Switluli

Tlula longoloko

Timpsalu — Ungati Hlakulelisa Kuyini?

Timpsalu — Ungati Hlakulelisa Kuyini?

HINKWERHU haswi lava kutiviwa tani hi vanhu lavanga ni timpsalu kumbe lavanene. * Hambiswilitanu, aswi wolovi kuva vanhu vavanene ka misava leyi taleke hi vanhu ‘lavavengaka leswolulama’. (2 Tim. 3:3) Vanyingi ava landzi minawu ya Yehovha. Leswi Yehovha ange i swinene vona va li “swibihile” kasi leswi Yehovha ange swi bihile vona va li i “swinene”. (Esa. 5:20) Swin’wana leswi yendlaka leswaku swinga wolovi kuva vanhu vavanene i kukala kuhetiseka ka hina ni swilo leswi tshameke swihi humelela leswihi khumbeke hi ndlela yobiha. Hinkwaswu leswi swingaha yendla leswaku hi titwa kufana na Ana, makwerhu waxisati lweyi anga ni malembe yotala na a tirhela Yehovha. Yena a vula leswi: “Swani tikela kukholwa leswaku ningaswi kota kuva munhu wa timpsalu.”

Lexi tsakisaka hileswaku hinkwerhu hingaswi kota kuva vanhu lavanga ni timpsalu. Phela timpsalu i xiphemu xa handzu wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu naswona hilaha hiswi tivaka ha kona moya lowu wu ni matimba ya kuhlula swilo hinkwaswu leswinga yendlaka swi tika kuva vanhu lavanene. Ahi kambisiseni leswi rito lelinge ‘timpsalu’ li vulaka swona ni tindlela leti hingati kombisaka ha tona.

SWI VULA YINI KUVA NI TIMPSALU?

Timpsalu ti katsa kupfumala nchumu xobiha. Munhu lweyi anga ni timpsalu a khomelela swi tiya ka minawu ya mahanyela naswona minkama hinkwayu a yendla leswi lulameke. A lavetela tindlela ta kupfuna van’wana ni kuva yendlela swilo leswinene.

Swinga yendleka se u vone vanhu vanyingi va yendlela maxaka ni vanghanu va vona swilo leswinene. Kambe xana leswo swi lava kuvula leswaku vona i vanhu lavanga ni timpsalu kumbe lavanene hi ndlela leyi hetisekeke? Nikatsongo. Aswi yenelanga kuyendlela maxaka ni vanghanu swilo leswinene leswaku hi va vanhu lavanene hikuya hi langutelo la Yehovha. Hayini hi vula leswo? Hikuva anga kona lweyi angaswi kotaka kuva munhu wa munene minkama hinkwayu. Bibele li hlamusela leswaku ‘aku na munhu ni mun’we la misaveni lweyi minkama hinkwayu ayendlaka swa swinene, lweyi ni kudjoha angadjohiki.’ (Ekl. 7:20) Pawulo ama tiyisekisile marito lawa loko a vula leswi hi yena n’winyi: ‘Naswitiva leswaku leswinene aswiyakanga ka mina’. (Rhom. 7:18) Swikombiso leswi swiswi veka livaleni leswaku loko hi lava kutiviwa tani hi vanhu vavanene hi fanele hi djondza ka xikombiso xa Yehovha.

“YEHOVHA I MUNENE”

Yehovha hi yena anga ni mfanelo ya kuvula leswi swinga swinene. Bibele li vula leswi hi yena: “U munene naswona mintirho ya wena i yinene.” (Pis. 119:68) Ahi kambisiseni swilo swimbirhi leswi hlamuseliwaka ka ndzimana leyi, leswi vulavulaka hi wunene la Yehovha.

Yehovha i munene. Yehovha i munene hintamu lakakuva ange tsandzeki kukombisa wunene. Wumunhu la yena hinkwalu la fambisana ni wunene. Hingaswi vona leswo ka leswi yendlekeke loko Yehovha a vulavula na Moxe. A te: “Mina nitayendla leswaku a wunene la mina lihundza mahlweni ka ngohe ya wena”. Loko Yehovha a li karhi a komba Moxe kuvangama ka yena, loku patsaka wunene, Moxe a twe rito leli ali vula leswi: “Yehovha, Yehovha, Xikwembu xa timpsalu ni xa ntwelawusiwana, lexihlwelaka kukwata, ni lexingatala hi musa wa lirhandzu ni ntiyiso, lweyi a hlayiselaka vanhu va magidi musa wa lirhandzu, lweyi a rivalelaka xihoxo ni kutlula nawu ni xidjoho, kambe anga ka angatshiki kuxupula lweyi afaneliwaka hi kuxupuliwa”. (Ekso. 33:19; 34:6, 7) Leswi swi kombisa leswaku wunene la Yehovha la voneka ka hinkwaswu leswi aswi yendlaka. Hambileswi Yesu a kombiseke wunene hi ndlela leyi vanhu vangali kombisaka ha kona, a te: “Aku na lwenene, loko xingali Xikwembu ntsena.” — Luk. 18:19.

Ntumbuluku wuhi djondzisa hi timpsalu kumbe wunene la Yehovha

Mintirho ya Yehovha i yinene. Hinkwaswu leswi Yehovha aswi yendlaka i swinene. Bibele li li: “Yehovha i munene ka hinkwavu, naswona timpsalu ta yena ta voneka ka mintirho hinkwayu ya yena.” (Pis. 145:9) Yehovha a kombisa wunene ka vanhu hinkwavu. Hi xikombiso a nyika hinkwavu wutomi ni swilo leswi lavekaka leswaku va hambeta va hanya. (Mint. 14:17) Xin’wana lexi Yehovha axi yendlaka, lexi kombisaka wunene kumbe timpsalu ta yena, i kuhi rivalela loko himu djohela. Mupisalema a tsale a ku: “Wena Yehovha, u munene naswona ulunghekile kurivalela.” (Pis. 86:5) Hikolaho, hinga tiyiseka leswaku ‘Yehovha angevatsoni nchumu ni xin’we xa xinene lavafambaka hi kutshembeka.’ — Pis. 84:11.

“DJONDZANI KUYENDLA LESWINENE”

Yehovha ahi yendle hi ndlela leyi pfumelelaka leswaku hi fana na yena, leswi vulaka leswaku hingaswi kota kuva vanhu vavanene ni kuyendla swilo leswinene. (Gen. 1:27) Kambe leswo aswingata tiyendlekela. Yehovha ahi khutaza leswaku ‘hidjondza kuyendla leswinene’. (Esa. 1:17) I yini leswi hingaswi yendlaka leswaku hi djondza kuyendla leswinga swinene? Ahi voneni swilo swinharhu leswi hingaswi yendlaka.

Xosungula, hi fanele hi khongela hi kombela moya lowo kwetsima. Moya lowo kwetsima wungahi pfuna leswaku hi kombisa timpsalu kumbe wunene hikuya hi langutelo la Yehovha. (Gal. 5:22) Kunene, moya lowo kwetsima wungahi pfuna kurhandza leswinga swinene ni kunyenya leswi biheke. (Rhom. 12:9) Bibele li vula leswaku Yehovha ‘angahinyika matimba ya kuyendla ni kuvulavula hinkwaswu leswinga swinene.’ — 2 Tes. 2:16, 17.

Xa wumbirhi, hi fanele hi djondza Rito la Xikwembu. Loko hi djondza Bibele, hi pfumelela Yehovha ahi djondzisa “ndlela hinkwayu ya leswinene” ni ‘kuhihlomisa hi kuhelela ka ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.’ (Swi. 2:9; 2 Tim. 3:17) Mbilu ya hina yinga fanisiwa ni ndzhava. Kufana ni munhu lweyi a veketelaka swilo swa yena ka ndzhava, loko hi djondza Bibele hi tlhela hi yanakanyisisa hi lona, hita va hi veketela swilo leswinene ambilwini ya hina, leswi swingatahi pfuna amundzuku ka siku. — Luk. 6:45; Efe. 5:9.

Xa wunharhu, hi fanele hi yendla hinkwaswu leswi hingaswi kotaka leswaku ‘hitekelela [mikhuva] leyi yosaseka.’ (3 Yoh. 11) Bibele li ni swikombiso swinyingi swa vanhu lava kombiseke wunene, leswi hingaswi tekelelaka. Yehovha na Yesu i swikombiso leswi kulu amhakeni leyi. Kambe ku ni swin’wana. Hi xikombiso, hingaha vulavula hi Thavitha na Barnaba. (Mint. 9:36; 11:22-24) Loko u djondza leswi Bibele liswi vulaka hi vona, uta vuyeliwa swinene. Loko u li karhi u djondza, yanakanyisisa hi leswi vaswi yendleke leswaku va pfuna van’wana. Pimisa hi leswi wena ungaswi yendlaka leswaku u pfuna van’wana abandleni ni le kaya. Yanakanyisisa nakambe hi mavuyelo lawa vama kumeke hi kuva vanhu vavanene. Leswo switaku susumetela leswaku na wena u yendla hilaha kufanaka.

Hingaha tlhela hi yanakanyisisa hi vamakwerhu lava namuntlha va yendlaka leswinene. Hi xikombiso, pimisa hi ntirho wawukulu lowu madoda ya bandla, varhandzi va ‘swilo leswi lulameke, mawu yendlaka. Pimisa nakambe hi vamakwerhu vaxisati va kutshembeka, lava hi marito ni hi swiyendlo vanga ‘vadjondzisi va leswi swa kululama’. (Tito 1:8; 2:3) Makwerhu mun’wana waxisati, a vitaniwaka Rosyln a vula leswi: “Munghanu wa mina a yendla minzamu yayikulu leswaku a pfuna ni kukhutaza van’wana abandleni. A pimisa hi swilaveko swa vona a gama ava pfuna. Minkama yin’wana, ava nyika swihiwa swaswitsongo swa kuka swinga durhi leswaku ava komba swaku a pimise hi vona. Ni pimisa leswaku yena i munhu wamunene.”

Yehovha a khutaza vanhu va yena leswaku ‘valava leswinene’. (Amosi 5:14) Loko hi yendla leswo, hita rhandza leswi Yehovha a vulaka leswaku i swinene naswona hita navela kuyendla leswinga swinene.

Hi lwela kuva vanhu vavanene ni kuyendla leswinene

Aswi kali swi lava leswaku hi nyika vanhu swihiwa swa kudurha kumbe kuyendla swilo swa kuhlamalisa swinene leswaku hi va vanhu lava kombisaka timpsalu. Hi xikombiso, pimisa hi mupendi wa swifaniso. U yanakanya leswaku a tirhisa xitirho xin’we kumbe swimbirhi swaswikulu ntsena leswaku a penda swifaniso swa yena? Nikatsongo. A tirhisa ni switirho swinyingi swaswitsongo. Hi ndlela leyi fanaka, loko hi yendlela van’wana swilo swinyingi swaswitsongo, hita kombisa leswaku hi ni timpsalu.

Bibele lihi khutaza leswaku hi tshama ‘hitilunghiselile’ ni ‘kunyimela kutirha ntirho wihi ni wihi lowunene’. (2 Tim. 2:21; Tito 3:1) Loko hi nyikela yingiso ka leswi humelelaka awuton’wini la van’wana, hita tsumbula tindlela ta kuva pfuna ni kuva yendlela swilo ‘leswinene, leswivayakaka.’ (Rhom. 15:2) Hingahava nyika swilo leswi hinga na swona. (Swi. 3:27) Hingaha rhamba van’wana leswaku vata fihlula na hina kumbe kuva ni mabulu lama khutazaka na vona. Loko hi tiva leswaku manyana wa vabya, hingahamu tsalela mensaji, himu fonela kumbe kumu pfuxela. Kunene, hi lava kukuma mukhandlu wa kutirhisa ‘marito lamapfunaka, lawa mayakisaka ni kuhlamula leswilavekaka [leswaku] matatisa kukateka ka lava vamayingisaka.’ — Efe. 4:29.

Kufana na Yehovha, hi lwela kuyendlela van’wana leswinene ni kukhoma hinkwavu hi ndlela leyi fanaka. Yin’wana ya tindlela ta kukombisa leswaku hi khoma hinkwavu hi ndlela leyi fanaka hi kuhisekela ntirho wa kuchumayela mahungu yotsakisa ya Mfumu wa Xikwembu. Hilaha Yesu ahi lerhiseke ha kona, hi yendlela hinkwavu leswinene hambi lava vahi nyenyaka. (Luk. 6:27) Ahi phazami loko hi yendlela van’wana leswinene kumbe kuva komba timpsalu hikusa ‘awukona Nawu lowulwaka ni swofana ni leswo.’ (Gal. 5:22, 23) Loko hi yendla leswinene hambiloko hi kumana ni swikarhato kumbe kukhomiwa hi ndlela yobiha, van’wana vangaha tsakela kudjondza ntiyiso ivi va gandzela Xikwembu. — 1 Pet. 3:16, 17.

MAVUYELO YA KUKOMBISA TIMPSALU

“Munhu wamunene atshovela hakeloya mintirho ya yena”. (Swi. 14:14) Hi yihi yin’wana ya minkateko ya kona? Loko hi kombisa van’wana timpsalu, swinga yendleka na hina hi khomiwa hi ndlela leyi fanaka. (Swi. 14:22) Kambe hambiloko van’wana vangahi khomi hi ndlela leyo, hi fanele hi hambeta hi yendla leswinene. Hi kufamba ka nkama, vangaha cinca matikhomela ya vona ivi vahi khoma hi ndlela leyinene. — Rhom. 12:20.

Loko hi tshika kuyendla leswi biheke ivi hi yendla leswinene, ha tivuyelisa na hina. Vona xikombiso xa Nancy. Yena a li: “Loko ni ya ni kula a ni ni matikhomela ya wuharhi, aninga hloniphi vanhu naswona ani tikhoma hi ndlela yobiha hi tlhelo la masangu. Kambe loko ni sungule kudjondza leswi Yehovha a vulaka leswaku i swinene ni kuswi tirhisa awuton’wini la mina, ni sungule kutsaka. Swoswi naswi kota kutikhoma.”

Kambe xivangelo xikulu lexi faneleke xihi susumetela kukombisa timpsalu i kutiva leswaku hi tsakisa mbilu ya Yehovha. Hambiloko van’wana vangaswi voni leswi hiswi yendlaka, Yehovha waswi vona. Wahi vona nkama wun’wana ni wun’wana lowu hi yendlaka swilo leswinene ni kupimisa swilo leswinene. (Efe. 6:7, 8) Hi mhaka leyo, Bibele li kombisa leswaku ‘munhu wa wenene wayamukeliwa hi Yehovha’. (Swi. 12:2) Hikolaho, ahi hambeteni hi lwela kukomba van’wana timpsalu hikusa Yehovha a tshembisa leswaku ‘kukwetsima, ni kudzuneka, ni kurhula, kutanyikiwa hinkwavu lavayendlaka leswinene’. — Rhom. 2:10.

^ ndz. 2 Ka nhlokomhaka leyi, a marito ‘timpsalu’ ni ‘wunene’ ma ni mongo lowu fanaka.