Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

JORHENGUARHIKUA 1

Pʼíngukuarhini

Pʼíngukuarhini

¿AMBE ARHIKUEKASÏNI?

Máru ambe engajtsïni marhuachijka pʼíngukuarhini:

  • jorhenani erokuarhini ambe ma

  • no jirejiresï úni ambe ma

  • kʼamarani ambe ma nájkirukachi no tsitiaka

  • sánderu jukaparharaani máteruechani

¿ANDISÏ JUKAPARHAKUE?

Sapiicha engaksï újka pʼíngukuarhini, úsïndiksï orhepani uérakuni tsʼéjkukua ma nájkiruka ísï xarharaaka eska ambakiti ambeska. Peru sapiicha engaksï no újka pʼíngukuarhini, sánderuksï fásili niárasïndi:

  • atajpini

  • kómu pʼikuarherani

  • itsutani, droga ambe úrani o kauini

  • no sési tʼireni

Inbestigasioni ma xarhatasïndi eskaksï sáno méntkisï ima sapiicha engaksï újka pʼíngukuarhini, nóksï xáni uandanhiasïnga tumina jimbo, respetarisïndiksï juramukuechani ka nóksï xáni pʼamenchani engaksï kʼérijkia. I inbestigasioni ústi eska Angela Duckworth, enga profesoreka Universidad de Pensilvania, arini ambe uandapiringa: “Pʼíngukuarhini, nókini méni no sési ambe úchiati”.

¿NÉNA JORHENDAANI PʼÍNGUKUARHINI?

Jorhenguarhi je uandani eska nómbe ka ísï úni

BIBLIAERI KARAKATA: “Ma ambejku uétarhisïndi eskajtsï uandaaka ‘jo’ o ‘nómbe’” (Mateu 5:37, TDU).

Ménisï, sapiichaksï uékasïndi tsʼéjkuani imeri tátichani, ikiaparini, asta ménisï uánikua japarini. Enga táti kasu úkuska, sapi exeati eska ikiaparini uáka úni ambe enga ima uékajka.

Peru enga táti uandaaka eska nómbe ka ísï úni, sapi jukaparhakua ambe jorhenguarhisïndi: ini parhakpini jimbo nóchi úsïnga méntkisï iámindu ambe jatsini. Doktori David Walsh karaspti: “Kʼuiripuecha engaksï jorhenguarhijka pʼíngukuarhini sánderuksï tsípikua jingoni irekasïndi eska máteruecha. No sési jarhasti eskaksï sapiicha ísï tʼarhexeaka eskaksï uáka jatsini iámindu ambe engaksï uékaaka”. *

Arhini eska nómbe chári sapini iáiasï enga sapichueka, tiempu jingoni sánderu fásiliuati para ima no úrani droga ambe, ni relasioni seksuali jatsini ante de tembuchani ka máteru ambe enga no sési úkuaka.

Jorhendaa je eska iámindu ambe niáraaka pʼikuntani: ambakiti ambe o no sési jásï ambe

BIBLIAERI KARAKATA: “Jimboka iámindu ambe enga ma kʼuiripu jukskaaka, indeni ambemindu pʼikuntaaka” (Galasia 6:7).

Chári sapi jatsisti para jorhenguarhini eska ambe enga uáka, imani ambe pʼikuntaaka, eska enga no uáka pʼíngukuarhini, no sési nikuaka. Por ejemplu, enga chári sapi sóntku kurhurjaxejka enga ambe ma no tsitiaka, no uánikua amiguechani jatsiauati. Peru enga úska pʼíngukuarhini para no ikiani o jingontku kurhaani ambe engaksï arhini jauaka, máteruechaksï uékaati imani jingoni jarhani. Jarhuata je exeni chári sapini eska enga jorhenguarhiska pʼíngukuarhini, uáka sési nikuni sánderu orhepani.

Jarhuataa je exeni ambe sánderu jukaparhakueski

BIBLIAERI KARAKATA: Exe je “ambe enga sánderu ambakitika” o jukaparhakueni (Filipusʌ 1:10).

Pʼíngukuarhini, no solu arhikuekasïndi no úni no sési jásï ambe, ístu jindesti úni ambe engachi jatsika para úni, nájkirukachi no uékaaka úni ochi no tsitini. Jukaparhakuesti eska chári sapi jorhenguarhiaka exeni ambe enga uétarhini jaka úni ka eska imani ambe uáka enga sánderu jukaparhakueka. Por ejemplu, eskuelarhu anapu tarea úntani ante de chʼanani nirani.

Ambakiti ejemplu ma íntsku je

BIBLIAERI KARAKATA: “Jimbokaksïni ji íntskuskia ejemplu para eska ambe engani ji úka, chájtujtsï ísï uáka” (Juanu 13:15).

Chári sapi exesïndi na engajtsï jámajka engajtsï ambe ma no tsitiaka o engajtsï kuatantajka. Exera je chári ejemplu jingoni, eska enga ma pʼíngukuarhiaka ambakiti ambe jarhasïnga. Eratsi je ini ambe: “Enga chári sapi no sési ambe újka, ¿sóntkujtsï ikiasïni ojtsï tekaantasïni?”.

^ párr. 20 Librueri Saber decir no a los hijos: por qué los niños necesitan oírlo y cómo sus padres pueden decirlo.