Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

Tata Diosï ma enga iámu ambe újka úni peru enga kurhangutspijka

Tata Diosï ma enga iámu ambe újka úni peru enga kurhangutspijka

Jeoba “sési miásïn[di] na engachi úkata jaka, ka miásïndi eskachi tʼupuriska” (SAL. 103:14).

PIREKUECHA: 30, 10

1, 2. a) ¿Néna méntku ménderueni kásïni Jeoba kʼuiripuechani ka eska uánikua kʼuiripu enga kʼéri ambeka? b) ¿Ambechi exea ini artikulurhu?

UÁNIKUA kʼuiripuecha engaksï kʼéri ambeka ka mítikatenksï, ‘juramukuasïndiksï’ máteruechani, o sea, uinhamarhikuasïndiksï o astaksï no sési káani (Mat. 20:25; Ecl. 8:9). ¡Jeoba méntku ménderuenisti! Nájkiruka ima Tata Diosï máeka enga iámu ambe újka úni, kurhangukuasïndi kʼuiripuechani. Uékperakua jingontsïni kámasïndi, exesïndi na engachi pʼikuarherajka ka pendienti jarhasïndi parajtsïni íntskuni ambe engachi uétarhinchajka. Ka ístu, nójtsïni méni kurhachesïndi imani ambe engachi no uáka úni, jimboka “miásïn[ga] eskachi tʼupuriska” (Sal. 103:13, 14).

2 Bibliarhu, uánikua istoriechaksï jarhasti engaksï xarhatajka na enga Jeoba kurhangukuapka imeri marhuarichani. Ju je exeani tanimu. Primeru, enga jarhuatapka Samuelini, tumbi sapichu ma, para mensaji ma íntskuni juisiueri kʼéri saserdoti Elíni. Segundu, enga tekantskua jingoni mókukuntapka Moisesini enga ima uánikua ambe arhiparhatapka para no jindeni Israeliri orhejtsïkuti. Ka terseru, enga pʼímutantaapka israelitechani Ejiptu uératini. Engachi eratsiantaani jauaka ini ejempluechani, ju je exeni ambejtsïni jorhendasïni Jeobaeri ambe ka ambechi uá jorhenguarhini.

JEOBA KURHANGUKUSPTI TUMBI SAPICHUNI MA

3. a) ¿Ambe úkuarhinchaspi Samueli ma chúri? (Exe je dibujuni enga uénakuarhu jaka). b) ¿Náki kurhamarhikuachi uá úkuarhini?

3 Samueli jiáni uénaspti marhuakuni Jeobani tabernakulurhu enga tataka sapichu máepka (1 Sam. 3:1). Ma chúri, ísï tátsekua enga nípkia kʼuíni, úkuarhispti ambe ma (arhinta je 1 Samuel 3:2-10). * Kurhaaspti bosi ma enga uandajpani japka imeri nombri jimbo ka eratsispti eska kʼéri saserdotispka Elí, enga jatiripkia. Komu Samueli kurhandirenga, uiriapaspti ka arhispti: “Ixú jarhaska, jimbokarini uandajpaska”. Elí arhispti eska ima no uandajpaspka. Májkueni úkuarhispti tsimani xanhari. Enga Samueli nípka tanimu xanhari úni jámani, Elí kuenta íntskukuarhispti eska Tata Diosïsï uandajpani japka tataka sapichuni. Ísï jimbo, arhispti Samuelini ambe enga mókuntapiringa ka ima kurhajchaspti Elíni. ¿Andisï Jeoba no arhipi Samuelini desde primeru xanhari eska imasï uandajpani japka? Biblia no arhisïndi andi. Peru ambe enga úkuarhipka, xarhatasïndi eska jindespka jimboka Jeoba uékasïrenga jarhuatani Samuelini. ¿Andichisï ísï uandajki?

4, 5. a) ¿Ambe úspi Samueli enga Jeoba arhipka eska mensaji ma aiangupiringa Elíni? b) I ambe enga úkuarhipka, ¿ambejtsïni jorhendasïni Jeobaeri ambe?

4 (Arhinta je 1 Samuel 3:11-18). Jeobaeri Lei, juramukuasïrendi sapiichani eskaksï respetariuapiringa imechani engaksï sánderu jatiripiringa ka sánderia imani enga orhejtsïkuenga iretani (Éx. 22:28; Lev. 19:32). Ísï jimbo, no fásilisti eranhaskani Samuelini pauandikua tsípa balori jingoni nirani jarhani Elíni andarherani para aianguni Tata Diosïri mensaji ma juisiueri. Asta Biblia arhisïndi eska ‘Samueli chéxapka aianguni Elíni’ bisioniri ambe. Peru Jeoba úspti eska Elí sési mítitini japiringa eska imasï uandajpani japka Samuelini. Ísï jimbo, Elí arhispti Samuelini eska iámu ambe aiangupiringa. Samueli kurhajchaspti ka “iámu ambe aianguspti”.

5 Ambe enga Samueli uandapka, no ísku pakatapti Elíni, jimboka “Tata Diosïri achamasï ma” sáno májkueni jásï mensaji ma eianguspka antesi (1 Sam. 2:27-36). I ambe enga úkuarhipka, jorhendasïndijtsïni eska Jeoba kánikua jánhaskatiska ka eska kurhangutspisïnga.

6. ¿Ambechi jorhenguarhisïni engachi exejka na enga Jeoba jarhuatapka Samuelini?

6 Samueliri istoriajtsïni ístu jorhendasïndi eska Jeoba kurhangusïnga ambe engaksï úkua jukanchajka tumbiicha ka na engaksï pʼikuarherajka. ¿Tumbi máeskiri enga tímidueka ka úkua jukanchaniri predikarikuani kʼératichani o parari no ísïni eska chíti kompanieruecha? Uákari seguru jarhani eskakini Jeoba uékasïnga jarhuatani, ísï jimbo, íntskunta chíti mintsita Jeobani ka aiangukuarhi ambe engari xáni pʼikuarherajka (Sal. 62:8). Eratsianta Bibliaeri ejempluechani engaksï tumbiipka komu Samueli ka uandontskuarhi máteru erachicha jingoni engaksï májkueni ambe nitamakuarhika eska tʼu, imecha jingoni engaksï májkueni jatirika eska tʼu o kʼératicha jingoni. Jamberiksïni aianguati eska Jeoba uánikua xanhari jarhuataaska, ka a lo mejoriksï no erokuarhendi eska ísï jarhuataapiringa.

JEOBA KURHANGUKUSPTI MOISESINI

7, 8. ¿Néna xarhataspi Jeoba eska exesïrenga na enga pʼikuarherenga Moisesi?

7 Enga Moisesi 80 jatiripka, Jeoba ánchikuarhita ma íntskuspti enga kánikua úkua jukapka: pʼímutantani Israelini Ejiptu uératini para nóteru jántspirinia (Éx. 3:10). Komu Moisesi kuarenta uéxurhini karichi eranguti máepka Madiani, i ánchikuarhita enga intsïnhapka ísku pakatapti. Jimbosï arhipti Jeobani: “¿Néski ji parani Faraoni jingoni nirani ka parani petaatantaani israelitechani Ejiptu uératini?”. Tata Diosï arhispti: “Ji tʼungini jingoni jauaka” (Éx. 3:11, 12). Ístu aiakuspti eskaksï Israeli anapu orhejtsïkuticha kurhajchapiringa. Peru Moisesi ménderu uandaspti: “Peru ju eranhaskani eskajtsïni no jakajkucheaka ka eskajtsïni no kurhajchaaka” (Éx. 3:18; 4:1). Ísïspti enajki Moisesi arhini japi Tata Diosïni eska no ísïspka ambe ima enga uandenga. Peru Jeoba no solu seguirixapti tekantskua xarhatakuni, sino ístu uinhapikua íntskuspti para milagruechani uáni. Jukaparhakuesti xarhatani eska Moisesi jindeska primeru kʼuiripu enga Biblia uandajka eska uinhapikua intsïnhaspka para milagruechani uáni (Éx. 4:2-9, 21).

8 Peru nájkiruka ísï úkuarhipka, Moisesi seguirispti máteru ambe arhiparhatani ka arhispti eska no jorhenaspka uandani. Jeoba arhispti: “Ji tʼungini jingoni jauaka engari uandani jauaka ka jíkini jorhendaaka ambe engari uandaaka”. ¿Iásï kʼóru seguru japia Moisesi? Peeka nómbe, jimboka kurhakuspka Jeobani eska máteru nemani axapiringa. Jimajkani, Jeoba ikiaspti ka rasoni jingoni. Peru no afuersa úraspti ambe ma, sino ménderu xarhatakuspti eska kurhangukusïrenga na enga pʼikuarherani japka Moisesi ka arhispti eska Aaroni jindepiringa imeri uandakua pári (Éx. 4:10-16).

9. ¿Néna marhuakuspi Moisesini enga Jeoba tekantskua xarhatakupka ka kurhangukuni?

9 ¿Ambejtsïni jorhendasïni i istoria Jeobaeri ambe? Komu Tata Diosï iámu ambe újka úni, úpirindi imeri uinhapikuani úrani para Moisesini chérani ka úni eska afuersa kurhajchapiringa. Peru sánderu sési, tekantskua ka uékperakua jingoni kámaspti ka jánguarhintaspti sési pʼikuastantani ini achamasï kaxumbitini. ¿Marhuaspi enga Jeoba kurhangukupka Moisesini? Jo, jimboka Moisesi niáraspka jindeni ambakiti orhejtsïkuti ma enga jánguarhintapka tekantskua xarhatakuani máteruechani ka májkueni kurhangukuani eska Jeoba na úpka imani jingoni (Núm. 12:3).

¿Májkuenchi kásïni máteruechani eska Jeoba? (Exe je párrafu 10).

10. ¿Nénajtsïni marhuachisïni ísïni eska Jeoba ka kurhangukuani máteruechani?

10 I istoriajtsïni ístu jorhendasïndi máru ambe. Engachi uámba máeka, tátika, nándika o kúnguarhikuarhu anapu orhejtsïkuticheka, jatsiskachi sánisï juramukua. Enga ísïka, kánikua jukaparhakuesti eskachi kurhangukuauaka máteruechani, sési kaani ka tekantskua jingoni, ísï eska Jeoba (Kol. 3:19-21; 1 Ped. 5:1-3). Engachi jánguarhintaska ísïni eska Jeoba ka Jesusi, uákachi eskaksï máteruecha uékaaka uandontskuarhini juchantsïni jingoni ka ísï úparini, uákachi uinhaperantaani (Mat. 11:28, 29). Ka ístu, ejemplu máeuakachi paraksï máteruecha májkueni úni (Ebr. 13:7).

PʼÍMUTANTSPITI MA ENGA KʼÉRI AMBEKA PERU ENGA KURHANGUTSPIJKA

11, 12. Enga Jeoba petaatantaapka israelitechani Ejiptu uératini, ¿ambe úspi paraksï seguru pʼikuarherani?

11 Engaksï israelitecha uéakuntapka Ejiptu uératini, uéxurhini 1513 ante de Jesusi, jukari tanimu miioniptiksï. Ka mámaru jatirisptiksï, jarhasptiksï desde sapiicha asta bisabueluecha, ka seguru eskaksï pʼamenchatichajtu japka ka diskapasitaduecha. Para orhejtsïkuni xáni uáni kʼuiripuni, uétarhisïrendi kurhangukuani ka pendienti jarhani máteruechani jimbo. Ka ísïmindu úspti Jeoba Moisesini úraparini. Indeni ambe jimbo, israelitechaksï seguru pʼikuarheraspti uéakuntani jima uératini engaksï méntkisï irekapka (Sal. 78:52, 53).

12 ¿Ambe úspi Jeoba paraksï seguru pʼikuarherani? Ma ambe enga úpka, jindespti eska ordeni jimbo petaatantaaspka komu ejersitu ma (Éx. 13:18). Seguru eska xáni sési organisadu uéakuntani, úpka eskaksï seguru pʼikuarherapiringa eska Jeoba iámu ambe úpiringa orhepani petani. Ístu, paraksï israelitecha exeni eska Jeoba imecha jingoni jarhaspka, “nube ma” úrasïrendi jurhiakua ka chúrikua “tʼíntskua ma chpiriri” (Sal. 78:14). Ísïspti enajki Jeoba arhiani japi: “Asï ché je. Ixú jarhaska paraksïni jarhuatani ka kuájchakuni”. No ióni jimbo, uétarhipirindi eskaksï seguru japiringa eska inde ambe ísïspka.

¿Néna xarhatakuaspi Jeoba israelitechani mari Charhapitirhu eska kurhangukuasïrenga? (Exe je párrafu 13).

13, 14. a) ¿Ambe úspi Jeoba israelitecha jimbo mari Charhapitirhu? b) ¿Néna xarhataspi Jeoba imeri uinhapikua ejipsiuechani japarini?

13 (Arhinta je Éxodo 14:19-22). Ju je eranhaskani eskachi jima jarhaska ka eskachi teruakurhini pakaraska entre faraoniri ejersitu ka mari Charhapiti. Ma repentku, Jeoba úsïndi ambe ma. Manatasïndi nubeni asta kampamenturhu tátsepani ka ejipsiuechaksï nóteru úsïndia seguirini xanharani. Ejipsiuechaksï pápkʼandu pakarasïndi ka milagru ma jimbo, juchari kampamenturhu, jarhasti lusi. Jimajkani, exesïngachi eska Moisesi marirhu ísï eraatarasïnga imeri jájkini ka kʼéri tarhiata ma enga esterisï jurhajka, mítasïndi kʼéri xanharu ma enga asta máteru ladurhu niárajka. Ordeni jimbo, jucha, juchari familia ka juchari animalicha, uénasïngachi xanharani para marirhu ísï parhikuni iámu ireta jingoni. Jirejiresïchi kuenta íntskukuarhisïnga ambe máeri engachi no erokuarhini japka, eska no atsïmu jándeska ni tsïkandeni, sino eska kʼarhindeska ka chopendini, ísï jimbo, úsïngachi fásili xanharani. Asta imecha engaksï iatsitakuarhu xanharajka, úsïndiksï sési niárani asta máteru ladurhu.

14 (Arhinta je Éxodo 14:23, 26-30). Ísï tátsekua, faraoni enga xáni kʼéramakuarhijka ka tontueni, uénasïndijtsïni andanguni marirhisï. Jimajkani, Moisesi ménderu marirhisï eraatarasïndi imeri jájkini. Ka ima tsimani paredichaksï itsïri uénasïndi xerekuarhintani, tsimani kʼérati olechani úpariani engaksï uinhamu jurhajka asta chokarini paraksï kúnguarhintani. Faraoni ka imeri ejersitu, méntkuksï no ma oportunidadi jatsisti para tsípiti pakarani (Éx. 15:8-10).

15. ¿Ambejtsï jorhenguarhisïni Jeobaeri ambe engajtsï eratsintajka ini istoriani?

15 I istoriajtsïni jorhendasïndi eska Jeoba tsitisïnga eska iámu ambe ordeni jimbo úkuarhiaka ka i ambe úsïndi eskachi seguru pʼikuarheraaka (1 Kor. 14:33). Ístujtsïni jorhendasïndi eska Jeoba ísïska komu karichi eranguti ma enga uékpitiika ka enga mámaru ambe úrajka parajtsïni kuidarini. Jeobajtsïni kuájchakusïndi ka no jurajkusïndi eskajtsïni juchari enemiguecha no sési ambe úchiaka. Mítini ini ambe, sésijtsïni pʼikuastantasïndi, sánderia iásï enga axuterku jakaia enga kʼamakurhiaka no sési jásï ambe i parhakpiniri (Prov. 1:33).

16. ¿Nénajtsïni marhuachia exeni na enga Jeoba pʼímutantaapka israelitechani?

16 Iásï, ístu Jeoba kuidarisïndi imeri marhuarichani komu grupu. Imajtsïni jarhuatasïndi parachi ambakiti pájperakua ma jatsini imani jingoni ka ístujtsïni kuájchakusïndi juchari enemiguecheri. Ka májkueni uáti grani tribulasionirhu, enga janoni jakaia (Jaŋ. 7:9, 10). Ísï jimbo, ia sea engachi sapichku jaka o jatirinchia, sésichi jámani jarhani ochi pʼamenchani jarhani, ochi diskapasitadu jarhani, nochi chéaka enga janoakia grani tribulasioni. * Sánderu sési, miántaakachi ambe enga Jesusi uandapka: “Eranchi je ka jingontku ja je, jimboka chári pʼímutantskua janoxakaia” (Luk. 21:28). Méntkisïchi mintsikaaka Jeobani ka sánderia jiáni engajtsïni uénaakia no sési kámani Gog, grupu ma nasionicheri engaksï kúnguarhintaaka ka enga sánderu uinhapitiuaka eska faraoni (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Andichisï xáni seguru pʼikuarheraa? Jimbokachi mítiska eska Jeoba no mójtakurhisïnga. Ima ménderu uékperakua jingoni pʼímutantspiati ka niáraatijtsïni kurhanguchini (Is. 26:3, 20).

17. a) ¿Ambechi jatsiski para úni parajtsïni marhuachini Bibliaeri istoriecha engaksï xarhatajka na enga Jeoba kuidarijka imeri iretani, ka ambe jimbojtsïni marhuachia? b) ¿Ambechi exea máteru artikulurhu?

17 Ini artikulu jimbo, soluchi tanimu ejempluechani exeaska ima xáni uánikuecheri engaksï xarhatajka na enga Jeoba kurhangutspijka ka uékperakua jingoni kuidarini, jarhuatani ka salbarini imeri iretani. Ju je eratsiantani ini ejempluechani. Engachi ísï úni jauaka, ju je jimbanhi ambe jorhenguarhini Jeobaeri ambe, exeparini ima ambe engachi antesi no kuenta íntskukuarhini japka. I ambe uáti eskachi pérauaka imeri sési járhati kualidadichani juchari eratsikuarhu ka mintsitarhu ka juchari jakajkukua sánderu kʼéati ka ístuchi sánderu xénchaaka. Máteru artikulu jimbochi exeni jauaka nénachi uá ísïni eska Jeoba ka eskachi kurhangukusïnga juchari familiani, kúnguarhikuani ka engachi aianhpini jauaka.

^ párr. 3 Seguni istoriadori judiu Josefo, Samueli jiánisï 12 jatirispti.

^ párr. 16 Seguru eskaksï uánikua diskapasitaduecha tsípiti pakaraaka Armajedonirhu. Enga Jesusi Echerirhu japka, tsinaaspti kʼuiripuechani engaksï mámaru jásï pʼamenchakua kámenga (Mat. 9:35). I ambejtsïni exerasïndi ambe enga uáka Jesusi imecha jimbo engaksï tsípiti pakaraaka Armajedonirhu, no imecha jimbo engaksï tsíntaaka. ¿Andi? Jimboka imecha engaksï tsíntaaka, nóteruksï ma pʼamenchakua kámaakia.