Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

¿Mítespijtsï?

¿Mítespijtsï?

¿Jesúsiri jurhiatikuecha jimbo kʼuiripuechaksï náki impuestuechani maiampisïreni?

DESDE iónisï, israelitechaksï pʼindesptia sentabu íntspini para jurhimbiti kómarhikua ka Jesúsiri jurhiatikuechani jimbo, ístuksï judiuecha jatsispti para uánikua impuestuechani maiampiani, ka ini ambe jimbo kánikuaksï úkua jukanchasïrendi.

Iámindu judiuecha engaksï tatakeenga maiampisïreendiksï mediu siklu (tsimani drakmecha) engaksï na 20 jatiriengia paraksï jarhuajpeni tabernakulurhu, ka sánderu tátsekua para templurhu. Jesúsiri jurhiatikuechani jimbo, inde sentabu úrakuarhesïrendi para kéjtsïtakuechani uaani ka sési jájkuntani templuni enga Erodesi úpka. Máru judiuechaksï kurhamarhispti Pedruni na uandasïrendi Jesúsi íri ambe, ka Kristu arhispti eska no no sési jarhaspka maiampini. Asta arhispti Pedruni nani enga exentapiringa moneda ma para maiampini (Mat. 17:24-27).

Jiánisï, Tata Diosïri ireta ístu jatsispti para maiampini diesmu, enga jindeeka, 10 por sientu imeeri ambe engaksï pʼikuntenga o na engaksï xáni andeenga (Lev. 27:30-32; Núm. 18:26-28). Relijioniri orhejtsïkutichaksï afuersa uékasïrendi eskaksï kʼuiripuecha desima parti íntspipiringa iámindu amberi engaksï xáni jatsikuenga, komu “kuatsitisïri, putsutiri ka kominusïri”. Jesúsi uandaspti eska no no sési jarhaspka indeni impuestuni maiampini, sino ambe enga no sési exenga jindeespti na engaksï eskribeecha ka fariseuecha no jurhimbitku ueenga ambe ma (Mat. 23:23).

Ka jimbokaksï Roma anapuecha juramukuasïreenga judiuechani, íchaksï jatsispti para maiamuani máru ambe jimbo. Komu, imeecha engaksï echeri ambe jatsikuarheenga, jatsisïrendiksï para sentabu íntspini o imani ambe engaksï pʼikunteenga (ma kuarta parti o menusi jatsisïreendiksï para íntspini ima ambeeri engaksï pʼikuntenga). Ka ístu mándani judiu jatsisïrendi para impuestu maiampini. Ísï jimbo, fariseuechaksï kurhamarhispti Jesúsini sini sési jarhaspi maiampini impuestu, joperu ima arini ambe arhiaspti ka isï xarhataspti ambe enga sési japka para úni: “Íntskunta je Sésarini ambe enga Sésaririika, ka Diosïni ambe enga Diosïriika” (Mat. 22:15-22).

Ístuksï maiampisïrendi imani jimbo engaksï máteru lugari jimbo piápiringa ambe ma o engaksï máteru nanisï íntspikuarhienga ambe ma. Íksï impuestuecha jimesïsï maiampinhasïreendi nani engaksï barkuecha niárenga, puenticharhisï, iretecharhu inchaakuni jámani o merkaducharhisï.

Ireta kánikua úkua jukanchasïrendi xáni uánikua impuestuechani maiamuani Roma anapu juramutini. Seguni istoriadori Tácito enga roma anapuepka, uandaspti eska jiánisï enga Tiberiu juramuni japka ka enga Jesúsi Echerirhu japka, “Siria ka Judea anapuechaksï, kurhajkuarhispti paraksï nóteru xáni maiampinia impuestuechani jimbo”.

Na engaksï kobrarpienga impuestuechani úsïrendi eskaksï judiuecha sánderu úkua jukanchapiringa. Ima intsïnhasïreendi ánchikuarhitani para impuestuechani kobrarpini neenga sánderu sentabu íntspienga. Ka íchaksï ísï kobrarpisïreendi na engaksï sánderu sési nikuapiringa indeechani. Ka ístuksï arhiasïreendi máteruechani parakaksï kobrarpini jámapiringa; ka íchajtuksï ísï kobrarpisïrendi na enga sánderu sési nikuapiringa indeechani. Péringa Sakeu inde jásï kʼuiripu máepka enga ánchikuarhirichani jatsiapka paraksï kobrarpini jámani (Luk. 19:1, 2). Jimboksïsï kʼuiripu xáni ikiakuauendi ka kurhunhiani imeechani engaksï impuestuechani kobrarpienga.