaka hi swona hileswi Yehovha a hi rhandzaka? (Tipisalema 33:18-22)

¹⁷ Hilani hi nga swi vona hi kona, loko hi kumana ni swikarhatu, Yehovha a ta hi nyika ntamu lowu nga ta hi pfuna ku tiyisela ni ku tama hi tshembeka ka yena. (2 Kor. 4:7-9) Muprofeta Yeremiya a te: “I lirhandzu la Yehovha leli nga yentxa swaku hi nga helisiwi. Hikusa timpsalu ta yena a ti heli.” (Swiri. 3:22) Se, hi nga tiyiseka swaku minkama hinkwayu Yehovha a ta tama a hi rhandza, hikusa Bibele li hi byela leswi: “Tihlo la Yehovha li le henhla ka lava va mu chavaka, lava rindzelaka lirhandzu la yena.” — Lerha Tipisalema 33:18-22.

18-19. a) I yini leswi hi faneleke hi swi khumbuka minkama hinkwayu? b) Hi ta djondza hi yini ka nhlokomhaka leyi landzelaka?

¹⁸ I yini leswi hi faneleke hi swi khumbuka minkama hinkwayu? Na hi nge se sungula ku mu tirhela, Yehovha a hi kombe lirhandzu la yena hi ku nyikela N’wana wa yena swaku a hi fela. Leswi se hi mu tirhelaka, a hi komba lirhandzu la yena la ku kala li nga heli naswona lirhandzu lolelo li mu yentxa a hi vhikela. Minkama hinkwayu a ta va kusuhi na hina, funtshi a ta hetisisa hinkwaswu leswi a hi tshembisaka swona. Phela Yehovha a lava swaku minkama hinkwayu hi va vanghanu va yena. (Pis. 46:1, 2, 7) Ku nga na mhaka swaku hi kumana ni swikarhatu swa ku tshamisa ku yini, Yehovha a ta hi pfuna swaku hi tama hi tshembeka ka yena.

¹⁹ Se hi yi vonile ndlela leyi Yehovha a kombisaka hi yona lirhandzu la yena la ku kala li nga heli ka vanhu lava mu tirhelaka. Kambe Yehovha a lava swaku na hina hi tama hi rhandza van’wana. Se hi nga swi yentxisa ku yini leswo? Ka nhlokomhaka leyi landzelaka hi ta djondza hi swaku hi nga li kombisisa ku yini lirhandzu la ku kala li nga heli ka van’wana.