1. Hlamusela leswi Yehovha a titwisaka xiswona hi vanhu lava tivekaka hansi.

YEHOVHA a rhandza vanhu lava tivekaka hansi. Vanhu lava tivekaka hansi hikakunene hi vona ntsena vanga vaka ni wuxaka la le kusuhi swinene na yena. Kuhambana ni leswo, “lweyi a titlakusaka amu tivela kule.” (Pis. 138:6) Leswi hinkwerhu ka hina hi lavaka kutsakisa Yehovha ni kuva ni wuxaka la le kusuhi na yena, hi ni swivangelo leswi twalaka swa kudjondza kutiveka hansi.

2. Hita bula hi yini ka djondzo leyi?

² Ka djondzo leyi hita hlamula swivutiso swinharhu. Xosungula, swi vula yini kutiveka hansi? Xa wumbirhi, hi mhaka muni hi fanele hi djondza kutiveka hansi? Xa wunharhu, i ka swiyimu swihi laha swingahi tikelaka kutiveka hansi? Hi laha hingataswi vona ha kona, loko hi lwela kuva vanhu va kutiveka hansi, leswo swita tsakisa Yehovha nakambe switahi vuyelisa. — Swi. 27:11; Esa. 48:17.

3. Swi vula yini kutiveka hansi?

³ Munhu wa kutiveka hansi, anga pimisi swaku yena i wa lisima kutlula van’wani naswona anga tibyeli. A teka vanhu van’wani va li va lisima naswona waswi twisisa swaku Yehovha a tlakukile kuhi tlula. Nakambe waswi twisisa leswaku vanhu van’wani vamu tlula hi ndlela yokarhi. — Filp. 2:3, 4.

4-5. Hi mhaka muni van’wani va tikomba ingi va tiveka hansi kuve hi le ndzeni va tibyela?

⁴ Vanhu van’wani va tikomba ingi va tiveka hansi, kambe votumbela. Vangaha tikomba va li vanhu va kumiyela kumbe va li vanhu va xihloniphu hikusa hi leswi vanga djondzisiwa swona hi vapsali va vona. Kambe hi ndzeni ka mbilu vangahava va tibyela ngopfu. Kambe hambi swo hlwela, hi wugamu vata tsumbuleka. — Luk. 6:45.

 ⁵ Kuhambana ni leswo, van’wani va tikomba nava titshemba, funtshi avati lumalumi loko va vulavula kambe leswo aswi vuli swaku va tibyela. (Yoh. 1:46, 47) Vanhu volavo va kunghwala, va fanele va tivonela leswaku vanga titshembi kutlula mpimu ivi va sungula kutibyela. Aswi na mhaka swaku hi nghwalile kumbe hi ni tingana, hinkwerhu hi fanele hi lwela kutiveka hansi.

6. Hilaha swi kombisiwaka ha kona ka 1 Vakorinto 15:10, hinga djondza yini ka xikombiso xa Pawulo?

⁶ Ahi voneni xikombiso xa mupostola Pawulo. Yena a tirhisiwe hi Yehovha akuva a simeka mabandla ka tindhawu ta ku hambanahambana. Swinga yendleka a yendle mintirho yotala kutlula vapostola van’wani va Yesu. Hambileswo, aanga tivoni a yampsa kutlula Vakreste lavan’wani. Hi kutiveka hansi a te: ‘Ni lwentsongo ka vapostola, aswinifanelanga kuhlayiwa mupostola, hikuva nixanise bandla la Xikwembu.’ (1 Kor. 15:9) Kutani, Pawulo a atiyisile loko a vula swaku lexi aximu yendla a va ni wuxaka la kahle na Yehovha, i timpsalu leti amu kombeke tona, kungali mintirho leyi aayi yendla. (Lerha 1 Vakorinto 15:10.) Pawulo i xikombiso lexinene xa kutiveka hansi. Loko a tsalela Vakorinto papila, anga zanga a tibuma. Hambileswo, van’wani abandleni ava tshamela kumu solasola. — 2 Kor. 10:10.

7. Makwerhu mun’wani lweyi a ativiwa hintamu aswi kombisise kuyini swaku a a tiveka hansi?

⁷ Makwerhu mun’wani lweyi angahi vekela xikombiso xa kahle xa kutiveka hansi i makwerhu Karl F. Klein, lweyi a tirheke tani hi mun’we wa Ntlawa Lowu Rhangelaka naswona a tsale xitoriya xa yena xa wutomi lexi khutazaka ngopfu. Ka xona a vulavule hi swikarhatu swotala ni kutsana loko a veke na kona. Leswo aswi kombisa kutshembeka ka yena ni kutiveka hansi. Hi xikombiso, hi 1922 a sungule kuchumayela hi munti ni munti, kambe aswimu tikela lakakuva a tshame  malembe mambirhi na angaha yi ka nsimu ya munti ni munti. Hi kufamba ka nkama, a sungule kutirha aBetele, siku lin’wani makwerhu mun’wani amu layile hi mhaka yokarhi. Kutani a hete nkama wa kuleha na amu kwatelile. Handle ka leswo, a ani mavabyi ya kukarhateka amiyehleketweni kambe hi wugamu swi game swi yampsa. Hambileswo, a ani swiyavelo swaswinyingi swa kutsakisa. Swa tikomba swaku Makwerhu Klein a ativeka hansi hintamu hikusa hambileswi a ativiwa hintamu, a anga dani kuvulavula hi kutsana ka yena! Vamakwerhu votala vahamu khumbuka makwerhu Klein hileswi a avulavula ntiyiso loko a rungula ta wutomi la yena. *

8. A buku ya 1 Petro 5:6, yiswi kombisisa kuyini swaku kutiveka hansi swi tsakisa Yehovha?

⁸ Lexihi yendlaka hi zama kutiveka hansi hileswi hi lavaka kutsakisa Yehovha. Mupostola Petro ayi veke livaleni mhaka leyi. (Lerha 1 Petro 5:6.) Buku leyinge: “‘Tana U Va Mulandzeri Wa Mina’”, loko yi vulavula hi marito ya Petro yi li: “Kutibyela swifana ni vhenene, swa dlaya. Munhu lweyi a tibyelaka hambiloko ova ni wuswikoti lalikulu ahi wa nchumu ka Xikwembu. Kambe lava tivekaka hansi hambi loko vanga na wuswikoti la kuya fika kwihi, i va lisima ka Yehovha. . . . Uta kuma hakelo ka Yehovha loko u tiveka hansi.” * Xa lisima hintamu lexi hingaxi yendlaka wuton’wini i kutsakisa Yehovha! — Swi. 23:15.

9. Hi mhaka muni vanhu van’wani vaswi tsakela kuva vanghanu va hina loko hi tiveka hansi?

⁹ Handle ka kutsakisa Yehovha, kutiveka hansi swahi vuyelisa na hina. Loko hi tiveka hansi vanhu van’wani vataswi tsakela kuva vanghanu va hina. Hi mhaka muni? Leswaku u twisisa swivangelo swa kona pimisa hi leswaku i vanhu va kutshamisa kuyini lava u tsakelaka kuva kusuhi na vona. (Mat. 7:12) Hi ntolovelo ahiswi tsakeli kuva ni vanhu lava rhangisaka mavonelo ya vona kumbe lava sindzisaka leswaku hi yendla leswi vona vaswi lavaka. Kambe hi tsakela kuva ni vamakwerhu lava kombisaka ‘ntwelana vusiwana, vanga ni lirhandzu, vanga ni mbilu ya vumunhu ni miyehleketo ya kutitsongahata.’ (1 Pet. 3:8) Hi titwisa xileswi loko hi li ni vanhu lava va tivekaka hansi, funtshi na vona vataswi tsakela kuva na hina loko hi tiveka hansi.

10. Kutiveka hansi swinga vevukisa wutomi la hina hi ndlela yini?

¹⁰ Kutiveka hansi swi vevukisa wutomi la  hina. Minkama yin’wana hingaha vona swilo swaku aswi kahle. Hambi Hosi Solomoni lweyi a atlharihile a te: “Ni vone malandza na ma famba hi makavhalu kambe tihosana ti famba hi minenge kufana ni malandza.” (Ekl. 10:7) Minkama yin’wana vanhu lavanga ni wuswikoti lokarhi ava tlakusiwi. Kambe minkama yin’wana vanhu lava kalaka vanga na wuswikoti hi vona va nyikiwaka lisima. Hambileswo, Solomoni a vule leswaku hi fanele hi titwananisa ni xiyimu, kuhambana ni kukwata hi mhaka swilo swa kubiha leswihi humelelaka awuton’wini. (Ekl. 6:9) Loko hi tiveka hansi, switahi vevukela kutitwananisa ni swiyimu hambiloko swingahi tsakisi.

11. Hi mhaka muni hi fanele hi tiveka hansi loko hi layiwa?

¹¹ Siku ni siku, hingaha kombisa swaku ha tiveka hansi. Ahi voneni swikombiso swingali swingani. Loko munhu wokarhi ahi laya. Hi fanele hi khumbuka swaku loko munhu wokarhi a tinyika nkama leswaku ahi laya, swingaha yendleka a vone leswaku hi yendle xihoxo xaxikulu na hingaswi tsumbulanga. Ka xiyimu xolexo hingaha sungula hi kuyala kulayiwa ni kusolasola leswi ahi layiseke xiswona. Kambe loko hi tiveka hansi, hita zama kuva ni langutelo lalinene.

12. Nyikela xikombiso xa leswi hiswi djondzaka ka Swivuriso 27:5, 6 hi kukhensa munhu wokarhi loko ahi laya?

¹² Munhu lweyi a tivekaka hansi wa tsaka loko a layiwa. Pimisa hi leswi: Ahinge u le minhlanganwini, loko se u bule ni vamakwerhu votala, makwerhu mun’wani aku kokela atlhelweni ivi akubyela swaku ku ni swakudla swinga khwekela ka matinyu ya wena. Aswi kanakanisi swaku awuta dana. Kambe awutamu khensa hileswi angaku byela. Kuvula ntiyiso, awuta tsaka loko akuve ni wa kuhantla aku byela. Hi kufanana, hi fanele hi tiveka hansi ni kukhensa loko makwerhu wokarhi ahi laya hi nkama lowu faneleke. Kutani, makwerhu yelweyo hitamu teka a li munghanu wa hina kungali nala. — Lerha Swivuriso 27:5, 6; Gal. 4:16.

13. Hingaswi kombisisa kuyini swaku ha tiveka hansi loko van’wani va kuma malunghelo abandleni?

¹³ Loko van’wani va kuma malunghelo ka ntirho wa Yehovha. Doda lin’wani leli vitaniwaka Jason li vule leswi: “Loko van’wani va nyikiwa malunghelo yokarhi, na tivutisa swaku hi mhaka muni vanga nyikanga mina.” Kungava swaku na wena u tshame u titwisa xileswo? Aswi bihanga “kunavela kuva” ni malunghelo ka ntirho wa Yehovha. (1 Tim. 3:1) Hambileswo, hi fanele hi tivonela ka leswi hi pimisaka swona. Loko hinga tivoneli hita pfumelela kutibyela kukula atimbilwini ta hina. Hi xikombiso, makwerhu wokarhi  waxinuna angaha sungula kupimisa swaku hi yena a fanelekaka kahle kuyendla ntirho wokarhi abandleni kutlula van’wani. Kumbe makwerhu wokarhi waxisati angaha tibyela leswi: ‘Nuna wa mina hi yena anga kotaka kuwu yendla kahle ntirho wokarhi kutlula makwerhu ximanyamanyani!’ Kuhambana ni leswo, loko hi tiveka hansi hikakunene hitawu tsuvula moya lowu wa kutibyela.

14. Hinga djondza yini ka leswi Moxe angaswi yendla loko van’wani va yamukela malunghelo?

¹⁴ Hinga djondza swotala ka leswi Moxe angaswi yendla loko van’wani va yamukela malunghelo. Yena aawu tsakela ntirho lowu a anyikiwe wona wa kukongomisa tiko la Israyele. Kambe loko Yehovha a nyika vanhu van’wani wuswikoti la kuyendla mintirho yin’wani leyi yena aayi yendla anga kwatanga kumbe kuva ni matshoho. (Tinhl. 11:24-29) Leswi Moxe a ativeka hansi a pfumelele van’wani leswaku vamu pfuna ka ntirho wa kuyavanyisa xitshungu. (Ekso. 18:13-24) Tiko la Israyele live ni vanhu votala lava avata yendla ntirho wa kuyavanyisa. Hi mhaka leyo, aswingahata boha kuva va rindza nkama wa kuleha. Leswo swi vula leswaku Moxe a atsakisiwa hi leswi aswita pfuna vanhu van’wani kutlula kuva ni xikhundla xa lisima xikarhi ka tiko la Israyele. Lexo i xikombiso xaxinene ka hina! Khumbuka leswaku akuva hiva va lisima ka Yehovha aswiyi hi wuswikoti leli hinga na lona. Kambe a xa lisima i kutiveka hansi. Hikusa hambileswi “Yehovha a tlakukeke, . . . wamu vona lweyi a tivekaka hansi”. — Pis. 138:6.

15. I kucinca kwihi loku vamakwerhu van’wani va kumaneke na kona?

¹⁵ Loko swiyimu swi cinca. Ka malembe ya swoswi nyana, vamakwerhu vanyingi lava ava tirhela Yehovha malembe yotala va kume swiyavelo swa nyiwana. Hi xikombiso, hi 2014, Nhlengeletanu yi vule swaku akungahatava ni mulanguteli wa xifundza. Leswo swi vula swaku vamakwerhu lava ava tirha tani hi valanguteli va xifundza avata nyikiwa swiyavelo swin’wana. Nhlengeletanu yi tlhele yi boha leswaku, vamakwerhu lava tirhaka tani hi vadjikelezi  ava fanele va nyima ntirho wa vona loko va tlhanganisa 70 wa malembe. Handle ka leswo, vamakwerhu lavanga ni 80 wa malembe avangahata tirha tani hi vahlanganisi va ntlawa wa madoda. Kuyengetela kolano, ka malembe yotala lamanga hundza, vamakwerhu lava ava tirha aBetele va yaveliwe kuya tirha tani hi maphayona. Van’wani va boheke kutshika ntirho wa nkama hinkwawu wohlawuleka hi mhaka mavabyi, wutihlamuleli la ndjangu kumbe hi swivangelo swin’wana.

16. Vamakwerhu van’wani vaswi kombise kuyini swaku va tiveka hansi loko va kumana ni kucinca ka swiyimu?

¹⁶ Vamakwerhu aswiva tikela kutitwananisa ni kucinca loku veke kona. Leswi avaswi rhandza ngopfu swiyavelo swa vona swa khale, van’wani va vavisekile naswona swi teke nkama akuva va tolovelana ni swiyavelo swa vona swa nyiwana. Kambe hi kufamba ka nkama va game va tolovela. I yini lexingava pfuna? Xaxikulu ka hinkwaswu kuve lirhandzu leli ava li na lona hi Yehovha. Avaswi tiva leswaku vona va tinyiketele ka Yehovha kunga li ka xikhundla kumbe ntirho. (Kol. 3:23) Leswi vamakwerhu lava va tivekaka hansi, ivi va tama va tirhela Yehovha ka xiyavelo xin’wana ni xin’wana lexi va nyikiwaka xona, va tsaka swinene. Vona va ‘rhule kukarhateka hinkwaku ka vona ka xona [Xikwembu]’, na vaswi tiva leswaku xi ni mhaka na vona. — 1 Pet. 5:6, 7.

17. Hi mhaka muni hi tsaka hileswi Bibele lihi pfunaka kutiveka hansi?

¹⁷ Ha tsaka hintamu hi leswi Bibele lihi pfunaka kuva hi tiveka hansi. Loko hi tiveka hansi vanhu vataswi tsakela kuva vanghanu va hina, naswona leswo swita vuyelisa hina ni vanhu van’wani. Switahi vevukela kutiyiselela swikarhatu swa wutomi. Xa lisima ngopfu kutlula hinkwaswu hitava ni wuxaka la le kusuhi ni B’ava wa hina Yehovha. Ha tsaka hintamu hi kutiva swaku hambileswi Yehovha anga “Lweyi a Tlakukeke ni [kuva] Lweyi anga Henhlahenhla” a rhandza vanhu va yena lava va tivekaka hansi ni kutlhela ava nyika lisima. — Esa. 57:15.