Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

JORHENGUARHIKUA 4

Ánchikuarhiriini

Ánchikuarhiriini

¿NÉNA?

Kʼuiripuecha engaksï mintsinharhikueka, úsïndiksï imani ánchikuarhita engaksï intsïnhajka ka tiempu jingonksï kʼamarasïndi.

Desde engaksï sapichuejka, sapiichaksï úsïndi jorhenguarhini ánchikuarhiriini. Libru Parenting Without Borders (Padres sin fronteras) uandasïndi: “Desde kinse kutsï jatiri, sapi ma úsïndia jarhuajpini máru ambe jimbo ka diesiochu kutsï jatiri, niárasïndia tsitini inde ambe úni. Uánikua iretecharhu, tátichaksï uénasïndi jarhuataani sapiichani paraksï tsitini jarhuajpini engaksï sinku o siete uéxurhini jatirijkia. Ka sapiicha engaksï xáni jatirijkia, úsïndiksï sési úni kʼumanchikuarhu anapu ánchikuarhitani”.

¿ANDISÏ JUKAPARHAKUE?

Máru lugaricharhu, uánikua uátsïcha ka tumbiichaksï uékasïndi jandiajku irekani peruksï no úsïndi ka tátsekuaksï ménderu imeri táticha jingoni niántasïndi irekani. I ambeksï úkuarhinchasïndi máru tumbiicha jimbokaksï imeri táticha no méni jorhendaaspka néna sési úrani tumina, kuidarini kʼumanchikuani o ambakiti ánchikuarhiriini.

Ísï jimbosï sánderu sési jati eskajtsï jorhendaaka chári sapini ambe enga jatsika para úni enga kʼériuakia. Libru How to Raise an Adult (Cómo preparar a su hijo para la edad adulta) uandasïndi: “Seguru eskajtsï no uékajka eska chári sapi méntku chánksïni mintsikani jauaka para iámindu ambe jimbo astaka 18 jatiriuakia ka jiáni uénania jandiajku orhepani uérani ini parhakpini jimbo”.

¿NÉNA JORHENDAANI PARAKSÏ ÁNCHIKUARHIRINI?

Íntsaa je ánchikuarhita kʼumanchikuarhu

BIBLIAERI KARAKATA: “Iámindu ambe jimbo enga jánguarhinhantajka kóntperhatechaksï jarhasïndi” (Proverbios 14:23, Nueva Versión Internacional).

Sapiichaksï méntkisï uékani jarhasïndi jarhuataani imeri tátichani. Jukaparhara je indeni ambe engaksï sapiicha uékani jarhajka jarhuajpini ka íntsaa je ambe ma engaksï ima uáka úni kʼumanchikuarhu.

Máru tátichaksï eratsisïndi eskaksï imeri sapiicha pauani pauani jukari kánikua ánchikuarhita jatsiskia eskuelarhu anapu ka nóksï uékasïndi sánderu ánchikuarhita íntsaani.

Peru sapiicha engaksï intsïnhajka ánchikuarhita kʼumanchikuarhu, sánderu sési nikuasïndi eskuela jimbokaksï jorhenguarhisïnga uénani ka kʼamarani náki uéjki ánchikuarhita jingoni engaksï intsïnhaaka. Ka libru Parenting Without Borders uandasïndi: “Engachi no jukaparharaaka indeni ambe engaksï juchari sapiicha uékani jarhajka jarhuajpini engaksï sapichku jarhajka, ísïksï exeati eska no jukaparhakueska jarhuataani máteruechani [...]. Ístuksï ísï pʼindeati eskaksï máteruecha iámindu ambe uáka imecha jimbo”.

Engaksï sapiicha méntkisï jarhuajpijka kʼumanchikuarhu, jorhenguarhisïndiksï jarhuataani máteruechani ka nóksï imecha jimbojku eratsikuarhini. Ístu jarhuataasïndi paraksï kuenta íntskukuarhini eskaksï ánchikuarhita ma jatsiska familiarhu enga jukaparhakueka ka eskaksï jatsiska para úni.

Jarhuataa je chári sapiichani jiókuarhini ambe engaksï no sési uáka

BIBLIAERI KARAKATA: “Kurhaa jarhuajperatani ka jiókuarhi engaksïni jurhimberantaaka, parakari mímixeti úkuarhiaka sánderu orhepatini” (Proverbios 19:20).

Enga chári sapi no sési ambe uáka, asï jáma je uékani jiskakuni. Sapiichaksï kurhangusïndi eska no sési nikuauaka engaksï no sési ambe uáka. Por ejemplu, engaksï kʼepekujka ambe ma enga no imecheriuaka, uátiksï tekaantskua kurhajkuarhini ka jamberi sési péntani ambe ma.

Engaksï chári sapiicha kurhangujka eska no sési nikuasïnga engaksï no sési ambe újka, jorhenguarhisïndiksï:

  • Jurhimbitku jámani.

  • No máteruechani kulpariuani.

  • No úrani ambe ma para kuájpikuarhini.

  • Tekaantskua kurhajkuarhini enga uétarhiaka.