Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

¿KʼAMAKURHIA MA JURHIANI JUCHAARI PLANETA?

Juáteecha ka selbecha

Juáteecha ka selbecha

JUÁTEECHANKSÏ arhiasïndi eskaksï jindeeska Echeriri pulmoni, ka ísïisti jimbokaksï kánikua jukaparhakueska paraka tsípikua jauaka. Anhatapuechaksï antsitasïndi gasi ma engajtsïni juchantsïni no sési úchijka, dióxido de carbonu, ka oksigenuksï úsïndi engachi jucha uétarhinchajka para jirejtani. Ma 80% enga sánderu xuxunhandeka ka animaliichaksï jarhani, jindeesti juáteecha ka selbecha jimbo. Ka enga i ambe no japiringa nóchi úpiringa irekani.

¿Niáraksï kʼamakurhini juáteecha ka selbeecha?

Paraksï sánderu uánikua echerichani jatsiani paraksï tarheni, mándani uéxurhinksï miioni jimbo chʼapanhasïndi anhatapuecha. Últimu 75 uéxurhini jimbo, xánksï uánikua anhatapuechani chʼapaastia, engaksï terujkani selbechani engaksï interu parhakpinirhu jaka, nóteruksï jarhastia.

Méntkisï enga kʼamakurhijka juáta ma, ístuchi tsïtasïnga iámindu imani ambe engajtsïni juáteecha íntskujka.

Juchaari parhakpini: úkata jarhasti para jarhani tsípikua

Ískujtsïni pakatasïndi na engaksï ima juáteecha enga iámu chʼapanhapka, niárajka ménderu jarhani anhatapuecha ka máteru ambe. Ekologistechaksï niárasti ísku pakarani ini últimu jurhiatikuecha jimbo, engaksï exeka na enga xáni sóntku tsikintajka ambe ma juáteecharhu, astaksï niárani kʼérati anhatapuecha jarhani. Ju je exeani máru ejempluechani:

  • Máru inbestigadorichaksï exesti ambe enga úkuarhijka juáteecha jingoni engaksï chʼapanhajka paraksï tarheantani ka engaksï tátsekua niárajka ísku jurajkuani. Exenhasti eska 2,200 echericheri engaksï América ka África Occidental jaka, xarhatasïndiksï eskaksï echericha 10 uéxurhini jimbo, ménderuksï úsïndi sési jarhania parakaksï uaaka ménderu anhatapuecha jarhani.

  • Rebista Science uandasïndi, eskaksï inbestigadoricha exesïnga eska ma 100 uéxurhini jimbo ísï, echerichaksï úsïnga ménderu sési jarhani paraka mámaru jásï anhatapu ka animaliicha ambe jauaka juátarhu nájkirukaksï kʼuiripuecha no jarhuajpeaka.

  • Brasil, grupu ma sientifikuecheri apenasi terukutantasti na enga xáni ióndajka sési niántani selbeecha engaksï kʼuiripuecha no jarhuajpeka ka engaksï xáni ióndajka ménderu sési jarhani imani selbeecha jingoni engaksï kʼuiripuecha jatsiantajka anhatapuechani.

  • Rebista National Geographic uandasïndi iiri ambe eskaksï inbestigadoriicha ísku pakaraspka engaksï exepka eska nájkirukaksï no jatsiantapka anhatapuechani sinko uéxurhini jimbojku, ima juáteecharhu ménderu niárasptiksï uánikua anhatapuecha jarhani engaksï jimeesïsï jukajka.

Ambe engaksï úni jaka para sési peentani

Iámu parhakpinirhu exenhaxati néna engaksï jámaaka paraksï kuájchakuani juáteechani ka ístu parakaksï ima juáteecha engaksï chʼapanhaaka ménderuksï uaaka anhatapuecha jarhani. Naciones Unidas uandantasïndi eska indeni jimbo engaksï jánguarhintani jaka kuájchakuani juáteechani, últimu 25 uéxurhini jimbo, jukari terujkani jamberi, nóteru xáni chʼapanhastia anhatapuecha interu parhakpinirhu.

Joperu uétarhisïndi sánderu ambe úni. Jimboka organización Global Forest Watch uandasïndi, eskaksï juáteecha ka selbecha májkueni seguirixaka kʼamakurhini ini últimu uéxurhiniicha jimbo.

Kʼéri negosiu máesti chʼapaani anhatapuechani para ataraantani ka inde ambesï kʼamajkuani jati selbechani ma parhakpini.

Jarhastiksï grupuecha engaksï sési mítekuka néna kuidarini juáteechani ka engaksï jarhuapijka parakaksï máteru juáteecha májkuenisï jauaka

Jarhasti ambe ma engachi uaaka mintsikani. ¿Ambe uandasïni Biblia?

“Jeoba aúspti eska japiringa mámaru jásï ambakiti anhatapuecha para exeani ka paraksï úni akuni”(Génesis 2:9).

Tata Diosï Jeoba Kuerajpiri uaasti juáteechani parakaksï méntkisï jauaka nájkirukaksï kʼuiripuecha chʼapauaaka anhatapuechani paraksï marhuatani. Nájkiruka ísï úkuarhijka ima uékasïndi eskaksï juáteecha seguiriuaka jarhani ka ístu uékasïndi kuájchakuni iámindu ambeni enga jima jaka.

Biblia jorhentpisïndi eska Tata Diosï no jurajkuaka eskaksï kʼuiripuecha seguiriuaka kʼamajkuani juáteechani sentabu jimbo. Ima no jurajkuati eskaksï kʼamajkuaka ini planetani ni imani ambe enga jima jaka. Exe je jorhenguarhikuani “Tata Diosï aiatspesïndi eska parhakpinirhu sési jándentaaka” enga pájina 15 jimbo jaka i rebisteeri.

a Tata Diosïiri nombri jindeesti Jeoba (Salmo 83:18).