1, 2. Vaheveru 13:4 yihi khutaza kuyendla yini?

HINKWERHU haswi lava kumu hlonipha Yehovha. Phela swamu fanela kuhloniphiwa naswona a tshembisa leswaku loko hi yendla leswo na yena atahi hlonipha. (1 Samuwele 2:30; Swivuriso 3:9; Nhlavutelo 4:11) Yehovha a tlhela a navela leswaku hi hlonipha vanhu van’wana, vofana ni tindhuna ta misava. (Varhoma 12:10; 13:7) Kambe xin’wana lexi Yehovha a lavaka leswaku hixi hlonipha swinene i wukati.

² Mupostola Pawulo a te: “Muchado akuve lowu xiximiwaka hi vanhu hinkwavu, mubedo wa vatekani wunganyamisiwi”. (Vaheveru 13:4) Hi kuvula marito lawa, Pawulo a akhutaza Vakreste kuva va hlonipha wukati, leswi vulaka kuli nyika lisima. Xana u languta wukati hi ndlela leyi, ngopfungopfu loko kuli leswaku u chadile?

3. Hi xihi xilayo xa lisima hi wukati lexi Yesu axi nyikeleke? (Vona xifaniso akusunguleni ka djondzo.)

³ Loko uli nyika lisima wukati uta va u landzela xikombiso lexinene xa Yesu Kreste. Phela na yena aali nyika lisima swinene a wukati. Loko Vafarisi vamu vutisile leswaku aswita va swi hoxile kuva munhu a dlaya wukati, Yesu a phindhe marito  lawa Xikwembu xima vuleke ndzhaku kochadisa Adamu na Eva: “Hikolaho ka leswo, wanuna atasiya papayi wa yena ni mamana wa yena, ayanamarhela nsati wa yena, kutani vatava nyama yin’we.” A tlhele a yengesela a ku: ‘Leswi Xikwembu xiswihlanganiseke, swingatshuki swihambanyisiwa hi munhu’. — Lerha Marka 10:2-12; Genesa 2:24.

4. Xikwembu axi navela leswaku wukati li teka nkama muni?

⁴ Yesu a apfumela leswaku wukati li yendliwe hi Xikwembu naswona ali fanelanga li dlayiwa. Loko a chadise Adamu na Eva, Yehovha angava byelanga leswaku loko vaswi lava vanga dlaya wukati. Kuhambana ni leswo, kunavela ka yena aku li ka leswaku “lavambirhi” va tshama xikan’we wutomi la vona hinkwalo.

5. Xana lifu lixi khumbise kuyini xikongomelo xa Xikwembu hi wukati?

⁵ Waswi tiva leswaku swilo swi cincile ndzhaku ka loko Adamu a djohile. Vanhu avangaha hanyi wutomi lelinga heliki. Leswo swi khumbe xikongomelo xa Xikwembu hi wukati. Mupostola Pawulo a hlamusele leswaku a lifu li helisa wukati naswona mufeliwa a tshunxekile kutlhela a nghenela wukati lin’wana loko aswi navela. — Varhoma 7:1-3.

6. Nawu wa Moxe wuhi djondzisa yini hi ndlela leyi Yehovha ali vonisaka xiswona wukati?

⁶ Nawu lowu Yehovha awu nyikeke Vayisrayele awu hlamusela swin’wana leswi yelanaka ni wukati. Hi xikombiso, wanuna a apfumeleliwa kuteka vasati vambirhi. Mukhuva lowu se awu tolovelekile na Yehovha angeseva nyika Nawu. Hambileswo, Nawu awu sirhelela vavasati ni vana leswaku vanga khomiwi hi ndlela ya kubiha. Hi xikombiso, ahinge ka muchadu wa kusungula, Muyisrayele a chada ni hlonga kambe ndzhaku a tlhela a chada ni wansati mun’wana. Hambiloko se a nghenele wukati la wumbirhi, Nawu wa Yehovha awu vula leswaku a fanele a hambeta a khatalela swilaveko swa nsati wa yena wa kusungula hilaha a ayendla ha kona na angese chada ka wumbirhi. (Eksoda 21:9, 10) I ntiyiso leswaku namuntlha ahi le hansi ka Nawu wa Moxe. Hambileswo, Nawu lowu wuhi yendla hi twisisa leswaku Yehovha ali nyika lisima swinene a wukati. Kutiva leswi swihi yendla hi va ni langutelo leli fanaka.

7, 8. a) Hikuya hi Deteronoma 24:1, xana nawu wa Moxe awu ku yini hi kudlaya wukati? b) Yehovha aku vonisa kuyini kudlaya wukati?

 ⁷ Xana Nawu awu ku yini hi kudlaya wukati? Hambileswi xikongomelo xa Yehovha kusunguleni akunga li xa kuva nuna ni nsati va dlaya wukati, Nawu wa Moxe awumu pfumelela Muyisrayele leswaku a yendla leswo loko ‘akume nchumu xokarhi lexingabasangiki’ ka munhu lweyi a chadeke na yena. (Lerha Deteronoma 24:1.) Nawu awunga hlamuseli leswaku hi wihi “nchumu [wa kona] lowungabasangiki”. Hambileswo, swi tikomba ingaku akunga li xikhunguvanyiso xa xitsongo. Swinga yendleka aku li nchumu xa manyala swinene kumbe mhaka ya yikulu hintamu. (Deteronoma 23:14) Lexi vavisaka, ankameni wa Yesu, Vayuda vanyingi ava dlaya wukati ni vasati va vona “hi mhaka yihi ni yihi”. (Matewu 19:3) Kunene, ahiswi lavi kufana na vona.

⁸ Amasikwini ya Muprofeta Malakiya, aswi tolovelekile kuva wanuna a tshika nsati wa yena wa kusungula, kumbexana leswaku a chada ni ntombhi yin’wana leyinga gandzeliki Yehovha. Kambe Yehovha ava byelile vonelo la yena hi kudlaya wukati. A te: “Kudlaya wukati nakunyenya.” (Malakiya 2:14-16) Yehovha angese cinca vonelo la yena. Waha khomelela ka leswi aswi vuleke kusunguleni loko a ku wanuna “atayanamarhela nsati wa yena, kutani vatava nyama yin’we.” (Genesa 2:24) Yesu na yena a nyime ni B’ava wa yena. A te: ‘Leswi Xikwembu xiswihlanganiseke, swingatshuki swihambanisiwa hi munhu.’ — Matewu 19:6.

9. Marito ya Yesu lamanga ka Marka 10:11, 12 mahi djondzisa yini?

⁹ Van’wana vangaha tivutisa: ‘Xana xi kona xivangelo lexinga yendlaka Mukreste a dlaya wukati ivi a tlhela a chada ni munhu mun’wana?’ Twana leswi Yesu aswi vuleke: ‘Lweyi atshikaka nsati wa yena ayateka mun’wana, wawoswa, naswona ajohela nsati wa yena. Na yena wansati, loko atshika nuna wa yena ayatekiwa hi mun’wana, wawoswa.’ (Marka 10:11, 12; Luka 16:18) Marito lawa ma kombisa leswaku Yesu aali hlonipha wukati naswona a navela leswaku na hina hi yendla tano. Loko wanuna owo dlaya wukati kuve nsati wa yena a tshame a tshembekile ivi a chada ni munhu mun’wana, aata va na o mbuyeta. Swi hilaha kufanaka ni ka wansati. Kambe hayini hi vula leswo? Hi vula leswo hikuva kudlaya wukati aswi helisi muchadu. Ka Yehovha, hambiloko vanhu va dlaye wukati, wahava vona tani hi “nyama yin’we”. Yesu a tlhele a hlamusela leswaku loko wanuna o dlaya wukati kuve nsati wa yena a tshame a tshembekile, aata va a veka khombyeni nsati wa yena hikuva aswita yendla leswaku a wela xidjoheni xa kumbuyeta. Aswita yendlekisa kuyini leswo? Ankameni wa Yesu, aswi tolovelekile ku wanuna a dlaya wukati hi nchumu xin’wana ni xin’wana. Wansati lweyi a tshikiweke aata titwa a boheka kuchada ni munhu mun’wana leswaku a khatalela swilaveko swa yena swa timale. Kambe tani hileswi xivangelo lexi yendleke wukati li dlayiwa akunga li wuwoswi, loko a chada ni munhu mun’wana aata va na o mbuyeta.

10. Hi xihi xivangelo xin’we ntsena xa kuva Mukreste a dlaya wukati ivi a tlhela a chada?

 ¹⁰ Yesu a hlamusele xivangelo xin’we ntsena lexinga yendlaka munhu a dlaya wukati. A vule leswi: ‘Mani na mani lweyi atshikaka nsati wa yena, loko kungali hi mhaka ya vunghwavana [kutikhoma kobiha hi tlhelo la masangu, NM], kutani ateka mun’wana, wawoswa.’ (Matewu 19:9) Yesu a atshame a vulavula hi mhaka leyi ka Nkulumi ya yena ya le Ntshaveni. (Matewu 5:31, 32) Ka makhambi hamambirhi, Yesu a tirhise rito lelinge “kutikhoma kobiha hi tlhelo la masangu”. Kutikhoma kobiha hi tlhelo la masangu kungaha patsa swidjoho swotani hi wunghwavana, kumbuyeta, kuyetlelana ni swiharhi, kuyetlelana axikarhi ka vanhu vambirhi lava kalaka vangase chada kumbe va rimbewu leli fanaka. Loko wanuna owo yendla xin’we xa leswi hlamuseliweke laha, nsati angaha yendla xiboho xa kudlaya wukati loko aswi lava. Loko a boha kuyendla leswo, Yehovha aangahatava vona tani hi nyama yin’we.

11. Hi xihi xivangelo lexinga yendlaka Mukreste anga dlayi wukati hambiloko munghanu wa yena wa wukati o tikhoma hi ndlela yobiha hi tlhelo la masangu?

¹¹ Vona leswaku Yesu anga vulanga leswaku loko munhu lweyi a chadeke a tikhoma hi ndlela yobiha hi tlhelo la masangu, lweyi a xengiweke a fanele a dlaya wukati. Hi xikombiso, nsati angaha boha kutshama ni nuna wa yena hambileswi a mbuyeteke. Hi mhaka muni? Swinga yendleka ahamu rhandza, a tiyimisela kumu rivalela ni kulwela kuyampsisa wukati la vona. Handle ka leswo, loko owo dlaya wukati kambe anga tlheli a chada, aata kumana ni swikarhato. Swilaveko swa yena swa timhaka ta masangu aswita khatalelisiwa kuyini? Xana aata va ni xivundza? Vana va vona ke? Vata khumbeka hi ndlela yihi? Xana switamu vevukela kupfuna vana kuhambeta va tshama ntiyisweni? (1 Vakorinto 7:14) Swivutiso leswi swiswi veka livaleni leswaku lweyi a bohaka kudlaya wukati ata kumana ni swikarhato swa swikulu swinene.

12, 13. a) I mpsini leswi humeleleke awukatini la Hosiya? b) Hayini Hosiya a rivalele Gomere? c) Hi djondza yini ka rungula la Hosiya na Gomere?

¹² Xikombiso xa muprofeta Hosiya xihi djondzisa swotala hi ndlela leyi Xikwembu xili langutaka ha yona wukati. Xikwembu xi rhume Hosiya leswaku a chada na Gomere, lweyi hi kufamba ka nkama a hundzukeke “nsati wa wunghwavava” a tlhela ava ni “vana va wunghwavava”. Kusunguleni, Hosiya na Gomere va ve ni n’wana. (Hosiya 1:2, 3) Kambe hi kufamba ka nkama, Gomere a ve ni jaha ni xintombhana. Swingaha yendleka vana lava ava kume kumbuyeteni. Hambileswi Gomere a cincacinceke vavanuna, Hosiya anga dlayanga wukati la vona. Swingasi fika kwini, a tlhele a tshika Hosiya ivi a hundzuka xikarawa. Hambi ka xiyimo lexo, Hosiya amu landzile a tlhela amu xava. (Hosiya 3:1, 2) Yehovha a tirhise Hosiya akuva a kombisa ndlela leyi Yena a rivaleleke tiko la Israyele ha yona makhambi yotala. Hi ku phindhaphindha alimu tshika leswaku liya “mbuyeta” ni swikwembu swin’wana. Xana rungula leli lihi djondzisa yini?

¹³ Loko Mukreste lweyi a chadeke o tikhoma hi ndlela yobiha hi tlhelo la masangu, lweyi a xengiweke a fanele a yendla xiboho. Yesu a vule leswaku ka xiyimo lexi, lweyi a xengiweke a ni xivangelo lexi twalaka xa kudlaya wukati ivi a chada ni munhu mun’wana. Hambileswo, aswingata va swi hoxile loko lweyi a xengiweke owo boha kumu rivalela. Khumbuka Hosiya. Amu rivalelile Gomere. Ndzhaku ka loko a tlhelelile, Hosiya amu kombelile leswaku angaha tlheli a mbuyeta. Hi nkama wolowo, Hosiya anga vanga ni ‘timhaka ta masangu’ na yena. (Hosiya 3:3) Kambe hi kufamba ka nkama,  swi tikomba ingaku a tlhele a va ni timhaka ta masangu na yena. Leswi yendlekeleke Hosiya swi kombise ndlela leyi Xikwembu axi tiyimisele ha yona kurivalela Vayisrayele leswaku xi hambeta xi va munghanu wa vona. (Hosiya 1:11; 3:3-5) Rungula leli lihi djondzisa yini hi wukati? Loko lweyi a xengiweke o tlhela a yetlelana ni munghanu wa yena wa wukati lweyi amu xengeke, ata va a kombisa leswaku amu rivalelile. (1 Vakorinto 7:3, 5) Hi ndlela leyi, aanga na xivangelo lexi twalaka xa kudlaya wukati. Matshan’wini ya leswo, hawumbirhi la vona va fanele va pfunana leswaku va vona wukati hi ndlela leyi Yehovha ali vonisaka xiswona.

14. Hikuya hi 1 Vakorinto 7:10, 11, i mpsini leswingaha yendlekaka awukatini?

¹⁴ Vakreste hinkwavo va fanele va languta wukati hilaha Yehovha na Yesu vali langutaka ha kona. Kambe hikolaho ka kukala kuhetiseka, minkama yin’wanyana ha tsandzeka kuyendla leswo. (Varhoma 7:18-23) Hikolaho, aswihi hlamalisi kutwa leswaku Vakreste vosungula va ve ni swikarhato swa swikulu awukatini la vona. Pawulo a tshame a tsala a ku: “Nsati angatshuki ahambana ni nuna.” Hambileswi Vakreste avama tiva marito lawa, van’wana ava tsandzeka kuma landza. — Lerha 1 Vakorinto 7:10, 11.

15, 16. a) Lava chadeke va fanele va lwela kuyendla yini loko va kumana ni timhaka naswona hayini? b) Mhaka leyi yiva pfunisa kuyini lava chadeke ni vanhu lavanga gandzeliki Yehovha?

¹⁵ Pawulo anga hlamuselanga swivangelo leswinga yendlaka lava chadeke leswaku va hambana. Hambileswo, haswi tiva leswaku ahi mhaka ya leswi nuna a tikhomeke hi ndlela yobiha hi tlhelo la masangu. Loko aku li leswo, nsati aato dlaya wukati ivi a chada ni munhu mun’wana loko aswi lava. Pawulo a tsale leswaku nsati lweyi a hambanaka ni nuna wa yena a fanele ‘atshamisa xiswoswo angahatekiwi, kumbe atlhela avuyelelana ni nuna wa yena’. Hilaha hiswi vonaka ha kona, Yehovha wahava vona tani hi nyama yin’we. Pawulo a kombise leswaku hambiloko vo kumana ni swikarhato swa kutikisa kuyini, loko kunga na lweyi a tikhomeke hi ndlela yobiha hi tlhelo la masangu, hawumbirhi la vona va fanele va vuyelelana, leswi vulaka leswaku va fanele va tlhantlha timhaka ta vona ivi va tshama xikan’we. Loko vaswi lava, vangaha kombela madoda ya bandla leswaku mava pfuna. Madoda amangata nyima ni munhu. Matshan’wini ya leswo, matava komba matshinya ya minawu lama kumekaka Bibeleni.

¹⁶ Kambe swi li yini loko Mukreste a chade ni munhu lweyi anga gandzeliki Yehovha? Xana anga hambana na yena loko kuva ni timhaka? Nikatsongo. Hilaha hiswi voneke ha kona, kutikhoma kobiha hi tlhelo la masangu hi kona ntsena kunga yendlaka Mukreste a dlaya wukati. Hambileswo, Bibele ali hlamuseli swivangelo leswinga yendlaka vanhu vambirhi lava  chadeke va hambana. Pawulo a te: ‘Loko mun’we ka vamakwerhu Hosini ali ni nsati lweyi angaliki mupfumeli, kutani loko nsati lweyi apfumela kuya mahlweni ahanya na yena, nuna wakona angamutshiki’. (1 Vakorinto 7:12, 13) Mhaka leyi yaha tirha ni namuntlha.

17, 18. Hayini Vakreste van’wana va bohe kunga hambani hambiloko va kumana ni swikarhato?

¹⁷ Ka swiyimo swin’wana, “nuna lweyi angaliki mupfumeli” angaha kombisa leswaku angaha ‘pfumeli kuya mahlweni ahanya’ ni nsati wa yena. Hi xikombiso, angahamu bukutela hintamu la kakuva nsati a vona leswaku wutomi la yena li le khombyeni. Swingaha yendleka a yala kukhatalela swilaveko swa nsati ni swa vana kumbe kumu sivela kutirhela Yehovha. Ka swiyimo leswi, nsati lweyi anga Mukreste angaha gimeta leswaku nuna wa yena ‘angapfumeli kuya mahlweni ahanya’ na yena naswona angaha boha kuhambana na yena kunga khataliseki leswi nuna aswi vulaka leswaku vanga hambani. Hambileswo, ka swiyimo leswi fanaka, Vakreste van’wana va boha kunga hambani. Vaswi tiyisela swiyimo leswi naswona va lwela kuyampsisa wukati la vona. Hayini va yendla xiboho lexi?

¹⁸ Hikuva loko va hambana, vata langutana ni swikarhato leswi fanaka ni leswi kumiwaka hi lava bohaka kudlaya wukati. Mupostola Pawulo a nyikele xivangelo xin’wana xa kuva vanga hambani. A te: ‘Lweyi angaliki mupfumeli ayendliwa mukwetsimi wa Xikwembu hikolaho ka nsati, ni nsati lweyi angaliki mupfumeli ayendliwa mukwetsimi wa Xikwembu hi leswi nuna wa yena anga mukriste. Loko swingali tano, avana va n’wina avatava vanyamile, kasi swoswi vakwetsimile.’ (1 Vakorinto 7:14) Hambileswi va chadeke ni munhu lweyi anga gandzeliki Yehovha, Vakreste votala va bohe kuhambeta va tshama na yena hambiloko swiyimo swi tika. Swiva tsakisile kuvona leswaku leswi vangaswi tiyiselela swi pfune munghanu wa vona wa wukati leswaku a hundzuka Mboni ya Yehovha. — Lerha 1 Vakorinto 7:16; 1 Petro 3:1, 2.

19. I yini lexi pfunaka mindjangu yinyingi mabandleni yi va ni wukati leli tsakisaka?

¹⁹ Yesu a nyikele swilayo leswi yelanaka ni kudlaya wukati kasi Pawulo a vulavule hi swivangelo leswinga yendlaka nuna ni nsati leswaku va hambana. Hawumbirhi la vona ava lava leswaku malandza ya Xikwembu ma hlonipha wukati. Amisaveni hinkwayo, ku ni vamakwerhu vanyingi lava chadeke lava tsakeke awukatini la vona. Swinga yendleka abandleni la wena ku ni swikombiso swotala swa vavanuna lava tshembekaka va tlhela va rhandza vasati va vona ni vavasati lava rhandzaka va tlhela va hlonipha vanuna va vona. Hinkwavo ka vona va kombisa leswaku vali hlonipha wukati. Ha tsaka hileswi vavanuna ni vavasati votala vama tiyisekisaka ha yona marito ya Yehovha lamange: “Hikolaho, wanuna atasukela tatana wa yena ni mamana wa yena, ayanamarhela nsati wa yena, kutani lavambirhi vatava nyama yin’we ntsena.” — Vaefesa 5:31, 33.