Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

EKSPERIENSIA

Kánikua tsípikua jingoni irekaska Tata Diosï Jeobani marhuakuparini

Kánikua tsípikua jingoni irekaska Tata Diosï Jeobani marhuakuparini

CANADÁ anapu Betelirhu, orheta ánchikuarhita engani jatsipka jindeespti kʼarhatani jámani jima enga imprenta japka. Uéxurhini 1958 jimboespti ka ji 18 jatirispka. Sésirini nichexapti, ka ísï tátsekua mákina ma jingoni ánchikuarhisïrengia enga rebistechani kachumukuantenga engaksï imprimirinhengia. ¡Kánikua sési pʼikuarherasïrenga Beteli jarhani!

Máru uéxurhini tátsekua, aiangusptijtsïni iáminduechani engachi Beteli japka eska uétarhixapka né enga uékapiringa nirani marhuani Sudáfrica anapu Betelirhu, jima jimbanhi imprenta ma japirindi. Ji aiakukuarhespka ka kánikua tsípispka engajtsïni arhipka eskani erakunhaspka. Ístuksï erakuaspti máteru tanimu betelitechani engaksï Canadá anapuepka: Leech, Bill McLellan ka Nordin. Arhisptijtsïni eskachi ióni japiringa Sudáfrica.

Uandajpaspka mamani ka arhispka: “Mama, uékaxakakini aianguni ambe ma, Sudáfrica niuaka”. Mama no xáni uandarispti, peru kánikua mintsikasïreendi ka sési pájperakua ma jatsispti Tata Diosï Jeoba jingoni. Nóreni uánikua ambe arhispti, joperuni mítespka eskarini apoiaripiringa. Ni papa ni mamajtsïni arhipi ambe ma ima ambe jimbo engani erakupka úni, peruksï kánikua kómu pʼikuarheraxapti jimbokani iauani japiringia.

SUDÁFRICA NIRASÏNGA

Dennis Leech, Ken Nordin ka Bill McLellan jingoni, engachi trenini jatapani japka Ciudad del Cabo uératini para Johannesburgo niárani 1959 jimbo.

Sudáfrica anapu Betelirhu 2019 jimbo, ménderuchi tʼáperani exejperantaspka 60 uéxurhini tátsekua.

Orhetachi niáraspka Brooklyn anapu Betelirhu, jimachi tanimu kutsï jorhendanhaspka néna úrani mákina ma enga imprimiriuenga. Tátsekua barkurhuchi ma jataspka enga Ciudad del Cabo (Sudáfrica) niárapiringa. Jiánisï 20 jatirispkia. Engachi na niárapkia Ciudad del Cabo, treninchi ma jataspka enga chúrini jámeengia para Johannesburgo niárani. Treni orheta ireta sapichu ma jimbo anhaxurhispti jimeesïsï enga ísï mítekuarhika komu Karroo, lugari ma jimbo enga kánikua aparhikuarhienga ka tʼupuri jatani. Tʼáperanchi bentanarisï eraaspka, ka kurhamarhikuarhispkachi nanichisï japi. Uandanhiaxapkachi, sinchi úpirini jima marhuani. Máru uéxurhini tátsekua, kʼuanhatsentaspkachi indeni lugaricha jimbo ka exespkachi eska sési jándespka ka eskaksï kʼuiripuecha sési kámpisïreenga.

Máru uéxurhinicha jimbo mákina ma jingoni ánchikuarhispka enga arhinheenga linotipia, ambakiti mákina máespti ka kánikua úkua jukaspti para úrani. Ambe engani ueenga, jindeespti sési péeraani letrechani para imprimirini rebistechani Aianhpiri ka ¡Tsínharhi! I Beteli jimbo, uánikua idiomecha jimboksï impriminhasïreendi rebistecha, no solu para Sudáfrica, sino ístu, para máteru uánikua paisicha engaksï África jaka. Kánikuachi tsípispka enga imprenta engachi jimbo iauani uératini nípka, kánikua úranhapiringa.

Ísï tátsekua, máteru ambe úsïrengia imprentarhu, exesïreenga traduksioniri ambe, impresioniri ambe ka para publikasionichani axaani. Uánikua ambe úsïreenga ka sési pʼikuarherasïreenga indeni ambe jimbo engani ueenga.

TEMBUCHASPKA KA JIMBANHI ÁNCHIKUARHITA MA INTSÏNHASPKA

Laura ka ji, jiáni engachi prekursori espesialipka 1968 jimbo.

Uéxurhini 1968 jimbo, tembuchaspka Laura Bowen jingoni, enga Beteli no iauanisï irekapka. Prekursorespti ka karakuantasïreendi ambe ma Grupuni enga Traduksioniri ambe Exejka. Jiánisï, imeecha engaksï tembucheenga nóksï úsïreendi Beteli pakarani, ísï jimbo, Beteli uandaspti eskachi prekursori espesialipiringia. Sánisï uandanhiaxapka, 10 uéxurhini, Beteli jatsispka t’irekua ka nani engani úpiringa pakarani, iásï, ¿néna úpirinia maiampini ambe enga uétarhipiringa imani jarhuajperata jingoni engaksï intsïnheenga prekursori espesialicha? Táchanchi 25 rands intsïnhapiringa mándani kutsï (enga jiánisï jindeepka 35 dólari) peru solu engachi andangutaapiringa orechani, publikasionichani ka kʼuiripuechani pʼorhembiantani. Indeni sentabu jingonchi maiampipiringa kʼumanchikueri renta, t’irekua ka pasaji ka engachi pʼamenchapiringa ka ístu para máteru ambe.

Ireta Durban no iauanchi axanhaspka, grupu sapichu ma jimbo enga océano Índico jarhukutinisï jaka. Jimaksï uánikua kʼuiripuecha jarhaspti engaksï India anapuepka. Uánikua i kʼuiripuechaksï imeecheri parientispti engaksï afuersa pánhapka uéxurhini 1875 jimbo ísï, paraksï ánchikuarhini asukariri frabrikarhu ma jimbo. Iásïksï máteru ambe ánchikuarhisïrendia, joperuksï no tsïtaasti imeecheri pʼindekuechani ka ni na engaksï úmanteenga, komu ima xáni áspiti tʼirekua ambe engaksï kurri jingoni úmanteenga. Ka jimbokaksï inglési uandasïreenga nóksï sáni úkua jukanchaspka aianguani Tata Diosïri ambe.

Prekursori espesialichaksï jatsisïreendi para mándani kutsï 150 ora aianhpini. Ísï jimbo, Laura ka ji uandaspkachi eska ima jurhiatikua engachi ueenapiringa, seisi orachi aianhpipiringa. Nóchi jatsispka néni pʼorhembintani ka ni néni jorhendani Biblieri ambe. Ísï jimbo, seisi orachi jámapiringa aianhpini jimeesïsï enga kánikua aparhikuarhienga. Engachi ióni sáni jámapkia aianhpini, exespka juchiiti relojini... ¡ka apenasi 40 minutu nitamaspti! Kurhamarhikuarhispka sinchi úpirini prekursori espesialiri ora andangutani.

Nóchi ióndaspka sési organisarikuarhini. Pauani pauani, torteni járhatichanchi úkuarhiasïreenga ka sopa o kafe jatsirasïrengachi termurhu. Engachi mintsikuarhini uékeenga anhaxustasïreenga karruni jimeesïsï enga anhatapu ma kʼúmantskani jarenga. Ménichantsïni uirhipandasïreendi India anapu sapiicha, ískujtsïni pakarasïreendi exeni. Tátsekuachi, kuenta íntskukuarhespka eska jurhiatikua sóntku nirasïrengia engachi na tsimani o tanimu orisï aianhpiengia.

Kánikuachi sési pʼikuarheraspka aianguani jurhimbikua ambe jima anapuechani. Exespkachi eska uánikua India anapuechaksï janhanharpisïreenga, sési kámpini ka sési erokpini ka eskaksï xénchasïreenga Tata Diosïni. Uánikuecha engaksï jima japka imeecheri relijioni jindeespti Hindu ka jiókuarhisptiksï ambe engachi aianguapka. Tsitisïrendiksï jorhenguarhini Tata Diosï Jeobaeri ambe, Jesúsiri, Biblieri, jimbanhi parhakpiniri nani enga pínandikua jauaka ka erokuarhikueri engaksï uarhiricha jatsika. Ma uéxurhini tátsekua, 20 kʼuiripuechanchi jorhendaaxapkia Biblieri ambe. Pauani pauani, úmantasïreengachi tʼirekua xatini anapu familia ma jingoni engachi Biblieri ambe jorhendani japka. ¡Kánikuachi tsípixapka!

Nójtsïni ióndaspti máteru ánchikuarhita íntskuni. Axanhaspkachi komu sirkuitueri orhejtsïkuticha sési jásï ma kostarhu enga océano Índico ísï jaka. Mándani semana engachi pʼorhembini jarhenga kúnguarhikuani ma, familia ma jingonchi pakarasïreenga ka uérasïrengachi aianhpiricha jingoni parachi uinhaperantaani. Erachichajtsïni ísï kámasïreendi enajkichi imeecheri familiarhu anapuepi. Tsitisïrengachi imeecheri sapiicha jingoni jarhani ka imeecheri animalicha jingoni. Sésichi nitamakuarhispka tsimani uéxurhini. Astakajtsïni ma jurhiatikua uandajpapka Beteli uératini ka arhisptijtsïni eskaksï uékaxapka parachi kʼuanhatsentani Beteli. Arhiaspka: “Sésichi pʼikuarheraxaka ixú marhuani”. Joperuchi nipiringa nani engachi axanhapiringa.

BETELICHI KʼUANHATSENTASÏNGA

Beteli, imani Grupuni jingoni ánchikuarhisïreenga enga exejka na enga Aianhpinhani jaka. Úspka ánchikuarhi uánikua erachicha jingoni engaksï ióni páni japkia marhuani. Imani tiempuni jimbo, enga sirkuitueri orhejtsïkuti ma na pʼorhembiengia kúnguarhikuani ma, Beteli axantasïreendi informini. Tátsekua, Grupu enga exejka na enga Aianhpinhani jaka, kúnguarhikuarhu karta ma axasïreendi. Inde kartechaksï jindeespti para uinhaperaantani ka para arhiani ambe engaksï jatsipiringa para úni ambe ma jimbo. Tátsekua, erachicha engaksï jarhuajpienga imani Grupurhu, tradusiriuantasïrendiksï inglési jimbo imani informichani engaksï sirkuitueri orhejtsïkuticha axaantenga idioma xhosa ka zulú jimbo. Tátsekua imani kartechani engaksï Beteli uératini karauenga inglési jimbo, tradusiriuasïreendiksï imani idiomecha jimbo enga Áfrika uandanhajka. Kánikua jukaparharaspka imani ánchikuarhitani engaksï traduktoricha ueenga, jimbokajtsïni jarhuataspka kurhanguni ambe engaksï jimbo nitamakuarhini japka juchaari erachicha engaksï turhipitiika.

Jiánisï, Sudáfrica anapuechaksï juramukua ma jimbo jarhaspti enga ísï mítekatepka komueska apartheid. Kʼuiripuecha engaksï táchani jásï rasepka jatsisptiksï para ma lugari jimbo irekani, ísïksï no úsïreendi kúnguarhini máteru rasecha jingoni. Juchaari erachicha engaksï turhipitika, uandontskuarhisïrendiksï ka aianhpini imeecheri idioma jimbo ka ístuksï imani kúnguarhikua jimbo nirasïrendi engaksï imeecheri idioma jimboepka.

No míteaspka uánikua África anapuechani engaksï turhipitiika, jimbokani méntkisï jima axanhaspka enga inglési uandanhajka. Mítespka eskaksï juchaari erachicha no sési nitamakuarhisïreenga iretarhu anapu pʼindekuecha jimbo ka relijionicheri jakajkukuecha jimbo. Kánikuaksï balori jukaspti. Nájkirukaksï imeecheri parienticha ka iretarhu anapuecha no sési káuenga, imeechaksï nóteru úsptia imani ambe enga no jupindaskuarhijka Bibliarhu ka ístuksï nóteru niátaspti sïkuamikua ambe. Ireta sapirhaticharhu, kánikua pobrinhaspti, uánikua kʼuiripuechaksï no niraspti eskuela o máru ambejkuksïsï jorhenapti, joperuksï janhanharhisïreendi Bibliani.

Kʼéri kóntperata ma jatsispka jarhuataani juchaari erachichani juramutichani japarini parakaksï jurajkunhapiringa kómarhini Tata Diosïni ka paraksï no inchamukuni politikarhisï. Kánikuarini uinhaperantaspti engani exepka na engaksï xáni balori jukapka tumbi sapirhaticha engaksï mintsikapka Tata Diosïni ka nóksï jurajkuni engaksï petanhantapka eskuelarhu, jimbokaksï no uékaspka kómarhini ka ni jima anapu relijioniri pirekuechani pireani.

África anapu paisi sapichu ma jimbo enga ísï mítekatepka komueska Suazilandia (iásï Esuatini), erachichaksï máteru tsʼéjkukua jatsispti. Jiáni enga rei Sobhuza uarhipka, arhiasptiksï eskaksï jima anapuecha úpiringa imani ambe enga únheenga jiáni enga kʼuiripu ma uarhienga. Tatakechaksï jatsispti paraksï méntku iámu kuinakuarhini ka nanakecha paraksï sapirhatitu pakatani. Uánikua erachichanksï no sési kaaspti jimbokaksï no uékaspka imani ambe úni engaksï jima ueenga paraksï uarhirichani kʼéri ambe arhiani.

Mintsitarhujtsïni niárachispti engaksï Áfrika anapu erachicha no jurajkupka Tata Diosï Jeobani. África anapu erachichajtsïni jorhendaspti no méni jurajkuni Tata Diosïni ka tekaantstini ka inde ambe úspti eskachi sánderu mintsikapiriga Tata Diosïni.

MÉNDERUNI UEENASÏNGA IMPRENTARHU ÁNCHIKUARHINI

Uéxurhini 1991 jimbo, ménderuni imprentarhu ánchikuarhixakia parani jarhuajpeni komputadorechani úraani engaksï imprimiriuenga. Ambakiti tiempuechespti, mójtakunhaxapti na enga imprimirinheenga. Acheeti ma enga mákinechani íntspikuarhiauenga, íntskuspti Betelini mákina ma enga imprimiriuenga para tsʼéjkuni. Tátsekua, nuebe linotipiechanksï mójtakuaspka sinko jimbanhi mákinecha jingoni, ístuchi péeraspka máteru mákinani enga imprimiriuenga. Iásïchi sánderu ambe imprimirisïrengia.

Engachi úraani japka komputadorechani, jarhuataspti parachi publikasionicharhu sési péeraapiringa letrechani programa ma úraparini enga arhinhajka MEPS Sistema Electrónico de Edición Plurilingüe. ¡Xáni enga mójtakurhipkia teknolojía ambe desde jiáni engaksï tʼámu Canadá anapu betelitecha niárapka ánchikuarhini Sudáfrica! (Is. 60:17). Para jiánisï tʼaperanchi tembuchaspkia ambakiti prekursorecha jingoni engaksï xéncheenga Tata Diosï Jeobani. Bill ka ji seguirixapkachi Beteli marhuani. Ken ka Dennis no iauanisïksï irekaspti imeecheri familiacheri.

Sánderu ánchikuarhita jarhasptia para tradusirini ka imprimirini, jimboka sánderu uánikua idiomecha jimbo tradusirinhaxapkia, ístuchi axaasïrenga publikasionichani máteru Betelicha jimbo. Ini ambe jimbo, jimbanhi Beteli ma uétarhixaptia. Erachichaksï sési jásï ma lugari jimbo úspti jimbanhi Betelini enga Johannesburgo ísï jaka ka 1987 jimbo, ueenanhaspti úranhani. Kʼéri kóntperata máesti para ji, úni jarhuajpeni ini ánchikuarhitarhu ka uánikua uéxurhini jimbo marhuani Grupurhu enga Sudáfrica anapu Betelini Orhejtsïkujka.

INTSÏNHASPKACHI MÁTERU ÁNCHIKUARHITA

Uéxurhini 2001 jimbo, ískuchi pakaraspka engani pʼímarhinhapka parani marhuani Grupurhu enga Estados Unidos anapu Betelini Orhejtsïkujka enga apenasi únhapka. Nájkirukachi kómu pʼikuarherani japka jurajkuni juchaari ánchikuarhita ka amiguechani Sudáfrica, tsípixapkachi nirani marhuani Estados Unidos anapu familia Beteli jingoni.

Ambe ma engajtsïni uandanhiatenga, jindeespti eska Lauraeri amamba jatirispkia ka eskachi iauani japikinga imani jingoni. Nóchi úpiringa kánikua jarhuatani Nueva York uératini, joperuksï tanimu Lauraeri jingonikuecha uandaspti eskaksï imeecha kuidaripiringa ka eskaksï kéndapiringa. Arhisptijtsïni eska nájkirukaksï no ueenga tiempu kompletueri marhuani, engaksï kuidaripiringa amambani jarhuatapiringajtsïni juchantsïni parachi seguirini marhuani. Kánikuachi agradesidu pʼikuarheraspka imeecha jingoni.

Juchiiti ermanu ka imeeri témba engaksï Toronto irekapka (Canadá), ístujtsïni kánikua jarhuatasti kuidarini juchiiti naandini enga tsïndipkia. Para jiánisï jukari 20 uéxurhini páxaptia imeecha jingoni irekani. Ísï tátsekua engachi na Nueva York japkia, juchiiti naandi uarhispti. Kánikuachi agradesidu jarhaska juchiiti ermanu jingoni ka imeeri témba jingoni engaksï kuidaripka mamani asta jiáni jamberi enga uarhipka. Kʼéri kóntperata máesti jatsini familieri jarhuajperata engaksï kuidariuajka taati jémbeechani engaksï jatirijkia, nájkiruka ménichanisï úkua jukajka.

Estados Unidos, máru uéxurhini jimbo, jima ánchikuarhisïrenga engaksï Publikasionichani Uaajka ka iásï sánderu jimbanhi ambe úranhasïndia ka nóteru xáni uánikua ambe uétarhisïndia. Ka nótki xáni ióniisti engani ueenaka ánchikuarhini Grupurhu enga exejka ambe ka ambe Piáni. Kánikua sési pʼikuarherasïnga marhuani ini últimu 20 uéxurhini jimbo ini xáni k’éri Betelirhu engaksï marhuani jaka 5,000 betelitecha ka ma 2,000 erachicha engaksï jurhajka jarhuajpeni.

Ma 60 uéxurhinisï antesi, no méni eranhaskaspka eskachi ixú japiringa. Desde iónisïa, Laurarini méntkisï apoiaristi. ¡Ambakiti ambechi nitamakuarhiska! Kánikuachi jukaparharasïnga ánchikuarhitechani engachi jatsiapka ka erachichani engachi jingoni jatsipka kóntperata parachi májku kʼéri ánchikuarhini. Máru i erachichaksï imani Betelicha jimbo marhuaxati engachi nika pʼorhembiani. Jimbokani jukari 80 uéxurhini jatiriskia iásï nóteru xáni kʼéri ánchikuarhita ma jatsiskia ka jarhastiksï uánikua tumbiicha engaksï uaaka úni kʼérati ánchikuarhitechani.

Salmista ma karaspti: “Tsípisïndi nasioni enga imeeri Tata Diosï jindeeka Jeoba” (Sal. 33:12). ¡I ambe meru ísïisti! Kánikua agradesidu jarhaska engani úka ánchikuarhini para Tata Diosï Jeoba imeeri ireta jingoni enga felisika.