Switluli

Tlula longoloko

NHLOKOMHAKA YA DJONDZO 16

Unga Kanganyisiwi — Vafi Ava Tivi Nchumu

Unga Kanganyisiwi — Vafi Ava Tivi Nchumu

“Hina hawutiva Moya wa ntiyiso ni moya wa mavunhwa.” — 1 YOH. 4:6.

LISIMU 137 Hi Nyike Xivindzi

LESWI HINGATASWI DJONDZA *

Matshan’wini ya kutipeta ka mikhuva leyingaxi tsakisiki Xikwembu, chavelela maxaka ya wena lama feliweke (Vona maparagrafu 1-2) *

1-2. a) Sathana a hambukisa vanhu hi tindlela tihi? b) Hita bula hi yini ka djondzo leyi?

SATHANA, “tatana wa mavunhwa”, a hambukise vanhu vanyingi kusukela ankameni wa Adamu na Eva. (Yoh. 8:44) Man’wana ya mavunhwa lawa ama hangalasaka leswaku a hambukisa vanhu i ya leswaku loko munhu a fa, moya wa yena wu tama wu hanya. Hi mhaka mavunhwa lawa, vanhu va yendla mikhuva ya ku hambanahambana hi xikongomelo xa kutsakisa mimoya ya vafi. Hi mhaka leyo, kutala ka Vakreste va fanele “valwela vupfumeli” la vona loko kufa munhu andjangwini kumbe amugangeni wa vona. — Yuda 3.

2 Loko kuli leswaku maxaka kumbe vanhu van’wana va lava leswaku u nghenela mikhuva leyi, i yini leswingataku pfuna leswaku u nyima u tiyile ka leswi Bibele liswi djondzisaka hi vafi? (Efe. 6:11) Ungamu chavelelisa kuyini ni kumu tiyisa makwerhu lweyi a sindzisiwaka kuhlanganyela ka mikhuva leyingaxi tsakisiki Xikwembu? Ka djondzo leyi, hita bula hi ndlela leyi Yehovha ahi pfunaka ha yona. Kusungula, ahi voneni leswaku kuyendleka yini hi munhu loko a fa.

LESWI YENDLEKAKA LOKO MUNHU A FA

3. Hi lihi vuyelo leli tisiweke hi mavunvhwa yosungula?

3 Xikwembu axingaswi lavi leswaku vanhu va fa. Kambe leswaku Adamu na Eva vanga fi ava fanele va yingisa Yehovha, lweyi aava nyike xileriso xonabyala lexinge: “Loko kuli nsinya wa kutiva leswinene ni leswobiha, ungatshuki uwudla, hikusa siku leli ungatawudla, utafa hikakunene.” (Gen. 2:16, 17) Kambe Sathana a honhe swilo. A vulavule na Eva hi kutirhisa nyoka a ku: “Kuvula ntiyiso amingetefa.” Lexi tsemaka nhlana, hi leswaku Eva a kholwile ka mavunhwa lawo ivi a dla handzu. Ndzhaku nyana, Adamu na yena a dlile. (Gen. 3:4, 6) Hi ndlela leyi, xidjoho ni lifu swi nghenile xikarhi ka vanhu. — Rhom. 5:12.

4-5. I yini leswi sathana aswi yendlaka leswaku a kanganyisa vanhu?

4 Adamu na Eva va file hilaha Yehovha anga vula hakona. Hambiswilitanu Sathana a sungule kuvula mavunhwa man’wana lawa ma katsaka leswaku loko munhu a fa ko fa mirhi ntsena kambe moya wa yena awu fi, wu tama wu hanya ka ndhawu yin’wana. Kutani djondzo leyo yi tama yi hambukisa vanhu votala. — 1 Tim. 4:1.

5 Hayini vanhu votala va kholwa mavunhwa ya sathana? Sathana wayi tiva ndlela leyi vanhu va titwaka ha yona loko va feliwa hi lweyi vamu rhandzaka. Waswi tiva leswaku hi ntumbuluku hina vanhu ahiswi lavi kufa hikuva hi yendleliwe kuhanya hilaha kunga heliki. (Ekl. 3:11) Hi teka lifu na li li nala wa hina. Kutani a tirhisa wutivi lelo leswaku a kanganyisa vanhu. — 1 Kor. 15:26.

6-7. a) Xana Sathana aswi kotile kufihla ntiyiso wa leswi humelelaka hi lava feke? Hlamusela. b) Ntiyiso wa Bibele wuhi pfunisa kuyini kukala hingava chavi vafi?

6 Hambileswi sathana a lwaka hi matimba leswaku a hangalasa muvunhwa ya yena hi xiyimu xa vafi, a ntiyiso awu tumbelanga. Kuvula ntiyiso, akuse tshama kuva ni vanhu votala kufana ni swoswi, lava tivaka va tlhela va chumayela leswi Bibele liswi djondzisaka hi xiyimu xa vafi ni hi ntshembo lowunga kona hi vona. (Ekl. 9:5, 10; Mint. 24:15) Ntiyiso lowu wahi chavelela, wu tlhela wuhi pfuna leswaku hinga chavi kumbe kukanakana leswi humelelaka loko vanhu va fa. Hi xikombiso, ahiva chavi vafi naswona haswi tiva leswaku aku na lexi humelelaka hi vona. Haswi tiva leswaku vona ava tivi nchumu naswona avange vavisi munhu. Swi fana ni loko va yetlele wurhongo leli kulu. (Yoh. 11:11-14) Haswi tiva nakambe leswaku lava feke ava tivi nchumu hi nkama. Loko vata pfuxiwa, hambi lava se kuhundzeke timiliyoni ta malembe na va file, vata vona ingi hiloko vayo fa tolo kunene.

7 Hakunene, a ntiyiso wa leswi humelelaka hi lava feke wa twala, wa vevuka naswona wa twisiseka. Wu hambanile swinene ni mavunhwa ya Sathana lawa ma pfilunganisaka tinhloko. Handle ka kuva ma hambukisa vanhu, mavunhwa lawa ma nchimisa Muvumbi wa hina. Leswaku hi kota kutwisisa kahle mavuyelo yobiha ya mavunhwa lawa Sathana ama hangalasaka hi xiyimu xa vafi, ahi kambisiseni swivutiso leswi: Xana mavunhwa ya Sathana mamu nchimisisa kuyini Yehovha? Xana maswi yendlise kuyini leswaku vanhu va pimisa leswaku aku na xilaveko xa nkutsulu wa Kreste? Xana mavunhwa lawa ma kuyengetelisa kuyini kuvava loku vanhu va kutwaka loko va feliwa?

MAVUYELO YOBIHA YA MAVUNHWA YA SATHANA

8. Hilaha Yeremiya 19:5 yi kombaka ha kona, xana mavunhwa ya Sathana mamu nchimisisa kuyini Yehovha?

8 Mavunhwa lawa Sathana ama hangalasaka hi xiyimu xa vafi ma nchimisa Yehovha. Mavunhwa lawa ma patsa djondzo ya mavunhwa leyi vulaka leswaku Xikwembu xi hisa vafi andzilweni. Djondzo leyi yi nchimisa Xikwembu! Hi ndlela yini? Yi yendla leswaku vanhu va pimisa leswaku Xikwembu xa lirhandzu xi ni mona kufana na Diyavulosi. (1 Yoh. 4:8) Loko hi twa swilo wa kufana ni leswi, ahi tsaki naswona Yehovha na yena anga tsaki hikusa waswi tiva leswaku yena anga na mona. — Lerha Yeremiya 19:5.

9. Xana mavunhwa ya Sathana mayi khumbisa nyiko ya nkutsulu leyi hlamuseliwaka ka Yohane 3:16 na 15:13?

9 Mavunhwa lawa Sathana ama hangalasaka hi xiyimu xa vafi ma yendla vanhu vangali twisisi lisima la nkutsulu wa Kreste. (Mat. 20:28) Mavunhwa man’wana lawa Sathana ama hangalasaka i ya leswaku vanhu va ni moya lowunga fiki. Loko leswo ako va ntiyiso, aswita vula leswaku va ni wutomi lelinga heliki. Hi ndlela leyi, akungahata va ni xilaveko xa kuva Yesu ahi fela leswaku hi kuma wutomi lelinga heliki. Kambe hilaha hiswi tivaka ha kona, lifu la Kreste kuve xikombiso xikulu xa lirhandzu kutlula hinkwaswu leswi Xikwembu xi tshameke xihi yendlela swona. (Lerha Yohane 3:16; 15:13.) Se wayi vona ndlela leyi Yehovha na Yesu va titwisaka xiswona hi djondzo leyi, leyi yendlaka nyiko ya lisima swinene ya nkutsulu yi tikomba yinga li ya nchumu?

10. Xana mavunhwa ya Sathana ma kuyengetelisa kuyini kuvava loku vanhu va kutwaka loko va feliwa?

10 Mavunhwa ya Sathana ma yengetela kuvava loku vanhu va kutwaka loko va feliwa. Vapsali lavanga kuxanisekeni hileswi va feliweke hi n’wana, vangaha byeliwa leswaku Xikwembu xingaha va xi teke n’wana lweyo leswaku a ya va ntsumi amatilweni. Xana mavunhwa lawa ya Sathana mo pumba kumbe mo yengetela kuvava loku va kutwaka? Aminkameni ya khale, van’wana ava hisa vanhu amhandzini, ngopfungopfu lava ava lwa ni tidjondzo ta kereke, na va tinyimelela hi djondzo ya mavunhwa ya ku loko munhu lweyi a yendlaka swilo swobiha a fa ata ya hisiwa atilweni. Hikuya hi buku lin’wana la wukambisisi la timhaka ta Espanha, van’wana va lava ava yendla tihanyi leti, swinga yendleka ava kholwa leswaku hi kuhisa vanhu lava, avava yendla va twisisa leswaku “swita va njhani kupsha hilaha kunga heliki”. Ava pimisa leswaku loko va yendla leswi vatava pfuna akuva va tisola na vanagese fa leswaku vanga hisiwi ndzhaku ka loko va file. Ka tindhawu tinyingi, vanhu va titwa va sindziseka kuyendlela vafi va vona swilo swokarhi, kuva xixima kumbe kuva kombela minkateko. Hi xikombiso, vangahava yendlela mhamba kumbe misa. Van’wana va zama kuyendla kurhula ni vafi va vona hi kuchava leswaku vangava khatisa. Lexi tsemaka nhlana hi leswaku tidjondzo leto leti sekeliweke ka mavunhwa ya Sathana ati chaveleli nikatsongo. Matshan’wini ya leswo, ti yendla leswaku vanhu va vilela va tlhela va chava.

HINGASWI SEKETELISA KUYINI LESWI BIBELE LISWI DJONDZISAKA HI XIYIMU XA VAFI?

11. Xana maxaka ni vanghanu lava pimisaka leswaku va lava kuhi pfuna, vanga zama kuhi sindzisa kuhonisa leswi Bibele liswi vulaka hi ndlela yihi?

11 Maxaka mangahahi khutaza kuhlanganyela na wona ka mikhuva yokarhi leyi lwisanaka ni Matsalwa. Mangaha pimisa leswaku mohi pfuna loko ma yendla leswo. Hambiswilitanu, loko himu rhandza Yehovha hi tlhela hi rhandza Bibele, ahingatama pfumelela leswaku mahi sindzisa kuyendla swilo leswi Yehovha aswi nyenyaka. Hambiloko ma zama kuhi danisa hi kuvula leswaku ahimu rhandzi ni kumu hlonipha munhu lweyi a feke kumbe kuvula leswaku mufi atahi hlupha, hita nyima hi ku dzi hi seketela mintiyiso leyi hiyi djondzaka aBibeleni. Hitaswi yendlisa kuyini leswo? Ahi voneni ndlela leyi hingama tirhisaka ha yona matshinya ya minawu ya Bibele lama landzelaka.

12. I yini leswi van’wana va pfumelaka ka swona ni mikhuva leyi yelanaka ni vafi leyi swinga livaleni leswaku yi lwisana ni Matsalwa?

12 Tiyimiseli ‘kutihambanisa’ ni mavunhwa kumbe mikhuva leyinga fambisaniki ni Matsalwa. (2 Kor. 6:17) Kutala ka vanhu va le Caribe va kholwa leswaku loko munhu a file, a “xipoko” xa yena xi sala kusuhi ni lomu a atshama kona leswaku xi khatisa lavangamu nhlupha loko waha hanya. Buku lin’wana li vula leswaku “xipoko” xa kona “xingaha vanga swikarhato ka muganga hinkwawu”. Ka tindhawu tin’wana ta Afrika swi tolovelekile kuva vanhu va mbhonya swib’uku ni kundzuluta mifoto ya mufi leyinga makhumbini ya le kaya ka yena. Hayini va yendla leswo? Van’wana va vula leswaku mufi anga fanelanga ati vona! Tani hi malandza ya Yehovha, ahi seketeli mavunhwa lawa kumbe mikhuva leyi tlakusaka mavunhwa ya Sathana. — 1 Kor. 10:21, 22.

Kukambisisa Matsalwa ni kuvulavulisana kahle ni maxaka lamanga liki Timboni swingaku pfuna kupapalata swikarhato (Vona maparagrafu 13-14) *

13. Hilaha Yakobo 1:5 yi kombaka ha kona, loko unga tiyiseki hi leswaku mukhuva wokarhi wa yamukeleka kumbe awu yamukeleki, u fanele u yendla yini?

13 Loko unga tiyiseki hi leswaku mukhuva wokarhi wa yamukeleka kumbe awu yamukeleki, khongela ka Yehovha u kombela wutlhari. (Lerha Yakobo 1:5.) Gama u yendla kambisisa mabuku ya nhlengeletanu. Loko swi laveka, vutisa madoda ya bandla la wena. Wona amangataku byela leswi u faneleke uswi yendla kambe mataku komba matshinya ya minawu ya Bibele ya kufana ni lawa hahaku gamaka kubula hi wona. Loko u yendlisa xileswi, uta va u ‘titoloveta kuhlawula leswinene ka leswobiha’. — Hev. 5:14.

14. I yini leswi hi faneleke hiswi yendla leswaku hinga khunguvanyisi van’wana?

14 ‘Yendlani hinkwaswu [leswaku] midzunisa Xikwembu. Mingakhunguvanyisi’ munhu. (1 Kor. 10:31, 32) Loko hi kunguhata kuhlanganyela ka mukhuva wokarhi lowu fambisanaka ni ndhavuku, hi fanele hi pimisa hi ndlela leyi xiboho xa hina xingatava khumba ha yona van’wana, ngopfungopfu vamakwerhu. Ahi lavi kutshuka hi kukhunguvanyisa munhu! (Marka 9:42) Nakambe hi lava kupapalata kukhunguvanyisa lavanga liki Timboni kunga na xilaveko. I yini lexingatahi pfuna? I lirhandzu. Phela lirhandzu li ni ntamu swinene. Linga yendla leswaku hi pimisa hi vona, hi va ni mhaka na vona, ni kutlhela lihi susumetela kuvulavula na vona hi ndlela leyi kombisaka xihlonipho, ivi hi tsakisa Yehovha. Naswona lingahi pfuna leswaku hinga holovisani na vona kumbe kuva poyila hi mhaka leswi va hlanganyelaka ka mikhuva ya vona. Loko hi yendla leswo, vatahi twisisa naswona hambi lava va lwaka na hina vatahi hlonipha.

15-16. a) Hayini kuli wutlharhi kubyela van’wana hi leswi hi kholwaka ka swona? Nyikela xikombiso. b) Marito ya Pawulo lawa ma kumekaka ka Varhoma 1:16 ma tirhisa kuyini ka hina?

15 Yendla leswaku vaswi tiva mugangeni leswaku u Mboni ya Yehovha. (Esa. 43:10) Loko kufa munhu ka ndjangu wa wena, maxaka mangahaku kwatela loko unga hlanganyeli ka mukhuva wokarhi. Kambe swingahaku nabyalela kulangutana ni leswo loko uva byela na kaha li ni nkama leswi u kholwaka ka swona. Francisco, lweyi a tshamaka aMoçambique a tsale leswi: “Nkama mina na Carolina hinga djondza ntiyiso, hi byele maxaka ya hina leswaku ahingahata tlhela hi gandzela vafi. Xiboho xa hina xi ringiwile loko kufe tate wa Carolina. Hikuya hi xihena xa lomu hi tshamaka kona, a ntsumbu wu fanele wu hlambisiwa hi kulandza mukhuva wa wukhongeli. Kutani xaka la le kusuhi la lweyi a feke a li fanele li yetlela masiku manharhu ka ndhawu leyi aku dibiwa mati lama tirhiseliweke kuhlambisa ntsumbu ahandle ka munti. Hikuya hi vona, mikhuva leyi ayi tsakisa moya wa mufi. Maxaka ya Carolina ama nyimela leswaku yena aata yetlela laha mufi a hlambisiweke kona.”

16 Xana Francisco ni nsati wa yena va yendle yini? Francisco wa hlamusela: “Leswi himu rhandzaka Yehovha naswona hi lavaka kumu tsakisa, hi yalile kuhlanganyela ka mukhuva wolowo. Maxaka ya Carolina mahi kwatele hintamu swinene. Mahi byele leswaku ahiva xiximi vafi ni leswaku amangahatahi pfuxela kumbe kuhi pfuna. Leswi se ahiva byelile hi leswi hi kholwaka ka swona, ahiva hlamuselanga nchumu hi nkama lowu ava kwatile. Maxaka man’wana mahi seketelile hi kuvula leswaku se ahiva byelile xiyimu xa hina. Hi kufamba ka nkama, maxaka ya Carolina ma rhulile, kutani hiswi kotile kuyendla kurhula na wona. Kuvula ntiyiso, van’wana ka vona va tile kaya vata kombela marevhixta.” Onge Yehovha angahi pfuna leswaku hinga tshuki hi va ni tingana ta kuseketela ntiyiso wa le Bibeleni lowu vulaka leswaku vafi ava tivi nchumu. — Lerha Varhoma 1:16.

CHAVELELA NI KUSEKETELA LAVA FELIWEKE

Vanghanu va ntiyiso va chavelela ni kutiyisa lava va feliweke hi lava vava rhandzaka (Vona maparagrafu 17-19) *

17. I yini leswingahi pfunaka kuva vanghanu va ntiyiso ka makwerhu lweyi a feliweke?

17 Loko makwerhu a feliwa hi murhandziwa wa yena, hi fanele hi zama kuyendla hikwaswu leswinga matimbeni ya hina leswaku hiva ‘vanghanu va ntiyiso’ ni ‘vamakwerhu lava psaliweke loko kuli ni swikarhato’. (Swi. 17:17) Hingaswi kotisa kuyini kuva ‘vanghanu va ntiyiso’ loko makwerhu a sindzisiwa kuhlanganyela ka mikhuva leyinga fambisaniki ni Matsalwa? Ahi voni matshinya mambirhi ya minawu ya Bibele lawa mangahi pfunaka kuchavelela lava feliweke.

18. I yini lexi yendleke Yesu a rila naswona hi djondza yini ka xikombiso xa yena?

18 “Mirila ni lavarilaka.” (Rhom. 12:15) Swingahahi tikela kutiva leswaku hitamu byela yini munhu lweyi a feliweke. Kambe hambiloko hingaswi tivi leswaku hitamu byela yini, loko ahi vona hi rila na yena, ataswi twisisa leswaku hi ni mhaka na yena. Mariya, Marta ni vanhu van’wana va rile swinene loko Lazaru, makwavu tlhelo munghanu wa Yesu, a file. Loko Yesu a fike Betaniya, ndzhaku ka 4 wa masiku, na yena a sungule ‘kurila’ hambileswi aaswi tiva leswaku kungali khale aatamu pfuxa Lazaru kufeni. (Yoh. 11:17, 33-35) Kurila ka Yesu kukombise leswi Yehovha a atitwisa xiswona hi lifu la Lazaru naswona kupfune maxaka ya Lazaru kuvona leswaku Yesu aava rhandza hikakunene. Kunene, Marta na Mariya va chaveleleke swinene loko va vona Yesu a rila. Hilaha kufanaka, loko vamakwerhu va vona leswaku hi ni mhaka na vona naswona hava rhandza, vataswi twisisa leswaku a va voxe kambe va rhendzeliwe hi vanghanu lava vava khatalelaka.

19. Loko hi chavelela makwerhu lweyi a feliweke, hingayi tirhisa njhani Eklesiasta 3:7?

19 “Nkama wa kumiyela ni nkama wa kuvulavula.” (Ekl. 3:7) Ndlela yin’wana leyi hinga chavelelaka makwerhu lweyi a feliweke ha yona i kuva vayingiseli lavanene. Tshika makwerhu a tiphofula naswona unga vaviseki loko a tshuka aku byela ‘marito mahumeke andleleni’. (Yobo 6:2, 3) Swinga yendleka a tshikelelekile swinene amiyanakanywini hikolaho ka maxaka ya yena lawa manga liki Timboni. Kutani khongela swin’we na yena. Kombela “Mutwi wa xikhongelo” leswaku amu nyika matimba ni kurhula ka miyanakanyu. (Pis. 65:2) Loko swiyimu swi pfumela, lerha Bibele mhaka yokarhi ka lin’we la mabuku ya hina, kungaha va xitoriya xa wutomi lexi khutazaka, leswaku umu chavelela.

20. Hita vulavula hi yini ka djondzo leyi landzelaka?

20 Ha tsaka swinene leswi se hi tivaka ntiyiso hi xiyimu xa vafi ni hileswi hiswi tivaka leswaku hinkwavu lavanga ka miyankanyu ya Yehovha vata pfuxiwa! (Yoh. 5:28, 29) Hi mhaka leyo, onge hi marito ni hi swiyendlo, hinga seketela ntiyiso wa Bibele hi xivindzi ni kuwu komba van’wana ka mukhandlu wun’wana ni wun’wana lowu fanelekaka. Ka djondzo leyi landzelaka hita vona ntlhamu wun’wana lowu Sathana awu tirhisaka leswaku a kanganyisa vanhu, kunga wungoma. Hita djondza leswaku hayini hinga fanelanga hi tihungasa hi swilo leswi yelanaka ni wungoma.

LISIMU 107 Tanani eNtshaveni Ya Yehovha

^ ndz. 5 Sathana ni madimona ya yena va hambukise vanhu hi kuva byela mavunhwa hi xiyimu xa vafi. Mavunhwa lawa ma yendle leswaku kuva ni mikhuva yotala leyi lwisanaka ni leswi Matsalwa maswi vulaka. Djondzo leyi yitaku pfuna leswaku u tama u tshembekile ka Yehovha loko van’wana va zama kuku sindzisa leswaku u hlanganyela ka mikhuva yoleyo.

^ ndz. 55 NHLAMUSELO WA SWIFANISO: Wansati lweyi anga liki Mukreste a karhi a rila hileswi a feliweke hi munhu lweyi amu rhandzaka. Maxaka ya yena lamanga Timboni mamu chavelela.

^ ndz. 57 NHLAMUSELO WA SWIFANISO: Ndzhaku kokambisisa mikhuva leyi yelanaka ni xilahlo, xirho xa ndjangu lexinga Mboni xi hlamusela maxaka ya xona hi xichavu leswi xi kholwaka ka swona.

^ ndz. 59 NHLAMUSELO WA SWIFANISO: Madoda ya bandla ma karhi ma chavelela ni kupfuna Mboni leyi feliweke hi munhu lweyi yimu rhandzaka.