Switluli

Tlula longoloko

“Hita Vonana Aparadeyisini!”

“Hita Vonana Aparadeyisini!”

“Utava na mina aparadeyisini.” — LUKA 23:43.

TINSIMU: 19, 134

1, 2. Hi wahi mavonelo yo hambanahambana lawa vanhu vanga na wona hi paradeyisi?

VAMAKWERHU votala va matiko yo hambanahambana va ye ka kongresu aSeul, tikweni la Koreya. Loko va li karhi va huma ka kampu leyi ava hlangane ka yona, Timboni ta le Koreya tiva rhendzelile. Aku li nkama wotsakisa swinene! Votala va tlakuse mavoko va lelelana va ku: “Hita vonana aparadeyisini!” Xana hi yihi paradeyisi leyi ava vulavula hi yona?

2 Vanhu va ni mavonelo yo hambanahambana hi paradeyisi. Van’wana va vula leswaku paradeyisi i norho ntsena. Kasi van’wana va pimisa leswaku i ndhawu leyi va kumaka ntsako ka yona. Wanuna lweyi a twaka ndlala swinene angaha titwa a li paradeyisini loko a tshama ka meza lowu taleke hi swakudla. Khale ka khaleni, wansati wokarhi a hlamalisiwe hi nkova lowu awu tale hi swiluva swosaseka. Kutani a te: “Oh, ahi kusaseka ka paradeyisi leyi!” Ndhawu yoleyo ni namuntlha yaha vitaniwa Paradeyisi hambileswi hi nkama wa wuxika yi funengetiwaka hi xidulu xa jelu lexi tlulaka 15 metro. Xana i yini Paradeyisi? Xana wa tshemba leswaku yita fika?

3. Hi lihi khambi losungula laha Bibele li vulavulaka hi Paradeyisi?

3 Bibele li vulavula hi paradeyisi leyi tshameke yi va kona laha misaveni ni leyi yingata va kona nkameni lowu taka. Hi djondza hi paredeyisi hi khambi losungula ka buku la Genesa. Hikuya hi wuhundzuluxeli la katolika la Xinghiza leli vitaniwaka Douay, Genesa 2:8 yi li: “A Hosi Xikwembu yi rime paradeyisi ya kutsakisa kusukela kusunguleni.” (A marito ya ntima hintamu i ya hina.) Hambileswo, matsalwa ya Xigrika maswi vulisa xileswi: ‘jaradi la Edeni.’ Rito “Edeni” li vula “kutsakisa”. Hakunene jaradi lelo ayi li ndhawu ya kutsakisa. Ayi sasekile, ayi tale hi swakudla naswona aku ni kurhula axikarhi ka vanhu ni swihari. — Genesa 1:29-31.

4. Hayini hi vula leswaku jaradi la Edeni aku li paradeyisi?

4 Rito la Xiheveru lelinge “jaradi” loko li hundzuluxeliwa liya ka Xigrika li vula pa·raʹdei·sos. A buku la M’Clintock na Strong li vula leswaku loko Mugriki a twa rito pa·raʹdei·sos, a apimisa hi ndhawu yosaseka, ya yikulu, leyi sirhelelekeke. Handle ka leswo, a apimisa hi ndhawu lei nga ni mati lama khulukaka kahle, leyinga ni misinya ya yikulu ni leyi psalaka mihandzu yo hambanahambana ni hi ndhawu leyi yi taleke hi byanyi leli ali dliwa hi mintlhambi ya tinhongo ni tinyimpfu. — Fanisa ni Genesa 2:15, 16.

5, 6. Hayini Adamu na Eva va lahlekeliwe hi lunghelo lohanya aparadeyisini, naswona i yini leswi van’wana vangaha tivutisaka swona?

5 Hi timpsalu, Yehovha a veke Adamu na Eva aparadeyisini. Kambe hikolaho ka leswi va kalaka vangamu yingisanga, va lahlekeliwe hi lunghelo lohanya aparadeyisini swin’we ni vana va vona. (Genesa 3:23, 24) Hambileswi akungaha na munhu lweyi a atshama aparadeyisini, swi tikomba ingi yi hambete yi va kona kuya fika ka ndhambi ya masiku ya Nowa.

6 Van’wana vangaha tivutisa: ‘Xana paradeyisi yita tlhela yi va kona?’ I yini lexi kombisaka leswaku yita va kona? Loko u li ni tshembo wohanya aparadeyisini ni vanhu lava uva rhandzaka, xana u ni swivangelo leswingaku tiyisekisaka leswaku yita va kona? Unga hlamusela leswaku hayini hi tiyiseka leswaku kuta va ni paradeyisi?

PARADEYISI YITA VA KONA HAKUNENE!

7, 8. a) I yini leswi Xikwembu xiswi tshembiseke Abrahamu? b) Xitshembiso xa Xikwembu xingaha va xi yendle Abrahamu a yehleketa hi yini?

7 Tinhlamulo ta swivutiso leswi vanhu vaswi yendlaka hi paradeyisi tinga kumiwa ntsena Bibeleni. Hayini? Hikuva Bibele i buku leli taka hi ka Yehovha, Xikwembu lexi tumbuluxeke Paradeyisi yosungula. Kambisisa leswi Xikwembu xiswi byeleke munghanu wa xona Abrahamu. Xi vule leswaku axita yandzisa lixaka la yena ‘lifana ni swirabyana swa misava ya lwandle’. Ndzhaku ka leswo, Yehovha a yendle xitshembiso lexi xa lisima ka Abrahamu: “Matiko hinkwawo ya laha misaveni matatikatekisa hikolaho ka lixaka la wena, hikuva wena uyingise rito la mina.” (Genesa 22:17, 18) Hi kufamba ka nkama, Xikwembu xi tlhele xi phinda xitshembiso lexi ka n’wana ni ka ntukulu wa Abrahamu. — Lerha Genesa 26:4; 28:14.

8 Aku na nchumu aBibeleni lexi kombisaka leswaku Abrahamu a ayehleketa leswaku vanhu avata kuma hakelo ya vona aparadeyisi amatilweni. Kutani loko Xikwembu xi tshembisa leswaku “matiko hinkwawo ya laha misaveni” amata tikatekisa, Abrahamu angaha va a yehlekete leswaku minkateko leyi ayita va laha misaveni. Xana kova ni xikombiso lexi ntsena xa le Bibeleni lexi kombisaka leswaku kuta va ni Paradeyisi?

9, 10. Hi swihi switshembiso leswi swihi yendlaka hi langutela paradeyisi?

9 Xikwembu xi huhutele Davhida lweyi a ali wa lixaka la Abrahamu leswaku a vulavula hi wumundzuku. A te: “lweyi wobiha angahativa kona.” (Tipisalema 37:1, 2, 10) Nakambe “lavatitsongahataka vatadja ndzhaka ya misava, kunene vatakuma ntsako lowuheleleke akurhuleni lokukulu.” Naswona Davhida a tlhele a profeta a ku: “Lavolulama vatadja ndzhaka ya misava, naswona vatatshama ka yona hilaha kungaheliki.” (Tipisalema 37:11, 29; 2 Samuwele 23:2) Xana u yehleketa leswaku switshembiso leswi swiva khumbisa kuyini lava lwelaka kuyendla kurhandza ka Xikwembu? Va ni xivangelo xonyimela leswaku siku lin’wana ntsena vanhu volulama hi vona vangata hanya laha misaveni naswona yona yita hundzuka paradeyisi kufana ni jaradi la Edeni.

Wuprofeta leli hetisekeke lihi nyika swivangelo swotshemba leswaku kuta va ni paradeyisi laha misaveni

10 Nkameni lowu hundzeke, Vayisrayele votala lava ava vula leswaku ava tirhela Yehovha vamu tshikile. Kutani Yehovha a pfumelele Vababilona va hlula vanhu va yena, va hahlula munti ivi va teka votala vava yisa awukaraweni. (2 Tikronika 36:15-21; Yeremiya 4:22-27) Kambe vaprofeta va Xikwembu va profete leswaku vanhu va xona avata tlhelela ka tiko la vona ndzhaku ka 70 wa malembe. Hambileswi wuprofeta leli se li hetisekeke, ni namuntlha lahahi khumba. Loko hi li karhi hi bula hi lin’wana la lona, xiya ndlela leyi lihi nyikaka ha yona swivangelo sworindzela paradeyisi laha misaveni.

11. Esaya 11:6-9 yi hetiseke hi nkama muni kusungula, naswona hi xihi xivutiso lexi hingaha tivutisaka xona?

11 Lerha Esaya 11:6-9. Hi kutirhisa muprofeta Esaya, Xikwembu xi profete leswaku loko Vayisrayele va tlhelela ka tiko la vona, tiko alita va ni kurhula loku kulu. Aku na munhu lweyi aata chava kuhlaseliwa hi xiharhi kumbe hi munhu. Vampsha ni lava gugeke avata hlayiseka. Leswi swihi tsundzuxa hi swiyimo leswi aswi li kona ka jaradi la Edeni. (Esaya 51:3) Esaya a tlhele a profeta leswaku misava hinkwayo, kunga li tiko la Israyele ntsena, a “yitatala hi wutivi la Yehovha kufana ni mati lama tataka lwandle.” Xana leswo aswita yendleka siku muni? Handle kokanakana, ankameni lowu taka.

12. a) Hi yihi minkateko leyi kumiweke hi lava tlheleleke Yerusalema? b) I yini leswi kombisaka leswaku Esaya 35:5-10 yita tlhela yi hetiseka ankameni lowu taka?

12 Lerha Esaya 35:5-10. Xiya leswaku Esaya a tlhele a profeta leswaku loko Vayisrayele va vuya hi le Babilona avangata hlaseliwa hi swiharhi kumbe hi vanhu. A vule leswaku misava ayita humesa swakudla swotala swinene hikuva akuta va ni mati yotala, hilaha aswi li ha kona ka jaradi la Edeni. (Genesa 2:10-14; Yeremiya 31:12) Xana wuprofeta leli alita hetiseka ntsena ka nkama wa Vayisrayele? Xiya leswaku wuprofeta li tlhele li vula leswaku lava feke matihlo, swilima ni lava feke tindleve avata hanyisiwa. Kambe leswi aswi yendlekanga loko Vayisrayele va vuyile hi le Babilona. Xikwembu axi kombisa leswaku xita hanyisa mavabyi hinkwawo ankameni lowu taka.

13, 14. a) Xana Esaya 65:21-23 yi hetisekise kuyini loko Vayisrayele va vuya hi le Babilona? b) Hi xihi xiphemu xa wuprofeta leli lexahata hetisekaka? (Vona xifaniso akusunguleni ka djondzo.)

13 Lerha Esaya 65:21-23. Loko Vayuda va tlhelela ka tikoxikaya, ava kumanga tiyindlo leti tshamisekeke kumbe masimu lawa ma rimiweke. Kambe hikolaho ka leswi Yehovha ava katekiseke, swilo swi ye swi cinca hi kufamba ka nkama. Yehleketa hi ntsako lowu vawu kumeke loko va yaka tiyindlo va tlhela va tshama ka tona ni loko va tikhorisa hi swakudla swotala swonandziha leswi avaswi susa ka masimu ya vona.

14 Xiya leswaku wuprofeta leli li tlhele li vula leswaku masiku ya hina “matafana ni masiku ya nsinya”. Minsinya yin’wani yi hanya magidi ya malembe. Kutani leswaku na hina hi hanya malembe yotala hi fanele hi va ni lihanyu lelinene. Loko vanhu avo hanya a kurhuleni ni ka ndhawu yosaseka leyi Esaya a profeteke ha yona, hakunene aswita tsakisa! Hambileswo, ahi tiyisekeni leswaku wuprofeta leli lita hetiseka.

Xana xitshembiso xa Yesu lexi yelanaka ni Paradeyisi axita hetiseka hi ndlela yihi? (Vona maparagrafu 15, 16)

15. Hi yihi minkateko yin’wana leyi hlamuseliwaka ka buku la Esaya?

15 Yehleketa hi ndlela leyi switshembiso leswi se hi buleke hi swona swi kombisaka ha kona leswaku kuta va ni paradeyisi nkameni lowu taka. Misava hinkwayo yita tala hi vanhu lava katekisiweke hi Xikwembu. Aku na munhu lweyi angata karhateka kumbe kuchava kuhlaseliwa hi swiharhi kumbe hi vanhu va tihanyi. Lava feke matihlo vata vona. Lava feke tindleve vata twa. Swilima swita hanyisiwa. Vanhu vatati yakela tiyindlo naswona vata tikhorisa hi swakudla leswi vaswi byaleke. Vata hanya nkama woleha kutlula misinya. Hakunene Bibele li nyikela swivangelo leswihi tiyisekisaka leswaku paradeyisi yi le kusuhi. Kambe vanhu van’wana lava hi bulaka na vona vangaha vula leswaku swiprofeto leswi aswi kombisi hi kakunene leswaku kuta va ni paradeyisi laha misaveni. Xana awutuva byela yini? Hi swihi swivangelo leswi twalaka sworindzela leswaku kuta va ni paradeyisi laha misaveni? Yesu, wanuna lwenkulu a tshameke a hanya, ahi nyika swivangelo swokholwa leswaku kuta va ni paradeyisi laha misaveni.

UTA VA PARADEYISINI

16, 17. Yesu a vulavule hi paradeyisi ka xiyimo xihi?

16 Hambileswi Yesu aanga dlanga xa munhu, a rhwexiwe nandzu ivi a hayekiwa mhandzini ni swighevenga swa Vayuda leswaku a fa. Xighevenga xin’wana xiswi vonile leswaku Yesu a ali hosi, kutani xi te: “Yesu, nitsundzuke, loko ufika Mfun’wini wa wena.” (Luka 23:39-42) Xitshembiso lexi Yesu axi yendleke ka xighevenga lexi xi khumba wumundzuku la hina. Marito ya kona ma tsaliwe ka Luka 23:43. Vadjondzi van’wana va veka vírgula ndzhaku ka rito “namuntlha” ivi va hundzuluxela ndzimana leyi hi ndlela leyi: “Nitiyisile ni li ka wena, namuntlha uta va na mina aParadeyisini.” Ku ni mavonelo yo hambanahambana hi lomu vírgula li faneleke li vekiwa kona. Kambe xana Yesu a alava kuvula yini loko a ku “namuntlha”?

17 Ka tindzimi ta nyan’waka kutirhisiwa vírgula leswaku mongo wa marito yokarhi ma twisiseka kahle. Kambe ka mabuku ya khale ya Xigrika lama kumekaka, tipontu ni ma vírgula aswinga tirhisiwe nkama hinkwawo. Kutani hingaha lava kutiva leswi: Xana Yesu a a lava kuvula leswi: “Nitiyisile ni li ka wena, namuntlha uta va na mina aParadeyisini”? kumbe: “Nitiyisile ni li ka wena namuntlha, uta va na mina aParadeyisini”? Vahundzuluxeli va veka vírgula mahlweni kumbe ndzhaku ka rito “namuntlha” hi kulandza matwisisela ya vona ya marito ya Yesu. I hi xivangelo lexi unga kumaka maBibele manyingi ma tsale hi tindlela leti timbirhi.

18, 19. I yini leswihi pfunaka kutwisisa marito ya Yesu?

18 Kuyengetela ka leswo, tsundzuka leswaku Yesu a byele vadjondzisiwa hi ta lifu la yena. A te: “N’wana-wa-Munhu na yena ataheta masiku manharhu ni vusiku bya kona hansi ka misava.” A tlhele a ku: “N’wana-wa-Munhu atanyiketiwa mavokweni ya vanhu, vatamudlaya, kambe atatlhela apfuka kufeni hi siku ra vunharhu.” (Matewu 12:40; 16:21; 17:22, 23; Marka 10:34) Mupostola Petro a vule leswaku leswo swi hetisekile. (Mintirho 10:39, 40) Kutani Yesu ni xighevenga lexiya ava yanga aParadeyisini hi siku leli va feke hi lona. Bibele li vula leswaku Yesu a ve ‘sirheni’ kuringana masiku manharhu kufikela loko Xikwembu ximu pfuxa. — Mintirho 2:31, 32, NM. * (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

19 Kutani Yesu a tirhisa marito lamange “nitiyisile ni li ka wena namuntlha” tani hi xingheniso xa xitshembiso lexi axi yendleke ka xighevenga. Mavulavulelo lawa ama tolovelekile ka nkama wa Moxe. Khambi lin’wana Moxe a byele Vayisrayele a ku: “Marito lawa nikubyelaka wona namuntlha mafanele mava mbilwini ya wena”. — Deteronoma 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. I yini leswi tiyisekisaka matwisiselo ya hina hi leswi Yesu aswi vuleke?

20 Muhundzuluxeli lweyi a hanyeke lomu Yesu anga psaliwa kona a te: “Rito leli faneleke li kandzihisiwa ka ndzimana leyi hi lelinge ‘namuntlha’ naswona ndzimana leyi yi fanele yi lerhiwa hi ndlela leyi: ‘Nitiyisile ni li ka wena namuntlha, uta va na mina aParadeyisini.’ Xitshembiso xi yendliwe hi siku lolelo naswona axita hetiseka hi kufamba ka nkama.” Muhundzuluxeli lweyi a hlamusela leswaku leyi hi yona ndlela leyi vanhu ava vulavula hi yona ka ndhawu yoleyo. A tlhele a ku: “Xitshembiso xi yendliwe hi siku lokarhi naswona axita hetiseka hambi koba lexi dumaka.” Wuhundzuluxeli la Xisiriya la kolomuya ka 1.600 wa malembe lawa ma hundzeke li hundzuluxela hi ndlela leyi: “Amen, Naku byela namuntlha leswaku uta va na mina ka Jaradi la Edeni.” Hinkwerhu hi fanele hi khutazeka hi xitshembiso lexi.

21. I yini leswi kalaka swinga humelelanga ka xighevenga lexiya, naswona hayini?

21 Loko Yesu a vulavula hi Paradeyisi ni xighevenga, aanga vulavuli hi paradeyisi ya le tilweni. Hiswi tivisa kuyini leswo? Xivangelo xin’wana hi leswaku xighevenga lexiya axingaswi tivi leswaku Yesu a ayendle twanano ni vapostola va yena votshembeka leswaku va fuma na yena atilweni. (Luka 22:29) Naswona axinga khuvuliwanga. (Yohane 3:3-6, 12) Kutani loko Yesu a tshembisa kuva na xona aparadeyisini, a avulavula hi paradeyisi ya laha misaveni.

LESWI UNGA TIYISEKAKA HI SWONA

22, 23. Hi wihi tshembo lowu hinga na wona?

22 Tsundzuka leswaku Davhida a vulavule hi nkama lowu taka lowu ka wona ‘lavolulama vangatadja ndzhaka ya misava’. (Tipisalema 37:29; 2 Petro 3:13) Davhida a vulavula hi nkama lowu vanhu hinkwavo laha misaveni vangata yingisa minawu yolulama ya Xikwembu. (Tipisalema 104:5) Wuprofeta leli kumekaka ka Esaya 65:22 li li: “Masiku ya vanhu va mina matafana ni masiku ya nsinya.” Leswi swi kombisa leswaku ka misava leyimpsha lava tirhelaka Yehovha vata hanya magidigidi ya malembe. Xana leswo swita yendleka? Ina, hikuya hi Nhlavutelo 21:1-4, Xikwembu xita katekisa vanhu naswona wun’we wa minkateko leyi xingatayi tisa i kuhelisa lifu.

23 Leswi Bibele liswi djondzisaka hi Paradeyisi swi le livaleni. Adamu na Eva va lahlekeliwe hi lunghelo lohanya hilaha kunga heliki aParadeyisini. Hambileswo, kuta tlhela kuva ni paradeyisi laha misaveni. Hilaha Xikwembu xi tshembiseke ha kona, xita katekisa vanhu va xona laha misaveni. Davhida a vule leswaku lavolulama vata dja ndzhaka ya misava naswona vata hanya ka yona hilaha kunga heliki. Wuprofeta lelinga ka buku la Esaya lihi pfuna kurindzela nkama lowu hingata tikhorisa hi wutomi ka paradeyisi yosaseka laha misaveni. Xana leswo swita yendleka siku muni? Loko kuhetiseka xitshembiso lexi Yesu axi yendleke xighevenga lexiya. Ungaswi kota kuva ka Paradeyisi lelo. Ka nkama wolowo, marito lawa vamakwerhu vaxinuna ni vaxisati vama vuleke ka kongresu la Koreya lamange “Hita vonana aParadeyisini” mata hetiseka!

^ ndz. 18 Mudjondzisi C. Marvin Pate a tsale leswaku vadjondzi votala va kholwa leswaku hi kuvula a ku “namuntlha,” Yesu a alava kuvula leswaku a ata fa ni kuva Paradeyisini hi siku lolelo kumbe na kungese hundza 24 wa mawora. Mudjondzisi Pate a hlamusela leswaku mavonelo lawa ma hoxile hikuva ama twani ni swikombiso swa le Bibeleni. Hi xikombiso, Bibele li vula leswaku Yesu a ve Sirheni ndzhaku ka loko a file ni leswaku kuhundze masiku na angese tlhelela matilweni. — Matewu 12:40; Mintirho 2:31; Varhoma 10:7.