1, 2. a) Ka xikhongelo xa yena xa wugamu ni vadjondzisiwa va yena, xana Yesu a kombele yini? b) Kungava hikolaho ka yini Yesu a karhateke hi vun’we la vadjondzisiwa va yena?

KA WUSIKU la yena la wugamu ni vapostola vakwe, Yesu a kombise kukarhateka hi vun’we la vona. Ka xikhongelo xa yena xa wugamu ni vadjondzisiwa vakwe, a kombele leswaku vadjondzisiwa va yena vava ni vun’we, kufana ni leswi yena ni Tatana wa yena ava ni vun’we. (Lerha Yohane 17:20, 21.) Vanhu avata tiyiseka leswaku Yesu a rhumiwe hi Yehovha hi kuvona ndlela leyi vadjondzisiwa va yena ava ni vun’we ha yona. Vadjondzisiwa va ntiyiso va Yesu avata voniwa hi lirhandzu leli avata va na lona, naswona lirhandzu leli alita yendla leswaku vun’we la vona liya li kula. — Yohane 13:34, 35.

² Ha xi twisisa xivangelo lexi yendleke Yesu a vulavula ngopfu hi vun’we ka wusiku lolelo. Phela yena a xiye leswaku vapostola va yena avanga na vun’we hilaha kuheleleke. Hi xikombiso, vadjondzisiwa vatlhele va holova hi ‘lweyi a atavoniwa na ali lwenkulu ka vona.’ (Luka 22:24-27; Marka 9:33, 34) Ka nkama wun’wana, Yakobe na Yohani va kombele Yesu leswaku ava nyika switshamu  swa lisima ngopfu a matlhelweni ya yena ka Mfumu wa matilo. — Marka 10:35-40.

3. I yini leswi kumbexana aswita sivela vadjondzisiwa va Kreste kuva ni vun’we, naswona hi swihi swivutisu leswi hingata bulaka hi swona?

³ Swilo leswi aswita sivela vadjondzisiwa va Kreste kuva ni vun’we, akungali ntsena kunavela switshamu swa lisima ni matimba ya kulawula. Vanhu va masiku ya Yesu ava yavanile hikolaho ka livengo ni xihlawuhlawu. Vadjondzisiwa va Yesu ava fanele va hlula mintlhaveko yoleyo yobiha. Ka djondzo leyi, hita bula hi swivutiso leswi landzelaka: Xana Yesu a hlamulise kuyini loko van’wana vamu komba xihlawuhlawu? Xana ava pfunise kuyini vadjondzisiwa va yena kuva va djondza kukhoma van’wana hi ndlela leyi fanaka leswaku vava ni vun’we? Xana xikombiso xa Yesu ni leswi aswi djondziseke, switahi pfunisa kuyini leswaku hi hambeta hi va ni vun’we?

4. Nyikela swikombiso leswi kombisaka leswaku Yesu a kombiwe xihlawuhlawu.

⁴ Yesu a kombiwe xihlawuhlawu. Loko Filipi a byele Nataniyeli leswaku a kume Mesiya, Nataniyele a te: “Xana hi le Nazareta kungata xilo xa xinene ke?” (Yohane 1:46) Swingaha yendleka leswaku Nataniyele a aswitiva leswaku Mesiya a atapsaliwa Betlehema, hilaha xiprofeto xa Mikiya 5:2 xi vuleke ha kona. Kumbexana a pimise leswaku Nazareta akunga li ndhawu ya lisima kuva kupsaliwa Mesiya. Naswona aku ni Vayuda va xiyimo xa le henhla lava ava tekela hansi Yesu hikusa yena a ata hi Galileya. (Yohane 7:52) Votala ava pimisa leswaku vanhu va le Galileya ava li va xiyimo xa le hansi. Vayuda van’wana va zame kukhunguvanyisa Yesu hi kumu vitana Musamariya. (Yohane 8:48) Vasamariya ava li va lixaka leli hambaneke, naswona wukhongeli la vona ali hambana ni la Vayuda. Vahanyi va Yudeya ni va Galileya avanga va xiximi Vasamariya naswona ava va papalata. — Yohane 4:9.

5. Nyikela swikombiso leswi kombisaka leswaku vadjondziwa va Yesu va kombiwe xihlawuhlawu.

⁵ Varhangeli va wukhongeli va Vayuda avanga va xiximi valandzeli va Yesu. Vafarisi ava va vitana vanhu lava ‘rhukaniweke.’ (Yohane 7:47-49) Vanhu lava kalaka vanga djondzanga ka swikole swa wukhongeli swa Vayuda swin’we ni lava avanga landzeli minkhuva ya Vafarisi, ava voniwa tani hi vanhu lavanga toloveleka ni lavanga pfuniki nchumu hi Vafarisi. (Mintirho 4:13.) Yesu ni vadjondzisiwa va yena va kombiwe xihlawuhlawu hikolaho ka leswi vanhu va le nkameni wolowo ava tibyela hi wukhongeli la vona, ndhuma leyi ava li na yona mugangeni ni lixaka la vona. Xihlawuhlawu lexi, xi khumbe vadjondzisiwa va yena ni ndlela leyi ava vona vanhu van’wana ha yona. Leswaku va kota kuhambeta vava ni vun’we, ava fanele va cinca ndlela leyi ava pimisa ha yona.

6. Xana xihlawuhlawu xinga hi khumba hi ndlela yihi? Nyikela swikombiso.

⁶ Misava leyi hi hanyaka ka yona namuntlha yi tale hi xihlawuhlawu. Vanhu vangaha hi nyenya kumbe hina hiva nyenya hi ndlela  yokarhi. Makwerhu wa xisati lweyi anga phayona le Austrália a te: “Livengo leli ani li na lona hi valungu li kulile loko ni yanakanya hi swilo swobiha leswi avaswi yendla ka lava tumbulukeke Austrália.” Livengo la makwerhu lweyi, liye li kula hikolaho ka ndlela yobiha leyi van’wana avamu khoma ha yona. Makwerhu wa le Canadá a phofula ndlela leyi a atitwa ha yona loko a ku: “Ani pimisa leswaku vanhu lava vulavulaka Xifransa ava ni lisima kutlula van’wana.” A vula leswaku hi xivangelo lexo, a angavarhandzi vanhu lava ava vulavula Xinghiza.

7. Xana Yesu a ayendla yini loko a langutana ni xihlawuhlawu?

⁷ Kufana ni masiku ya Yesu, xihlawuhlawu lexinga kona namuntlha xi ni matimba swinene naswona swa karhata kuxi susa mbilwini. Xana Yesu a ayendla yini loko a langutana ni xihlawuhlawu? Xosungula, yena hi yexe a anga na xihlawuhlawu. Minkama hinkwayu a akhoma van’wana hi ndlela leyi fanaka. A chumayele tinkuvana ni swisiwana, Vafarisi ni Vasamariya, hambi lava ava li vahakelisi va tinemba ni vadjohi. Xawumbirhi, hi marito ni hi swiyendlo, Yesu a djondzise vadjondzisiwa va yena leswaku ava fanelanga va nyenya van’wana, kambe va fanele vava tshemba.

8. Xana hi lihi tshinya la nawu la lisima lelinga xiseketelo xa vun’we la hina? Hlamusela.

⁸ Yesu a djondzise tshinya la nawu la lisima lelinga xiseketelo xa vun’we la hina. A byele vadjondzisiwa va yena a ku: “N’wina hinkwenu mi vamakwavu.” (Lerha Matewu 23:8, 9.) Hi ndlela yokarhi, hinkwerhu hi vamakwerhu hikusa hi vana va Adamu. (Mintirho 17:26) Yesu a hlamusele leswaku vadjondzisiwa va yena ava li vamakwavu hikusa hinkwavu ava vitana Yehovha hi Tatana wa vona wa le tilweni. (Matewu 12:50) Hi ndlela leyo, ava katseka ka ndjangu wa Xikwembu naswona ava hlanganisiwa hi lirhandzu ni lipfumelo leli ava li na lona. Hikolaho ka leswo, ka mapapela lawa avama tsalela mabandla, vapostola ava vitana Vakreste kulobye hi vamakwerhu. — Varhoma 1:13; 1 Petro 2:17; 1 Yohane 3:13.

9, 10. a) Ha yini Vayuda avanga na xivangelo xa kutibyela hi lixaka la vona? b) Xana Yesu a kombise hi ndlela yihi leswaku swi bihile kutekela hansi vanhu va lixaka lin’wana? (Vona xifaniso akusunguleni ka djondzo.)

⁹ Ndzhaku ka loko Yesu a byele vadjondzisiwa va yena leswaku ava fanele va khomana tani hi vamakwavu, ava khutaze kuva va titsongohata. (Lerha Matewu 23:11, 12.) Hilaha se hi djondzeke ha kona, kuve ni minkama leyi vapostola va yavaneke hikolaho ka kutibyela. Ka minkama ya Yesu, vanhu ava tibyela hi lixaka la vona. Vayuda votala ava kholwa leswaku vona ava li vanene kutlula van’wana hikusa ava li vana va Abrahamu. Kambe Yohani Mukhuvuli ava byele a ku: “Xikwembu xingayendlela Abrahamu vana hi maribze lawa.” — Luka 3:8.

¹⁰ Yesu a djondzise leswaku swi bihile kuva vanhu va tibyela hi lixaka la vona. Aswi veke rivaleni leswo loko mutivi mun’wana wa nawu amu vutise a ku: “Munhu kuloni i mani xana?” Leswaku a hlamula xivutiso lexi, Yesu a nyikele xifaniso. A vulavule hi Muyuda wokarhi lweyi anga biwa hi swigevenga ivi a tshikiwa xitaratwini. Hambileswi Vayudakulobye va hundzeke kusuhi ni wanuna lweyi, avamu pfunanga. Kambe lweyi angamu pfuna kuve Musamariya lweyi amu tweleke wusiwana ivi amu khatalela. Yesu a gimete xifaniso xa yena hi kubyela mutivi lweyi wa nawu leswaku yena a afanele a tekelela xikombiso xa Musamariya yelweyo. (Luka 10:25-37) Yesu a kombise  leswaku Musamariya anga djondzisa Vayuda ndlela yorhandza vanhu.

11. Hayini vadjondzisiwa va Yesu ava fanele va hlula xihlawuhlawu, naswona ava vekele xikombiso xihi a mhakeni leyi?

¹¹ Na angese tlhelela matilweni, Yesu a byele vadjondzisiwa va yena leswaku va chumayela “tikweni hinkwaru ra Yudeya, ni ra Samariya, ni kuyafika magan’wini ya misava.” (Mintirho 1:8) Leswaku va kota kuyendla ntirho lowu, vadjondzisiwa va Yesu ava fanele va hlula xihlawuhlawu ni moya wa kutibyela. Makhambi manyingi Yesu a vulavule hi wumunhu lelinene leli ali kombisiwa hi vanhu va matiko man’wana; leswo swi lungiselele vadjondzisiwa va yena kuva va chumayela vanhu va matiko hinkwawu. Hi xikombiso, a bumabumele ndhuna ya masonchwa ya tiko lin’wana leyi ayi ni lipfumelo lohlamalisa swinene. (Matewu 8:5-10) Ka tiku leli a psaliweke ka lona, aNazareta, Yesu a hlamusele ndlela leyi Yehovha a pfuneke ha yona vanhu va matiko man’wana, vofana ni mufelakazi wa doropa la le Sarepta na Namani wa le Siriya lweyi a avabya hi nhlokono. (Luka 4:25-27) Yesu a tlhele a chumayela wansati wa Musamariya ivi a tshama masiku mambirhi ka doropa la Samariya hikusa vanhu ava tsakela marungula lawa a amachumayela. — Yohane 4:21-24, 40.

12, 13. a) Xana vapostola va Yesu va yangule njhani loko vamu vona a djondzisa wansati wa Musamariya? (Vona xifaniso akusunguleni ka djondzo.) b) Xana i yini lexi kombisaka leswaku Yakobe na Yohane avangayi twisisanga hi kuhelela djondzo leyi Yesu ava djondziseke yona?

¹² Aswiva vevukelanga vapostola kuva va hlula xihlawuhlawu. Va hlamalile hi kuvona leswaku Yesu a atiyimisele kudjondzisa wansati wa Musamariya. (Yohane 4:9, 27) Hayini? Kumbexana hileswi varhangeli va wukhongeli la Vayuda avanga vulavuli ni wansati xikarhi ka vanhu, naswona swiyo dla leswaku avangata vulavula ni wansati wa Musamariya lweyi a ani ndhuma yobiha. Vapostola va byele Yesu leswaku a dla, kambe ka yena kudla akungali ka lisima hikusa se a atiphine ngopfu swinene hi kubula ni wansati yelweyo. Yehovha a alava leswaku yena a chumayela, naswona kuyendla kurhandza ka Tatana wa yena, hambi kuchumayela wansati wa Musamariya, aswi fana ni swakudla. — Yohane 4:31-34.

¹³ Yakobe na Yohani avayi twisisanga djondzo leyi. Loko vadjondzisiwa vali karhi va yendza na Yesu vaya Yerusalema, va lavetele ndhawu yoyetlhela ka yona ka xidoropana xa Samariya. Kambe Vasamariya ava va pfumelelanga. Yakobe na Yohani va kwate ngopfu swinene la kakuva va vutise Yesu leswaku a aswilava kuva vona va rhumela ndzilu hi le matilweni kuva wu hahlula xidoropana hinkwaxu. Yesu ava tshinye hintamu swinene. (Luka 9:51-56) Kumbexana Yakobe na Yohani avangata kwata ngopfu loko leswo aswi yendleke ka doropa la vona aGalileya. Swinga yendleka leswaku va kwate hileswi ava ni xihlawuhlawu. Ka nkama wun’wana, loko Yohani ali karhi a chumayela Vasamariya ivi vanyingi vamu yingisa, swinga yendleka leswaku a danile hi kupimisa ndlela leyi yena anga tshama ati khoma ha yona loko ali Samariya. — Mintirho 8:14, 25.

14. Xana mhaka ya xihlawuhlawu yi lulamisiwe kuyini?

¹⁴ Ndzhakunyana ka Pentekosta hi lembe la 33, kuve ni mhaka ya xihlawuhlawu abandleni. Loko vamakwerhu va phakela swakudla ka vafelakazi va swisiwana, ava tekela hansi vafelakazi lava ava vulavula Xigrika. (Mintirho 6:1) Kumbexana leswo swi yendleke hikolaho ka leswi ava nyenya vanhu lava ava vulavula Xigrika.  Hi kuhantlisa Vapostola vayi lulamisile mhaka leyi. Va lange 7 wa vamakwerhu va xinuna lava ava faneleka kuva va phakela swakudla hi ndlela leyi fanaka. Vamakwerhu volavo hinkwavu ava ni mavito ya Xigrika; leswo swingaha va swi thove timbilu ta vafelakazi lava ava khunguvanyekile.

15. Xana Petro a djondze hi ndlela yihi kukhoma hinkwavu hi ndlela leyi fanaka? (Vona xifaniso akusunguleni ka djondzo.)

¹⁵ Ka lembe la 36, vadjondzisiwa va Yesu vasungule kuchumayela vanhu va matiku hinkwawu. Na kungese yendleka leswo, mupostola Petrosi a ahlangana ntsena ni Vayuda. Kambe Yehovha aswi veke rivaleni leswaku Vakreste avanga fanelanga vava ni xihlawuhlawu, naswona Petrosi a chumayele Korneliyo lweyi a ali musonchwa wa le Roma. (Lerha Mintirho 10:28, 34, 35.) Ndzhaku ka leswo, Petrosi a sungule kuhlangana ni Vakreste lava avanga li Vayuda a tlhela a dla na vona. Kambe ndzhaku ka malembe yokarhi, loko ali ka doropa la Antiyoka, a tshike kudla na vona. (Vagalatiya 2:11-14) Pawulo a tshinye Petrosi, naswona lexi tsakisaka hi leswaku Petrosi a pfumelile kutshinyiwa koloko. Hiswi tivisa kuyini? Loko Petrosi a tsale papela la yena losungula ka Vakreste lava avanga li Vayuda lava ava tshama a ndhawini leyi namuntlha yi vitaniwaka Turkiya, a vulavule hi ndlela leyi swinga swa lisima swinene ha yona kurhandza vamakwerhu hinkwavu. — 1 Petro 1:1; 2:17.

16. Xana Vakreste vosungula ava tiviwa hi ndlela yihi?

¹⁶ Swiyo dla leswaku xikombiso xa Yesu xi djondzise vapostola kurhandza “Vanhu hinkwavu”. (Yohane 12:32; 1 Timotiya 4:10) Hambileswi va tekeke nkama, va cince ndlela leyi ava languta vanhu ha yona. Hakunene, Vakreste vosungula va tiviwe hi lirhandzu leli ava li na lona. Kolomo ka lembe la 200, mutsali lweyi a vitaniwaka Tertuliano a tsale leswi vanhu van’wana avaswi vula hi Vakreste vosungula: “Varhandzana,” naswona “Va tiyimisele hambi kuli kufela vamakwavu.” Hikolaho ka leswi ‘vayambaleke . . . mahanyela lamampsha,’ va djondze kukhoma van’wana hi ndlela leyi Yehovha na yena ava khomaka ha yona. — Vakolosa 3:10, 11.

17. Xana hinga tsuvulisa kuyini xihlawuhlawu atimbilwini ta hina? Nyikela xikombiso.

 ¹⁷ Namuntlha, swingaha teka nkama kuva hi tsuvula xihlawuhlawu timbilwini ta hina. Makwerhu wa xisati wa le Fransa a tlhamusele ndlela leyi swingamu karhatela ha yona. A te: “Yehovha a ni djondzise leswi lirhandzu li vulaka swona, leswi kuyavelana swi vulaka swona ni leswi kurhandza vanhu va matiku hinkwawu swi vulaka swona. Kambe naha djondza ku hlula xihlawuhlawu, naswona makhambi man’wana aswi vevuki. Hikolaho, niya mahlweni ni khongela hi mhaka leyi.” Makwerhu wa xisati wa le Espanha, a tlhamusele leswaku minkama yin’wana a fanele a lwisana ni ndlela yobiha leyi a titwaka ha yona hi ntlawa wokarhi wa vanhu. A te: “Hakanyingi na hlula. Kambe naswi tiva leswaku ni fanele niya mahlweni ni lwa. Hikolaho ka npfunu wa Yehovha, na tsaka hi kulumba ndjangu lowunga ni vun’we.” Hinkwerhu hi fanele hi pimisa kahle hi ndlela leyi hi titwaka ha yona hi van’wana. Xana ku ni xilaveko xa leswaku na hina hi tsuvula xihlawuhlawu atimbilwini ta hina?

18, 19. a) Ha yini hi fanele hi yamukela vanhu hinkwavu? b) Xana hinga yendla yini kukombisa leswaku hi yamukela vanhu hinkwavu?

¹⁸ Swi kahle kuva hi khumbuka leswaku hinkwerhu ahinga xitivi Xikwembu. (Vaefesa 2:12) Kambe hi lirhandzu Yehovha ahi kokile ka yena. (Hosiya 11:4; Yohane 6:44) Naswona Yesu ahi yamukelile. Ayendle leswaku swikoteka kuva hina hi lumba ndjangu wa Xikwembu. (Lerha Varhoma 15:7.) Hi lirhandzu Yesu ahi yamukelile, hambileswi hikalaka hinga hetisekanga, kutani na hina hi fanele hi yamukela vanhu hinkwavu swi huma mbilwini!

¹⁹ Kukala vun’we, kuva ni xihlawuhlawu ni kunyenyana switaya swinyanya tani hi leswi masiku ya wugamu mayaka mahela. (Vagalatiya 5:19-21; 2 Timotiya 3:13) Leswi hinga vanhu va Yehovha, hi lavetela kuva ni “vutlhari bzota hi le henhla”, lelingatahi pfunaka kukhoma vanhu hi ndlela leyi fanaka hi tlhela hiva ni kurhula. (Yakobo 3:17, 18) Ha tsaka hi kuyendla xinghana ni vanhu va matiko man’wana, ha pfumela mikhuva ya vona naswona ha tikarhatela kudjondza hambi ni lirimi la vona. Hi kuyendla tanu, hi tiphina hi kurhula ‘lokufanaka ni nambu’ ni kululama ‘lokufanaka ni magandlati ya lwandle.’ — Esaya 48:17, 18.

20. Kuyendleka yini loko hi pfumelela lirhandzu li cinca ndlela leyi hi pimisaka ni kutitwa ha yona?

²⁰ Loko makwerhu waxisati wa le Austrália a djondze Bibele, ha katsongotsongo xihlawuhlawu ni livengo leli a ali na lona swinyamalalile. Lirhandzu li cince ndlela leyi a apimisa ni kutitwa ha yona. Makwerhu wa xinuna wa le Canadá lweyi a vulavulaka Xifransa, a hlamusele leswaku vanhu hakanyingi va nyenyana hikolaho ka leswi vanga tivaniki. A djondze leswaku “wumunhu leli vanhu vanga na lona ali titshegi hi ndhawu leyi vanga psaliwa ka yona.” Lexi hlamalisaka, a chade ni makwerhu lweyi a vulavulaka Xinghiza! Swikombiso leswi swi komba leswaku lirhandzu la hlula xihlawuhlawu. Lirhandzu i ntambu lowunga tsemekiki lowu yendlaka leswaku hiva ni vun’we. — Vakolosa 3:14.