Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

SEMANA 5

Ju je sési úrani juchaari tiempuni

Ju je sési úrani juchaari tiempuni

“Kuidadu jingoni jáma je ka no komueska imeecha engaksï no sáni eratsekua jukaka, sino komueska imeecha engaksï sési eratsejka, ka nójtsï xáni ísku tiempu tsïtani jámani” (EFES. 5:15, 16).

PIREKUA 8 Jeobarini kuájchakuni jarhasïndi

AMBE ENGACHI EXEAKA *

1. ¿Nénachi úsïni Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani?

 ¿A NO ESKACHI sési pʼikuarherasïnga imani kʼuiripu jingoni jarhani engachi xénchajka? Pori ejemplu, kánikua sésisti engaksï temungurhiricha sési nitamakuarhijka ma ratu. Tumbiichaksï tsitisïndi imeecheri amiguecha jingoni jarhani. Ka juchajtuchi sési pʼikuarherasïnga juchaari erachicha jingoni jarhani. Joperu seguru eskachi sánderu tsitisïnga juchaari Tata Diosïni jingoni jarhani. ¿Nénachi ísï úsïni? Engachi kómarhijka, engachi arhintajka imeeri Karakatani ka engachi eratsentajka ambe enga ima eratsetini jaka úni ka imeeri sési járhati kualidadichani. ¡Kánikuachi jukaparharasïnga Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani! (Sal. 139:17).

2. ¿Andisï no méntkisï fásili Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani?

2 Nájkirukachi tsitijka Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani, no méntkisï fásilisti ísï úni jimbokachi mámaru ambe úkua jatsisïnga ka nóteruchi pakatania tiempu parachi Tata Diosïri ambe úni. Pori ejemplu, ánchikuarhita ka familia ka máteru ambe engachi jatsika para úni, úsïndi eska nóteru pakaraakia tiempu parachi kómarhini ka jorhenguarhini Biblieri ambe ka eratsentani.

3. ¿Náki máteru peligru jingonchi jatsiski para jingontku jarhani?

3 Joperu jarhasti peligru ma engachi no exejka ka jatsiskachi para jingontku jámani. Jarhasti máru ambe engachi jucha újka enga no no sési jaka, joperu enga úpiringa eskachi nóteru jatsipiringia tiempu para Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani. Pori ejemplu, iáminduechachi uétarhinchasïnga tiempu parachi mintsikuarhini sáni ka tsípikuarhini. Joperu engachi jukari tiempu úraska indeni ambe jimbo, nóteruchi jatsiakia tiempu parachi Tata Diosïri ambe úni. Jatsiskachi para miáni eska tsípikuarhini no sánderu jukaparhakua ambeeska (Prov. 25:27; 1 Tim. 4:8).

4. ¿Ambechi exea ini jorhenguarhikua jimbo?

4 Ini jorhenguarhikua jimbochi exeni jauaka andisï uétarhijki eskachi sési erakuaka imani ambe enga sánderu jukaparhakueka. Ístuchi exeni jauaka na engachi uaaka sánderu sési úrani indeni tiempuni engachi Tata Diosï Jeobani jingoni jauaka ka nénajtsïni marhuachea engachi ísï uaaka.

JU JE AMBAKITI AMBE ERAKUNI ÚNI KA ÍSTU EXENI AMBE ENGA SÁNDERU JUKAPARHAKUEKA

5. ¿Néna uaa jarhuataani tumbiichani Efesu 5:15-17 paraksï imani ambe erakuni úni enga sánderu sési jaka?

5 Ju je imani ambe erakuni enga sánderu sési jaka. I ambe kánikua uandanhiataasïndi tumbiichani, jimbokaksï jamberi eskuelarhu ka parienticha engaksï no Testigueka arhiajti eskaksï karrera ma jupikaaka paraksï niárani ambe máeni parhakpinirhu. Joperu i ambe úpirindi kánikua tiempu euani. Ístu, taati jémbeecha ka kúnguarhikuarhu anapu erachichaksï úpirindi arhiani eska sánderu sési japiringa marhuakuni Tata Diosï Jeobani. ¿Ambe jarhuataa tumbini enga xénchajka Tata Diosï Jeobani imani ambe erakuni úni enga sánderu sési jaka? Uaati arhintani ambe enga arhijka Efesu 5:15-17 (arhinta je). Ka tátsekua para eratsentani ambe enga jima uandajka uaati kurhamarhikuarhini: “¿Ambe uékasïni Tata Diosï Jeoba eskani uaaka? ¿Jaiapanhentaa ambe engani erakuaka úni? ¿Néna uaa sánderu sési úrani juchiiti tiempuni?”. Ju je miáni eskaksï ini “jurhiatikuecha xáni malueska” ka eska i parhakpini enga Satanasi juramuni jaka, nóteru ióndani kʼamajkunhaakia. Ísï jimbo, sánderu sési jarhasti eskachi imani ambe uaaka enga sési pʼikuastaaka Tata Diosï Jeobani.

6. ¿Ambe erakuspi úni María ka andisï sési japi?

6 Ju je imani ambe úni enga sánderu jukaparhakueka. Parachi úni sési úrani juchaari tiempuni, jatsiskachi para imani ambe erakuni enga sánderu jukaparhakueka. Inde ambesï úkuarhipti enga Jesúsi nípka pʼorhembini Maríani ka Martani. Jimboka Marta kánikua sési kámpisïreenga ka jimboka kánikua sési pʼikuarheraxapka enga Jesúsi imeecho japka, úmakuntaspti. Joperu María, Jesúsi jingoni uaxakaspti para kurhaani ambe enga ima uékeenga jorhendaani. Marta no no sési ambe úspti, joperu Jesúsi uandaspti eska ʻMaría sánderu ambakiti ambe erakuspkaʼ (Luk. 10:38-42). Jamberi María mirikurhipti ambe enga jiáni tʼirepka, joperu seguru eska no méni mirikurhipka ambe enga Jesúsi jorhendapka. María kánikua jukaparharaspti indeni tiempuni enga Jesúsi jingoni japka, juchajtuchi májkueni jukaparharasïnga indeni tiempuni engachi Tata Diosï Jeobani jingoni jarhajka. ¿Nénachi uaa sánderu sési úrani indeni tiempuni?

JU JE SÉSI ÚRANI INDENI TIEMPUNI ENGACHI TATA DIOSÏ JEOBA JINGONI JARHAJKA

7. ¿Andisï xáni jukaparhakue kómarhini, jorhenguarhini ka eratsentani?

7 Ju je miáni eskachi k’éri ambe arhini jarhasïnga Tata Diosïni engachi kómarhijka, jorhenguarhijka ka engachi eratsentajka. Engachi kómarhijka juchaari Taati auandarhu anapuni engajtsïni xáni xénchajka, imani jingonchi uandontskuarheni jarhasïnga (Sal. 5:7). Engachi jorhenguarhijka Biblieri ambe, jorhenguarhini jarhasïngachi “Tata Diosïri mímixekua[ni]”, enga sánderu jánhastiika (Prov. 2:1-5). Ka engachi eratsentajka, exeanchi jarhasïnga Tata Diosï Jeobaeri sési járhati kualidadichani ka ambe enga eratsetini jaka úni para jucha ka para iámindu kʼuiripuecha. Ísï úparini, sánderuchi sési úrani jauaka juchaari tiempuni. Ísïisti eskachi no xáni tiempu jatsisïnga, joperu ¿ambejtsïni jarhuataa sési úrani tiempuni?

¿Úpirintsï jirinhantani lugari ma engaksïni no ma ambe ójkutaaka parajtsï jandiajku jorhenguarhini Biblieri ambe?(Exe je párrafuechani 8 ka 9).

8. ¿Náki ambakiti ejemplujtsïni íntskuski Jesúsi enga desierturhu nípka?

8 Engachi úska, ju je jirinhani lugari ma nani engachi uaaka jandiajku jarhani. Ju je eratseni na enga ísï úpka Jesúsi. Enga ueenapka aianhpini Echerirhu, 40 jurhiatikua jarhaspti desierturhu (Luk. 4:1, 2). Jima úspti kómarhini Tata Diosïni ka eratsentani ambe enga Taati jémba uékeenga para ima. Inde ambe meru jarhuatapti paraka úpiringa orhepani uérakuani tsʼéjkukuechani enga jatsiapiringa. ¿Ambechi jorhenguarhisïni imeeri ejemplueri? Enga juchaari familiarhu uáninhaka, jamberichi úkua jukanchaaka exentani lugari ma engachi uaaka Tata Diosï jingoni jarhani. Enga ísïika, ¿úpirinchi máteru nanisï nirani? Ini ambesï újti Julie enga uéjka kómarhini Tata Diosï Jeobani. Ima ka imeeri uámba apartamentu sapichurhuksï ma irekasti jini Francia, peru jima úkua jukanchasïndi jandiajku jarhani ka méntkisï jarhasïndi ambe ma enga ójkutajka. Ima uandantasïndi: “Pauani pauani nirasïnga parkirhu xanharani. Jima úsïnga jandiajku jarhani ka agustu kómarhikuarhini Tata Diosï Jeobani”.

9. Nájkiruka Jesúsi uánikua ambe jatsipka para úni, ¿néna xarhataspi eska jukaparharasïreenga sési pájperani Tata Diosï Jeoba jingoni?

9 Jesúsi méntkisï úkua jatsisïreendi. Nani enga nireenga kʼuiripuechaksï kurhakusïreendi eska jarhuataapiringa ka eska imeecha jingoni japiringa. Biblia uandasïndi eska ma xanhari “interu ireta tánguarhisp[ka]” jamukuteni kʼumanchikua ma jimbo paraksï Jesúsini exeni. Joperu ima jánguarhintaspti arhutani tiempu para Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani. Ísï jimbo, ante de erandeni, niraspti nani enga jandiajku japiringa para imeeri Taati jingoni jarhani (Mar. 1:32-35).

10, 11. Eska na arhijka Mateu 26:40, 41, ¿Jesúsi náki ambakiti konseju íntsaaspi imeeri chúxapatichani jardini de Jetsemanírhu, joperu ambe úkuarhispi?

10 Ima últimu chúrikua ante de uarhini, enga na kʼamarani jámeengia ambe enga jimbo jupka Echerirhu, Jesúsi ménderu jirinhantaspti lugari ma nani enga úpiringa kómarhini Tata Diosïni ka eratsentani: jardini de Jetsemanírhu niraspti (Mat. 26:36). Jima ambakiti konseju ma íntsaaspti imeeri chúxapatichani kómarhikueri ambe.

11 Ju je exeni ambe enga úkuarhipka. Engaksï niárapka jardini de Jetsemanírhu, jamberi jukari terujkani chúrikueptia ka Jesúsi kurhakuaspti apostolichani eskaksï tsínharhitini pakarapiringa ka tátsekua niraspti kómarhini Tata Diosïni (Mat. 26:37-39). Enga kʼuanhatsentapka, apostolichaksï t’uini kʼuíxaptia. Ísï jimbo, ménderu arhiaspti: “Jingontku ja je ka kómarhi je” (arhinta je Mateu 26:40, 41). Ima mítespti eskaksï kánikua uandanhiaxapka ka eskaksï kuataratixapka. Ísï jimbo, pʼamojkuaspti ka uandaspti eska “kuerpu jindees[ka] enga débilika”. Ka ménderu tsimani xanhari niraspti kómarhini Tata Diosïni ka enga kʼuanhatsentapka, exespti eskaksï no kómarhixapka Tata Diosïni, sino eskaksï kʼuíxapka (Mat. 26:42-45).

¿Úpirintsï arhutani tiempu parajtsï jiáni kómarhini engajtsï no xáni kuataratini jauaka? (Exe je párrafu 12).

12. ¿Ambechi uaa úni engachi ménichani jukari uandanhiani jauaka ochi kuataratini pʼikuarherani ka nóchi úni kómarhini?

12 Ju je erakuni na enga jatini sánderu sési jauaka. Jamberi ménichanchi jukari uandanhiani jarhajka o kuataratini pʼikuarherani engachi jamberi no újka kómarhini Tata Diosïni, joperuchi no juchajkueska engachi ísï jarhajka. ¿Ambechi uaa úni? Máru erachicha engaksï chúrikuechani kómarhienga Tata Diosïni, exestiksïa eska sánderu sésiiska kómarhini Tata Diosïni engaksï nótki xáni kuataratini jauaka. Máteruechajtuksï exesti eskaksï sánderu sési kómarhisïnga Tata Diosïni engaksï uaxakatini jarhajka o tinguixurhitini. ¿Ka engachi jukari uandanhiani jauaka ochi chkétakuarhitini pʼikuarherani ka nóchi úni kómarhini? Ju je aianguni Tata Diosï Jeobani na engachi pʼikuarherani jaka ka jimboka ima pʼamojpitiska imajtsïni kurhanguchiati (Sal. 139:4).

¿Uaajtsï no mókuantani mensajichani ka korreu elektronikuechani engajtsï tánguarhikuecharhu jauaka? (Exe je párrafuechani 13 ka 14).

13. ¿Nénajtsïni úpirini ójkutani aparatu elektronikuecha engachi Tata Diosï Jeoba jingoni jauaka?

13 Ju je no jurajkuni eskajtsïni ambe ma ójkutaaka engachi jorhenguarhini jauaka. Máteru ambe engachi uaaka úni aparte de kómarhini, jindeesti jorhenguarhini Tata Diosïri Karakatani ka nirani tánguarhikuecharhu parachi úni sánderu sési pájperani Tata Diosï Jeoba jingoni. ¿Ambechi uaa úni parachi sánderu sési úrani tiempuni engachi jorhenguarhini jauaka ka engachi tánguarhikuecharhu jauaka? Ju je kurhamarhikuarhini: “¿Amberini ójkutasïni engani jorhenguarhini jarhajka Biblieri ambe ka engani tánguarhikuecharhu jarhajka?”. ¿Úpirintsïni ójkutani engajtsïni nema uandajpaska, korreu elektroniku ma axacheni, mensajichani telefonu jimbo o máteru aparatu jimbo? I ambe kánikua marhuasïndi ka iásï uánikua kʼuiripuechaksï úrasïndia i ambe. Máru kʼuiripuecha engaksï sési mítekuka íri ambe, uandasïndiksï eska enga nema estudiarini jarhajka ka enga telefonu jima no iauani jarhajka úpirindi ójkutani. Achamasï ma enga eratsekueri ambe jorhentpijka uandasïndi: “Nóri úsïnga sési úni ambe engari úni jarhajka, jimbokari máteru ambe eratseni jarhasïnga”. Ante de ueenani kʼéri tánguarhikua ma, sáno méntkisïchi arhinhasïnga eskachi jima peerakuaka selulari nani enga no ójkutauaka máteruechani. ¿Uaachi májkueni úni juchaari selulari jingoni parakajtsïni no ma ambe ójkutaaka engachi jucha Tata Diosï Jeobani jingoni jauaka?

14. Eska na arhijka Filipusʌ 4:6, 7, ¿ambe uaa Tata Diosï Jeoba parajtsïni jarhuatani ka eskajtsïni no ma ambe ójkutaaka?

14 Ju je kurhakuni Tata Diosï Jeobani eskajtsïni jarhuataaka parakajtsïni no ma ambe ójkutaaka. Engachi jorhenguarhini jauaka o tánguarhikuarhu jarhani ka exenchi eskachi máteru ambe eratsexaka, ju je kurhakuni Tata Diosï Jeobani eskajtsïni jarhuataaka. Engajtsïni ambe ma uandanhiatani jauaka jamberi no fásiliuati parachi Tata Diosïri ambe úni, joperu kánikua jukaparhakuesti eskachi indeni ambe uaaka. Ju je kómarhini Tata Diosï Jeobani eskajtsïni íntskuaka pínandikua enga uaaka kuájchakuni juchaari mintsitani ka juchaari eratsekuani (arhinta je Filipusʌ 4:6, 7).

NA ENGAJTSÏNI MARHUACHIJKA TATA DIOSÏ JEOBA JINGONI JARHANI

15. ¿Nénajtsïni marhuachea Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani?

15 Kánikuajtsïni marhuacheati engachi arhutaska tiempu parachi uandontskuarheni Tata Diosï Jeoba jingoni, kurhajchani ka eratseni imeeri ambe. ¿Nákiskiksï? Orheta, sánderuchi sési erakuaka úni ambe ma. Biblia uandasïndi, “ima enga mímixetichani jingoni jámani jaka, mímixeti úkuarhiati” (Prov. 13:20). Ísï jimbo, engachi sánderu tiempu jarhaska Tata Diosï Jeoba jingoni —enga sánderu jánhastiika—, sánderuchi jánhaskakua jatsiaka. Míteakachi ambe engachi uaaka úni parakajtsïni ima jaiapanhentaaka ka nóchi jámaaka imani ambe úni enga no sési pʼikuastaaka.

16. ¿Andisï Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani újki eskachi sánderu sési jorhentpiaka?

16 Tsimani úni jámani, sánderuchi sési jorhentpiaka. Engachi Biblieri ambe jorhentpini jarhajka, jánguarhintasïngachi paraka jorhenguarhiri sánderu andarhieraaka Tata Diosï Jeobani. Engachi sánderu uandontskuarheaka juchaari Taati auandarhu anapu jingoni, sánderuchi xénchaaka ka sánderuchi míteaka néna jorhendani juchaari jorhenguarhirini paraka imajtu xénchaaka. Indeni ambesï úpti Jesúsi. Kánikua xénchperakua jingoni aianguauasïreendi imeeri chúxapatichani imeeri Taati jémbeeri ambe ka inde ambe jarhuataaspti parakaksï imeechajtu úpiringa kánikua xénchani Tata Diosïni (Juanu 17:25, 26).

17. ¿Nénajtsïni jarhuatasïni kómarhikua ka jorhenguarhini Biblieri ambe sánderu mintsikani Tata Diosïni?

17 Tanimu úni jámani, sánderuchi mintsikaaka Tata Diosïni. Ju je eratsentani ambe enga úkuarhijka engachi kurhakujka Tata Diosïni eskajtsïni arhistachiaka, sési pʼikuastantaaka ka eskajtsïni jarhuataaka. Méni engajtsïni mókuchintajka, sánderuchi mintsikasïnga (1 Juanu 5:15). Máteru ambe enga újka eskachi sánderu mintsinharhiaka, jindeesti jandiajku jorhenguarhini Biblieri ambe. Ju je miáni eska “enga nema jakajkujka, ísï jimboesti jimboka kurhandiska” (Rom. 10:17). Engachi uéjka sánderu mintsikani Tata Diosïni, nóchi solu jatsiska para jorhenguarhini ambe ma. ¿Ambe máteru ambechi jatsiski para úni?

18. Ejempluni ma úraparini, uanda je andichisï jatsi para eratsentani.

18 Jatsiskachi para eratsentani imani ambe engachi jorhenguarhini jauaka. Ju je eratsentani imani enga Salmo 77 karaka. Uandanhiaxapti jimboka eratsesïreenga eska Tata Diosï Jeoba nóteru jaiapanhentasïrengia imani ka ni máteru israelitechani. Nóteru jamberi úsïrendia kʼuíni, jimboka jukari uandanhiasïreenga (bersikuluecha 2-8). ¿Ambe úspi? Arhispti Tata Diosï Jeobani: “Sési eratsentaaka iámu ambe jimbo engari tʼu újka ka eratsentaaka na engari újka ambe ma” (bersikulu 12). Ima sési mítespti ambe enga Tata Diosï Jeoba úpka imeeri iretani jimbo. Peru útasï kurhamarhikuarhisïreendi: “¿Mirikurhiskia Tata Diosï parajtsïni pʼamojperakua xarhatacheni, o jamberi imeeri ikiatapu ú eska nóteru pʼamojpiakia?” (bersikulu 9). Ima enga karaka ini salmuni, eratsentaspti ambe enga xáni újka Tata Diosï Jeoba ka na enga xáni pʼamojperakua xarhatakuapka ióntki (bersikulu 11). Indeni jimbo seguru jarhaspti eska Tata Diosï Jeoba no méni jurajkupiringa imeeri iretani (bersikulu 15). Májkueni, sánderuchi mintsikaaka Tata Diosïni engachi eratsentaska ambe enga úpka iámu imeeri iretani jimbo ka ambe enga úka juchantsïni jimbo.

19. ¿Nénaterujtsïni marhuachesïni engachi Tata Diosï Jeoba jingoni jauaka?

19 Tʼámu úni jámani, sánderuchi xénchaaka Tata Diosï Jeobani. Inde jindeesti sánderu jukaparhakua ambe. ¿Andi? Jimboka xénchperakua úsïndi eskachi kurhajchaaka Tata Diosï Jeobani, eskachi uaaka ambe enga ima jaiapanhentajka ka eskachi tekaantaaka náki uéjki tsʼéjkukua ma (Mat. 22:37-39; 1 Kor. 13:4, 7; 1 Juanu 5:3). No jarhasti máteru ambe enga sánderu jukaparhakueka eska niárani Tata Diosï Jeobaeri amigueni (Sal. 63:1-8).

20. ¿Ambejtsï eratsetixaki úni parajtsï sánderu tiempu jatsini para Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani?

20 Ju je miáni eskachi kʼéri ambe arhisïnga Tata Diosïni engachi kómarhijka, jorhenguarhijka ka engachi eratsentajka. Ju je májkueni úni eska Jesúsi ka exeni nani ka na jatinchi uaa Tata Diosï Jeoba jingoni jarhani. Ju je no jurajkuni eskajtsïni ójkutaaka ima ambe enga no jukaparhakueka. Ka engachi Tata Diosïri ambe úni jauaka, ju je kurhakuni Tata Diosï Jeobani eskajtsïni jarhuataaka parakajtsïni no ma ambe ójkutaaka. Engachi jánguarhintaska sési úrani juchaari tiempuni, Tata Diosï Jeoba uaati eskachi irekaaka para méntkisï jimbanhi parhakpinirhu (Mar. 4:24).

PIREKUA 28 ¿Nénachi uá Jeobaeri amigueni?

^ Tata Diosï Jeoba jindeesti juchaari sánderu ambakiti amigu. Kánikuachi jukaparharasïnga sési pájperani imani jingoni, jimbochisï uéjka pauani pauani sánderu sési míteni parachi úni jindeeni imeeri sánderu ambakiti amigu. Joperu tiempu uétarhisïndi parachi ísï úni jimbokachi mámaru ambe úkua jatsisïnga. Ísï jimbo, ¿ambechi uaa úni parachi tiempu jatsini parachi andarhierani juchaari Taati auandarhu anapuni ka nénajtsïni marhuachea í ambe? Ini ambechisï exeni jauaka ini jorhenguarhikua jimbo.