Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

KAPITULU 7

“Aianguspti ambakiti aianhperakuani Jesúsiiri ambe”

“Aianguspti ambakiti aianhperakuani Jesúsiiri ambe”

Felipe, ambakiti aianhpiri ma

Pʼitakata jarhasti Úkuecha 8:4-40

1, 2. ¿Ambe úkuarhispi engaksï uékeenga anhaxustani ambakiti aianhperakuani?

 UEENASÏNDIKSÏ kánikua no sési kánhani. Saulu ueenasïndi “iatiru no sési kaani kúnguarhikuarhu anapuechani”, méntku no sáni pʼamojkuasïndi (Úku. 8:3). Jamberiksï uánikuecha eratsejti eska kʼamajkuauaka kristianuechani ka jimboksïsï sïpakuarhijti Jerusaléni uératini. Joperu ju je exeni ambe enga úkuarhijka.

2 No ióni jimbo, imeecha engaksï etsakuarhika, uandantaxatiksïa ambakiti aianhperakuani Tata Diosïiri uandakueri ambe jimeesïsï engaksï nika (Úku. 8:4). Eranhaska je. Enbesi deksï chéraani paraksï nóteru aianhpinia Reinueri ambe, sánderu iápurisï mítekuarhisïndia i ambe. No sési uérakuasïndi ambe engaksï uékeenga úni iicha engaksï ikiakuauenga Jesúsiiri chúxapatiichani, jimboka iásï sánderu uápurisï etsakuarhiskia. Ka sáno májkueni ambe úkuarhixati juchaari jurhiatikuecha jimbo. Ju je exeni.

“Imeecha engaksï etsakuarhipka” (Úkuecha 8:4-8)

3. a)¿Neespi Felipe? b) ¿Andisï Samaria uánikua kʼuiripu japi enga no kurhaani japka aianhperakuani? c) ¿Ambe uandaspi tata Jesukristu Samarieri ambe?

3 Felipe a jindeespti ma enga sïpakuarhipka Jerusaléni uératini ka Samaria niraspti (Úku. 8:4; exe je rekuadruni “ Felipe, ‘ambakiti aianhperakuani jámasïreendi uandantani’”, pájina 59). Jimaksï uánikuecha nótki kurhaaxapti Reinueri ambe jimboka tata Jesukristu arhiaspka apostoliichani: “Asï inchaaku je Samaria anapu ireteecharhu. Sánderu sési, méntku únda je jirinhaantani Israeli anapu karichiichani engaksï tsïnchetini jámani jaka” (Mat. 10:5, 6). Joperu Jesúsi mítespti eskaksï Samaria anapuecha niárapiringa kurhaani aianhperakuani jimboka ante de auandarhu karhanchentani, uandaspka: “Chájtsï juchiiti ambe uandantaaka Jerusaléni ka iámu Judea ka Samariaisï ka asta jima jamberi enga sánderu iauaniika parhakpinirhu” (Úku. 1:8).

4. ¿Nénaksï pʼikuarheraspi Samaria anapuecha enga Felipe aianguapka ambakiti aianhperakuani ka andi?

4 Felipe exesïndi eska Samaria ísï jarhaskia komueska tarheta enga ‘listu jakaia para pʼikuntani’ (Juanu 4:35). Engaksï Samaria anapuecha kurhaapka ambe enga Felipe aianhpini japka, kánikuaksï sési pʼikuarheraspti, ka úsïngachi kurhanguni andi. Ju je miáni eskaksï judiuecha no uandajpaasïreenga Samaria anapuechani ka astaksï ikiakuasïreendi. Ístu, fariseuechaksï sánderu ambakiti kʼuiripu exekuarhisïreendi ka nóksï sési exeasïreendi máteruechani. Joperu Felipe méntku ménderueniispti, iáminduechani tsípikua jingoni aianguasïreendi ambakiti aianhperakuani, no nemani menusi úsïreendi. Jimboksïsï ‘iámindu kʼuiripuecha jingontku kurhauendi ambe enga Felipe uandeenga’ (Úku. 8:6).

5-7. ¿Náki ejempluechaksï jarhaski engaksï xarhatajka eska Reinueri ambe sánderu etsakuarhisïnga engaksï ísï no sési kaajka kristianuechani?

5 Májkueni eska primeru siglurhu, juchaari enemiguechajtsïni no úxati pʼínguni parachi nóteru aianhpinia. Sáno méntkisï engaksï paajka kristianuechani máteru naniisï, ia sea máteru lugari o paisi jimbo oksï kárselirhu ónhaani, úsïndiksï eska Reinueri ambe sánderu etsakuarhiaka. Pori ejemplu Segunda Guerra Mundial jimbo, Jeobaeri testiguechaksï seguiriixapti aianhpini asta kampu de konsentrasioniicharhu engaksï nasicheeriipka. Judiu ma enga jima mítepka jurhimbikuani, uandantasïndi: “Na engaksï xáni balori xarhateenga Jeobaeri testiguecha, jarhuatasptireni exeni eska Karakateecharhu jupindaskuarhisïreenga ambe engaksï ima jakajkuenga, ísï jimbosïni Testigu úkuarhika”.

6 Ménisï, asta enemiguechaksï jamberi niárasïndi kurhaani ka jakajkuni Biblieri ambe. Pori ejemplu, enga erachi Franz Desch móskunhapka Gusen (Austria) anapu kampu de konsentrasionirhu, úspti jorhendani Biblieri ambe ofisialini ma enga SS anapuepka. Eranhaska je na engaksï xáni sési pʼikuarherapka engaksï máru uéxurhini tátsekua exejperantapka kʼéri tánguarhikua ma jimbo, joperu iásï i ofisiali ístu aianhpisïreendia ambakiti aianhperakuani.

7 Sáno májkueni úkuarhisïndi engaksï kristianuecha no sési kánhani jarhajka ka niranksï sïpakuarhini máteru naniisï. Pori ejemplu 1970 jimboisï, Malaui anapu erachiicha engaksï Mozambique nípka sïpakuarhini, kánikuaksï aianhpispti jima. Ka nájkirukaksï jimintu ueenapka no sési kánhani, imeechaksï seguiriixapti aianhpini. Erachi Francisco Coana, uandantasïndi: “Ísïisti, máruchi uánikua uelta ónhanhaska jimbokachi aianhpisïreenga. Joperu engachi exeenga eskaksï uánikuecha niárasïreenga jakajkuni Reinueri ambe, exesïreengachi eska Tata Diosï juchantsïni jingoni jarhaspka ísï eska na úpka primeru siglurhu anapu kristianuecha jingoni”.

8. ¿Ambe ka ambe úsïni eskaksï uánikua kʼuiripuecha niáraaka míteni Reinueri ambe?

8 Ísïisti, ambakiti aianhperakua sánderu uánikua paisiichani jimbo etsakuarhistia, joperu no solu jindeesti jimbokaksï kristianuecha jimeesïsï niraspka sïpakuarhini. Sino ístu jimboka últimu uéxurhiniicha jimbo, uánikua kʼuiripuechaksï máteru naniisï niraska irekani guerrecha jimbo, sentabu ambe jimbo o politika ambe jimbo, ka jimaksï niárasti kurhaani Reinueri ambe ka Biblieri ambe jorhenguarhini. Ka jimbokaksï uápurisï anapuesïnga, uétarhisïndi mámaru jásï idioma jimbo aianguani. ¿Ka juchaia? ¿Jánguarhintaxakichi aianguani iámindu kʼérati iretarhu anapuechani, iámindu tribuecharhu anapuechani, iretarhu anapuechani ka imeechani engaksï táchani jásï idioma uandajka juchaari territoriurhu? (Apok. 7:9, nota).

“Jíndentujtsïni íntsku je indeni uinhapikuani” (Úkuecha 8:9-25)

“Enga Simóni exepka eskaksï espiritu santu intsïnhasïreenga imeecha engaksï apostoliicha pʼájtsïkuauenga, sentabu aiakuaspti apostoliichani” (Úkuecha 8:18).

9. ¿Neespi Simóni, ka ambe tsitispi Felipeeri ambe?

9 Felipe uánikua milagruechani uaaspti Samaria, komu ambakeraantani imeechani engaksï no ueenga xanharani ka petarhitaantani no sési járhati espirituechani (Úku. 8:6-8). Ka jarhaspti achamasï ma enga ísku pakarapka enga exepka na enga xáni uinhapikua íntskupka Tata Diosï Felipeni. Simóniispti, sïkuami ma enga iámindu ireta kʼéri ambe exeenga, jimbokaksï uandasïreenga: “I achamasï jatsisti Tata Diosïiri Uinhapikuani”. Joperu enga Simóni exeapka milagruechani enga Felipe uaapka, exespti eska ima kʼóru Tata Diosïiri uinhapikuani jatsispka ka niáraspti kristianu úkuarhini (Úku. 8:9-13). Joperu tátsekua niárapirindi mítekuarhini andisï kristianu úkuarhipi. Ju je exeni.

10. a) ¿Ambeksï úspi Pedru ka Juanu Samaria? b) ¿Ambe úspi Simóni enga exeapka Pedrueri ka Juanueri uinhapikuani?

10 Engaksï apostoliicha mítepka eska Samaria sánderu uániinhaxapkia, axasptiksï Pedruni ka Juanuni (exe je rekuadruni “ Pedru úraasïndi ‘auandarhu anapu Reinueri iabeechani’”). Engaksï i apostoliicha niárapka, pʼájtsïkuasptiksï jimbanhi kristianuechani ka iichaksï jirejiresï intsïnhaspti espiritu santu. b Enga Simóni exepka ini ambe, no úspti pʼíngukuarhini ka arhiaspti apostoliichani: “Jíndentujtsïni íntsku je indeni uinhapikuani paraka ima kʼuiripu engani ji pʼájtsïkuaka, intsïnhaaka espiritu santu”. Asta sentabu aiakuaspti apostoliichani erokuarhiparini eska ísï piápiringa kʼéri kóntperatani (Úku. 8:14-19).

11. ¿Ambe arhispi Pedru Simónini, ka ima ambe úspi?

11 Joperu Pedru no sáni chéparini arhispti Simónini: “Eska chiiti sentabu tʼungini jingoni uarhiaka, jimbokari eratseska eskari úpiringa sentabu jimbo piáni Tata Diosïiri intsïmperatani. Tʼuri méntku no jatsiska para ixúesïsï inchaakurhani jarhani, jimboka Tata Diosï exexaka eska chiiti mintsita no sési jarhaska”. Jiájkani arhispti eska móantapiringa ka útasï arhispti: “Kómarhikuarhi Tata Diosï Jeobani, nandikakini uaaka puáchentani engari ísï xáni no sési ambe eratseka chiiti mintsitarhu”. I ambe xarhatasïndi eska Simóni ambakiti achamasï máespka, eska no uékasïreenga no sési jásï ambe úni; joperu jiáni no úspti pʼíngukuarhini. Jimbosï arhiapti apostoliichani: “Kómarhi je Tata Diosï Jeobani jíndeni jimbo, parakani no ísï úkuarhinchaaka eskajtsï chá na uandani jaka” (Úku. 8:20-24).

12. ¿Ambeeski simonía, ka néna niáraski trampa máeni para relijioni no jurhimbitiicha?

12 Ambe enga Pedru arhipka Simónini, konseju máesti para jucha. I uandakua simonía, jimini uérasti ambe enga úkuarhipka Simóni jingoni, jimboka uékasïreenga piáni o atarantani Tata Diosïiri ambe. Ka desde iónisïa, relijioni no jurhimbiti indeni ambesï úni jati. Uéxurhini 1878 jimbo, Enciclopedia ma uandaspti ambe engaksï újka saserdotiicha engaksï tánguarhintajka para papani erakuni: “Méni enga erakunhajka papa ma, méntkisï jarhasïndi simonía, ka uánikua ueltaksï méntku no sáni kʼuratsekua jingoni ísï úsïndi ka sánderu kʼéri ambeksïsï niárajti úni” (The Encyclopædia Britannica, novena edición).

13. ¿Ambechi uaa parachi no májkueni úni eska Simóni?

13 Kristianuechachi jatsiska para jingontku jámani parachi no indeni ambe niátani. Pori ejemplu, no sési japirindi eskachi imeechantku sési káuaka o regalu ambe íntsaani engajtsïni uaaka pribilejiu ambe íntskuni kúnguarhikuarhu. Ka ístu imeecha engaksï pribilejiu ma jatsika, nóksï jatsisti para imeechantku sési kaani engaksï jatsikuarheriika. Engachi ísï úpiringa, májkuenchi úni japiringa eska Simóni. Sánderu sési, Jeobaeri marhuariichachi jatsiska para kaxumbikua jingoni jámani ísï eska sánderu sapichu ma, ka erokuarhini eskachi espiritu santu jimbo intsïnhaaka pribilejiu ma (Luk. 9:48). Tata Diosïiri kúnguarhikuarhuksï no uaati jarhani imeecha engaksï jirinhajka paraksï kʼéri ambe exenhani (Prov. 25:27).

“¿Kurhanguxakiri ambe engari arhintani jaka?” (Úkuecha 8:26-40)

14, 15. a) ¿Neespi eunuku Etiopía anapu, ka néna exentaspi Felipe? b) ¿Ambe úspi eunuku enga kurhaapka ambe enga Felipe aiangupka, ka nénachi míteski eska no jukari sóntku itsï atakuarhispka? (Exe je notani).

14 Ju je ménderu Felipeeri ambe uandani. Tata Diosï Jeobaeri ánjeli arhispti Felipeni eska nipiringa imani xanharu jimbo enga Jerusaléni uéreenga para Gasa niárani. Jamberi Felipe uandeendi andisï jini axani japi. Joperu niáraspti kurhanguni enga exepka Etiopía anapu eunukuni ma enga imeeri karreta jimbo níntani japka ka arhipantani jarhani Isaíasiiri karakatani (exe je rekuadruni “ ¿Andisï eunuku máepi?”, pájina 63). Espiritu santu arhispti Felipeni eska andarhierapiringa eunukuni, ka Felipe kurhamarhispti: “¿Kurhanguxakiri ambe engari arhintani jaka?” Ka ima arhispti: “¿Ka nénajtuni uaa kurhanguni enga no nema jaka parareni jorhendani?” (Úku. 8:26-31).

15 Tátsekua, Etiopía anapu pʼímarhispti Felipeni paraka jatapiringa imeeri karretarhu. Eranhaska je na engaksï xáni sési uandontskuarhepka. Uánikua uéxurhini jimbo, no mítekuarhispti néni arhikuekasïreeni “karichi” ka “jántspiri” enga profeta Isaíasi karapka (Is. 53:1-12). Joperu engaksï nirani japkia, Felipe aianguspti eunukuni eska tata Jesukristunisï arhikuekani japka. Ka jimboka ima eunukujtu tʼuini judiu úkuarhispkia, májkueni eskaksï imeecha engaksï Pentekostesi uéxurhini 33 jimbo itsï atakuarhipka, sési mítetixaptia ambe enga jatsipka para úni, jimbosï uandapti: “¡Exe! Ixú itsï jatasti. ¿Andisïni no mátirku itsï atakuarhijki?”. Jimajkani, Felipe jima itsï ataspti (exe je rekuadruni “ Jima itsï atakuarhispti enga itsï jatapka”). c Ísï tátsekua, espiritu santu arhispti Felipeni eska nipiringa Asdodi, ka jima seguiriispti aianhpini (Úku. 8:32-40).

16, 17. ¿Nénaksï jarhuajpesïni iásï ánjeliicha aianhpikuarhu?

16 Ísï eska Felipe, juchajtuchi jatsiska indeni k’éri kóntperatani enga jindeeka aianhpini. Pori ejemplu, jánguarhintasïngachi nani uéjki aianhpini Reinueri ambe, komu engachi nirani jauaka nani. Ka engachi ísï újka, exentasïngachi imani enga ambakiti mintsita jataka. Ka i ambe no ísku jatini ísï úkuarhisïndi, jimboka Biblia uandasïnga eskaksï ánjeliicha orherukuxaka aianhperakuani para aianguani “iámindu kʼérati iretarhu anapuechani, triburhu anapuechani, imeechani engaksï táchani jásï idioma uandajka ka iretarhu anapuechani” (Apok. 14:6, nota). Ka indeni ambesï uandapti tata Jesukristu. Enga trigueri ka no sési jásï uitsakueri ejempluni uandantapka, uandaspti eska pʼikuntskuarhu o enga kʼamakurhini japiringia i parhakpini, pʼikuntstiichaksï jindeepirindi ánjeliicha. Uandaspti eskaksï ánjeliicha no solu kénditaaka Reinurhu “iámindu imani ambe enga no sési ambe úrpijka ka ístu imani kʼuiripuechani engaksï no újka ambe enga lei uandajka” (Mat. 13:37-41). Ístuksï ánjeliicha tánaantauati iámindu imeechani engaksï tata Jesukristu jingoni juramuaka auandarhu ka tátsekua ‘uánikua kʼuiripuechani enga no nema újka miiuani’, engaksï jindeeka ‘máteru karichiicha’ enga Tata Diosï Jeoba uéjka eskaksï imeeri kúnguarhikuarhu jauaka (Apok. 7:9; Juanu 6:44, 65; 10:16).

17 Ambe ma enga xarhatajka eskajtsïni ánjeliicha jarhuataxaka aianhpikuarhu, jindeesti eskaksï ima kʼuiripuecha engachi exeantajka aiangusïngajtsïni eskaksï kómarhixapka Tata Diosïni paraka jarhuataapiringa. Ísï úkuarhispti tsimani Testiguecha jingoni engaksï tataka sapichu ma jingoni jámani japka aianhpini. Teruxutinisï, kʼamarakuekaxaptiksïa joperu tataka sapichu méntku arhiaxapti eskaksï niárapiringa máteru kʼumanchikuarhu ka jandiajku niraspti uámutani. Jimajkani uéraspti nanaka ma, pirenchiichaksï andarhieraspti paraksï uandontskuarheni, ka ískuksï pakaraspti engaksï mítepka eska ima nanaka kʼamaraspka kómarhikua ma úni paraka nema nipiringa Biblieri ambe jorhendani. Ka ueenaspti Bibliani jorhenguarhini.

“Tata Diosï, jíkeni no míteska. Joperu jimboetakua jarhuatarini”.

18. ¿Andichisï méntkisï jatsi para jukaparharani aianhpikuani?

18 Iámindu kristianuecha ka chá jamberi, jatsiskachi kʼéri kóntperata ma: májku kʼéri ánchikuarhini ánjeliicha jingoni para interu parhakpini anapuechani jorhendaani Biblieri ambe. Ísï jimbo, ju je méntkisï jukaparharani ini kóntperatani ka jánguarhintani aianhpini “ambakiti aianhperakuani Jesúsiiri ambe”, solu ísïchi uaaka méntkisï kánikua sési pʼikuarherani (Úku. 8:35).

a I Felipe no jindeespti ima enga apostoliipka. Sino ima engachi kapitulu 5 jimbo exeka ini librurhu, ima enga kuenta úkuarhienga siete achamasïicha jingoni ‘engaksï ísï mítekateepka eskaksï ambakiti kʼuiripueska’ ka enga erakunhapka para Jerusaléni tʼirekua íntskuani uarhiiti tsïndiichani engaksï griegu ka ebreu uandeenga (Úku. 6:1-6).

b Imani jurhiatikuecha jimbo, enga Jesúsiiri chúxapati ma itsï atakuarhienga, niárasïreendi espiritu santu jimbo erakunhani para auandarhu nirani ka Jesúsini jingoni marhuani komu rei ka saserdoti (2 Kor. 1:21, 22; Apok. 5:9, 10; 20:6). Joperu no ísï úkuarhispti Samaria anapuecha jingoni, engaksï imeecha itsï atakuarhipkia nóksï jindeespti erakukateecha. Joperuksï ísï tátsekua intsïnhaspti espiritu santu ka sésiikua paraksï milagruechani uaani enga Pedru ka Juanu na pʼájtsïkuapkia.

c No jukari sóntku itsï atakuarhispti. Ima tʼuini judiu úkuarhisptia. Ísï jimbo, kánikua jorhenasptia Biblieri ambe ka imani profesiechani engaksï Jesúsiiri ambe uandajka. Enga na mítepkia ambe enga xáni úpiringa tata Jesukristu paraka úkuarhipiringa ambe enga Tata Diosï uéjka, úsptia itsï atakuarhini.