Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

EKSPERIENSIA

Kánikuarini marhuachisti jorhenguarhini ambakiti erachicheri ambe

Kánikuarini marhuachisti jorhenguarhini ambakiti erachicheri ambe

ENGANI sapichku japka, kánikua úkua jukanchasïrenga uérani aianhpini. Tiempu jingoni, intsïnhaaspka ánchikuarhitechani engani eratsenga eskani no úpiringa uáni. Ísï jimbo, aianguakaksïni máru erachicheri ambe engaksï ambakiti ejemplu máepka para ji ka engajtsïni jarhuatapka parani no chéni ka tsípikua jingoni marhuani arini sinkuentaiochu uéxurhini engani tiempu kompletueri marhuakia.

Quebec andajpenuska, ireta ma enga Canadá jaka enga Francés uandanhajka. Juchiti tátichaksï Louis ka Zélia, kánikuajtsïni xénchasïrendi. Juchiti táti kasi no uandontskuarhesïrendi peru tsitisïrendi arhintani. Ji kánikua tsitisïrenga karani ka uékasïrenga periodisteni.

Engani 12 ísï jatiripka, pʼorhembisptijtsïni Rodolphe Soucy enga májku kʼéri ánchikuarhienga táti jingoni ka Rodolpheri amigu ma. Jeobaeri testiguesptiksï. Ji no uánikua ambe mítespka Testiguecheri ambe, nijtuni uékeni míteni imecheri relijioniri ambe. Peruni tsitispka na engajtsïni tekaantskua jingoni sési mókuchiantapka kurhamarhikuechani Biblia jingoni. Juchiti tátichajtuksï ísku pakaraspti indeni ambe jimbo ka jiókuarhispkachi jorhenguarhini Bibliaeri ambe.

Jiánisï, ji eskuela katolika ma jimbo nirasïrenga. Ménisï uandontskuarhikuasïrenga juchiti kompanieruechani ambe engani jorhenguarhienga Bibliaeri ambe. Tátsekua, jorhentpiricha engaksï saserdotipka, kuentaksï íntskukuarhispti ambe engani uénga. Ma saserdoti enbesi de Biblia úrani pararini exerani eska no ísïspka ambe engani ji uandenga, arhisptirini iáminduechani japarini eskani no kurhandira máespka. Nájkirukachi sáni arhirperapka, ima amberini kánikua jarhuataspti, jimbokani niáraspka kurhanguni eska ambe enga jima jorhentperanhenga, no terukuntasïrenga Biblia jingoni. Kuenta íntskukuarhispka eskani no jatsispka parani jima jarhani. Juchiti tátijchajtsïni íntskuspti sésikua parani máteru eskuelarhu nirani.

NIÁRASPKA KÁNIKUA TSITINI AIANHPINI

Seguirispka Bibliaeri ambe jorhenguarhini, peruni no úsïrenga sési marhuakuni Jeobani jimbokani chésïrenga kʼumanchikuecha jimbo nirani aianhpini. Sáno iámindu kʼuiripuechaksï imani ambe úsïrendi ambe enga Iglesia katolika uandenga, ka engachi uérenga aianhpini, kánikuajtsïni no sési kámasïrendi. Maurice Duplessis, kʼéri politiku ma, jarhuataasïrendi katolikuechani. Ka imeri jarhuajperata jingoni, kʼuiripuechaksï no sési kaasïrendi ka jamberiksï ataani erachichani. Jiánisï, kánikua balori uétarhisïrendi para uérani aianhpini.

Erachi ma engarini jarhuatapka parani nóteruni chénia, jindespti John Rae, enga Eskuela Galaadiri nípka. Nájkiruka uánikua ambe mítepka, kaxumbitispti ka ma úsïrendi imani jingoni uandontskuarheni. Iauani ménirini arhispti na engani jatsipka parani úni ambe ma, peru imeri ejemplu jingoni, kánikuarini jorhendaspti. Jimboka kasi no úsïrenga Francés uandani, ji someni uérasïrenga imani jingoni aianhpini ka jarhuatasïrenga idioma jingoni. Xáni ióni jámani John jingoni, jarhuatasptirini parani uékani Jeobaeri testigu úkuarhini. Itsï atakuarhispka 26 de maiu 1951 jimbo, diesi uéxurhini tátsekua engani primeru uélta uandontskuarhipka Testiguecha jingoni.

Ambakiti ejemplu erachiri John Rae (A) jarhuatasptirini (B) para nóteruni chéni nirani aianhpini kʼumanchikuechani jimbo.

Jini Quebec, nóchi uánispka kúnguarhikuarhu ka sáno iáminduechaksï prekursorispti. Imecheri ambakiti ejemplurini jarhuaaspti parani prekursorini. Jiánisï, soluchi Bibliani úrasïrenga parachi aianhpini. Ka jatsisïrengachi para sési úrani jimbokachi no jatsiaspka máteru publikasonichani. Ísï jimbo, jánguarhintaspka parani tekstuechani jorhenguarhiani parani úni jorhentpini ambe enga jurhimbitkueka. Peru uánikua kʼuiripu no uékasïrendi Bibliani arhintani enga no kámapiringa imani permisuni enga arhinhajka imprimátur enga Iglesia katolika íntspijka.

Uéxurhini 1952, Simone Patry jingoni tembuchaspka, ambakiti pirenchi ma enga Quebec anapuepka. Jinichi Montreal mótsespka ka no jamberi ma uéxurhini jimbochi nanaka sapichuni ma kánguarhispka, Lise arhiraspkachi. Nájkiruka saani sáni ante dechi tembuperani ji nóteruni prekursoripkia, Simone ka ji jánguarhintaspkachi arisku sáni irekani parachi iámu familia úni jarhuajpini na engachi xáni úpiringa kúnguarhikuarhu.

Diesi uéxurhini nitamaspti ante de eratsentani ménderu prekursori úkuarhini. Uéxurhini 1962, ma kutsï jarhaspka Eskuelarhu para Reinueri Ánchikuarhita, jorhentperakua máespti para orhejtsïkuticha, enga Beteli úkuarhipka jini Canadá. Jima erachi Camille Ouellette jingoni pakaraspka. Ískurini pakataspti na enga xáni tsitienga aianhpini, nájkiruka kámenga témbani ka sapiichani. Jiánisï, jini Quebec nóksï uánikua erachicha ka pirenchicha jarhaspti engaksï uékenga marhuani komu prekursoricha ka ístu engaksï jatsipka para sapiichani kʼuiriperaani. Ka Camille uékasïrendi prekursorini. Imani tiempu jimbo engachi márku japka, jarhuatasptirini parani exeni sini jíjtuni úpirini ísï marhuani. Máru kutsï jimbo exespka eskani úpiringa ménderu prekursoriini. Máruksï eratsespti eska no sési jarhaspka ambe engani uékenga úni, peruni prekursori úkuarhispka jimbokani seguru jarhaspka eskarini Jeoba jarhuatapiringa engani jánguarhintani japka parani sánderu marhuakuni.

KʼUANHATSINTASÏNGACHI QUEBEC PARACHI PREKURSORI ESPESIALIINI

Uéxurhini 1964, Simone ka ji, arhinhaspkachi para prekursori espesialini jini Quebec nani engachi anapuepka. Jimachi marhuaspka máru uéxurhini. Nájkiruka útasï kʼuiripu no uékenga eskachi aianhpepiringa, nóterujtsïni xáni no sési kámasïrendia.

Sábadu inchatiru ma jimbo, jupikasptijtsïni jini Sainte-Marie, ireta sapichu ma enga Quebec no iauani japka. Polisiarini ma páspti ka ónhasptirini jimbokani no sésikua jatsispka parani aianhpini kʼumanchikuechani jimbo. Ísï tátsekuajtsïni páspti juesi Baillargeon jingoni, acheeti ma enga kánikua chérhikuarhipka. Kurhamarhisptirini né jindepirini juchiti abogadu. Engani arhipka eska jindepiringa Glen How, * erachi ma enga kánikua mítekatepka, ima chéparini uandaspti: “¡No, ima nómbe!”. Glen How mítekatespti jimboka abogadu máespka enga uánikua erachichani jarhuataapkia. Ísï no ióni jimbo, aiangusptijtsïni jusgadurhu uératini eska nóteru ambe ma jarhaspkia engajtsïni jimbo úpiringa ónhani.

Jimboka kʼuiripu no uékenga eskachi úpiringa juchari ánchikuarhitani, úkua jukaspti exeni nanichi tánguarhipirini. Ka soluchi exentaspka lugari ma nani engaksï karruecha patsanhenga ka enga no sési jandipka. Jiáni enga kánikua tsʼirakuarhienga, erachichaksï makina ma úrasïrendi enga aseiti kurhirenga parachi no xáni tsʼirani. Máru orecha ante de uénakuarhini tánguarhikua, iáminduechachi ma uirhipandani uaxakasïrenga parachi jorhepintani ka ambakiti eksperiensiechanchi uandantaasïrenga.

Kánikua sési ambesti exeni ambe enga xáni úkuarhikia aianhpikuarhu iámu ini tiempu jimbo. Uéxurhini 1960 ísï, jini Quebec, Côte-Nord ísï ka Gaspé enga marirhu uanamukutinisï jaka, nóksï uánikua kúnguarhikuecha jarhaspti ka namunitu kʼuiripuechaksï tánguarhisïrendi. Iásï, imani lugari jimboksï uánikua erachicha jarhastia engaksï sési járhati salonicha jimbo tánguarhijka.

PʼÍMARHINHASPKA PARANI KÚNGUARHIKUECHANI PʼORHEMBIANI

Uéxurhini 1977 jimbo, niraspka tánguarhikua ma jimbo jini Toronto (Canadá) para erachicha engaksï kúnguarhikuechani pʼorhembiajka.

Uéxurhini 1970, Simone ka ji pʼímarhinhaspkachi parani sirkuitueri orhejtsïkutini ka 1973, arhinhaspkachi parani distritueri orhejtsïkutini. Imani uéxurhinicha jimbo, uánikua ambe jorhenguarhispka máteru ambakiti sirkuitueri orhejtsïkuticheri, komu Laurier Saumur, * ka David Splane. * Méni enga kʼamakurhienga kʼéri tánguarhikua ma, David ka ji uandontskuarhisïrengachi nénachi úpirini sánderu sési jorhentpini. Miásïnga engarini ma xanhari arhipka: “Léonce, kánikua tsitiska últimu arhijtsïkperatani. Sési jarhaspti, peru iámu indeni informasioni jingoni, ji tanimu arhijtsïkperatechani uántapiringa”. Ji pʼindespka kánikua informasioni úrani juchiti arhijtsïkperatecharhu, jimbosïni jatsipka parani jorhenguarhini no xáni informasioni úrani.

Marhuaspka uánikua iretecha jimbo engaksï esterhu ísï jaka jini Canadá.

Ma ambe engaksï distritueri orhejtsïkuticha uénga, jindespti sirkuitueri orhejtsïkutichani uinhaperantaani. Peru uánikua Quebec anapu erachichajtsïni mítespti, jimbosï engani nirenga sirkuituechani pʼorhembiani, erachichaksï uékasïrendi jíndeni jingoni aianhpini. Tsitisïrenga imecha jingoni jámani, peruni nóteru káni tiempu pakatasïrenguia parani sirkuitueri orhejtsïkutini uinhaperantani. Ma xanhari, sirkuitueri orhejtsïkutirini ma uékperakua jingoni miátantaspti: “Sési jarhasti engari erachicha jingoni jarhajka, peru asï mirikurhi eska i semanarini jíndeni jurhaska pʼorhembini. Jíjtuni uétarhinchasïnga eskajtsïni uinhaperantaaka”. Imeri konsejurini kánikua jarhuataspti.

Peru 1976 jimbo, kánikua no sési ambe nitamakuarhispka. Juchiti uarhiiti Simone engani xáni xénchenga, uinhamu pʼamenchaspti ka uarhispti. Ambakiti kʼuiripu máespti jimboka sési kámpisïrenga ka kánikua xénchani Jeobani. No méni jurajkuni Jeobani marhuakuni, jarhuatasptirini orhepani uérakuni indeni xáni no sési jásï ambe, ka kánikua jaiapanhintasïnga engarini Jeoba méntkisï uékperakua jingoni jarhuataka. Tátsekua, témbuchaspka Carolyn Elliott jingoni, ambakiti prekursora ma enga inglesi uandajka, ima Quebec niraspti jarhuajpini aianhpikuarhu. Pirenchi máesti enga pendienti jarhajka máteruechani jimbo, ka sánderia imecha jimbo engaksï no káni uandariika o engaksï jandiajku pʼikuarherajka. Kánikuarini jarhuatasti juchiti ánchikuarhita jingoni engani kúnguarhikuechani pʼorhembiauenga.

UÉXURHINI MA ENGA KÁNIKUA JUKAPARHAKUEPKA

Eneruni 1978 jimbo, arhinhaspka parani jorhentpitiini enga uénapka úkuarhini Jorhentperakua para Prekursoricha jini Quebec. Chéxapka, jimboka para ji iámu ambe jimbanhi ambespka ka ístu para prekursoricha. Peru xáni sési enga imani jorhentperakua jimboksï japka prekursoricha engaksï uánikua ambe mítepka. Ísï jimbo, nájkirukani jí jorhentpitipka, uánikua ambe jorhenguarhispka imecheri ambe.

I mismu uéxurhini jimbo, Kʼéri Tánguarhikua úkuarhispti “Fe victoriosa”, jini Estadio Olímpico enga Montreal jaka. No méni xáni kʼéri tánguarhikua ma úkuarhixapti jini Quebec nani engaksï jukari ochenta mili kʼuiripuecha tánguarhipka. Ánchikuarhita ma intsïnhaspka parani reporteruecha jingoni uandontskuarheni kʼéri tánguarhikueri ambe. Uánikua periodistecha jingoni uandontskuarhespka, ka kánikua sési pʼikuarheraspka imani ambe jimbo enga notisiecharhu ísï uérapka. Jukari beinte ora ísïksï nitamataraspti radiurhu ka telerhu juchari ambe ka ístu uánikua ambe uéraspti periodikuecharhu. Indeni ambe jingoni, uánikua kʼuiripuechaksï niáraspti míteni Jeobaeri ambe ka imeri kúnguarhikueri.

AIANHPINI MÁTERU IDIOMA JIMBO

Uéxurhini 1996, kánikua mójtakurhispti juchiti irekua. Desde engani itsï atakuarhipka, Quebec marhuaspka nani enga Francés uandanhajka. Peru tátsekua axanhaspka parani distritu ma jimbo marhuani jini Toronto enga inglesi uandanhajka. Ísï pʼikuarherasïrenga enajkini no úpirini úni imani ánchikuarhitani ka kánikua chésïrenga arhijtsïkpini jimbokani no úsïrenga sési uandani inglesi. Jatsispka parani sánderu kómarhini ka mintsikani Jeobani.

Iásï úsïnga uandani eskani kánikua sési nitamakuarhiska jini Toronto. Carolyn, tekaantskua jingonirini jarhuataspti parani úni sánderuni sési uandani inglesi ka ístujtsïni erachicha jarhuatasïrendi ka uinhaperantasïrendijtsïni. No ióni jimbochi uánikua amiguechani jatsiaspkia.

Biernesï inchatiruechani, ante de kʼéri tánguarhikua sirkuitueri úkuarhini aparte de iámindu ambe listu jatsini, tsitisïrenga nirani aianhpini kʼumanchikuechani jimbo. Jamberiksï máru kurhamarikuarendi andisïni nireni aianhpini ante de kʼéri tánguarhikua úkuarhini. Peru exespka eskani sési pikuarherasïrenga engani uandontskuarhienga kʼuiripu jingoni. Ka iásï útasï sési pʼikuarherasïnga engani ísï uérajka aianhpini.

Uéxurhini 1998, Carolyn ka jíndeni, axasptijtsïni Montreal komu prekursori espesialicha. Uánikua uéxurhinicha jimbo, arhinhaspka eskani arregluechani uápiringa para aianhpini xanharuecha jimbo ka ístu parani periodistecha jingoni uandontskuarheni parani jurhimbitku uandantani ambe engaksï kʼuiripuecha no sési uandenga Jeobaeri testiguecheri ambe. Iásï Carolyn ka ji kánikuachi tsitisïnga aianguani Jeobaeri ambe uérakua anapuechani engaksï jurhajka Canadá irekani ka engaksï uékajka sánderu míteni Bibliaeri ambe.

Juchiti uarhiiti Carolyn jingoni.

Engani eratsejka ini sesentaiochu uéxurhini engani páni jakaia itsï atakuarhitini, exesïnga eskarini Jeoba kánikua újchakuraska. Kánikua sési pʼikuarherasïnga jimbokani jorhenguarhiska tsípikua jingoni aianhpini ka jimbokani uánikua kʼuiripuechani jarhuataaska jurhimbikuani míteni. Enga juchiti uátsï Lise ka imeri uámba na kʼuiriperaapkia uájpechani, prekursori regulariksï úkuarhispti. Kánikua sési pʼikuarherasïnga engani exejka eska Lise útasï tsípikua jingoni aianhpisïnga. Ka kánikua sési pʼikuarherasïnga jimbokani niáraska míteani imani erachichani engajtsïni kánikua jarhuataka imecheri ejemplu jingoni ka na engajtsïni arhistachenga parani sánderu sési marhuakuni Jeobani ka sési úni ánchikuarhita ambe engani Jeobaeri kúnguarhikuarhu íntsïnhenga. Jorhenguarhiska eskachi uáka sési úni juchari ánchikuarhitani engachi mintsikaska Jeobaeri espiritu santuni (Sal. 51:11). ¡Méntkisï diosmeiamukua arhiaka jimbokarini íntskuska kʼéri kóntperatani parani kʼéri ambe arhini imeri nombrini! (Sal. 54:6).

^ párr. 16 Exentaakajtsï erachiri W. Glen How eksperiensiani rebistarhu ¡Despertad! 22 de abrili de 2000, “La batalla no es de ustedes, sino de Dios”.

^ párr. 20 Erachiri Laurier Saumur eksperiensia uérasti rebistarhu La Atalaya 15 de maiu de 1977, “Encontré la causa por la cual luchar”.

^ párr. 20 David Splane jarhasti Grupurhu enga Orhejtsïkuajka iámindu kúnguarhikuechani Jeobaeri Testiguecheri.