Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

SEMANA 46

¡Ju je uinhapikuarhintani! Jeoba jindesti juchari jarhuajpiri

¡Ju je uinhapikuarhintani! Jeoba jindesti juchari jarhuajpiri

“Jíkeni no méni késtakuchiaka ka níjtukini méni jurajkuni jandiajku” (EBR. 13:5).

PIREKUA 55 ¡Asï jáma chérhiani!

AMBE ENGACHI EXEAKA *

1. ¿Ambejtsïni sési pʼikuastanta engachi jandiajku pʼikuarherani jauaka o jiáni engachi uandanhiata ambe jatsiaka? (Salmo 118:5-7).

¿MÉNISÏCHI jandiajku pʼikuarheraski ka eska no nema juchantsïni jingoni jarhaska parajtsïni jarhuatani orhepani uérakuni uandanhiatani ma? Nóchi juchajkusï ísï pʼikuarherajka. Astaksï máru ambakiti Jeobaeri marhuaricha engaksï ióntki irekapka niárasptiksï ísï pʼikuarherani (1 Rey. 19:14). Engachi ísï pʼikuarherani jauaka, ju je miántani ambe engajtsïni Jeoba aiachijka: “Jíkeni no méni késtakuchiaka ka níjtukini méni jurajkuni jandiajku”. Ísï jimbo, mintsikaparinchi uáka uandani: Jeoba “jindesti juchiti jarhuajpiri, ísï jimbo ji no sáni chéaka” (Ebr. 13:5, 6). Apostuli Pablu ini ambe karakuaspti erachichani engaksï Judea irekapka uéxurhini 61 jimbo ísï. Ambe enga Apostuli Pablu uandapka, miátantasïndijtsïni ambe enga pʼikuarherapka ima enga karaka Salmo 118:5-7 (arhinta je).

2. ¿Ambechi exea ini jorhenguarhikua jimbo, ka andi?

2 Májkueni eska ima enga ini salmuni karaka, Pablu sési mítetixapti eska Jeoba jima jarhaspka para jarhuatani, jimboka antesi jarhuataspkia. Por ejemplu, jukari tsimani uéxurhini antesde karakuani imechani engaksï ebreu uandenga, apostuli biaji ma úspti barku ma jimbo enga kánikua peligrosuepka jimboka no sési jánhaskuarhispka marirhu (Uku. 27:4, 15, 20). Jeoba mámaru jarhuataspti Pabluni ini biaji jimbo ka ístu jiáni enga antesi uápka. Ini jorhenguarhikua jimbo, tanimu ambechi exeaka enga Jeoba úrapka para Pabluni jarhuatani, exeakachi na enga úrapka Jesusini ka ánjelichani, kʼuiripuechani engaksï juramukua jatsipka ka ístu imeri erachichani. Miántani ambe enga Pablu nitamakuarhipka, uáti eskachi sánderu mintsikaaka eskajtsïni Jeoba májkueni jarhuataaka jiáni engachi kurhakuaka.

JESUSIRI KA ÁNJELICHERI JARHUAJPERATA

3. ¿Jamberi ambe kurhamarhikuarhipi Pablu, ka andi?

3 Uéxurhini 56 jimbo ísï. Jini Jerusaleni uánikua kʼuiripuechaksï antsikuspti Pabluni templuru uérakua ka uékasïrendiksï uándikuni. Pauandikua, engaksï Sanedrinirhu pápka, imeri ikiatspitichaksï sáno uándikuspti (Uku. 21:30-32; 22:30; 23:6-10). Enga Pablu ini ambe nitamakuarhipka, jamberi kurhamarhikuarhipti: “¿Na xánderuni uá tekaantani engani xáni no sési kánhani jaka?”. Meru uétarhinchaxapti jarhuajperata.

4. ¿Jeoba néna jarhuataspi Pabluni, Jesusini úraparini?

4 ¿Néna jarhuatanhaspi Pablu? Ima chúri enga na jupinhapkia, Tata —enga tata Jesukristueka— xarhakuspti ka arhini: “Uinhapikuarhinta Pablu, jimboka uétarhisïnga eskari ístu uandantaaka juchiti ambe Roma, eskari na uandantakia Jerusaleni” (Uku. 23:11). Pablu meru ini ambesï uétarhinchani japti. Jesusi sési ambe arhispti Pabluni jimboka aianhpispka jini Jerusaleni ka aiakuspti eska sési niárapiringa Roma nani enga ístu aianhpepiringa. Enga Jesusi ini ambe aiakupka, Pablu ísï kuájchakukata pʼikuarherapti komueska sapi ma enga imeri táti jémba jingoni jarhajka.

Enga xáni no sési jánhaskuarhipka marirhu, ánjeli arhispti Pabluni eskaksï iáminduecha engaksï xáni barkurhu nirani japka tsípiti niárapiringa jima engaksï nirani japka (Exe je párrafu 5)

5. ¿Jeoba néna jarhuataspi Pabluni ánjelini ma úraparini? (Exe je dibujuni enga uénakuarhu jaka).

5 ¿Ambe máteru no sési jásï ambe nitamakuarhispi Pablu? Enga na tsimani uéxurhini nitamapkia engaksï ísï kámapka Jerusaleni, apostuli barku ma jimbo niraxapti jini Italia. Ma repentku uénaspti uinhamu janini ka imecha engaksï barkuni páni japka ka engaksï jima nirani japka, ísïksï eratsespti eskaksï uarhipiringuia. Joperu Pablu no chéxapti. ¿Andi? Arhiaspti imechani engaksï barkurhu nirani japka: “I chúrikua jimbo jíndeni jingoni jarhasp[ti] ma ánjeli Tata Diosïri. Ka ji imeriska ka imanisïni marhuakuni jaka. Ka ísïrini arhispti: ‘Pablu, asï jáma chéni, jimboka uétarhisïnga eskari tʼu niáraaka Sésarini japarini ka iáminduecha engaksï tʼunguini jingoni nirajka, Diosïkini intsaasti’”. Ánjelini ma úraparini, Jeoba miátantaspti ambe enga aiakupkia Jesusini úraparini. Ka ísï úkuarhispti: Pablu niáraspti Roma (Uku. 27:20-25; 28:16).

6. ¿Náki Jesusiri aiatsperakuajtsïni uinhaperantasïni, ka andi?

6 ¿Nénachi jarhuatanhasïni jucha? Ísï eska Pabluni, juchantsïntujtsïni Jesusi jarhuatasïndi. Por ejemplu, Jesusi arini ambe aiakuasïndi iámindu imeri chúxapatichani: “Ji méntkisï jauaka chánksïni jingoni astaka jamberi kʼamaraaka parhakpini” o ambe enga úkuarhini jaka (Mat. 28:20). ¿Andijtsïnisï uinhaperantajki i uandakuecha? Jimboka jarhasïnga ménisï engachi kánikua no sési nitamakuarhijka. Por ejemplu, engachi uarhiranchajka nemani, jamberichi uánikua uéxurhicha jimbo no sési pʼikuarherajka ka no solu máru jurhiatikuecha jimbojku. Máteruechaksï no sési nitamakuarhisïndi jimbokaksï jatiriskia. Ka máteruecha jimbokaksï depresioni pʼamenchasïnga. Nájkirukachi ini ambe nitamakuarhijka, úsïngachi orhepani uérani jimboka Jesusi juchantsïni jingoni jarhaska “méntkisï”, asta jiáni engachi sánderu no sési nitamakuarhini jarhajka (Mat. 11:28-30).

Ánjelichajtsïni jarhuatasïndi ka orhechipani engachi nirajka aianhpini ambakiti ambe. (Exe je párrafu 7).

7. Eska na arhijka Jaŋaskuecha 14:6, ¿nénajtsïni jarhuatasïni Jeoba?

7 Tata Diosïri Karakatajtsïni arhisïndi eskajtsïni Jeoba jarhuatasïnga imeri ánjelichani úrapariani (Ebr. 1:7, 14, Táta Diósïri Uandakua Tata Jesukristueri Aiatsperakua [TDU]). Por ejemplu, ánjelichajtsïni jarhuatasïndi ka orhechepani engachi nirajka aianhpini ambakiti ambe Reinueri “iámindu nasionicharhisï, ka tribuechani ka imechani engaksï táchani jásï idioma uandajka ka iámindu kʼuiripuechani” (Mat. 24:13, 14; arhinta je Jaŋaskuecha 14:6).

IMECHERI JARHUAJPERATA ENGAKSÏ JURAMUKUA JATSIKA

8. ¿Jeoba néna jarhuataspi Pabluni imani úraparini enga soldaduechani orhejtsïkuauenga?

8 ¿Néna jarhuatanhaspi Pablu? Eskachi na exekia, uéxurhini 56 jimbo ísï, Jesusi aiakuspti Pabluni eska niárapiringa Roma. Joperuksï máru judiuecha Jerusaleni anapuecha eratsesïrendi jakutsekuni paraksï uándikuni. Jiáni enga Roma anapu Klaudio Lisiasi enga soldaduechani orhejtsïkuauenga mítepka indeni ambe, niraspti jarhuatani. Jirejiresï úspti eskaksï soldaduecha pápiringa Pabluni jini Sesarea jimesïsï enga ma 105 kilometru (65 millas) iauanisï japka. Enga jima japkia, gobernadori Féliksi “juramuspti eskaksï peerapiringa Erodesiri palasiurhu” paraksï kuájchakuni jarhani. Ísï jimbo, judiuecha engaksï uékenga uándikuni Pablu, nóksï úspti ísï úni (Uku. 23:12-35).

9. Juramuti Festu, ¿néna jarhuataspi Pabluni?

9 Uéxurhini 58 jimbo, Pablu útasï ónhakata jarhaspti jini Sesarea. Iásï Festu niárasptia juramutini jima enga Féliksi japka. Judiuechaksï kurhakuspti Festuni eskaksï Pabluni Jerusaleni pápiringa paraksï jima jusgarini, joperu Festu no uékaspti, jamberi kuenta íntskukuarhipti eskaksï judiuecha “eratsespka xanharu jimbo jakutsekuni paraksï uándikuni” Pabluni (Uku. 24:27–25:5).

10. ¿Ambe úspi Festu enga Pablu uandapka eska nipiringa Sésarini aiangukuarhini?

10 Ísï no ióni jimbo, jusgarisptiksï Pabluni jini Sesarea. Jimboka Festu uékasïrenga sési pakarani judiuecha jingoni, kurhamarhispti Pabluni: “¿Uékasïndi níntani Jerusaleni parari jini jusgarinhani iámindu ini ambe jimbo jindeni japarini?”. Peru Pablu mítespti eska enga Jerusaleni nipiringa úpirindiksï uándikuni. Ístu mítespti ambe enga jatsipka para úni paraksï no uándikuni, niárani Roma ka seguirini aianhpini. Ísï jimbo uandaspti: “Niuaka aiangukuarhini Sésarini”. Enga Festu na kurhamarhiapkia imeri jarhuajpirichani, arhispti: “Tʼuri uandasïnga eskari Sésarini aiangukuarhiaka jimajkani niuakari Sésarini andarhierani”. Enga Festu Roma axapka Pabluni imeri ikiatspitichaksï nóteru ambe ma úsptia úkuni (Uku. 25:6-12).

11. ¿Náki Isaiasiri uandakuechani eratseantapi Pabluni engaksï uinhaperpintajka?

11 Enga Pablu erokuarhini japka para Italia nirani, jamberi eratsentapti ambe enga profeta Isaiasi arhiapka imechani enga no kurhajchenga Jeobani: “¡Eratsi je ambe úni, peru no uáti ísï úkuarhini! ¡Uanda je ambe engajtsï uéjka, joperu no ísï úkuarhiati, jimboka Tata Diosï juchantsïni jingoni jarhaska!” (Is. 8:10). Míteni eska Jeoba jarhuatapiringa, kánikua uinhaperantapti Pabluni para úni orhepani uérakuani imani tsʼéjkukuechani enga sánderu orhepani jatsiapiringa.

Májkueni eska ióntki, Jeoba úsïndi úraani imechani engaksï juramukua jatsika para kuájchakuani imeri marhuarichani. (Exe je párrafu 12).

12. a) ¿Julio Néna kámaspi Pabluni? b) ¿Jamberi Pablu amberi ambe kuenta íntskukuarhipi enga ini ambe nitamakuarhipka?

12 Jiájkani Pablu Italia niraspti. Ka jimboka ónhakata jarhaspka, Roma anapu ejersitueri ofisiali ma kuidarixapti enga Julio arhinhenga, i achamasï úpirindi sési o no sési kámani Pabluni. ¿Ka ambe úspi? Pauandikua, enga na ketsipkia barkurhu, “Julio meru sési kámaspti Pabluni ka íntskuni sésikua para nirani uandajpaani amigu jémbechani”. Tiempu jingoni, Julio niáraspti kuájpini Pabluni paraksï no uándikuni. Jiáni engaksï soldaduecha uékenga uándikuani imechani engaksï ónhakata nirani japka barkurhu, Julio no jurajkuaspti jimboka uékasïrenga “kuájpini Pabluni”. Jamberi Pablu exepti na enga Jeoba jarhuatapka imani ambe jimbo enga ima ambakiti achamasï úpka (Uku. 27:1-3, 42-44).

Exe je párrafu 13

13. ¿Jeoba néna úraasïni imani kʼuiripuechani engaksï juramukua jatsika?

13 ¿Nénachi jarhuatanhasïni jucha? Enga terukuntajka imani ambe jingoni enga Jeoba uékajka, úrasïndi imeri espiritu santuni enga kánikua uinhapitika para úni eskaksï imecha engaksï juramukua jatsika uáka ambe enga ima uéjka. Rei Salomoni karaspti: “Reiri mintsita ísïsti komueska itsï enga iurhejka Jeobaeri jájkirhu. Pásïndi nani enga ísï ima uékaaka” (Prov. 21:1). ¿Ambeksï arhikuekasïni i uandakuecha? Kʼuiripuechaksï úsïndi iurhekuani ma jirukukuni paraksï itsïni jimesïsï páni nani engaksïsï uékaaka. Sáno májkueni, Jeoba úrasïndi imeri espirituni paraksï juramuticha úni ambe enga ima uéjka. Ka enga ísï újka, juramutichaksï imani ambe úsïndi enga marhuakuaka Tata Diosïri iretani (terukutanta je Esdras 7:21, 25, 26 jingoni).

14. Imani ambe jingoni enga uandajka Ukuecha 12:5, ¿néchanchi uá kómarhijpikuani?

14 ¿Ambechi uá úni jucha? Uákachi kómarhijpikuani “reicha ka iámindu juramutichani” jiáni engaksï jatsiaka para uandani ambe enga úkuarhiaka imani ambe jingoni engachi kristianuecha újka (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11). Májkueni eskaksï na úpka erachicha primeru sigluru, juchajtuchi mintsita jingoni kómarhisïnga Jeobani juchari erachicha jimbo engaksï ónhakata jaka (arhinta je Ukuecha 12:5; Ebr. 13:3). Astachi uáka kómarhini Jeobani paraksï imecha engaksï kuidariuajka juchari erachichani engaksï ónhakata jaka, májkueni uáka eska Julio ka sésiksï kaani (Uku. 27:3).

ERACHICHERI JARHUAJPERATA

15, 16. ¿Jeoba néna úraspi Aristarkuni ka Lukasïni paraksï jarhuatani Pabluni?

15 ¿Néna jarhuatanhaspi Pablu? Enga Roma nirani japka, Jeoba uánikua xanhari jarhuataspti Pabluni imeri erachichani úrapariani. Ju je exeani máru ejempluechani.

16 Tsimani Pablueri amigu jémbecha Aristarku ka Lukasï, nirasptiksï pámbetani Roma. * Biblia no arhisïndi eska Jesusi aiakuaspka eskaksï sési niárapiringa Roma, peruksï uékaspti Pabluni jingoni nirani nájkirukaksï mítepka eskaksï úpiringa no sési ambe úkuarhinchani. Astaksï jiáni mítespti eskaksï tsípiti pakarapiringa enga xáni kʼéri janini japkia. Ísï jimbo, jiáni enga Aristarku ka Lukasï jatapka barkurhu jini Sesarea, seguru eska Pablu mintsita jingoni kómarhipka Jeobani para diosmaiamukua arhini, enga ísï úraapka ini tsimani kristianuechani engaksï kánikua balori jukapka paraksï jarhuatani (Uku. 27:1, 2, 20-25).

17. ¿Jeoba néna jarhuataspi Pabluni erachichani úrapariani?

17 Pablueri biajicharhu, erachichaksï uánikua uélta jarhuataspti. Por ejemplu, kʼéri ireta jimbo jini Sidoni, Julio íntskuspti “sésikua para nirani uandajpaani amigu jémbechani, paraksï imecha intsïmbipiringa ambe ma enga ima uétarhinchenga”. Ka ísï tátsekua, jini ireta Puteoli, Pablu ka imecha engaksï pámbetani japka, erachichanksï máru exeantaspti engaksï arhiapka eskaksï imecha jingoni pakarapiringa ma semana. Engaksï i erachicha jarhuatani japka Pabluni ka imechani engaksï pámbetani japka, kánikuaksï sési pʼikuarherapti imani ambe jimbo enga Pablu aianguapka (terukutanta je Ukuecha 15: 2, 3 jingoni). Ísï tátsekua engaksï na uinhaperperantapkia, Pablu ka imecha engaksï pámbetani japka seguirisptiksï imecheri biajini (Uku. 27:3; 28:13, 14).

Májkueni eska Pabluni, Jeoba erachichani úraasïndi parajtsïni jarhuatani. (Exe je párrafu 18).

18. ¿Andisï Pablu diosmaiamukua arhipi Tata Diosïni ka andisï sési pʼikuarherantapi?

18 Enga Pablu Roma nirani japka, eratsentapti ambe enga karakuapka tanimu uéxurhini antesi imani iretarhu anapu erachichani, jimboka arhiaspka “ióni[stia] engaksïni pʼorhembekuekani jaka” (Rom. 15:23, TDU). Joperu no sáni eranhaskasïrendi eska jupikakata niárapiringa. Kánikua uinhaperantapti Pabluni engaksï Roma anapu erachicha erokani japkia xanharu jimbo paraksï uandajpani. “Enga Pablu exeapka imechani, diosmaiamukua arhispti Diosïni ka tsípintaspti” (Uku. 28:15). ¿Andisï diosmaiamukua arhipi Tata Diosïni enga exepka eskaksï erachicha jima jarhaspkia erokani? Jimboka ménderu exeska eska Tata Diosï erachichani úraaspka para jarhuatani.

Exe je párrafu 19

19. Eska na arhijka 1 Pedru 4:10, ¿nénajtsïni uá úrani Jeoba parachi jarhuataani imechani engaksï no sési nitamakuarhini jarhajka?

19 ¿Ambechi uá úni jucha? ¿Míteskichi eska kúnguarhikuarhu anapu ma erachi no sési nitamakuarhixaka pʼamenchakua ma jimbo, uandanhiata ambe jimbo o jimboka uarhirakuarhiska nemani? Engachi míteska eska nema no sési nitamakuarhixaka, uákachi kurhakuni Jeobani eskajtsïni jarhuataaka imani ambe arhini enga sési pʼikuastantaaka o úni ambe ma para jarhuatani. Inde ambe uáti uinhaperantani (arhinta je 1 Pedru 4:10). * Engachi jarhuataska, uáti eska ima ménderu mintsikaaka Jeobaeri aiatsperakuani: “Jíkeni no méni késtakuchiaka ka níjtukini méni jurajkuni jandiajku”. ¿A no eskachi kánikua sési pʼikuarherapiringa indeni ambe jimbo?

20. ¿Andichisï uá mintsikaparini uandani: Jeoba “jindesti juchiti jarhuajpiri”?

20 Májkueni eska Pablu ka imeri amiguecha, juchajtuchi jatsiska para orhepani uérakuani uandanhiatechani. Peru i ambejtsïni no chérasïndi jimbokachi míteska eskajtsïni Jeoba jarhuataaka. Ka para ísï úni, Jesusini ka ánjelichani úraasïndi. Ístu, enga terukuntaaka imani ambe jingoni enga Jeoba uéjka, uáti imechani úraani engaksï juramukua jatsika. Ka eskachi na exekia, Jeoba úrasïndi imeri espiritu santuni para úni eskaksï imeri marhuaricha uékaaka jarhuataani erachichani. Ísï jimbo, májkueni eska Pablu, uákachi mintsikaparini uandani: Jeoba “jindesti juchiti jarhuajpiri, ísï jimbo ji no sáni chéaka ambe engajtsïni kʼuiripuecha uékaaka úchini” (Ebr. 13:6).

PIREKUA 38 Jeobakini xénchasïndi

^ párr. 5 Ini jorhenguarhikua jimbo, tanimu ambechi exeaka enga Jeoba úrapka para jarhuatani apostuli Pabluni orhepani uérakuani uandanhiatechani. Exeni na enga Jeoba ini ambe úpka ióntki, uáti eskachi juchajtu mintsikaaka eskajtsïni ima jarhuataaka orhepani uérakuani uandanhiatechani.

^ párr. 16 No i primeru xanharispti enga Aristarku ka Lukasï nípka Pablu jingoni biajicharhu. I ambakiti achamasïchaksï ístu seguirispti Pablu jingoni jarhani jiáni enga Roma ónhakata japka (Uku. 16:10-12; 20:4; Kol. 4:10, 14).