Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

SEMANA 45

Ju je seguirini ambakiti uékperakua jingoni kámberani

Ju je seguirini ambakiti uékperakua jingoni kámberani

“Ambakiti uékperakua jingoni kámbera je ka pʼamojperakua jingoni” (ZAC. 7:9).

PIREKUA 107 Jeobajtsïni jorhendasïndi uékpini

AMBE ENGACHI EXEAKA *

1, 2. ¿Ambe ka ambe jimbochi jatsiski para ambakiti uékperakua xarhatatsperani iáminduecha?

AMBAKITI ambe jarhasti engachi jimbo jatsika para ambakiti uékperakua jingoni kámberani iáminduecha. Pori ejemplu, Bibliarhuksï jarhasti máru ejempluecha proberbiuecheri engaksï arhijka: “Eskakeni ambakiti uékperakua ka jurhimbikua no jurajkuaka [...]; jiájkani Tata Diosï ka kʼuiripuechaksïni jaiapanhentaati ka mítekateuakari eskari kánikua jánhastiiska”; “ima kʼuiripu enga sési kámpijka ima mismu marhuanchasïndi” ka “ima enga jánguarhintajka jurhimbikua jingoni jámani ka ambakiti uékperakua jingoni, exentaati tsípikua” (Prov. 3:3, 4; 11:17, nota; 21:21).

2 I proberbiuechaksï tanimu ambe uandasïndi engachi jimbo jatsika para ambakiti uékperakua xarhatatsperani. Orheta, jimboka úsïnga eskajtsïni Tata Diosï jukaparharaaka. Tsimani úni jámani, jimbokachi jucha mismu marhuanchasïnga. Pori ejemplu, jarhuatasïndijtsïni parachi sési pájperani máteruecha jingoni. Ka tanimu úni jámani, engachi ambakiti uékperakua jingoni kámpiska, jatsiauakachi kóntperatechani sánderu orhepani, komu irekani para méntkisï. Jiájkani ambakiti ambe jarhasti engachi jimbo jatsika para kurhajchani ini juramukuani engajtsïni Tata Diosï Jeoba íntskuka: “Ambakiti uékperakua jingoni kámbera je ka pʼamojperakua jingoni” (Zac. 7:9).

3. ¿Náki kurhamarhikuechanchi mókuantaua ini jorhenguarhikua jimbo?

3 Ini jorhenguarhikua jimbo, mókuantanchi jauaka kuatru kurhamarhikuechani: ¿neechanchi jatsiski para ambakiti uékperakua jingoni kaani?, ¿ambejtsïni jorhendasïni libru de Rut ambakiti uékperakueri?, ¿nénachi uaa xarhatani ambakiti uékperakua ini jurhiatikuecha jimbo? ka ¿nénajtsïni marhuachesïni ísï úni?

¿NEECHANCHI JATSISKI PARA AMBAKITI UÉKPERAKUA JINGONI KAANI?

4. ¿Nénachi uaa májkueni xarhatani ambakiti uékperakua ísï eska Tata Diosï Jeoba? (Markusʌ 10:29, 30).

4 Eskachi na exeka máteru jorhenguarhikua jimbo, Tata Diosï Jeoba imeechantkusï xarhatakuajti ambakiti uékperakua, enga jindeeka uékperakua ma enga mintsitarhu uérajka ka enga jindeeka para méntkisï, imeechani engaksï xénchajka ka marhuakuni (Dan. 9:4). Uékasïngachi ísï úni eska Efesu 5:1 na arhijka: “Terukukunta je [Tata] Diosïni komueska imeeri uájpeecha enga ima xáni uéajka”. Ísï jimbo, uékasïngachi méntkisï mintsita jingoni xénchaani juchaari erachichani (arhinta je Markusʌ 10:29, 30).

5, 6. Ini ejemplu jimbo, ¿andisï ánchikuarhiri seguirini jaki empresarhu ánchikuarhini?

5 Seguru eskachi juchajtu ísï eratsesïnga, eska engachi sánderu sési kurhanguska ambe enga arhikuekajka ambakiti uékperakua, sánderuchi sési káuaka juchaari erachichani. Parachi úni kurhanguni ambe enga arhikuekajka ambakiti uékperakua, ju je exeni ejemplu ma.

 6 Eranhaska je ánchikuarhirini ma enga ióni ánchikuarhikia empresarhu ma. Nájkiruka xáni ióni ánchikuarhikia jima, jamberi no méni niárani jati míteani imeeri patronichani. O no méntkisï jaiapanhentani ambe enga empresa kurhajkuarhijka. Peru ánchikuarhisïndi jima jimboka uétarhinchasïnga sentabu andani. Ka enga no exentaska máteru ánchikuarhita enga sánderu sési maiamunhaaka, jima seguiriuati ánchikuarhini astaka jubilarikuarhiaka.

7, 8. a) ¿Ambe úsïni eska nema ambakiti uékperakua xarhatatspeaka? b) ¿Andichisï exeaua máru karakatechani engaksï libru de Rut jimbo jaka?

7 ¿Exeskichi andisï no májkueni ambakiti uékperakua ka ambe enga pʼikuarherajka i ánchikuarhiri? Ambe enga jimbo no májkuenika jindeesti ambe enga jimbo újka indeni ambe. Ambe enga jimbo seguirini japka ánchikuarhini i  kʼuiripu empresarhu, jindeespti para sentabu andani. Joperu eska na uandajka Biblia, ¿ambe úspi eskaksï ambakiti uékperakua xarhatatsperapiringa ióntki anapu Tata Diosïri marhuaricha? Ambakiti uékperakuaksï xarhatatsperaspti jimboka imeecheri mintsita úspka eskaksï ísï úpiringa ka no jimbokaksï jatsispka para ísï úni. Ju je exeni rei Dabidiri ejempluni. Mintsita jingoni xarhatakuspti ambakiti uékperakua imeeri amigu Jonatánini enga xáni uékeenga nájkiruka imeeri taati jémba uékeenga uándikuni. Uánikua uéxurhini tátsekua enga na uarhipkia Jonatani, Dabidi seguirispti ambakiti uékperakua xarhatakuni Mefibósetini enga Jonatániri uájpeepka (1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7).

8 Uaakachi uánikua ambe jorhenguarhini ambakiti uékperakueri ambe engachi exeaska máru karakatechani engaksï libru de Rut jimbo jaka. ¿Ambe ka ambejtsïni jorhendasïni ambakiti uékperakueri ambe ima kʼuiripuecheri engaksï indeni libru jimbo jaka? ¿Nénachi uaa májkueni úni eska imeecha juchaari kúnguarhikuarhu? *

¿AMBEJTSÏNI JORHENDASÏNI LIBRU DE RUT AMBAKITI UÉKPERAKUERI AMBE?

9. ¿Andisï eratsepi Noemí eska Tata Diosï Jeoba nóteru imani jingoni jarhaspkia?

9 Libru de Rut aiangusïndijtsïni Noemíri ambe, imeeri tarhambeeri Rutiri ka Boasiri enga xéncheenga Tata Diosïni ka enga parientipka Noemíri uámba jingoni. Ma tiempu, no jarhaspti t’irekua Israeli, ísï jimbosï Noemí, uámba ka imeecheri tsimani uájpeecha, Moabiksï mótsispti. Jima uarhispti uámba. Ka imeeri uájpeechaksï tembuchaspti, joperuksï imeechajtu uarhispti (Rut 1:3-5; 2:1). Inde xáni no sési jásï ambe, úspti eska Noemí niárapiringa kánikua kómu pʼikuarherani. Xáni no sési pʼikuarherasïreendi enga niárapka ísï uandani eska Tata Diosï Jeoba nóteru imani jingoni jarhaspkia. Ju je exeni ambe enga uandapka Tata Diosïri ambe: “Tata Diosï Jeobaeri jájki úxati eskarini no sési nicheaka, [...] Tata Diosï enga Iámindu ambe Újka úni ústi eska juchiiti tsípikua kánikua kʼameriuaka”. Ístu uandaspti: “Tata Diosï Jeobasï úni ja[ti] eskani xáni no sési nitamakuarhiaka. Ima enga Iámindu ambe Újka úni ústi eskani kánikua kómu nitamakuarhiaka” (Rut 1:13, nota, 20, 21).

10. ¿Ambe úspi Tata Diosï Jeoba enga kurhajchapka Noemíni kómu uandakurhentani jarhani?

10 ¿Ambe úspi Tata Diosï Jeoba enga kurhajchapka Noemíni kómu uandakuarhentani jarhani? No jandiajku jurajkuspti, sánderu sési exespti na enga xáni no sési nitamakuarhini japka ka kurhangukuspti, Tata Diosï Jeoba kurhangusïndi ‘eska kómu nitamakua úsïnga eska no sési nitamakua uáka eska kʼuiripu ma enga jánhastiika no eratsekua jingoni uandaaka’ (Ecl. 7:7). Ísï jimbo, Noemí uétarhinchaxapti eska jarhuatanhapiringa exeni eska Tata Diosï Jeoba imani jingoni jarhaspka. ¿Ambe úspi Tata Diosï para jarhuatani? (1 Sam. 2:8). Úspti eska Ruti xarhatakupiringa ambakiti uékperakua. Xénchperakua jingoni jarhuataspti tarhambani paraka sési pʼikuarherantapiringa ka paraka ísï eratsepiringa ménderu eska Tata Diosï na eratsejka. ¿Ambejtsïni jorhendasïni Rutiri ejemplu?

11. ¿Andiksïsï uánikua erachicha jarhuataajki imeechani engaksï kómu pʼikuarherani jarhajka?

11 Ambakiti uékperakua úsïndi eskachi jarhuatauaka imeechani engaksï kómu pʼikuarherani jarhajka. Ísï eska Ruti na no jurajkupka Noemíni, uánikua ambakiti erachichaksï jarhasti engaksï no jurajkuajka imeechani engaksï kómu pʼikuarherani jarhajka. Xénchaasïndiksï erachichani ka uékasïndiksï jarhuataani xáni eskaksï xáni uaaka (Prov. 12:25, nota; 24:10). Ísïksï úsïndi eska apostoli Pablu na uandapka: “Uinhaperaantani imeechani engaksï kuatantani jaka, ka mintsita jatsikuantani imeechani engaksï débilika, ka ísï tekaantani jarhani iáminduechani jingoni” (1 Tes. 5:14).

Ma ambe jimbo engachi uaaka jarhuataani erachichani engaksï chkétakuarhitini jaka, jindeesti engachi kurhajchauaka. (Exe je párrafu 12).

12. ¿Ambejkusï uétarhijki ménichanisï para úni jarhuatani erachini ma enga kómu pʼikuarherani jarhajka?

12 Para úni jarhuatani erachini ma enga kómu pʼikuarherani jarhajka, mémindu, nomasi uétarhisïndi kurhajchani ka arhini eskachi xénchasïnga, Tata Diosï Jeoba exesïndi na engachi xáni jánguarhintajka para jarhuatani imeeri karichini ma (Sal. 41:1). Proverbios 19:17 uandasïndi: “Ima enga pʼamojperakua xarhatakujka imani enga uétarhinchani jaka ambe ma, Tata Diosï Jeobanisï kuánetani jati ka ima maiamuntaati indeni ambe jimbo”.

Ruti no jurajkusïndi Noemíni, peru Orpá kʼuanhatsentasïndi Moabi. Ruti arhisïndi Noemíni: “Nani engari tʼu niuaka, jíjtuni niuaka,” (Exe je párrafu 13).

13. ¿Ambe úspi Ruti enga Orpá no úpka, ka néna xarhataspi ambakiti uékperakua? (Exe je dibujuni enga ueenakuarhu jaka i rebistarhu).

13 Para sánderu sési kurhanguni ambe enga jindeeka ambakiti uékperakua, ju je exeni ambe enga úkuarhinchapka Noemí enga uarhipkia uámba ka tsimani imeeri uájpeecha. Enga Noemí kurhaapka eska “Jeoba miántaspka imeeri iretani ka eska íntsaaspkia tʼirekua”, eratsespti kʼuanhatsentani imeeri iretarhu (Rut 1:6). Imeeri tsimani tarhambechaksï imani jingoni niraspti kʼuanhatsentani. Peru engaksï xanharapani japka, Noemí tanimu xanhari arhiaspti eskaksï kʼuanhatsentapiringa Moabi. ¿Ambeksï úspi imeecha? Biblia uandasïndi eska “Orpá putinharhikusp[ka] Noemíni ka níntaspti. Peru Ruti no uékaspti jurajkuni Noemíni” (Rut 1:7-14). Orpá úspti eska Noemí na arhipka ka kʼuanhatsentaspti Moabi. Peru Ruti sánderu ambe úspti. Úpirindi ístu kʼuanhatsentani imeo, peru ambakiti uékperakua jimbo, pakaraspti imeeri suegrani jingoni para jarhuatani (Rut 1:16, 17). Erakuspti imani jingoni pakarani, no jimboka jatsispka para ísï úni, sino jimboka uékasïreenga ísï úni ka imeeri ambakiti uékperakua jimbo. ¿Ambechi jorhenguarhisïni i ambe jingoni?

14. a) ¿Ambeksï erakuski úni uánikua erachicha? b) Eska na arhijka Ebreu 13:16, ¿na járhati úkuechani jaiapanheantasïni Tata Diosï?

14 Ambakiti uékperakua sánderu ambe úsïndi eska ambe enga ma erokuarhijka. Májkueni eska ióntki, iásï, uánikua Testiguechaksï uékasti ambakiti uékperakua xarhatakuani imeecheri erachichani, asta imeechani engaksï no míteaka. Pori ejemplu, engaksï mítejka eska desastre naturali ambe úkuarhiska, jirejiresïksï kurhanguarhisïndi nénaksï uaa jarhuajpeni. O engaksï mítejka eska kúnguarhikuarhu anapu erachi ma no jatsiska sentabu, jánguarhisïndiksï exeni ambe enga uétarhinchajka ka jarhuatasïndiksï. Ísïksï úsïndi eska Masedonia anapu kristianuecha engaksï primeru siglurhu irekapka, imeechaksï no imani ambejkuksï íntspipti enga uétarhini japka “sino sánderu jamberi” (2 Kor. 8:3). Májkueni eska i kristianuecha, erachichajtuksï sánderu ambe úsïndi. Jurajkusïndiksï máru ambe paraksï jarhuataani erachichani engaksï sánderu uétarhinchani jaka. Tata Diosï Jeoba kánikua sési pʼikuarherasïndi na engaksï xarhatatsperajka ambakiti uékperakua imeeri marhuaricha (arhinta je Ebreu 13:16).

¿NÉNACHI UAA XARHATANI AMBAKITI UÉKPERAKUA INI JURHIATIKUECHA JIMBO?

15, 16. ¿Néna xarhataspi Ruti eska no kuatantapiringa?

15 Uaakachi uánikua ambakiti ambe jorhenguarhini Rutiri ka Noemíri ambe. Ju je exe máru ambe.

16 Ju je no kuatantani. Enga Ruti uékeenga nirani Judá imeeri suegra jingoni, Noemí no uékasïreendi. Joperu Ruti no kuatantaspti. ¿Na nikuspi? “Enga Noemí exepka Rutini eska sési jimbo uékasïreenga nirani imani jingoni, nóteru ambe ma arhisptia” (Rut 1:15-18).

17. ¿Ambejtsïni jarhuataa parachi no sóntku kuatantani?

17 Ambe engachi jorhenguarhijka: Tekaantskua uétarhisïndi para úni jarhuataani imeechani engaksï kómu pʼikuarherani jarhajka, jimbosï no uétarhijti kuatantani. Pori ejemplu, pirenchi ma úpirindi no jiókuarhini jarhuajperata enga uétarhinchani japiringa. * Nájkiruka ísï úkuarhiaka, ambakiti uékperakuajtsïni jarhuataati parachi no jurajkuni (Gal. 6:2). Ju je no kuatantani, jamberi sánderu orhepatini uékaati eskachi jarhuataaka ka eskachi sési pʼikuastantaaka.

18. ¿Ambe kánikua no sési p’ikuastapi Rutini?

18 Ju je no no sési pʼikuarherani. Engaksï Noemí ka Ruti niárapka Beléni, Noemí exeantaspti imeeri amiga jémbechani ka arhiaspti: “Sésirini nichexapti engani nípka, peru Tata Diosï Jeoba ústi eskani no ma ambe jingoni kʼuanhatsentapiringa” (Rut 1:21). ¿Eranhaskasïnchi na enga pʼikuarherapka Ruti enga imeeri suegra i ambe uandapka? Ruti uánikua ambe úspti para jarhuatani Noemíni, ueraspti imani jingoni, sési pʼikuastantaspti ka uánikua jurhiatikua xanharaspti imani jingoni. Nájkiruka ísï úpka, Noemí uandaspti: “Tata Diosï Jeoba ústi eskani no ma ambe jingoni kʼuanhatsentapiringa”. Nájkiruka Ruti imani jingoni japka, ísï xarharasïreendi enajki Noemí no jukaparharani japi imeeri jarhuajperatani. Seguru eska i ambe kánikua no sési pʼikuastapka Rutini. Peru ima no jurajkuspti Noemíni.

19. ¿Ambejtsïni jarhuataa parachi no jurajkuni imani enga chkétakuarhitini jaka?

19 Ambe engachi jorhenguarhijka: Úpirindi úkuarhini eska pirenchi ma enga chkétakuarhitini jaka, arhiakajtsïni ambe ma engajtsïni no sési pʼikuastaaka, nájkirukachi jucha jánguarhintani jauaka jarhuatani. Peru, ju je no eratseni eska ima jatsiska ambe ma juchantsïni jingoni. Nóchi jurajkuaka ka kurhakuakachi Tata Diosï Jeobani eskajtsïni jarhuataaka parachi míteni nénachi uaa sési pʼikuastantani (Prov. 17:17).

¿Nénaksï uaa orhejtsïkuticha májkueni úni eska Boasi? (Exe je párrafu 20 ka 21).

20. ¿Ambe úspi eska Ruti úpiringa uinhapikuarhintani para orhepani uérani?

20 Ju je jarhuatani imani enga uétarhinchani jaka. Ruti ambakiti uékperakua xarhatakuspti Noemíni, peru iásï imasï uétarhincheendi eska uinhaperanhantapiringa. Ísï jimbosï Tata Diosï Jeoba úpti eska Boasi uinhaperantapiringa ini uandakuecha jingoni: “Eskakeni Tata Diosï Jeoba maiamuntaaka ambe engari úka. Eskakeni Jeoba ambakiti kóntperata ma íntskuaka, Israeliri Tata Diosï, jimbokari imeeri kʼésïcha jimbo jurhaska kuájchakukuarhini”. I xáni ambakiti uandakuechaksï mintsitarhu niárakuspti Rutini. Ima uandaspti: ‘Sésirini pʼikuastaska jíndeni, chiiti jántspirini, chiiti uandakuechajtsïni kánikua sési pʼikuastantasti’ (Rut 2:12, 13). I ambakiti uandakuecha enga Boasi arhipka Rutini, jarhuatasptiksï paraka ima úpiringa orhepani uérani.

21. Eska na arhijka Isaías 32:1, 2, ¿ambeksï uaa orhejtsïkuticha uékperakua jimbo?

21 Ambe engachi jorhenguarhijka: Imeecha engaksï ambakiti uékperakua xarhatakuajka máteruechani ístuksï uétarhinchasïndi eskaksï uinhaperanhantaaka. Boasi sési arhispti Rutini imani ambe jimbo enga xarhatakupka Noemíni. Májkueni, iásï orhejtsïkutichajtuksï sési arhiasïndi erachichani engaksï jarhuajpejka kúnguarhikuarhu ka uékperakua jimbo engaksï xarhatakuajka máteruechani. Engaksï ísï arhiauaka, i ambe jarhuatauati paraksï uinhapikua jatsini ka paraksï úni orhepani uérani (arhinta je Isaías 32:1, 2).

¿NÉNAJTSÏNI MARHUACHESÏNI AMBAKITI UÉKPERAKUA XARHATATSPENI?

22, 23. ¿Ambe ka ambe mójtakuspi Noemí ka andisï ísï úpi? (Salmo 136:23, 26).

22 Ísï tátsekua, Boasi úspti eska Ruti ka Noemí jatsipiringa t’irekua engaksï uétarhincheenga (Rut 2:14-18). ¿Ambe úspi Noemí enga exepka na enga xáni intsïmpitipka Boasi? Uandaspti: “Eskakeni Tata Diosï Jeoba újchakuraaka enga xarhatakuajka ambakiti uékperakua tsípitichani ka uarhirichani” (Rut 2:20a). ¡Na enga xáni mójtakurhipka Noemí! Jimboka ueenakuarhu no sési pʼikuarheraxapka, ísï uandaspti: “Tata Diosï Jeobasï úni ja[ti] eskani xáni no sési nitamakuarhiaka”. Peru iásï, kánikua tsípikua jingoni uandasïreendi: “Tata Diosï Jeoba [...] enga xarhataka ambakiti uékperakua”. ¿Andisï ísï mójtakurhipi Noemí?

23 Noemí úndaspti exeni na enga Tata Diosï Jeoba jarhuatapka imeeri irekuarhu. Rutini jimbo, Tata Diosï Jeoba jarhuataspti enga ima kʼuanhatsentani japka Judá uératini (Rut 1:16). Noemí ístu exespti na enga Tata Diosï Jeoba jarhuatapka enga Boasi, ma imeeri “piántsti”, * intsïkuarhiapka ambe ma ka uékperakua jingoni kaani ini tsimani uarhiitichani (Rut 2:19, 20b). Jamberi eratsepti: “Iásï kurhangusïngia. Tata Diosï Jeobarini no méni jurajkusti. Ima jíndeni jingoni jarhaspti iámu ini tiempu” (arhinta je Salmo 136:23, 26). Seguruchi jarhaska eska mintsita jingoni diosmaiamukua arhispka Tata Diosï Jeobani jimboka Ruti ka Boasi nóksï kuatantaspka ka engaksï seguiripka jarhuatani. Taniperanksï sési pʼikuarheraspti enga Noemí ménderu tsípintapka ka enga uinhapikuarhintapka.

24. ¿Andichisï jatsi para seguirini ambakiti uékperakua xarhatakuani juchaari erachichani?

24 ¿Ambechi jorhenguarhiski ambakiti uékperakueri ambe libru de Rut jimbo? Ambakiti uékperakuajtsïni jarhuatasïndi parachi seguirini jarhuataani juchaari erachichani engaksï chkétakuarhitini jaka ka parachi no sóntku kuatantani. Ístu, úsïndi eskachi jánguarhintaaka kánikua jarhuataani. Orhejtsïkutichaksï jatsisti para uékperakua jingoni uinhaperantaani imeechani engaksï ambakiti uékperakua xarhatakuajka máteruechani. Kánikuachi sési pʼikuarherasïnga engachi exejka eskaksï juchaari erachicha ménderu uinhapikua jatsisïnga paraksï seguirini marhuakuni Tata Diosï Jeobani (Uku. 20:35). Ju je no mirikurhini eska ambe enga sánderu jukaparhakueka engachi jimbo jatsika para ambakiti uékperakua xarhatatspeni, jindeeska jimbokachi uékasïnga májkueni úni eska Tata Diosï Jeoba jimboka ima kánikua uékpisïnga (Éx. 34:6; Sal. 33:22).

PIREKUA 130 Ju je puátsperantani

^ párr. 5 Tata Diosï Jeoba uékasïndi eskachi ambakiti uékperakua jingoni káuaka kúnguarhikuarhu anapu erachichani. Parachi sánderu sési kurhanguni ambeeski ambakiti uékperakua, exeakachi na engaksï máru Tata Diosï Jeobaeri marhuaricha xarhatapka ambakiti uékperakua. Ini jorhenguarhikua jimbochi exeni jauaka ambe engajtsïni jorhendajka Ruti, Noemí ka Boasiri ejemplu.

^ párr. 8 Parajtsï úni sánderu marhuanchani ini jorhenguarhikuani, pʼímarhisïngaksïni parajtsï arhintani Rut kapitulu 1 ka 2.

^ párr. 17 Jimbokachi Noemíri ejemplueri ambe jorhenguarhixaka, ima pirenchicheri ambechi uandani jauaka engaksï uétarhinchajka jarhuajperata. Peru ambe engajtsïni i jorhenguarhikua jorhendajka ístu jarhuatauati erachichani.

^ párr. 23 Exentaakajtsï sánderu informasioni náki jindeespi Boasiri ánchikuarhita komu piántsti, jorhenguarhikuarhu “Ejemplos de fe: ‘Una mujer excelente’”, enga uéraka rebistarhu La Atalaya 1 de oktubri de 2012 páj. 20.