Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

KAPITULU 6

¿Naniksï jarhaski uarhiricha?

¿Naniksï jarhaski uarhiricha?
  • ¿Ambechi úkuarhinchasïni engachi uarhijka?

  • ¿Andichisï uarhijki?

  • ¿Sésijtsïni pʼikuastaa mítini jurhimbikua uarhikueri ambe?

1-3. ¿Ambeksï kurhamarhikuarhisïni kʼuiripuecha uarhikueri ambe, ka ambeksï jorhentpisïni uánikua relijionicha?

JUKAPARHAKUESTIKSÏ i kurhamarhikuecha engaksï kʼuiripuecha iónisï úkuarhiakia. Ka nani uéjkisïchi anapueni, iáminduchi uékasïnga mítiani mókuntskuechani.

2 Máteru kapitulurhu, exeskachi eska euajpintskua —Jesukristueri uarhikua— mítaska xanharu ma parachi úni irekani para méntkisï. Ka exeskachi eska Biblia aiatspisïnga eska “nóteru jaua[kia] uarhikua” (Jaŋaskuecha [Apocalipsis] 21:4). Peru enga jamberi janoaka ima jurhiatikua, iáminduchi uarhisïnga. Eska na uandapka Salomoni, juramuti jánhasti ma, “tsípitichaksï mítisti eskaksï uarhiaka” (Eclesiastés 9:5). Jánguarhisïngachi ióni irekani, peruchi útasï kurhamarhikuarhisïnga, ambechi úkuarhinchasïni engachi uarhijka.

3 Engachi uarhiranchajka nemani, jamberichi uandajka: “¿Ambe úkuarhi imani jingoni? ¿No sési nitamakuarhini jaki? ¿Exeni jakijtsïni? ¿Uáchi jarhuatani? ¿Uáchi ménderu exentani?”. Relijionichaksï mámaru ambe jorhentpesïndi. Máruksï jorhentpesïndi eska ambakiti kʼuiripu auandarhu nirasïnga, ka eska no sési úricha, kómu nitamakuarhini jarhasïnga ma nani ísï. Ka máruksï uandasïndi eskachi jima nirasïnga engaksï iámindu espirituecha jaka, para exejperantani juchari parientichani jingoni. Ka máru relijionichaksï jorhentpesïndi eskachi jima jarhasïnga engaksï iámindu uarhiricha jarhajka parachi jusgarinhani ka eskachi tátsekua ménderu andajpenusïnga máteru kuerpu jingoni.

4. ¿Ambeksï jakajkusïni uánikua relijionicha uarhikueri ambe?

4 Iámindu i jakajkukuecha májku ambeksï jorhentpesïndi: eska, engachi uarhijkia, ma ambe juchari incharini no uarhisïnga. Sáno iámindu relijionichaksï ióntki ka iásï anapuecha, uandasïndi eskachi útasï úsïnga exeni, kurhaani ka eratsini, engachi na uarhijkia. Peru ¿néna úpirini i ambe ísï úkuarhini? Jimboka serebrusï újka eskachi uáka eratsini ka pʼikuarherani, ka enga jucha uarhijkia, serebrujtu uarhisïndi, jimbosï nóteru ambe ma jarhajtia enga újka úni eskachi pʼikuarheraaka, eskachi eratsiaka o eskachi miáuaka ambe ma.

¿AMBEMINDUSÏ ÚKUARHIJKI ENGA MA UARHIJKA?

5, 6. Eska na arhijka Biblia, ¿nénaksï jarhasïni uarhiricha?

5 Jeoba sési mítisti ambesï úkuarhijki engachi uarhijka, jimboka ima kueraaska serebruni. Bibliani jimbo, jurhimbitijtsïni eiangusïndi na engaksï jarhajka uarhiricha. I ambejtsïni jorhendasïndi: enga ma kʼuiripu uarhijka, jima kʼamakurhisïndi imeri irekakua o tsípekua. Uarhikua jindesti nóteru tsípiti jarhania, jimboksïsï uarhiricha nóteru exejti, kurhaani, ni eratsini. Engachi uarhijka, nómbe ma tsípiti pakarasïndi juchari kuerpurhu. Jo ísïsti, nochi jatasïnga alma ma o espiritu ma enga no uarhijka. *

¿Nani niraski chʼipiri?

6 Salomoni karaspti eskaksï tsípiticha mítiska eskaksï uarhiaka, peru tátsekua ístu karaspti, “peru uarhirichaksï [...] no ma ambe mítisti”. Ka ístu uandaspti eskaksï uarhiricha no úsïnga uékpini, ikiatspini ka eska “no jarhaska ánchikuarhita ni ambe ma para úni, ka níteru jarhajkia jánhaskua ka ni mímixekua engaksï jatsinhantajka” (arhinta je Eclesiastés 9:5, 6, 10). Ístu Salmo 146:4 uandasïndi eska, enga nema uarhijka, jimaksï “kʼamakurhisïn[ga] imeri eratsikuecha” para méntkisï. Ma ambe enga kʼóru ísïka, jindesti eskachi uarhisïnga, eskachi nóteru seguirisïngia irekani enga juchari kuerpu uarhijkia. Juchari tsípikua ísïsti eska kandelarhu anapu chʼipiri, enga i pátakuarhijka, chʼipiri jima kʼamakurhisïndi, no nani nirasïndi.

AMBE ENGA JESUSI UANDAKA UARHIKUERI AMBE

7. ¿Ambejtsïni jorhendasïni uarhikueri ambe, ambe enga Jesusi uandapka?

7 Enga Jesusiri amigu ma uarhipka, Jesusi uandaspti na engaksï jarhajka uarhiricha. Arhiaspti imeri jorhenguarhitichani: “Juchari amigu Lasaru kʼuíxati”. Imechaksï eratsispti eska Lasaru no sési pʼikuarheraxapka ka eska jimbosï kʼuíni japka. Peru no ísïspti, jimboka Jesusi jirejiresï arhiaspka: “Lasaru uarhistia” (arhinta je Juanu 11:11-14). Ixú Jesusi terokutantaxapti uarhikuani komueska kʼuíni jarhani. Lasaru no auandarhu jarhaspti ni infiernurhu. Ni ánjilichani jingoni ni imeri parientichani jingoni engaksï uarhipkia, níjtu ménderu andajpenupi komueska máteru kʼuiripu. Ima mintsikuarhixapti uarhikuarhu, ísï komueska uinhamu kʼuíni jarhani no tsánharhiparini. Ma jurhiatikua, Jesusi uandaspti eska uarhikua ísïska eska kʼuíni jarhani. Enga Jesusi tsítantapka Jairueri uájpani, uandaspti: “I iurhitskiri sapichu no uarhirixa[ti], sino kʼuíxati” (Lukasʌ 8:52, 53).

Jeoba ústi kʼuiripuni paraksï irekani para méntkisï Echerirhu

8. ¿Andichisï uá seguru jarhani eska Tata Diosïri eratsikua no jindespka eskachi uarhipiringa?

8 ¿Uékasïreni Tata Diosï eskachi uarhipiringa? Nómbe. Jeoba kueraasti kʼuiripuni para irekani para méntkisï ixú Echerirhu. Eskachi na jorhenguarhikia ini librurhu, Tata Diosï ireraaspti juchari orheta tátichani paraisu ma jimbo ka nóksï méni pʼamenchapirindi. Ambakiti ambe uékasïrendi para imecha. O ¿jarhaski táti ma enga uéjka eska imeri uájpecha kómu nitamakuarhiaka tʼarhepikuani jimbo ka uarhikuani jimbo? ¡Nómbe! Jeoba kánikua uékaasïrendi imeri uájpechani, ka uékasïrendi eskaksï sési irekapiringa ixú Echerirhu para méntkisï. Biblia uandasïndi eskajtsïni Jeoba kueraaska parakachi tsitipiringa irekani para méntkisï (Eclesiastés 3:11). Ka jimbosï axati imeri Uájpani parachi úni irekani para méntkisï.

¿ANDICHISÏ UARHIJKI?

9. ¿Jeoba ambe arhispi Adanini eska no úpiringa, ka andisï no úkua jukapi para kurhajchani imani juramukuani?

9 Jiájkani, ¿andichisï uarhijki? Parachi mítini, jatsiskachi para exeni ambe úkuarhispi jiáni enga májku achati ka májku uarhiiti irekapka Echerirhu. Biblia arhisïndi: “Jeoba úspti eska japiringa mámaru jásï ambakiti anhatapuecha para exeani ka paraksï úni akuni” (Génesis 2:9). Peru jarhaspti ma ambe engaksï no úpiringa úni. Tata Diosï arhispti Adanini: “Iámindu anhatapuecheri uákari arhani astakari uiniaraaka. Peru anhatapu mímixekueri enga jindeka sési amberi ka no sési amberi, nori jámaaka arhani, jimboka ima jurhiatikua engari auaka, uarhiakari” (Génesis 2:16, 17). No úkua jukaspti ambe enga kurhakuani japka, jimboka Adani ka Eba úpiringaksï arhani frutani, uánikua máteru anhatapuecheri engaksï japka. Peru Tata Diosï sésikua íntskuaxapti parakaksï xarhatakupiringa eskaksï jaiapanhikuntaxapka tsípikua pímbinhasïni ka iámindu ambe enga íntskuapka. Engaksï kurhajchapiringa, xarhatapirindiksï eskaksï jiókuarhisïrenga eska Jeoba juramukuapiringa ka eskaksï uékasïrenga eska ima arhiapiringa ambeksï úpirini.

10, 11. a) ¿Ambeespi enga úpka eska Adani ka Eba nóksï kurhajchapiringa Tata Diosïni? b) ¿Andisï kʼéri pekadu máepi engaksï no kurhajchapka?

10 Peru Adani ka Eba, erakusptiksï no kurhajchani Jeobani. Satanasi, akuitsini ma úraparini, kurhamarhispti Ebani: “¿Meruksïni Tata Diosï arhiski, eskajtsï cha no uáka arhani iámindu anhatapuecheri engaksï ini jardinini jimbo jaka?”. Eba arhispti: “Jucha uáka arhani iámindu anhatapuecheri frutani engaksï jardinirhu jaka. Peru Tata Diosï uandasti inde anhatapueri frutani enga jardinirhu terojkani jaka: ‘Nójtsï jatsiska para arhani, nómbe, nójtsï jámaaka pʼárhini; jimbokajtsï uarhiaka’” (Génesis 3:1-3).

11 Noambakiti arhispti: “Nójtsï uarhiaka, jimboka Tata Diosï mítiska eska ima jurhiatikua engajtsï cha auaka indeni frutani, uákajtsï kánikua ambe mítini, ka ísïuakajtsï eska Tata Diosï, mítiakajtsï ambe sésiski ka ambe no sésiski” (Génesis 3:4, 5). Noambakiti uékasïrendi jakajkutarani Ebani eska sésispka arhani imani frutani enga Tata Diosï arhiapka eskaksï no apiringa. Uandaspti eska Eba jandiajku úpiringa erakuni ambe sésispi ka ambe no sésispi, arhikuekaxapti eska Eba úpiringa úni ambe enga uékapiringa. Ístu uandaspti eska Jeoba chkuanderakuaspka, enga arhiapka eskaksï uarhipiringa engaksï apiringa frutani. Eba jakajkukuspti Noambakitini, pʼikuspti frutani ka arhaspti. Tátsekua ístu íntskuspti Adanini ka imajtu arhaspti. No jindespti jimbokaksï no mítispka. Imaksï sési mítitixapti eskaksï no kurhajchaxapka Jeobani. Engaksï apka frutani, xarhatasptiksï eskaksï mítiparini, no kurhajchaxapka juramukua ma enga no kʼuetsapipka ka enga sési japka. Xarhatastiksï eskaksï no jiókuarhixapka imecheri Tátini ka ni na enga ima juramukuauenga. ¡Xáni engaksï no sési jásï ambe úpka, méntkuksï no sáni respetarispti imecheri Kueraajpirini enga xáni uékauenga!

12. ¿Ambejtsïni jarhuatasïni kurhanguni na enga pʼikuarherapka Jeoba enga Adani ka Eba nóteruksï uékapkia kurhajchani?

12 Eranhaska je chári sapini ma engajtsï cha sési kʼuiriperaka ka engajtsï sési kuidarika, nóteruksïni uékania kurhajchani ka nóksïni uékani, niksïni respetarini. Kánikuajtsï no sési pʼikuarherapiringa, ¿no ísïski? Iásï eranhaska je na enga xáni no sési pʼikuarherapka Jeoba enga Adani ka Eba nóteruksï uékapkia kurhajchani.

Adani tʼupuri jingoni úkatespti ka tʼupuri úkuarhintasti

13. ¿Jeoba ambe arhispi Adanini eska úkuarhinchapiringa enga uarhipiringa ka ambe arhikuekasïreni inde ambe?

13 Adani ka Eba nóksï kurhajchaspti Jeobani, jimboksïsï nóteru úpirindia irekani para méntkisï. Ka jimboksïsï uarhiti, ísï eska Jeoba na arhiapka. Jima kʼamakurhisti imecheri tsípikua, nóksï espiritu úkuarhintaspti paraksï nirani máteru nanisï irekani. I ambe ísïsti, jimboka engaksï imecha no kurhandipka, Tata Diosï arhispti Adanini: “Tʼupuriri [úkuarhintaaka], jimbokari jima uéraska. Jimbokari tʼupuriska ka tʼupuriri úkuarhintaaka” (Génesis 3:19). Tata Diosï tʼupuri úraspti para Adanini úni (Génesis 2:7). Ante de Jeoba i ambe úni, Adani no nani jarhaspti no nani irekaspti. Jimbosï enga Jeoba arhipka Adanini eska ménderu tʼupuri úkuarhintapiringa, arhikuekaxapti eska jima kʼamakurhipiringa imeri tsípikua. Ísï eska na no tsípiti japka ima tʼupuri enga Jeoba úrapka para Adanini úni, ístu Adanijtu nóteru tsípiti japirindia.

14. ¿Andichisï uarhijki?

14 Adani ka Eba úpirindiksï tsípiti jarhani iásï, peruksï no kurhajchasti Jeobani, pekaduksï ústi ka jimboksïsï uarhiti. Ka jucha Adaniri uájpeska, imajtsïni kéritasti pekaduni ka uarhikuani ka jimbochisï uarhijka (arhinta je Roma 5:12). Pekadu ísïsti eska no sési jásï pʼamenchakua ma engajtsïni juchari táticha kéritaka, ka no nema úsïndi no kérekuarhini. Pekaduni jimbo jurhasïndi uarhikua, ka uarhikua no amigu máesti o kóntperata ma sino ikiatspiti ma o no sési jásï ambe (1 Korintu 15:26). ¡Sésichi pʼikuarherasïnga enga Jeoba íntspika Jesusini parachi nóteru uarhinia!

¿NÉNAKSÏNI MARHUACHISÏNI MÍTINI JURHIMBIKUA UARHIKUERI AMBE?

15. ¿Andijtsïnisï sési pʼikuastajki mítini jurhimbikua uarhikueri ambe?

15 Mítini na enga jorhentpijka Biblia eskaksï jarhaska uarhiricha, sésijtsïni pʼikuastasïndi. Eskachi na exekia, nóksï kómu nitamakuarhisïndi ka niksï no sési pʼikuarhinhini. Nochi jatsiska para chérhiani jimbokajtsïni no ma ambe úsïnga úcheni. Nochi úsïnga jarhuataani ka nijtsïni ima újki jarhuatani. Nójtsïni úsïndi uandajpani ni jucha imechani. Uánikua relijioniri orhejtsïkutichaksï uandasïndi eskaksï ima úsïnga jarhuataani uarhirichani, ka máruksï jakajkusïndi i chkuanderakuani ka tuminaksï íntsaasïndi. Peru engachi mítijka na engaksï jaka uarhiricha, nóteruchi jakajkusïngia inde chkuanderakuechani.

16. ¿Né úsïni eskaksï sáno iámindu relijionicha no jurhimbiti jorhentpiaka, ka néna ísï úsïni?

16 ¿Jorhentpisïni chári relijioni ambe enga Biblia jorhentpijka uarhiricheri ambe? Sáno iáminduechaksï no ísï úsïndi. ¿Andi? Jimboka Satanasi úxaka eskaksï no jurhimbiti jorhentpiaka. Úrasïndi relijioni no jurhimbitini paraka ma jakajkuaka eskaksï uarhiricha tsípiti jarhasïnga máteru nani ísï, komueska espiritu ma. Ka úrasïndi ini ka máteru chkuanderakuechani para kʼuiripu jurajkuni Jeobani. ¿Néna úsïni i ambe?

17. ¿Andisï no sési pakatajki Jeobani, infiernueri jorhentperakua?

17 Eskachi na exekia, máru relijionichaksï jorhentpesïndi eskaksï no ambarhati kʼuiripuecha, kómu nitamakuarhiaka infiernurhu para méntkisï. I jakajkukua, kánikua no sési pakatasïndi Jeobani, jimboka Jeoba, Tata Diosï máeska enga kánikua uékpijka ka no méni ísï kastigaripirindi nemani (arhinta je 1 Juanu 4:8). ¿Nájtsï exepirini cha kʼuiripuni ma, enga imeri uájperi jájkichani chʼipirirhu inchajpakuapiringa jimboka no kurhajchaska? ¿Respetaripirintsï? ¿Uékapirintsï sési pájperani imani jingoni? Méntku nómbe. Chájtsï uandapiringa eska kánikua no ambakiska. Satanasi ísïsï uékajti eskachi eratsiaka: eska enga nema uarhijka, Jeoba infiernurhu kastigarisïnga para méntkisï.

18. ¿Nani uéraski inde jakajkukua para uarhirichani kéjtsïtakuani o uandotsekuarhikuani?

18 Satanasi ístu úrasïndi relijioni no jurhimbitini paraksï jorhentpini eskaksï uarhiricha espiritu úkuarhintasïnga ka eskachi jatsiska para janhanharhiani ka jukaparharaani. Ka eskajtsïni inde espirituecha uáka jarhuatani o no sési ambe úcheni. Uánikuechaksï jakajkusïndi ini chkuanderakuani ka jimboksïsï chérhiajti ka uandotsekuarhikuanksï ka kéjtsïtakuaksï úkuani. Peru Biblia jorhentpesïndi eskaksï uarhiricha kʼuíxaka, ka eskachi Jeobantkusï jatsika para marhuakuni, jimbokajtsïni ima kueraaska ka íntskuntsïni iámindu ambe (Jaŋaskuecha 4:11).

19. ¿Náki jorhenguarhikuanchi úsïni sánderu sési kurhanguni engachi mítijka nénaksï jarhaski uarhiricha?

19 Engachi mítijka na engaksï jarhajka uarhiricha, nóteruchi jakajkusïngia chkuanderakuechani engaksï relijionicha jorhentpiajka. Ka ístuchi úsïnga sánderu sési kurhanguni máteru ambe enga jorhentpijka Biblia, jo, kurhangusïngachi eskachi uáka irekani Paraisurhu para méntkisï. Ka sánderuchi jakajkusïnga i ambe, engachi mítijka eskaksï uarhiricha no espiritu úkuarhintasïnga ka niranksï máteru nanisï irekani.

20. ¿Náki kurhamarhikuanchi exea máteru kapitulurhu?

20 Ióntki, Jobu kurhanguarhispti: “Enga kʼuiripu ma uarhiaka, ¿uá ménderu irekani?” (Job 14:14). Jobu arhikuekasïrendi, ¿uáksï ménderu tsípiti jarhani uarhiricha? Kánikuachi sési pʼikuarheraaka mítini máteru kapituluni jimbo, ambe jorhentpisïni Biblia íri ambe.

^ párr. 5 Apendisirhu, “‘Alma’ ka ‘espiritu’: ¿ambeminduksï arhikuekasïni i uandakuecha?”, aiangusïndijtsïni ambeski alma ka espiritu.