1. I yini leswi Bibele lingahi pfunaka hi swona?

YEHOVHA i Mudjondzisi wa hina Lwenkulu. Hi mhaka leyo, aku na mhaka leyi hi kumanaka na yona leyi anga tsandzekaka kuhi pfuna. (Esa. 30:20, 21) Rito la yena lihi nyika hinkwaswu leswi hiswi lavaka leswaku hi yendla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene. (2 Tim. 3:17) Loko hili landza, hita tlhariha kutlula lava khutazaka van’wana kulandza ‘vutharhi bya misava leyi’. — 1 Kor. 3:19; Pis. 119:97-100.

2. Hita bula hi yini ka djondzo leyi?

² Hilaha hingataswi vona ha kona aphambeni, wutlharhi la misava li khutaza vanhu leswaku va titsakisa. Leswo swingaha yendla leswaku hi navela kufana ni vanhu va misava. Hi mhaka leyo, Bibele lahi basopisa: ‘Tivoneleni leswaku munhu angamiphasi hi tidjondzo ta vutlhari, hi marito ya mavunhwa lawa mangapfuniki nchumu, lawa mahumaka ka mintolovelo ya vanhu ni ka mimoya leyifumaka misava leyi, kungali ka Kriste.’ (Kol. 2:8) Ka djondzo leyi hita vona mavunhwa mambirhi lawa Sathana ama hangalasaka ni kuvona leswaku vanhu va sungulise kuyini kuma kholwa. Loko hi li karhi hi bula hi wona, hita vona leswaku hayini wutlharhi la misava lingali la nchumu loko li pimanisiwa ni la Yehovha.

3-4. Axikarhi ka malembe ya va 1900 kuya ka va 1930, i kucinca kwihi ka mavonelo loku vanhu va le Estados Unidos va veke na kona hi timhaka ta masangu?

³ Khale, vanyingi lava ava tshama a Estados Unidos ava kholwa leswaku timhaka ta masangu ati fanele ti yendliwa hi vanhu lava chadeke ntsena. Nakambe ava kholwa leswaku swi hoxile kuvulavula hi timhaka ta masangu ka kutala hi vanhu. Kambe mavonelo lawa ma cincile axikarhi ka malembe ya va 1900 kuya ka va 1930. Leswi aswi voniwa na swi hoxile swi sungule kupfumeleliwa.

 ⁴ Ndzhaku ka nyimpi ya kusungula ya misava, mavonelo ya vanhu hi timhaka ta masangu ma cince swinene. Mafilmi, mabuku ni mapublisidade swi sungule kukomba swifaniso leswi yelanaka ni timhaka ta masangu. Tingoma tinyingi ati vulavula hi mhaka leyi fanaka. Macinela ni mayambalela man’wana ama yendla van’wana va pimisa hi timhaka ta masangu ntsena. Hinkwaswu leswi aswi hetisisa leswi Bibele ali tshame liswi vula loko li komba leswaku ka masiku ya magamu vanhu avata ‘rhandza kutiphina’. — 2 Tim. 3:4.

5. I kucinca kwihi loku veke kona hi timhaka ta masangu ndzhaku ka 1960?

⁵ Ndzhaku ka 1960, kudlaya wukati kumbe kutshama ni munhu lweyi ukalaka unga chadanga na yena se aswi li ntshamelomaxelo. Se aswi tolovelekile kuva vanhu va limbewu leli fanaka va gangisana va tlhela va tshama xikan’we. Mintlangu ya kuhungatisa vanhu se ayi komba timhaka ta masangu hi ndlela leyi pfulekeke. Kuve lihi vuyelo la hinkwaswu leswi? Mutsali mun’wana a kombise leswaku leswi swi ve ni vuyelo la kubiha swinene. Hi xikombiso, mindjangu yinyingi yi hohlokile, vana va sungule kuhlayisiwa hi papayi kumbe hi mamani ntsena naswona van’wani va ve ni mavabyi ya miyehleketo kumbe mukhuva wa kubiha wa kuvona pornografiya. Vuyelo lin’wana i kutala ka mavabyi yofana ni SIDA lama tluletiwaka hi kuyendla timhaka ta masangu. Mavuyelo hinkwawu lawa ma kombisa leswaku wutlharhi la misava ali sizi nchumu. — 2 Pet. 2:19.

6. Hayini langutelo la vanhu hi timhaka ta masangu limu tsakisa Sathana?

⁶ Ndlela leyi vanhu va langutaka timhaka ta masangu ha yona yi tsakisa Sathana. Phela swamu tsakisa kuvona vanhu vangali hloniphi wukati hi kuyendla timhaka ta masangu hi ndlela leyi hoxeke. (Efe. 2:2) Hi kuyendla leswi, vanhu va kombisa leswaku avali nyiki lisima lunghelo leli Yehovha ali nyikeke vanhu la kuva ni vana. Hi mhaka leyi, vangaha lahlekeliwa hi mukhandlu wa kuhanya hilaha kunga heliki. — 1 Kor. 6:9, 10.

7-8. Hayini mavonela ya Bibele hi timhaka ta masangu ma yampsa kutlula mavonela ya misava?

⁷ Vanhu lava landzelaka wutlharhi la misava leyi va tolovela kuvula leswaku leswi Bibele liswi djondzisaka aswi twali. Va tolovela kutinyimelela hi kuvula leswaku Xikwembu axingatahi yendla hi navela timhaka ta masangu kambe xi gama xihi sivela kutikhorisa hi kona. Va vula leswi hikusa va pimisa leswaku vanhu va fanele va tiyendlela leswi vaswi lavaka hilaha va lavaka  ha kona. Kambe mapimisela lawa ma hoxile naswona ama twanani ni leswi Bibele liswi djondzisaka. Bibele li djondzisa leswaku hingaswi kota kufuma kunavela ka hina. (Kol. 3:5) Kutlula leswo, Yehovha angahi tsimbisi kuyendla timhaka ta masangu. Kambe a vula leswaku hinga tikhorisa hi lunghelo leli ni munhu lweyi hi chadeke na yena ntsena. (1 Kor. 7:8, 9) Hi ndlela leyi, nuna ni nsati vanga tikhorisa hi timhaka ta masangu na vanga karhateki kumbe kutisolasola, kunga mavuyelo lama welaka lava tinghenisaka ka timhaka ta masangu na swinga fanelanga.

⁸ Kuhambana ni wutlharhi la misava, Bibele lihi pfuna kuvona timhaka ta masangu hi ndlela leyinga yona. Li kombisa leswaku lava yendlaka timhaka ta masangu va tsaka. (Swi. 5:18, 19) Kambe li tlhela lihi basopisa: “Mun’wana ni mun’wana wa n’wina aative kuhlayisa miri wa yena hi ndlela leyobasa ni leyolulama, kungali hi kunavela lokobiha, kufana ni vamatiko lavangativiki Xikwembu.” — 1 Tes. 4:4, 5.

9. a) Kusukela khale, Timboni ta Yehovha ti khutazisiwa kuyini leswaku ti landzela leswi Bibele liswi djondzisaka? b) Hi xihi xilayu lexi kumekaka ka 1 Yohane 2:15, 16? c) Hikuya hi Varhoma 1:24-27, i mikhuva yihi ya kubiha leyi hinga fanelangiki hiyi yendla?

⁹ Hambileswi mavonela ya vanhu hi timhaka ta masangu ma cincacinceke hi kufamba ka nkama, Timboni ta Yehovha ati cincanga. Ti te ndee ka minawu ya Yehovha ya mahanyela. (Efe. 4:19) Hi xikombiso, Murindzi wa 15 ka Maio wa 1926 (hi Xinghiza) a akhutaza “vavanuna ni vavasati leswaku vanga pimisi swilo leswi hoxeke swa timhaka ta masangu kumbe kukhoma wa limbewu leli hambaneke hi ndlela leyi hoxeke.” Hambileswi wutlharhi la misava ali kucetela vanhu leswaku va pimisa ni kuyendla swilo hi ndlela yin’wana, vanhu va Yehovha ava landza leswi Bibele liswi djondzisaka. (Lerha 1 Yohane 2:15, 16.) Himu tlangela swinene Yehovha hileswi ahi nyikeke Bibele ni hileswi a tirhisaka nhlengeletanu ya yena leswaku ahi basopisa ka kulandzela mahanyela ya misava. * — Lerha Varhoma 1:24-27.

10-11. I yini leswi Bibele liswi vuleke leswaku aswita yendleka ka masiku ya wugamu?

¹⁰ Bibele se ali vulile leswaku amasikwini ya wugamu vanhu ‘avatatirhandza’. (2 Tim. 3:1, 2) Hi mhaka leyi, ahi hlamali loko misava yi kucetela vanhu kutirhandza kutlula mpimo. Buku lin’wani li kombisa leswaku hi kolomuya ka va 1970, mabuku ya kupfuna vanhu kutilunghiselela timhaka hi voxe se ama talile swinene. Man’wana ya wona ama vula leswaku “munhu anga fanelanga a ringisa kuticinca kumbe kupimisa leswaku wumunhu la yena li hoxile.” Hi xikombiso, twana marito lawa, lama tsaliweke ka buku lin’wana leli vulavulaka hi timhaka leti fanaka: “U fanele u tirhandza hikusa aku na munhu mun’wana lweyi a tshameke a va kona, lweyi a sasekeke a tlhela a hlamalisa swinene kuku tlula.” Buku leli li tlhela li vula leswaku “munhu a fanele a tibohela hi yexe ndlela leyi a lavaka kuhanya ha yona ni kuyendla xin’wana ni xin’wana lexi mbilu ya yena yimu byelaka xona.”

¹¹ Awu tshame uswi twa swa kufana ni leswi? Sathana a khutaze Eva leswaku a titlakusa. Amu byele leswaku ‘aatafana ni Xikwembu, ativa leswinene ni leswobiha.’ (Gen. 3:5) Namuntlha, vanyingi va titlakusa swinene la kakuva ava lavi kutwa munhu. Hambi kukongomisiwa hi Xikwembu avaswi lavi. Hingaswi vona leswo ka ndlela leyi va langutaka wukati ha yona.

12. Misava yi kucetela vanhu kuvona wukati hi ndlela yihi?

 ¹² Bibele li khutaza nuna ni nsati leswaku va hloniphana va tlhela va hlayisa xihlambanyu xa wukati lexi vaxi yendleke siku vanga chada. Liva khutaza leswaku va yendla hinkwaswu leswi vangaswi kotaka akuva vanga tshikani. Hi xikombiso, vona leswi liswi vulaka: “Wanuna atasiya papayi wa yena ni mamana wa yena ayanamarhela nsati wa yena, kutani vatava nyama yin’we.” (Gen. 2:24) Kambe kuhambana ni leswi Bibele liswi djondzisaka, lava kuceteliwaka hi mavonela ya misava va vula leswaku nuna kumbe nsati a fanele a tikarhatekela leswi tsakisaka mbilu ya yena ntsena. Hi xikombiso, buku lin’wana leli vulavulaka hi kudlaya wukati li vula leswaku xihlambanyu lexi yendliwaka hi siku la muchadu se xa cinciwa ka michadu yin’wana. Matshan’wini ya kutshembisana kuhanya xikan’we wutomi la vona hinkwalu, lava chadaka va tshembisana kutshama xikan’we ntsena loko vaha rhandzana. Leswi swi yendla leswaku vanhu va pimisa leswaku wukati i nchumu xa ku ungaxi nghenela namuntlha ivi mundzuku u huma ka xona. Hi mhaka leyo, mindjangu yinyingi namuntlha ya hohloka naswona votala va vaviseka swinene. Hinkwaswu leswi swi kombisa leswaku mavonela ya misava hi wukati i wuphukuphuku.

13. Hayini Yehovha angava rhandzi vanhu lava tibyelaka?

¹³ Bibele li li: “Hinkwavu lavanga ni mbilu leyitikulisaka va nyenyentsa ka Yehovha.” (Swi. 16:5) Hayini Yehovha angava rhandzi vanhu lava tibyelaka? Angava rhandzi hikusa va kombisa moya wa kufana ni wa Sathana. Phela Sathana a tibyela swinene. A ve ni xixinya xa kubyela Yesu, munhu lweyi a tirhisiweke hi Yehovha kuvumba swilo hinkwaswu, leswaku amu khinsamela ivi amu gandzela. (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Kunene, hinkwavu lava tibyelaka i swiphukuphuku amatihlweni ya Xikwembu hambileswi vona va tivonaka na va li va lisima.

14. Varhoma 12:3 yihi pfunisa kuyini leswaku hinga tikulisi?

¹⁴ Bibele li kombisa leswaku aswi hoxanga kuva hi tirhandza. Lexihi tiyisekisaka hi leswo hi leswaku Yesu a tshame a vula leswaku hi fanele  ‘hirhandza munhukuloni kukota loko hitirhandza.’ Hambileswo, hi fanele hi tivonela leswaku hinga tikulisi. (Mat. 19:19) Bibele li vula leswaku ahi fanelanga hi tivona hi li va lisima kutlula van’wana. Kuhambana ni leswo, li li: ‘Mingayendleni nchumu hi moya wa kutirhandza, kumbe hi kutidzunisa hi swa hava, kambe mun’wana ni mun’wana aatitsongahate ka van’wana, angayanakanyi leswaku wavatlula hi vunene’. — Filp. 2:3; lerha Varhoma 12:3.

15. I yini leswiku kholwisaka leswaku leswi Bibele liswi vulaka hi ndlela leyi hi faneleke hi tivona hi yona swa yampsa kutlula mavonelo ya misava?

¹⁵ Vanhu vanyingi namuntlha, kupatsa ni lava va vulaka leswaku va djondzekile, va vula leswaku leswi Bibele liswi djondzisaka aswi na nhloko. Va vula leswaku loko unga tikulisi, vanhu vataku yendla tapeti va tlhela vaku provhetara. Kambe uswi vonisa kuyini? Hi lihi vuyelo la mavonelo lawa ya misava, lama hangalasiwaka hi Sathana? Xana vanhu lava tibyelaka va tshama va tsakile? Mindjangu ya vona ke? Xana yi tsakile? Va ni vanghanu va kakunene? Va ni wuxaka ni Xikwembu? Hi mavonela ya wena, kuyampsa yini? Kulandza mavonela ya misava kumbe kulandza wutlharhi la Xikwembu leli kumekaka Bibeleni?

16-17. I yini leswi hi faneleke hiswi tlangela naswona hayini?

¹⁶ Lava landzaka mavonelo ya vanhu va misava vanga fanisiwa ni muyendzi lweyi a vutisaka ndlela ka muyendzi mun’wana lweyi na yena a lahlekeke. Yesu a vule leswi hi vanhu lava ava voniwa va “tlharhihile” ankameni wa yena: ‘Hi lava va swifamahlo lavafambisaka swifamahlokulobye. Loko xifamahlo xifambisa xin’wana, switawela kheleni hi vumbirhi bya swona.’ (Mat. 15:14) Aku na kunakana leswaku wutlharhi la misava i wuphukuphuku loko li pimanisiwa ni la Xikwembu.

¹⁷ Swinyingi leswi kombisaka leswaku Bibele ‘lapfuna kudjondzisa, ni kulaya, ni kululeka ni kutolovetisa leswolulama.’ (2 Tim. 3:16) Hamu tlangela swinene Yehovha hileswi a tirhisaka nhlengeletanu ya yena leswaku ahi sirhelela ka wutlharhi la misava leyi. (Efe. 4:14) Hi kutirhisa yona, Yehovha ahi nyika swakudla leswihi nyikaka ntamu wa kulandza leswi Bibele liswi djondzisaka. Kunene, hi ni lunghelo lalikulu swinene la kukongomisiwa hi wutlharhi leli tshembekaka leli kumekaka Bibeleni!