1. Vanhu va vanyingi va li vonisa ku yini wutlharhi la Bibele? (Swivuriso 1:20, 21)

 KA MATIKO ya manyingi swi tolovelekile ku vona vachumayeli na va tsakile na va li xitaratwini lomu ku nga tala hi vanhu, na va nyikela mabuku. Wena ke, u tshame u chumayela hi ndlela leyi? Ku chumayela hi ndlela leyi swi nga yentxeka swi ku khumbukisa marito lama nga ka Swivuriso, lama vulaka swaku wutlharhi la huwelela switaratwini leswaku vanhu va li twa. (Lerha Swivuriso 1:20, 21.) Ka Bibele ni ka mabuku ya nhlengeletanu, hi kuma “wutlharhi la ntiyiso” ku nga wutlharhi la Yehovha. Phela hi swona leswi vanhu va swi lavaka swaku va kuma wutomi la ku kala li nga heli. Se, hi tsaka hintamu loko vanhu va yamukela mabuku ya hina. Kambe van’wana a va lavi ku twa nchumu hi leswi Bibele li swi vulaka, van’wana va hi poyila hikusa va pimisa swaku Bibele li hundzeliwe hi nkama. Kasi van’wana a va nyimi na swona leswi Bibele li swi vulaka leswi fambisanaka ni mahanyelo, hi ku vula swaku lava landzaka tindjondzo ta Bibele va bihe mbilu naswona va tivona na va yampsa ku tlula van’wana. Kambe hi lirhandzu, Yehovha a tama a yentxa swaku wutlharhi la yena li kumiwa hi vanhu hinkwavu. A swi yentxisa ku yini?

2. Hi nga li kuma kwini wutlharhi la ntiyiso namuntlha, kambe i mpsini leswi vanhu va vanyingi va langaka ku swi yentxa?

² Ndlela yin’wana leyi Yehovha a yi tirhisaka swaku wutlharhi la ntiyiso li kumiwa hi hinkwavu, i ku tirhisa Rito la yena ku nga Bibele. Vanhu va vanyingi va na lona Bibele. Se hi nga ku yini hi mabuku ya hina lawa ma nga seketeliwa ka Bibele? Hi ku katekisiwa hi Yehovha, wona ma kumeka hi 1.000 wa tirimi ni ku tlula. Lava va lerhaka leswi swi nga ka mabuku lawa va tlhela va swi tirhisa va pfuneka. Hambileswo, vanhu va vanyingi va langa ku kala va nga li yingisi wutlharhi la ntiyiso. Loko va yentxa swiboho,  va langa ku titshemba vona vinyi ni ku tshemba vanhu van’wana. Naswona vanhu van’wana va pimisa swaku a hi tivi hi leswi hi landzaka leswi Bibele li swi vulaka. Ka djondzo leyi, hi ta vona swaku hi mhaka muni vanhu va vanyingi va nga li tshembi wutlharhi la ntiyiso. Kambe ku sungula hi ta vona swaku hi nga yentxa yini swaku hi kuma wutlharhi leli taka hi ka Yehovha.

3. Hi nga swi kombisisa ku yini swaku hi ni wutlharhi la ntiyiso?

³ Bibele li li: “Ku chava Yehovha i masungulo ya wutlharhi, naswona ku twisisa i ku tiva Lweyi wa ku Kwetsima Hintamu.” (Swi. 9:10) Wutlharhi li patsa ku tirhisa leswi hi swi tivaka swaku hi yentxa swiboho. Kambe hi kombisa swaku hi ni wutlharhi la ntiyiso loko “hi tiva Lweyi wa ku Kwetsima Hintamu.” Leswi swi vula swaku hi rhanga hi ku tiva leswi Yehovha a swi pimisaka na hi nga se yentxa swiboho. Hi nga yentxa leswo hi ku vona leswi Bibele ni mabuku ya hina ma swi vulaka. Leswo swi kombisa swaku hi ni wutlharhi la ntiyiso. — Swi. 2:5-7.

4. Hi mhaka muni ku li Yehovha ntsena lweyi a nga hi nyikaka wutlharhi la ntiyiso?

⁴ Ko va Yehovha ntsena lweyi a nga hi nyikaka wutlharhi la ntiyiso. (Rom. 16:27) Hi mhaka muni? Xa ku sungula, hikusa hi Yehovha a nga yentxa swilo hinkwaswu, naswona a swi tiva kahle hinkwaswu leswi a nga swi yentxa. (Pis. 104:24) Xa wumbirhi, hinkwaswu leswi Yehovha a swi yentxaka swi kombisa swaku a ni wutlharhi. (Rom. 11:33) Xa wunharhu, lava va tirhisaka switsundzuxu swa Yehovha swa wutlharhi va pfuneka minkama hinkwayu. (Swi. 2:10-12) Loko hi lava ku va ni wutlharhi la ntiyiso, hi fanele hi pfumelelana ni minchumu leyi yinharhu hi tlhela hi yi tshika yi kongomisa leswi hi swi yentxaka.

5. Hi lini vuyelo leli vaka kona loko vanhu va nga laveteli wutlharhi leli taka hi ka Yehovha?

⁵ Vanhu va vanyingi lava hi va kumaka ka ntirho wa ku chumayela, va pfumela swaku minchumu leyi yi nga kona misaveni ya hlamalisa; kambe a va kholwi swaku yi yo yentxiwa. Va pimisa swaku yi yo tiyentxekela. Vanhu van’wana va kholwa ka Xikwembu, kambe va pimisa swaku leswi Bibele li swi djondzisaka swi hundzeliwe hi nkama ivi va langa ku hanya hi ndlela leyi va yi vonaka yi va yampsela. Kambe hi lini vuyelo la kona? Indje misava i ndhawu ya ku yampsa hi leswi vanhu va titshembaka ku nga li ku tshemba wutlharhi la Xikwembu? Indje va ku kumile ku tsaka ka ntiyiso kumbe ntshembo wa ku tiya wa nkama lowu taka? Leswi hi swi vonaka misaveni swi hi yentxa hi tiyiseka swaku: “A ku na wutlharhi, hambi ku twisisa, kumbe xilayo leswi nga lwaka na Yehovha.” (Swi. 21:30) Leswo swi hi yentxa hi lava ku tama hi kuma wutlharhi la Yehovha! Xa ku vava, hi leswaku vanhu va vanyingi a va pimisisi xileswo. Hi mhaka muni?

6. Hi ku ya hi Swivuriso 1:22-25, i vamani lava va kalaka va nga na mhaka ni wutlharhi la ntiyiso?

⁶ Vanhu va vanyingi a va na mhaka ni wutlharhi la ntiyiso loko li “huwelela axitaratwini.” Bibele li vula swaku ku ni mintlawa hinharhu ya vanhu lava va kalaka va nga na mhaka ni wutlharhi la ntiyiso: “Lava va pfumalaka wutlharhi,” “lava va rhandzaka ku poyilana” ni “swiphunta.” (Lerha Swivuriso 1:22-25.) A hi voneni swaku hi mhaka muni vanhu va vanyingi va nga na mhaka ni wutlharhi la Xikwembu ni swaku hina hi nga yentxa yini swaku hi nga fani na vona.

7. Hi mhaka muni vanhu va vanyingi va langa ku tama “va nga na wutlharhi”?

⁷ Ntlawa wa ku sungula i wa “lava va kalaka  va nga na wutlharhi.” Lava hi lava va kholwaka xin’wana ni xin’wana naswona va kanganyisiwa hi ku vevuka. (Swi. 14:15) Minkama ya yinyingi ha va kuma vanhu volavo loko hi li ka ntirho wa ku chumayela. Pimisa hi vanhu va vanyingi lava va kanganyisiwaka hi varhangeli va wukhongeli ni va politika. Van’wani va vaviseka loko va tsumbula swaku va kanganyisiwile hi vafundhisi volavo. Kambe, lava ku vulavuliwaka hi vona ka Swivuriso 1:22 va langa ku tama va kombisa swaku a va na wutlharhi hi ku kholwa mavunhwa wolawo. (Yer. 5:31) Va rhandza ku tiyentxela leswi va swi lavaka, naswona a va na mhaka ni ku djondza ni ku yingisa leswi Bibele li swi vulaka. Ku tala ka vona va ni mavonelo ya ku fana ni ya wansati mun’wana wa Quebec, aCanada, lweyi a nga byela Mboni ya Yehovha a ku: “Loko mufundhisi wa hina a hi kanganyisile i nandzu wa yena, a hi ngheni ndhawu ka swona!” Handle ka ku kanakana a hi swi lavi ku fana ni vanhu volavo lava va langaka ku tama va nga na wutlharhi! — Swi. 1:32; 27:12.

8. I yini swi nga ta hi pfuna ku va ni wunghanu la ku tiya na Yehovha?

⁸ Swa twala leswi Bibele li hi byelaka swaku hi fanele hi “kula hi ku helela ku twisiseni ka hina.” (1 Kor. 14:20) Hi kombisa swaku hi ni wunghanu la ku tiya na Yehovha, loko hi tirhisa matshinya ya minawu ya Bibele ka wutomi la hina. Hi kutsongokutsongo hi ya hi swi vona leswi matshinya wolawo ma hi pfunisaka xiswona swaku hi tivhikela ka swikarhatu hi tlhela hi yentxa swiboho hi wutlharhi. Hi ta va hi yentxa kahle loko hi pimisa hi swiboho leswi hi swi yentxaka. Loko swi ku se hi ni nkama wa wunyingi na hi djondza Bibele, swi nga va kahle loko ho tivutisa swaku hi mhaka muni hi nga se nyiketela wutomi la hina ka Yehovha hi tlhela hi tsakamisiwa. Loko swi ku se hi tsakamisiwile, ku nga va swaku hi ya hi yampsisa machumayelelo ya hina ni madjondziselo ya hina? Indje swa tikomba swaku ka swiboho leswi hi swi yentxaka hi kongomisiwa hi matshinya ya minawu ya Bibele? Ha li kombisa wumunhu la Wukreste nkama hi tirhisanaka ni van’wani? Loko hi vona swaku ku ni leswi hi faneleke hi swi yampsisa, swi lava hi pimisa kahle hi leswi Yehovha a hi djondzisaka swona hikusa swi ‘tlharihisa lweyi a pfumalaka wutlharhi.’ — Pis. 19:7.

9. Vanhu “va ku poyilelana” va swi kombisisa ku yini swaku a va na lona wutlharhi la Xikwembu?

⁹ Ntlawa wa wumbirhi wa vanhu lava va kalaka va nga lavi wutlharhi la Xikwembu, i wa “lava va ku poyilelana.” Vanhu va ku tshamisa xileswo hi tolovela ku va kuma nkama lowu hi chumayelaka. Phela va swi rhandza ku poyilela van’wana. (Pis. 123:4) Bibele se a li swi vulile swaku ka masiku ya wughamu vanhu va ku poyilelana a va ta va vanyingi. (2 Ped. 3:3, 4) Ku fana ni vakon’wana va Lota, vanhu van’wana namuntlha a va na mhaka ni switsundzuxu swa Xikwembu. (Gen. 19:14) Ku tala ka vona va tshamela ku poyilela lava va hanyaka hi matshinya ya minawu ya Bibele. Ku tala ka vona va yentxa swilo hi ku landza “ku navela loku va nga na kona ka minchumu ya ku biha.” (Yuda 7, 17, 18) Leswi Bibele li swi vulaka hi lava va ku poyilelana swa fambisana ni leswi li swi vulaka hi lava va nga djikela Xikwembu ni lava va nga tshika ku xi tirhela!

10. Hi ku ya hi Tipisalema 1:1, hi nga swi kotisa ku yini ku kala hi nga tekeleli wumunhu la lava va ku poyilelana?

¹⁰ Loko hi nga tivoneli hi nga sungula ku va ni wumunhu la ku fana ni la lava va ku poyilelana. Hi nga yentxa yini swaku swoleswo swi nga hi humeleli? Xin’wana xi nga hi pfunaka i ku kala hi nga tipatsi ni vanhu lava va rhandzaka ku sola sola. (Lerha Tipisalema 1:1.) Leswo swi vula ku kala hi nga yingiseli kumbe ku lerha minchumu leyi taka hi ka lava va nga djikela Xikwembu. Loko hi nga tivoneli hi nga ha  sungula ku sola sola kumbe hi kanakana minkongomiso leyi Yehovha a hi nyikaka yona hi ku tirhisa nhlengeletanu ya yena. Kambe swaku swoleswo swi nga yentxeki, hi fanele hi tivutisa leswi: ‘Ni tolovela ku vulavula swilo swa ku biha hi minkongomiso kumbe mintlhamuselo ya nyuwani leyi hi nyikiwaka yona? Ni tolovela ku lavetela swihoxo ka vamakwerhu lava va hi rhangelaka?’ Loko hi zama ku lulamisa tipontu leto hi xihantla, swi ta mu tsakisa hintamu Yehovha. — Swi. 3:34, 35.

11. A “swiphunta” swi yi vonisa ku yini minawu ya Yehovha?

¹¹ Ntlawa wa wunharhu wa lava va kalaka va nga na mhaka ni wutlharhi la Xikwembu i wa “swiphunta.” Vona i swiphunta hikusa va yala ku hanya hi minawu ya Xikwembu. Va swi vona swi yampsa kuva va yentxa swilo hi ku ya hi mavonelo ya vona. (Swi. 12:15) Hi ndlela yoleyo a va na mhaka na Yehovha lweyi a nga Xihlovo xa wutlharhi. (Pis. 53:1) Ka ntirho wa ku chumayela, minkama ya yinyingi va hi kaneta hi ndlela ya ku biha hi leswi hi hloniphaka minawu ya Xikwembu. Kambe vona a va na nchumu xa ku yampsa lexi va nga xi nyikaka vanhu. Bibele li li: “Xiphunta a xi na lona wutlharhi la ntiyiso; a xi na swa ku swi vula ka tinyangwha ta doropa.” (Swi. 24:7) Ndzimana leyi, yi kombisa swaku swiphunta a swi nge swi koti ku nyikela switsundzuxu swa swinene. Se, swa twala leswi Yehovha a hi byelaka swaku hi “fambela kule ni swiphunta”! — Swi. 14:7.

12. I yini swi nga hi pfunaka ku kala hi nga fani ni lava va nga swiphunta?

¹² Ku hambana ni lava va kalaka va nga yi rhandzi minawu ya Xikwembu, hina hi zama ku pimisa ku fana ni Xikwembu hi tlhela hi rhandza minawu ya xona. Hi tiyisa lirhandzu lolelo loko hi vona ku hambana loku ku nga kona ka lava va yingisaka Xikwembu ni lava va kalaka va nga xi yingisi. Vona swikarhatu leswi lava va kalaka va nga na mhaka ni wutlharhi la Yehovha va kumanaka na swona. U gama u pimisa hi wutomi la kahle leli u nga na lona hileswi u yingisaka Yehovha. — Pis. 32:8, 10.

13. Indje Yehovha o va sindzisa vanhu swaku va hanya hi wutlharhi la yena?

¹³ Yehovha a pfumelela mun’wana ni mun’wana swaku a va ni wutlharhi la yena, kambe a nga sindzisi munhu. Naswona wa hi byela vuyelo leli li nga vaka kona loko hi nga mu yingisi. (Swi. 1:29-32) Lava va langaka ku kala va nga mu yingisi Yehovha, “va ta kuma vuyelo la leswi va swi yentxaka.” Mahanyelo ya vona ma to va tisela swikarhatu, va hlupheka, se hi wugamu va helisiwa. Leswo swi ta yentxeka ku nga li khale. Kambe Swivuriso 1:33 yi va tshembisa leswi lava va langaka ku yingisa wutlharhi la Yehovha va tlhela va li tirhisa: “Lweyi a ni yingisaka a ta tshama a sirhelelekile, a nge karhatiwi hi ku chava khombo.” — Swi. 1:33.

14-15. Hi djondza yini ka Swivuriso 4:23?

¹⁴ Ku tirhisa wutlharhi la Yehovha minkama hinkwayu swa pfuna. Hilani se hi nga swi vona hi kona, hinkwavu lava va lavaka wutlharhi la  Yehovha va nga li kuma. Hi xikombiso, ka buku la Swivuriso Yehovha a nyikela switsundzuxu leswi swi tirhaka minkama hinkwayu. A hi voneni 4 wa swikombiso.

¹⁵ Vhikela mbilu ya wena ya ku fanekisela. Bibele li li: “Ku tlula swilo hinkwaswu leswi u swi hlayisaka, hlayisa mbilu ya wena, hikusa swihlovo swa wutomi swi ta hi ka yona.” (Swi. 4:23) Pimisa hi leswi u nga swi yentxaka swaku u vhikela mbilu ya wena. Swi lava u dla makudla swa swinene, u tiwolola miri u tlhela u fambela kule ni swilo leswi nga ku nyikaka mavabyi. Hi fanele hi yentxa leswi fanaka hi mbilu ya hina ya ku fanekisela. Hi lerha Bibele siku ni siku, ha tilunghiselela swaku hi ya mintlhanganwini hi tlhela hi hlangamela ka yona. Hi chumayela nkama ni nkama hi tlhela hi fambela kule ni mahanyelo ni mapimiselo lawa ma nga wonhaka wunghanu la hina na Yehovha, naswona a hi hungati hi swilo swa ku kala swi nga basanga kumbe ku va ni vanghanu va ku kala va nga li vanene.

16. Hi mhaka muni buku la Swivuriso 23:4, 5 li tirha ka hina namuntlha?

¹⁶ Tsaka hi leswi u nga na swona. Bibele li hi nyika xitsundzuxu lexi: “U nga tikarhateli ku va ni male ya yinyingi. . . . Nkama lowu u vekaka matihlo ka yona, ya nyamalala, hikusa yi mila timpapa ku fana ni gama ivi yi haha yi ya matilweni.” (Swi. 23:4, 5) A xi kona lexi nga hi tiyisekisaka leswaku male leyi munhu a nga na yona a yi nga ta hela. Hambileswo, leswi hi swi vonaka namuntlha hi swaku vanhu va ku ganya ni swisiwana va yentxa hinkwaswu va nga swi kotaka swaku va va ni male ya yinyingi. Hi mhaka leyo, minkama ya ku tala va yentxa minchumu leyi chimisaka vito la vona, va nga ha twanani ni van’wani va tlhela va tivangela mavabyi. (Swi. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Kambe wutlharhi li hi pfuna ku kala hi nga karhateki hi ku lava male ya yinyingi. Li hi vhikela ka wunavenave li tlhela li hi pfuna swaku hi tsaka hi leswi hi nga na swona. — Ekl. 7:12.

17. Hi nga swi kotisa ku yini ku va ni “lirimi la lava ku tlhariha” leli li vuliwaka ka Swivuriso 12:18?

¹⁷ Rhanga hi ku pimisa na u nge se vulavula. Loko hi nga tivoneli, leswi hi swi vulaka swi nga ha vavisa vanhu van’wani. Bibele li li: “Marito lawa ma kalaka ma nga pimisiwanga kahle ma  tlhava ku fana ni xipada, kambe lirimi la lava ku tlhariha la daha.” (Swi. 12:18) Hi yentxa swaku ku va ni ku rhula loko hi nga tshameli ku hleva hi swihoxo swa van’wani. (Swi. 20:19) Leswaku marito ya hina ma daha ku tlula kuva ma tlhava, hi fanele hi djondza Rito la Xikwembu nkama ni nkama. (Luk. 6:45) Loko hi pimisa hi leswi Bibele li swi vulaka, marito ya hina ma ta fana ni “xihlovo xa wutlharhi” hikusa ma ta tiyisa van’wana. — Swi. 18:4.

18. Buku la Swivuriso 24:6 li hi pfunisa ku yini swaku hi wu yentxa kahle ntirho wa ku chumayela?

¹⁸ Landzela nkongomiso. Bibele li hi byela leswi hi nga swi yentxaka swaku hi va ni wutomi la ku tsakisa. Li li: “U ta lwa nyimpi ya wena hi nkongomiso wa wutlharhi, naswona lani ku nga ni vatsundzuxi va vanyingi ku ni ku hlula.” (Swi. 24:6) Vona swaku ku tirhisa tshinya leli la nawu swi nga ku pfunisa ku yini swaku u wu yentxa kahle ntirho wa ku chumayela ni wa ku djondzisa. Ku tlula ku va u chumayela hi ndlela ya wena, swi ngo yini u landzelela minkongomiso leyi hi nyikiwaka yona mintlhanganwini? A mintlhanganwini ha djondzisiwa hi ku tirhisa madixkursu ni minkombiso leyi hi vekeliwaka yona hi vamakwerhu lava va nga wupfa. Naswona nhlengeletanu ya Yehovha yi hi nyika minchumu ya ku fana ni mabuku ni mavhidiyo lawa ma pfunaka vanhu swaku va twisisa Bibele. Se, ku nga va swaku wa djondza ku yi tirhisa kahle minchumu leyi?

19. U titwisa ku yini hi wutlharhi leli Yehovha a hi nyikaka lona? (Swivuriso 3:13-18)

¹⁹ Lerha Swivuriso 3:13-18. Hi swi khensa hintamu switsundzuxu swa wutlharhi leswi hi swi kumaka ka Rito la Xikwembu! Wutomi la hina a li ta va li tshamise ku yini loko a hi nga li na swona? Ka djondzo leyi, hi vone switsundzuxu swa wutlharhi leswi swi tirhaka, leswi swi nga ka buku la Swivuriso. Hambileswo, Yehovha a hi nyike switsundzuxu swa wutlharhi ka Bibele hinkwalu ku nga li ka buku la Swivuriso ntsena. Hi lava ku tirhisa switsundzuxu swoleswo ka xin’wana ni xin’wana lexi hi xi yentxaka ka wutomi la hina. Vanhu va vanyingi a va li nyiki lisima wutlharhi la Xikwembu; kambe hina ha tiyiseka swaku “lava khomaka swi tiya ka lona va ta vuliwa lava tsakeke.”